Ver la fonte de Béisbol

{{1000}}
{{correxir}}
{{Ficha de deporte
| nome = [[Archivu:Baseball pictogram.svg|50px]] Béisbol
| imagen = Wrigley field 720.jpg
| tamañoimagen = 300px
| pie = Una vista del campu de béisbol del [[Wrigley Field]], [[Chicago]], [[Illinois]], [[Estaos Xuníos]].
| autoridá = 
| otros nomes = ''Beisbol''</br>''Baseball''</br>''Pelota base''
| primer = A mediaos del [[sieglu XVIII]] o antes, [[Inglaterra]] (forma primitiva) <br /> 19 de xunu 1846, [[Hoboken (Nueva Jersey)|Hoboken]], [[New Jersey]] (primer rexistru d'un xuegu con regles) (New York Nine vs Club Knickerbocker)
| clubes = 
| accesorios = [[Pelota de béisbol]]</br>[[Bate]]</br>[[Guante (béisbol)|Guante de béisbol]]
| pelota = 
| duración = Nun hai tiempu fixu (nueve entraes reglamentaries, o más entraes adicionales de ser necesaries)
| olímpicu = [[1992]]–[[2008]]
}}

[[Archivu:Busch Stadium2.jpg|thumb|250px|Vista d'un campu de béisbol.]]

El '''béisbol'''<ref>{{DALLA|béisbol}}</ref> (del [[Idioma inglés|inglés]] ''baseball''), ye un [[deporte]] de conxuntu xugáu ente dos equipos de 9 xugadores cada unu. Considérase unu de los deportes más populares de los [[Estaos Xuníos]], [[Xapón]], [[Canadá]], [[Corea del Sur]], [[Taiwán]], [[Cuba]], [[Australia]], [[Méxicu]], [[Nicaragua]], [[Panamá]], [[Puertu Ricu]], [[Sudáfrica]], [[Holanda]], [[República Dominicana]], [[Italia]], [[Colombia]] y [[Venezuela]]. Los países consideraos potencies d'esti deporte concéntrense n'[[América]] ([[América del Norte|Norte]], [[América Central|Central]], [[Antilles|Caribe]]) y n'[[Asia]], siendo los Continentes Européu y Africanu los más arrezagaos, anque [[Europa]] cuenta con dos bonos esponentes como Holanda ya Italia; y n'[[África]] namái cabo destacar a la seleición de Sudáfrica con dellos bonos talentos.

Xuégase nun estensu campu de [[yerba]] natural o [[yerba artificial|artificial]] (con esceición de la zona onde los xugadores de la ofensiva cuerren p'algamar les bases, allugaes nos vértices del área cuadrangular llamada diamante, y ''anotar'', llamada llinia del corredor, y l'área del llanzador onde'l terrén ye una llomba de tierra). 

L'oxetivu del xuegu ye cutir una [[Pelota de béisbol|pelota]] con un [[bate]] (''batear''), [[Hit (béisbol)|moviéndola al traviés del campu]] y correr pel campu internu de tierra (''infield'') buscando algamar la mayor cantidá de bases posibles hasta dar la vuelta a la base dende onde se bateó (''home'') y llograr anotar el tanto conocíu como [[carrera (béisbol)|carrera]], mentanto los xugadores defensivos busquen la pelota bateada pa eliminar al xugador que bateó la pelota o a otros corredores, primero qu'éstos lleguen a dalguna de les bases o consigan anotar la carrera (ver les [[Béisbol#Regles|regles]] pa más detalles del xuegu).

L'equipu qu'anote más carreres al cabu de les nueve partes, llamaes ''entraes'' que dura'l partíu, ye'l que resulta ganador. Si al términu de les nueve entraes regulares caltiénse un marcador igualáu en carreres, l'alcuentru esténdese tolo necesario pa qu'heba un ganador, según les regles básiques del xuegu nun esiste l'empate, permitíu namái en lligues d'aficionaos ya infantiles pa torgar el desgaste de los xugadores.
[[Archivu:Typical baseball game.JPG|thumb|250px|Escena típica de béisbol.]]

Per otru llau, una de les carauterístiques qu'estremen al ''béisbol'' d'otros deportes de conxuntu, ye que nésti la ''defensa'' ye la que tien la [[Pelota de béisbol|pelota]].

== Historia ==
{{AP|Historia del béisbol}}
[[Archivu:Charlie Getzein baseball card.jpg|thumb|200px|Tarxeta coleicionable d'un xugador del sieglu XIX.]]
Ta claro que'l béisbol modernu desenvolvióse nos [[Estaos Xuníos]], anque l'orixe exautu del xuegu ta malo de determinar. La mayoría de los estudiosos creen que'l béisbol evolucionó dende una variedá de xuegos asemeyaos. Una lleenda popular cuenta que [[Abner Doubleday]], que llegara a oficial del Exércitu de la Xunión mientres la [[Guerra de Secesión]] d'Estaos Xuníos ([[1861]]-[[1865]]), inventó'l béisbol en [[Cooperstown]] ([[Nueva York (estáu)|Nueva York]]) en [[1839]]. Anque nun esiste anguaño nengún sofitu pa esti mitu; el Salón de la Fama ya'l Muséu Nacional del Béisbol atópense allugaos en Cooperstown.

=== Oríxenes ===
Esisten evidencies de que se prauticaron xuegos con un palu y una bola dende les primeres dómines de la civilización. Cultures antigües, en [[Persia]], [[Exiptu]] y [[Grecia]], prauticaron xuegos con un palu y una bola pa divertise y como parte de ciertes ceremonies. Xuegos d'esti tipu estendiéronse demientres la Edá Media per toa [[Europa]] y fixéronse populares en variaes formes. Los europeos introducieron xuegos asemeyaos nes sos colonies d'[[América]] escontra'l [[sieglu XVI]].

Esisten, a pesar de la versión popular del orixe del béisbol creáu por Doubleday, numberoses referencies a los términos "baseball" y "bat-and-ball" en documentos de los primeros años del [[sieglu XVIII]].<ref>Szymanski, Stefan, and Andrew S. Zimbalist (2006). ''National Pastime: How Americans Play Baseball and the Rest of the World Plays Soccer'' (Brookings Institution Press, 2005), ISBN 0-8157-8258-6, p. 220, n. 19.</ref> L'orixe del béisbol en realidá tendría de ser definíu como la evolución del béisbol, pos con base no que los historiadores del xuegu vinieron atopando, ye una derivación del xuegu “stool ball” que data dende la Edá Media y, de la mesma, el “stool ball” provién de xuegos rituales practicaos nel mundu antiguu. La primer referencia del términu “base ball” dase en [[1744]] pocu menos de 100 años primero que Abner Doubleday supuestamente lo inventara en Cooperstown, Nueva York en 1839. 

En 1744 surde n'[[Inglaterra]] la primer evidencia impresa del xuegu ''''Base Ball'''' que foi publicada nun llibru de pasatiempos infantiles. Ente esi añu y [[1796]] surden delles referencies más sobre baseball n'Europa dando cuenta d'un xuegu de pequeñes dimensiones xugáu por neños y neñes. En 1796 publíquense n'Alemaña les primeres regles de "base ball" lo que da cuenta de que, probablemente, nesi país yá se practicaba'l xuegu.

El xuegu emigra d'Europa a América ente mediaos y finales del sieglu XVIII lleváu polos colonos ingleses que s'establecíen nel Nuevu Mundu. La primer referencia de base ball xugándose n'Estaos Xuníos data d'abril de 1778 rexistrada nel so diariu pol soldáu George Ewing: “fixi exerciciu pela tarde y nos intervalos xugué base”.

En [[1786]], l'estudiante de Princeton, John Rhea Smith, menta nel so diariu que “Un bon día, xugué `baste ball`(sic) nel campus pero fui batíu porque fallé catcheando y cutiendo la bola”.
Darréu, en [[1791]], emítese una prohibición nel pueblu de Pittsfield Massachussetts pa “caltener les ventanes de la nueva Casa de Xuntes ... nenguna persona, va ser dexada de prauticar los xuegos llamaos Wicket, [[Cricket]], Base Ball, Football, Cat, Fives o cualesquier otru xuegu de pelota, dientro d'una distancia de 80 yardes de la referida Casa de Xuntes”.

Comoquier, ye a partir de la llista de regles publicaes por [[Alexander Cartwright]] en [[1845]], conocíes como les ''Knickerbocker Rules'' por ser les aplicaes pol equipu Knickerbockers, que s'estableció y evolucionó la forma moderna del xuegu.<ref>http://www.origenesdelbeisbol.com Sitio sobre los oríxenes del beisbol</ref>
[[Ficheru:Baseball diamond.svg|miniaturadeimagen]]

==== El New York Game ====
El primer club entamáu de béisbol foi formáu en [[1842]] por un grupu de mozos na ciudá de New York, encabezáu por [[Alexander Cartwright]], que llamó al so club ''[[New York Knickerbockers Base Ball Club|Knickerbocker Base Ball Club]]''. Los ''Knickerbockers'' desenvolvieron un conxuntu de [[Regles Knickerbocker|venti regles]], publicaes per primer vegada en [[1845]], que se convirtieron na base del béisbol modernu. El [[19 de xunu]] de [[1846]], los ''Knickerbockers'' xugaron el que ta consideráu como'l primer partíu oficial de béisbol modernu al enfrentase a otru equipu entamáu de béisbol llamáu ''New York Club'', no que ye agora [[Hoboken (New Jersey)|Hoboken]] ([[New Jersey]]).
 
L'estilu de xuegu de los ''Knickerbockers'' estendióse rápido mientres la década de [[1850]], fundáronse clubes de béisbol por tola ciudá de Nueva York adoptándose nueves regles. A finales d'esa década, la popularidá del xuegu estendiérase más allá de la ciudá y empezó a conocese como ''New York Game'' (El Xuegu de Nueva York).
 
El ''New York Game'' popularizar mientres la [[Guerra de Secesión]], cuando los miles de soldaos de la Xunión, que veníen de la ciudá de Nueva York, prauticauvenlo nos llugares per onde viaxaben. Al rematar la guerra en 1865, el xuegu convirtiérase na variedá más popular de béisbol en tol país. Poco dempués, el nome de ''New York Game'' sumió y llamóse a cencielles '''''baseball'''''.

=== Oríxenes del béisbol n'América Llatina ===

==== Antecedentes ====
Cuando los [[España|españoles]] llegaron a [[Cuba]] (que por nome -y punxeron "Islla de Juana" pola fía de los [[Reis Católicos]] d'España) el [[24 d'ochobre]] de [[1492]] atoparon a los aboríxenes cubanos practicando un xuegu al qu'ellos llamaben ''batos'', que xugábase con un tochu asemeyáu a un bate y una pelota fecha de [[resina]] d'árbol que se cutía. Y, al empar, cantábase un baille llamáu ''areíto''. 

Coles mesmes, nel Méxicu prehispánicu practicábase un xuegu de palu y pelota de cual sobreviven muestres en pintura mural en Teotihuacan y Les Figares, Veracruz según en figurillas en folla topaes na zona de Nayarit, Méxicu.

Tamién, na dómina de la colonización española esti xuegu llamóse ''gatu vieyu'' onde s'axuntaben mozos del movimientu independentista en contra de la corona española.

==== Méxicu ====
El primer xuegu de beisbol en [[Méxicu]] xugóse a fines d'abril de 1847 nel parque "Los Berros" de [[Xalapa]], [[Veracruz de Ignacio de la Llave|Veracruz]] por soldaos del exércitu invasor d'Estaos Xuníos qu'utilizaron la [[prótesis]] de la pierna ("pata de palu") d'[[Antonio López de Santa Anna]], que prindaren díes enantes na [[Batalla d'Álamo Gordo]].<ref>{{cita llibru |títulu=Terry's Guide to Mexico|añu=1909|autor=T. Philip Terry|páxina=506}} (mentáu tamién n'ediciones posteriores hasta siquier la de 1947)</ref>

A partir de 1866 hai evidencies de mexicanos xugando al béisbol en Santa Clara, California. Yeren mozos estudiantes que fueren unviaos a educase en California y empezaron a prauticar el xuegu.

El primer equipu entamáu en Méxicu del que se tenga evidencia ye'l Union Base Ball Club formáu alredor de 1869 na fronteriza ciudá de [[Heroica Matamoros|Matamoros]], Tamaulipas. L'equipu cruciaba'l Ríu Bravo pa enfrentase a los equipos d'Estaos Xuníos en [[Brownsville]], Texas. D'esti equipu sobreviven reportes periodísticos fechaos en 1869.<ref>González Gómez, César.2007. ''Los Primeres Peloteros Mexicanos de la Hestoria.''OrigenesDelBeisbol.Com: El Raigañu del Xuegu. http://www.origenesdelbeisbol.com/?p=67</ref>

==== Panamá ====
En Panamá empezóse a xugar el béisbol hacia 1850-1855 cuando se realizaron les obres del Ferrocarril Transístmico, que tuvieron al cargu d'executivos y téunicos norteamericanos, principalmente de la Costa Este, onde s'anicia'l deporte. Ellos faíen competencies recreatives ente los sos emplegaos y prontamente la población panamiega aprendió a xugar el béisbol tan bien o meyor que los norteamericanos, arriendes d'ello empecipiaron munches lligues nel área de tránsitu del ferrocarril qu'arreyaben a norteamericanos y panamiegos, llegando a guarase munches grandes rivalidaes que depués nos partíos podíen dar llugar a serios enfrentamientos ente los unos y los otros.

Y esa tradición siguió a lo llargo del restu del sieglu XIX, por tol sieglu XX y lo que va del sieglu XXI, siendo'l béisbol el deporte nacional de Panamá. Ye, pues, Panamá unu de los primeros países na rexón y el mundu enteru en xugar béisbol de forma masiva. Y foi país de grandes esponentes d'esti deporte como Rod Carew, Manny Sanguillén, Omar Moreno, y anguaño Carlos Lee, Mariano Rivera, Carlos Ruiz ente los principales.

==== Cuba ====
El béisbol en [[Cuba]] empezó cuando se formó'l Club de Béisbol de L'Habana en 1868, pero'l xuegu foi prohibíu polos gobernantes españoles y nun foi sinón hasta'l 23 d'avientu de 1874 que se rexistró'l primer xuegu documentáu na islla, según publicó'l periódicu L'Artista cuatro díes dempués. Esto desenvolvióse nuna lliga profesional qu'empezó a xugase en 1878 y duró hasta la [[década de 1960]], cuando Fidel Castro esaniciar. El primer llatinoamericanu nes [[Grandes Lligues]] foi [[Esteban Bellán]], un cubanu qu'asistió a la universidá de Fordham y xugó pa l'Asociación Nacional de 1871 a 1873.<ref>Nieto,Severo (2007). ''Béisbol en Cuba Hispánica'' (Editorial Científicu-Téunica, 2007), ISBN 978-959-05-0485-3, p. 1-4.</ref>

Anguaño ye'l principal deporte en Cuba, que ganó trés de los últimos cuatro Xuegos Olímpicos.

==== Puerto Rico ====
El deporte del beisbol xugóse per primer vegada coles regles pertinentes en [[Mayagüez]]. Un conductor de carros públicos llamáu don Félix Santiago creó un equipu (Indios de Mayagüez). Resáltase qu'esti equipu foi'l más esitosu en setenta y un años en tola lliga. 

Los mayagüezanos aprendieron a xugar beisbol viendo a les tropes norteamericanes xugar nes cais a finales del sieglu XlX. Depués hubo munchos puertorriqueños adscritos a les files del exércitu empezaron a xugar con ellos hasta qu'aprendieron lo que yera'l béisbol. D'ende d'equí p'arriba esistió'l béisbol en tolos niveles. Puerto Rico xugó por dos años adscritu a la organización norteamericana. Un añu dempués nació la [[Lliga de Baseball Profesional de Puerto Rico]].

[[Mayagüez]] foi l'únicu equipu na historia que-y perteneció al pueblu. “El patroncito”, como llamaben a Alfonso Valdés foi dueñu de los Indios dende 1939 hasta 1957, cuando se cansó de tar al mandu de la franquicia. Apurriólo a la Lliga y el pueblu, que nun queríen perder el so equipu, entamáronse pa recaldar fondos y caltener la plantía de xugadores. Mayagüez forxó xugadores tan importantes como “Cholo” García, el primer puertorriqueñu en llanzar un xuegu ensin hits nin carreres en 1930 colos cardenales de Tony Luciano. Más tarde reconocióse'l so llabor cuando bautizaron el parque de pelota de Mayagüez en 1948, añu en que los Indios ganaron el campeonatu nacional que los llevó depués a la primer edición de la [[Serie del Caribe 1949]].<ref>http://www.mayaguezsabeamango.com/index.php?option=com_content&view=article&id=411%3Amayagueez-trubiecu-del-beisbol-profesional-de puertu ricu&catid=51%3Ahistorias&Itemid=78</ref>

La llegada del beisbol a [[Puertu Ricu]] convirtióse nun entretenimientu social, pero non pa toos. Dalgunos nun lo catalogaben d'esta manera, y nuna ocasión un periódicu publicó que, lamentablemente, los cuidadanos de la capital invirtieren el so tiempu na práutica d'un "entretenimientu zánganu". 

Esisten delles versiones de la llegada del beisbol a Puerto Rico pero la más aceptada y acertada ye la del caballeru Don Emilio Pasarell. En 1895, Caballeira informa qu'un mozu cubanu conocedor del deporte convido a otros mocinos y enséñolos. Ente los mocinos atópense: Enrique y Paco Gatell, José de Jesús Tizol, Luis y Jorge Colombani, Féliz Montañez, Antonio Cabana y Severo González, como dalgunos de los que recibieron les primeres clases de "béisbol". Estos mozos axuntar a xugar beisbol nun terrén onde anguaño queda alcontrada la "Biblioteca Carnegie", en San Juan. Les persones que pasaben y víen que-y pegaben a una pelota con un maderu dicíen que yeren unos ridículos, zánganos y manganzones.

Siguiendo la versión de Caballeira, había un maestru llamáu Braulio que sirvía d'árbitru nos xuegos. El primer partíu efectuóse nel velódromu que taba na cai Cerra na parada 15 en Santurce, el domingu 2 de xunu de 1896. El Club Borinquen venció al Almendares con una puntuación de 22 a 11, los xugadores pol Borinquen fueron: Amo Iglesias, Jesús Cabañas, Ignacio Carballeira, Manuel del Valle Atiles, Enrique Gatell, Eduardo Saldañas, Luis Colombani, Félix Montañez y Jorge Colombani.<ref>http://www.oocities.org/espanol/elpelotero_online/guante/puertorico.htm</ref>

Depués de que'l beisbol profesional tomara'l so punxu fórmose una nueva lliga llamada Beisbol cimeru doble “A”. L'entamu d'esta lliga remontase al 1930- 1940 creada pola antigua Comisión de Parques y Recréu Públicos. De primeres yeren quince equipos y darréu venti. Nos años 70 Gil Bosch tuvo la presidencia por trenta y tres años aumentando les franquicies a trenta y seis. Nel 2002, cuando'l Lcdo. Gil Bosch se retiró, el Lcdo. Israel Roldán tomó'l so puestu y, sobre'l so mandu, aprobóse la regla que dexaba participar xugadores profesionales (dos per equipu). Aumentó'l númberu de franquicies a cuarenta y ocho, creóse la lliga de muyeres y la lliga xuvenil amontose hasta setenta y ocho. Nel 2009, ante la creciente complexidá de la institución, la xunta de direutores de la Federación de Beisbol decidió incorporar como estructures separaes los sos diversos componentes, unu de los componentes ye la Lliga de Béisbol Cimeru Doble A.<ref>http://www.lbsdapr.org/historia</ref>

=== Les Lligues Negres ===
Dende mediaos de [[1880]] hasta mediaos de [[1940]] nun se dexó incluyir nes Grandes Lligues a xugadores negros. Nel so llugar, creáronse equipos formaos namái por xugadores negros que formaron lligues, llamaes "[[Lligues Negres]]". Una de les más conocíes foi la ''Negro National League'', que se formó en 1920. [[Jackie Robinson]], unu de los xugadores más importantes de la ''Negro League'', aportó a ser el primer xugador negru nes lligues mayores modernes, cuando s'incorporó a los [[Los Angeles Dodgers|Brooklyn Dodgers]] en [[1947]]. Robinson llevó a los ''Dodgers'' escontra la victoria nel campeonatu de la Lliga Nacional y foi proclamáu Novatu del Añu. A pesar d'enfrentase con sectores intransixentes y fanáticos, la so estraordinaria actuación y comportamientu sobre'l terrén ayudaron a superar los prexuicios raciales y llueu otros xugadores negros incorporáronse a les lligues mayores.
Otru memorable xugador foi [[Satchel Paige|Leroy Robert "Satchel" Paige]] que foi'l primer xugador de color en ser aceptáu nel salón de la fama del béisbol.

=== Espansión de les Grandes Lligues ===
Dellos equipos de les Grandes Lligues treslladaronse mientres la década de [[Años 1950|1950]]; el primeru, el ''Boston Braves'', treslladóse a [[Milwaukee]] en [[1953]]. Otros cambeos clave asocedieron en [[1958]], cuando los ''Brooklyn Dodgers'' colaron a [[Los Angeles]] y los ''New York Giants'' dieron a [[San Francisco (California)|San Francisco]] y estendieron el mercáu del béisbol por tolos Estaos Xuníos. El béisbol profesional fíxose tan popular que munches ciudaes pidieron permisu pa crear nuevos clubes, hasta llegar a los 30 equipos que conformen les Grandes Lligues nel presente.

Un momentu críticu pal béisbol llegó na década de 1990. Los xugadores consideraron que nun taben siendo abondo compensaos polos propietarios de los clubes, polo qu'empecipiaron una fuelga en setiembre de [[1994]] que duró hasta mayu de [[1995]] provocando que s'atayara la temporada de béisbol per primer vegada dende [[1904]].

== El béisbol nel mundu ==
Amás d'[[Estaos Xuníos]], [[Méxicu]] y [[Canadá]] n'[[América del Norte]], el béisbol xuégase anguaño nel Caribe: [[Cuba]], [[República Dominicana]], [[Puertu Ricu]] y [[Curaçao]], tamién en Centroamérica: [[Nicaragua]], [[Panamá]] y [[Guatemala]], y en Suramérica: [[Arxentina]], [[Brasil]], [[Chile]], [[Colombia]], [[Ecuador]] y [[Venezuela]]; y n'[[Asia]] ([[Xapón]], [[Corea del Sur]], [[China]] y [[Taiwán]]). N'Europa espierta escasu interés, destacando [[Países Baxos|Holanda]] (campeona en 20 de los 30 campeonatos europeos apostaos, y 7 veces subcampeona), [[Italia]] (8 y 15) y [[España]] (1, 1 y 12 bronces).

Los equipos campeones d'iviernu de cada lliga nacional en Méxicu, Venezuela, Puerto Rico y República Dominicana participen añalmente na [[Serie del Caribe]]. Dende [[1949]], República Dominicana foi'l país con más equipos trunfadores, con dieciocho títulos, depués síguen-y los equipos de Puerto Rico con catorce, Venezuela siete y Méxicu seis. 

La nación que más llogros collechó a nivel de seleiciones nacionales foi Cuba, ganadora en múltiples eventos oficiales entamaos pola [[Federación Internacional de Béisbol]].<ref>[http://www.baseball.ch/esp/t/wc/WCF.htm 25 victories en 28 presentaciones nos Campeonatos Mundiales]</ref><ref>[http://www.baseball.ch/2003/T/OG/OGf.htm dos títulos olímpicos y una plata en trés Olimpiaes]</ref> Cola celebración nel 2006 del primer [[Clásicu Mundial de Béisbol]], Cuba llogró reivindicar la so calidá como indiscutible potencia beisbolera. Xapón foi'l campeón d'esti tornéu entamáu pola [[MLB]], organización rectora del Béisbol de Grandes Lligues, y nel que participaron grandes estrelles de Grandes Lligues como miembros de munches seleiciones. Curiosamente, l'equipu xaponés solamente cuntaba con dos xugadores de Grandes Lligues. Na Final d'esti eventu, vencieron nun dramáticu xuegu (10-6) a los xugadores de [[Cuba]], l'otru finalista del tornéu, ensin profesionales de Grandes Lligues nes sos files.

=== Cuba ===
{{AP|Béisbol en Cuba}}
En [[Cuba]] esiste un importante Campeonatu Nacional, fundáu en 1961. Esti eventu ye herederu de distintos campeonatos profesionales y d'aficionaos que tuvieron llugar na islla dende finales del [[sieglu XIX]]. Consta de dieciséis equipos ente los que destaquen: Industriales ([[L'Habana]]), [[Santiago de Cuba]], [[Villa Clara]] y [[Pinar del Río]] como los más ganadores. 

L'equipu cubanu demostró a lo llargo de los años ser unu de los meyores del mundu del béisbol, pos llogró bien bonos resultaos na mayoría de los torneos internacionales. Exemplu d'ello son los Xuegos Olímpicos, onde s'alluga como la seleición con más ésitos, ganando tres veces la [[medaya d'oru]] y dos veces la [[medaya de plata]], en cinco competiciones. Asina mesmu, na [[Copa del Mundu de Béisbol]] cuenta con 25 títulos, siguíu d'[[Estaos Xuníos]] con tres oro y Venezuela con tamién tres oro (nesta copa compiten 22 países incluyíu Estaos Xuníos, Venezuela, Xapón, Corea del Sur, República Dominicana y Países Baxos). Tamién llogró bonos allugamientos nos dos [[Clásicu Mundial de Béisbol Clásicos Mundiales de Béisbol]]; nel primeru (2006) terminó en segundu llugar detrás de [[Xapón]] y nel segundu (2009) foi esaniciáu pol depués bicampeón Xapón (solo perdió dos veces ante Xapón, y superó a seleiciones como [[Sudáfrica]], [[Australia]] y [[Méxicu]]). 

'''Resultaos na Copa del Mundu de Béisbol''' 

* Oru: 1939 1940 1942 1943 1950 1952 1953 1961 1969 1970 1971 1972 1973 1976 1978 1980 1984 1986 1988 1990 1994 1998 2001 2003 2005

* Plata: 1941 2007 2009

* Bronce: 1944 1951 

'''Resultaos nos Xuegos Panamericanos''' 

* Oru: 1951 1963 1971 1975 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007

* Plata: 1967

'''Resultaos na Copa Intercontinental''' 

* Oru: 1979 1983 1985 1987 1989 1991 1993 1995 2002 2006

* Plata: 1981 1997 1999

'''Resultaos nos Xuegos Centroamericanos y del Caribe''' 

* Oru: Ganó la medaya d'oru en 14 de 17 participaciones.

=== Xapón ===
En [[Xapón]], el béisbol foi introducíu por un norteamericanu, Horace Wilson, en [[1872]]; el xuegu profesional esiste dende va cincuenta años y tien dos lligues, la [[Lliga Xaponesa de Béisbol Profesional|Central y la del Pacíficu]], con un total de doce equipos. Los equipos d'Estaos Xuníos de cutiu xueguen en Xapón al rematar la temporada regular. Na escuela y na universidá ye desaxeradamente popular: cada branu, unos cuatro mil escueles secundaries tomen parte nel ''All Japan Baseball Tournament'', que se celebra cerca de la ciudá d'[[Osaka]]. 

Los equipos ganadores de la [[Lliga Xaponesa de Béisbol Profesional]], [[Organización Coreana de Béisbol]], [[Lliga de Béisbol Profesional China]] (Taiwán) y de la [[Lliga de Béisbol Chinu]] (China) disputen la [[Serie d'Asia Copa Konami]], nes trés oportunidaes que se celebró l'eventu resultaron campeones los equipos xaponeses.

=== Méxicu ===
{{AP|Béisbol en Méxicu}}
En [[Méxicu]]'l '''beisbol''' (pronunciáu en Méxicu ensin acentu na "e"), ye'l deporte más popular nes rexones norte y sureste, entá ensin ser bien espublizáu pelos medios de comunicación masiva. Méxicu cunta con delles lligues profesionales, ente les que destaquen la [[Lliga Mexicana de Béisbol]] (LMB) y la [[Lliga Mexicana del Pacíficu]] (LMP). 

* La [[Lliga Mexicana de Béisbol]] (LMB) ye'l campeonatu de béisbol profesional de más altu nivel mientres el branu en Méxicu. Ta integrada por 16 equipos, destaquen los clubes de; [[Diablos Rojos del México]] (15 campeonatos), [[Tigres de Quintana Roo]] (10), [[Sultanes de Monterrey]] (9), [[Rojos del Águila de Veracruz]], y [[Tecolotes de Nuevo Laredo]] (5). Ta afiliada a les [[Lligues Menores de Béisbol|Lligues Menores de los Estaos Xuníos]] so la clasificación 'AAA'. Tien la so propia academia de desenvolvimientu de talentos allugada n'[[Carmen (Nuevo León)|El Carmen]], [[Nuevo León]]. Ye la lliga con más cobertoria per parte de los medios nacionales por ser la más antigua y de mayor tradición nel país. La popularidá de la ''LMB'' débese a que los equipos colos que cunta tán distribuyíos por cuasi tol país; ye la de mayor tradición, pos foi fundada en [[1925]]; tien un bon nivel y apurrió la mayoría de los peloteros mexicanos que lleguen a les [[Grandes Lligues de Béisbol|Grandes Lligues]]; la so única desventaxa ye que, al xugase pel branu, nes mesmes feches que les [[Grandes Lligues de Béisbol]], nun lleguen a ella peloteros de tan alta calidá, y eso baxa un pocu'l nivel, en comparanza cola ''LMP''.

* La [[Lliga Mexicana del Pacíficu]] (LMP), MEX-PAC ó Lliga Ivernal (llamada asina porque se desenvuelve nos meses d'ochobre a xineru) ye una lliga de béisbol profesional na que participen los meyores xugadores de Méxicu, de lliga AAA de los Estaos Xuníos y unos pocos xugadores mexicanos n'activu de les Grandes Lligues. Anguaño ye la lliga de mayor nivel competitivu en Méxicu. Cabo destacar que l'equipu campeón representa a Méxicu na Serie del Caribe realizada nel mes de febreru cuntando colos respeutivos equipos campeones de: Puerto Rico, República Dominicana, Venezuela y Méxicu. Anguaño esta lliga consta de 8 equipos: [[Águiles de Mexicali]] (MXC), [[Algodoneros de Guasave]] (GSV), [[Cañeros de Los Mochis]] (MOC), [[Mayos de Navojoa]] (NAV), [[Naranjeros de Hermosillo]] (HER), [[Tomateros de Culiacán]] (CUL), [[Venados de Mazatlán]] (MAZ) y [[Yaquis de Ciudad Obregón]] (OBR).

* Otres lligues reconocíes en Méxicu son la [[Lliga de Béisbol del Noroeste de Méxicu|Lliga del Noroeste]] (LBN), la [[Lliga Norte de Méxicu]] (LNM), la [[Lliga Tabasqueña]] (LTB), y la [[Lliga Iverniza Veracruzana]] (LIV); les cualos son de menor nivel, por cuenta de que la mayoría de los sos xugadores son veteranos o nuevos en desenvolvimientu que nel futuru van llegar a la ''LMB'' y la ''LMP''.

Tocantes a la [[Seleición de béisbol de Méxicu]], nel [[Clásicu Mundial de Béisbol 2006]], el combináu mexicanu dio la prestosa sorpresa al avanzar el primeru nel so grupu, pa ser esaniciáu na siguiente ronda al perder ante [[Xapón]] y [[Corea del Sur]], non ensin enantes descalificar a los [[Estaos Xuníos]], el anfitrión del eventu.

Nel Distritu Federal esisten delles lligues infantiles de beisbol ente les que s'atopen: Lliga Olmeca, Lliga Linda Vista, Lliga Anáhuac, Lliga Maya y Lliga Petrolera ente otres, caúna d'estes lligues tien por oxetivu preparar atletes ente neños y mozos para que nos distintos torneos nacionales convocaos poles distintes asociaciones, tengan la oportunidá de ser convocaos por dalgún equipu profesional.

=== Nicaragua ===
El béisbol foi introducíu en Nicaragua mientres el sieglu XIX na mariña del Caribe, Albert Addlesberg, de los Estaos Xuníos, enseñó-yos a los habitantes de la ciudá puertu de Bluefields cómo xugar béisbol en 1888.

Cabo notar que'l béisbol nun foi introducíu na mariña del pacíficu hasta 1891 cuando un grupu d'estudiantes orixinarios de les universidaes de los Estaos Xuníos formó "La Sociedá de Recréu" onde se xugaben dellos deportes, siendo'l béisbol el más popular ente ellos.

Les lligues de béisbol más importantes de Nicaragua son la [[Lliga Nicaragüense de Béisbol Profesional]] y la '''Lliga cimera Germán Pomares'''. Los equipos más importantes del béisbol pinolero son:
[[Indios del Bóer]], [[Orientales de Granada]], [[Lleones de León]], y [[Tigres de Chinandega]].

=== República Dominicana ===
{{AP|Historia del béisbol en República Dominicana}}
En [[República Dominicana]] ye consideráu'l "deporte rei". Tiense conocíu que foi introducíu al país por inmigrantes cubanos na década de 1890. En 1955 fundóse la [[Lliga Dominicana de Béisbol Ivernizu]] (LIDOM), anguaño ye la lliga profesional de mayor calidá del Caribe y Centroamérica y desenvuélvese na temporada Seronda-Iviernu. LIDOM cunta con 6 equipos que s'apuesten un campeonatu regular, una serie semifinal y una final onde se determina'l campeón nacional. Los equipos pertenecientes a esta lliga son [[Águilas Cibaeñas]] (20 títulos), [[Tigres del Licey]] (20), [[Leones del Escoyíu]] (14), [[Estrelles Orientales]] (2), [[Toros del Este]] (2), [[Gigantes del Cibao]] (0).

=== Venezuela ===
{{AP|Historia del béisbol en Venezuela}}
En [[Venezuela]] xuégase la [[Lliga Venezolana de Béisbol Profesional]] (LVBP) fundada en [[1945]] y que consta d'ocho equipos, que disputen un campeonatu regular, una serie semifinal y una final onde se determina'l campeón d'esa temporada. Ye una de les lligues más fuertes del Caribe económicamente, gracies a grandes inversiones en publicidá y a la constante presencia de públicu nos sos estadios. Destaquen los equipos de [[Leones del Caracas]], [[Navegantes del Magallanes]], [[Tiburones de La Guaira]], [[Tigres de Aragua]], [[Cardenales de Lara]], [[Águilas del Zulia]], [[Caribes de Anzoátegui]] y [[Bravos de Margarita]].

Cabo destacar que'l béisbol ye'l llamáu "deporte rei" nesti país a diferencia d'otros onde lo ye'l [[fútbol]].

[[Archivu:Cbpark.jpg|thumb|250px|right|Estadiu de béisbol.]]

== Procesu del Xuegu ==
Les posiciones de los xugadores nel terrén son les siguientes:
# [[Llanzador]] (''Pitcher''). 
# [[Receptor (béisbol)|Receptor]] (''Catcher'').
# [[Primer base]] (''First baseman'').
# [[Segunda base]] (''Second baseman'', anque se-y conoz como'l defensor de la segunda base, asítiase ente segunda y primera).
# [[Tercer base]] (''Third baseman'').
# [[Shortstop|Campocorto, parador en curtiu]] (''Short stop'', xugador que s'atopa ente tercera y segunda, y que d'igual forma defende la segunda base).
# [[Xardineru esquierdu]] o esterior esquierdu (''Left fielder'').
# [[Xardineru central]] o esterior central (''Center fielder'').
# [[Xardineru derechu]] o esterior derechu (''Right fielder'').
# [[Bateador designáu]] (''Designated hitter'', ye una posición del béisbol utilizada por delles lligues, que dexa escoyer a un xugador por que batee en llugar del llanzador, pero nun ocupa nenguna posición defensiva nel campu).

L'equipu visitante ye'l primeru que "ataca", esto ye, que batea. Van saliendo d'unu a unu siempres nel mesmu orde de bateo pa intentar batear y nun ser esaniciaos. La vez de bateo camuda al otru equipu, que defendía, cuando s'esanicia a trés xugadores del equipu que bateaba.

Asina van camudando d'ataque a defensa hasta un máximu de nueve veces. Cada vez qu'un equipu ataca y defende pásase una entrada (''inning''). A la fin de les nueve entraes, si nun hai empate acaba'l partíu, si hai, van xugándose entraes adicionales hasta qu'unu de los dos equipos consiga más carreres que l'otru al rematar el inning completu.

La zona básica de xuegu ye un cuadráu denomináu "cuadru" o "diamante", asitiáu sobre unu de les sos vértices asítiase'l ''home'' o ''home plate'' (llugar de bateo). Les carreres (anotaciones) rexístrense cada vez que'l bateador cuerre toles bases del cuadru.
{{AP|Campu de béisbol}}

== Regles ==
[[Archivu:Baseball catcher.jpg|thumb|200px|Un catcher o receptor mientres el xuegu.]]
Les regles básiques del xuegu son relativamente sencielles, magar hai delles específiques pa situaciones concretes.

Básicamente trátase de cutir la bola o [[pelota de béisbol]] lo más fuerte y asitiada posible, anque delles xugaes importantes como'l "toque de sacrificiu", en zones d'español meridional ''"toquecito"'' (golpe nidiu a la bola que fai qu'apenes ameyore). Y que tien como oxetivu faer que los corredores que tán en base asítiense más cerca d'anotar una carrera, pueden producir xugaes bien positives d'ataque pal equipu atacante. Si'l "toque de sacrificiu" o "toquecito" sale de la zona de xuegu cuando la cuenta del bateador lleva dos strikes este va ser tomáu como un out por regla.

El llanzador dispón de cuatro posibles llanzamientos erróneos, que dexaríen al bateador avanzar a primer base, ente que'l bateador (del otru equipu) dispón de trés [[Strike|fallos al batear]] enantes de ser esaniciáu. Si'l llanzador llanza mal la cuarta vegada, el bateador consigue una base, ensin necesidá de batear la bola. Ente que si'l bateador falla per tercer vegada una bola bona o intentu de bateo, queda esaniciáu ''("ponchado")''. Esi recuentu de llanzamientos y bateos malos denomínase "cuenta". Si'l bateador falla'l tercer strike y el receptor pierde la bola y se-y alloña, el bateador puede correr escontra la primer base, y si llega primero que'l tiru del receptor, cunta'l ponche, pero non el out (esto ye siempres y cuando la primer base tea sacupada).

=== Bateo ===
[[Archivu:Baseball swing.jpg|thumb|200px|Bateador faciendo un ''swing''.]] 
[[Archivu:Baseball pitch release.jpg|thumb|200px|El ''pitcher'' o llanzador. Xugador fundamental en tou equipu de béisbol.]]
Si'l bateador consigue coneutar la bola o [[pelota de béisbol]], hai básicamente cuatro posibilidad:

# Si la bola toca'l suelu primero que nengún xugador a la defensiva l'atrape, y el bateador llogra algamar la primer base primero que los defensores consigan tocar cola bola o triar la primer base (out), denomínase "Senciellu". Si'l bateador consigue llegar hasta la segunda base, ensin que l'equipu a la defensiva cometa nengún error, denomínase "Doble", si llega hasta la tercer base (ensin error de la defensa) denomínase "Triple", y si llega a ''home'' (ensin error de la defensa) denomínase "Homerun"
# Si la bola ye atrapada nel aire ensin que toque'l suelu por un xugador a la defensa, el bateador queda esaniciáu. Si la bola ta dientro del terrén de xuegu, tien que correr, nun puede esperar a ver si'l batazo ye malu.
# Si la bola ye bateada pero ta fuera de les llendes llaterales de la zona de xuegu ye "foul". Nesi casu'l bateador sumase na so "cuenta" un strike, si na so cuenta tien menos de dos strikes; pero si'l bateador tien como "cuenta" 2 strikes y batea un foul, este va siguir bateando ensin ser ''out'' (esaniciáu). Agora bien si la bola trespasare les llendes llaterales de la zona de xuegu, pero un xugador de la defensa atrapar nel aire (anque tea fuera de les llendes llaterales de la zona de xuegu), el bateador tamién quedaría esaniciáu.
# Si la bola sale volando percima de la llende de fondu de la zona de xuegu, ye un [[cuadrangular]] o "jonrón" -del inglés "homerun"-, esto ye, el bateador da la vuelta al cuadru hasta llegar al home y anótase una carrera. Si amás había dalgunu de los sos compañeros nes bases, ellos tamién cuerren hasta'l home y anoten carreres, una per cada xugador qu'hubiera en base y otra que s'anota'l bateador.

Si consíguese un cuadrangular con trés xugadores ocupando la primera, segunda y tercer base, esto ye, coles bases "llenes", denominar "''grand slam''", y anótense 4 carreres.

Pa que'l llanzamientu del pitcher seya bonu tien de pasar percima del "home" al altor determináu dende les axilas hasta les rodíes del bateador. Si'l llanzamientu nun cumple con estos requisitos el "umpire" (árbitru) va denomínala "bola".

Nun hai un tiempu de duración determináu pa un alcuentru, ésti conclúi a la fin de los nueve entraes (lo qu'equival a ventisiete eliminaciones o ''outs'' por equipu), sacantes haya empate, lo qu'obliga a siguir con entraes adicionales o [[extrainnings]] hasta que se llogre un desempate.

Los árbitros denomínanse "Umpires": el umpire principal asítiase detrás del home o caxón de bateo, y decide si los llanzamientos son bonos (strikes) o malos (boles). El umpire principal puede consultar a los allugaos al pie de les llinies de cal de primera y tercer si'l bateador pasó'l bate pela llinia ensin da-y a la bola. El umpire va decidir si ye (strike) o non (y nesi casu puede ser bola o strike ensin haber intentu de bateo). Los árbitros nes bases tienen que decidir si'l xugador ofensivu algamó la base con dalguna parte del cuerpu enantes de ser puestu out (fora de xuegu) o non, y nesi casu quédase nesa base. Les decisiones de los umpires son inapellables. Una y bones el béisbol ye un deporte onde los espectadores son bonos conocedores del mesmu, tantu de les regles como de les xugaes, la respuesta de los espectadores puede ser una escelente confirmación o refugu de les decisiones de los árbitros.

Los "umpires" pueden decidir sobre si'l procesu d'una xugada fízose con base nel reglamentu o non (por casu, cuando se decide si la pelota bateada salió pela zona de "home run" o salió por unu de los llaterales de "foul"). Los "umpires" pueden tamién alvertir a los xugadores d'aiciones graves que pongan en riesgu a otros, pudiendo llegar a espulsar del xuegu al xugador o xugadores que reincidan cola so conducta antideportiva. Tamién pueden espulsar a los "coaches" o entrenadores qu'amuesen una conducta desaveniente nel terrén de xuegu o una conducta pocu respetuosa escontra los mesmos "umpires".

Un xugador espulsáu siempres ye sustituyíu por otru. El partíu siempres se tien que xugar col total de xugadores.

== Lligues de béisbol profesional ==
<div style="font-size:85%">
{| align="center" width="100%" style="font-size="98%"
|-
! colspan="2" align="center" style="font-size:100%" | <big>Lligues de Béisbol Profesional</big>
|- style="background-color:lightblue"
! colspan="2" align="center" style="font-size:100%" | '''América'''
|-
| valign="top" | '''[[Grandes Lligues de Béisbol|Grandes Lligues]]''' 
| [[Lliga Americana]] • [[Lliga Nacional]] 
|-
| valign="top" | '''[[Lligues Menores de Béisbol|Lligues Menores]]''' 
| '''Triple A''': [[International League]] • [[Pacific Coast League]] • [[Lliga Mexicana de Béisbol]]<br />'''Doble A''': [[Eastern League (Estaos Xuníos)|Eastern League]] • [[Southern League]] • [[Texas League]]<br />'''Clase A Avanzada''': [[California League]] • [[Carolina League]] • [[Florida State League]]<br />'''Clase A''': [[Midwest League]] • [[South Atlantic League]]<br />'''Clase A temporada curtia''': [[New York - Penn League]] • [[Northwest League]]<br />'''Rookie''': [[Appalachian League]] • [[Arizona League]] • [[Dominican Summer League]] • [[Gulf Coast League]] • [[Pioneer Baseball League|Pioneer League]] • [[Venezuelan Summer League]]
|-
| valign="top" | '''[[Lliga Independiente de Béisbol|Lligues Independientes]]'''
| [[American Association of Independent Professional Baseball|American Association]] • [[Atlantic League of Professional Baseball|Atlantic League]] • [[Canadian-American Association of Professional Baseball|Can-Am League]] • [[Continental Baseball League]] • [[Frontier League]] • [[Golden Baseball League]] • [[Northern League (baseball)|Northern League]] • [[United League Baseball]] 
|-
| valign="top" | '''Lligues d'Iviernu'''
| '''Afiliaes''': [[Arizona Fall League]] • [[Lliga Dominicana de Béisbol Ivernizu]] • [[Lliga Mexicana del Pacíficu]] • [[Lliga Venezolana de Béisbol Profesional]]<br />'''Independientes''': [[Arizona Winter League]] • [[Lliga Colombiana de Béisbol Profesional]] • [[Lliga Nicaraguana de Béisbol Profesional]] • [[Puerto Rico Baseball League]] • [[Lliga Profesional de Béisbol de Panamá]] • [[Texas Winter League]]
|- style="background-color:lightblue"
! colspan="2" align="center" style="font-size:100%" | '''Asia'''
|-
| valign="top" | '''Xapón''' 
| '''Profesional''': [[Lliga Xaponesa de Béisbol Profesional]]<br />'''Lligues Menores''': [[Western League]] • [[Eastern League (Xapón)|Eastern League]]<br />'''Independientes''': [[Shikoku-Kyūshū Island League]] • [[Baseball Challenge League]] • [[Kansai Independent Baseball League]]
|-
| valign="top" | '''Otres''' 
| '''China''': [[Lliga de Béisbol China]]<br />'''Corea del Sur''': [[Organización Coreana de Béisbol]]<br />'''Filipines''': [[Lliga Filipina de Béisbol]]<br />'''Taiwán''': [[Lliga de Béisbol Profesional China]]
|- style="background-color:lightblue"
! colspan="2" align="center" style="font-size:100%" | '''Europa'''
|-
| valign="top" | 
| '''Alemaña''': [[Bundesliga (Béisbol)]]<br />'''España''': [[Lliga española de béisbol]]<br />'''Francia''': [[Campeonatu de Francia de Béisbol]]<br />'''Italia''': [[Italian Baseball League]]<br />'''Países Baxos'''[[Honkbal Hoofdklasse]]
|- style="background-color:lightblue"
! colspan="2" align="center" style="font-size:100%" | '''Oceanía'''
|-
| valign="top" | 
| '''Australia''': [[Australian Baseball League]]<br />
'''Estaos Xuníos''': [[Hawaii Winter Baseball]]
|}
</div>

== Referencies ==
{{llistaref}}

== Enllaces esternos ==
{{commons|Baseball}}
* [http://www.baseball.ch/espanol.html Federación Internacional de Béisbol]

{{DEFAULTSORT:Beisbol}}
{{control d'autoridaes}}
[[Categoría:Béisbol| ]]
[[Categoría:Deportes d'equipu]]
[[Categoría:Antiguos deportes olímpicos]]