Прагляд крыніцы для Беларусы ў Польшчы

'''Беларусы ў Польшчы''' — адна зь дзевяці юрыдычна прызнаных нацыянальных меншасьцяў у Польшчы, якая пражывае пераважна ў паўднёва-ўсходняй частцы [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]].
[[Файл:Białorusini w Polsce.png|значак|Удзельная вага [[Беларусы|беларусаў]] у насельніцтве [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]], паводле перапісу насельніцтва Польшчы 2002]]
Згодна зь перапісам 2002 году, у [[Польшча|Польшчы]] пражывае 50 тысячаў [[Беларусы|беларусаў]], пераважна ў [[Падляскае ваяводзтва|Падляскім ваяводзтве]] (96,6%; найбольш у [[Беласток]]у — 7,5 тысячы). У той самы час паводле падлікаў Пятра Эбэргарта ў 1992 годзе іх колькасьць складала 215 тысячаў чалавек, а згодна з Маркам Галушкам колькасьць беларусаў дасягае 230 тысячаў.
[[Файл:Malinniki.jpg|значак|Двумоўная шыльда на ўезьдзе ў вёску [[Маліньнікі (Падляскае ваяводзтва)|Маліньнікі]]]]
На думку польскага дасьледчыка К. Падляскага, напрыканцы 1980-х у Польшчы жыло ад 250 да 400 тысячаў беларусаў, паводле зьвестак [[Польская аўтакефальная праваслаўная царква|Польскае аўтакефальнае праваслаўнае царквы]] — 290 тысячаў (1/3 ейных вернікаў). Паводле ж статыстыкі выбараў у сойм у 1989 годзе на Беласточчыне беларусы складалі 30% насельніцтва (206,8 тысячаў чалавек), у тым ліку ў [[Беласток]]у 25% (65,5 тыс. чал.), [[Бельск-Падляскі|Бельску-Падляскім]] і [[Гайнаўка|Гайнаўцы]] па 65% (адпаведна 17,2 і 15,1 тысячы чалавек). Паводле перапісу [[беларуская мова|беларускую мову]] ў штодзённных зносінах ужывае толькі 40,6 тысячы чалавек.

Абароне правоў і інтарэсаў беларускае дыяспары ў Польшчы спрыяюць Дэклярацыя аб беларуска-польскіх адносінах (кастрычнік 1990), пагадненьне аб супрацоўніцтве паміж Міністэрствам адукацыі [[Беларусь|Беларусі]] й Міністэрствам народнае адукацыі Польшчы (сакавік 1992), беларуска-польская Дамова аб добрасуседзтве й супрацоўніцтве ад 23 чэрвеня 1992 году.

== Землі найшчыльнейшага пражываньня ==
[[Выява:Wejscie do siedziby BTSK na ulicy Warszawskiej 11 w Białymstoku.JPG|значак|Уваход у сядзібу [[ГП БГКТ|Беларускага грамадзка-культурнага таварыства]] ([[БГКТ (Польшча)|БГКТ]]). Вуліца Варшаўская 11, [[Беласток]].]]
Беларусы ёсьць аўтахтонным насельніцтвам [[Падляскае ваяводзтва|Падляскага ваяводзтва]], тэрыторыя якога была перададзеная ў 1944 годзе [[Польшча|Польшчы]]. Беларусы афіцыйна пераважаюць колькасна ў чатырох гмінах ваяводзтва, адрозьніваючыся такім чынам ад іншых нацыянальных меншасьцяў Польшчы (апроч іх адно [[летувісы]] ствараюць абсалютную большасьць насельніцтва ў Пунскай гміне). У 12 гмінах ваяводзтва (у тым ліку ў гарадох [[Бельск-Падляскі|Бельску-Падляскім]] і [[Гайнаўка|Гайнаўцы]]) беларусы складаюць больш за 20% насельніцтва, што, згодна з законам ад 6 студзеня 2005 году, дало ім права на ўжываньне дзьвюхмоўных назоваў геаграфічных аб’ектаў і выкарыстаньне [[Беларуская мова|беларускае мовы]] ў кантактах з урадам. 21 чэрвеня 2007 году беларуская мова стала афіцыйнай у [[Гайнаўка|Гайнаўцы]]. Адпаведную ўхвалу на ўнёсак Беларуска-народнай фракцыі прыняла гарадзкая Рада.<ref>''Hajnówka:'' Obsłużą po polsku i białorusku Gazeta Współczesna 22.06.2007 [http://www.bialorus.pl/index.php?pokaz=archiwum&&Rozdzial=archiwum&&strona=169&&wybrane=13827]{{Недаступная спасылка|date=January 2021|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref>

{| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
!style="background-color:#E9E9E9" align="left"|Колькасьць беларускага насельніцтва ў 16 гмінах Падляскага ваяводзтва
!style="background-color:#E9E9E9" align=right|%
|-
|[[Чыская гміна]]
|align="right" |81,81
</tr>
|-
|[[Гміна Дубічы Царкоўныя]]
|align="right" |81,33
</tr>
|-
|[[Арлянская гміна]]
|align="right" |68,93
</tr>
|-
|[[Гайнаўская гміна]]
|align="right" |64,91
|-
|[[Нараўская гміна]]
|align="right" |49,23
|-
|[[Бельская гміна]]
|align="right" |46,68
|-
|[[гміна Нараўка]]
|align="right" |47,27
|-
|[[Кляшчэльская гміна]]
|align="right" |41,83
|-
|[[Чаромхаўская гміна]]
|align="right" |28,71
|-
|[[Гайнаўка]]
|align="right" |26,41
|-
|[[Гарадоцкая гміна]]
|align="right" |23,07
|-
|[[Бельск-Падляскі]]
|align="right" |20,66
|-
|[[гміна Нурэц-Станцыя]]
|align="right" |16,36
|-
|[[Міхалоўская гміна]]
|align="right" |14,17
|-
|[[Мілейчыцкая гміна]]
|align="right" |13,09
|-
|[[Белавеская гміна]]
|align="right" |11,54
|}

== Гісторыя ==

=== Сярэднявечча—XIX ===
Беларуска-польскія кантакты вядомыя ад часоў раньняга [[Сераднявечча]] (гандлёвыя стасункі, дынастычныя шлюбы, вайсковыя сутыкненьні й інш.). Беларуская прысутнасьць у Польшчы й абмен насельніцтвам пачаліся ў часы [[ВКЛ]]. Ранейшыя беларусы траплялі на польскія землі як ваеннапалонныя. Прыкладам, калі ў 1325 годзе вялікі князь літоўскі [[Гедзімін]] аддаў сваю дачку [[Альдона Гедзімінаўна|Альдону]] за [[Казімер ІІІ Вялікі|Казімера]], сына [[Уладзіслаў І Лакетак|Ўладзіслава І Лакетка]], з Польшчы былі вернутая пэўная колькасьць ваеннапалонных, а ў складзе сьвіты Альдоны ў Польшчу былі накіраваныя выхадцы з ВКЛ. Лічыцца, што ў сярэдзіне ХІV ст. у Польшчы жыло каля 40 тыс. беларусаў. У 1386 годзе, ажаніўшыся з польскай каралевай [[Ядзьвіга]]й, каралём Польшчы стаў вялікі князь ВКЛ [[Ягайла]], які паклаў пачатак польскай каралеўскай дынастыі [[Ягелоны|Ягелонаў]].
[[Файл:Hajnowka Muzeum Kultury Bialoruskiej.jpg|значак|Музэй і асяродак беларускай культуры ў [[Гайнаўка|Гайнаўцы]]]]
У выніку [[Люблінская унія|Люблінскае уніі]] 1569 году беларусы й палякі амаль да канца XVIII ст. апынуліся ў складзе аднае дзяржавы — [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітае]]. Пасьля [[Падзелы Рэчы Паспалітай|падзелаў Рэчы Паспалітае]] пэўная колькасьць беларусаў жыла на этнічна польскіх землях у складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскае імпэрыі]]. Паводле перапісу 1897 году ў [[Прывісьлінскі край|Прывісьлінскім краі]] беларусы складалі 6,7% насельніцтва (каля 30 тыс. чал.), найбольш у [[Сувалкаўская губэрня|Сувалкаўскай]] (27 525 чал.) і [[Варшаўская губэрня|Варшаўскай]] (1354 чал.) губэрнях.

=== Міжваенная Польшча (1918—1939) ===
{{Глядзіце таксама|Заходняя Беларусь}}
Пасьля [[Першая сусьветная вайна|Першае сусьветнае вайны]], калі польская дзяржава была адноўлена, на ейных землях засталася частка этнічных беларусаў. У складзе Польшчы неўзабаве апынулася вялікая частка этнічна беларускіх земляў (г. зв. [[Заходняя Беларусь]]), што ўвайшлі ў склад [[Віленскае ваяводзтва|Віленскага]], [[Палескае ваяводзтва|Палескага]], [[Наваградзкае ваяводзтва (1919—1939)|Наваградзкага]], [[Беластоцкае ваяводзтва (1919—1939)|Беластоцкага ваяводзтваў]]. Паводле падлікаў статыстычных органаў [[СССР]] у Польшчы жыло 3250 тыс. чал. У верасьні 1939 году беларускія землі Польшчы ўвайшлі ў склад СССР. У часе [[Другая сусьветная вайна|Другое сусьветнае вайны]] беларусы служылі ў Войску Польскім, удзельнічалі ў абарончых баёх у 1939 годзе, уваходзілі ў склад [[Армія Андэрса|Арміі Андэрса]], [[Армія Краёва|Арміі Краёвай]] і [[Армія Людова|Арміі Людовай]].
[[Файл:Osówka - Bilangual sign.jpg|значак|Знак-паказальнік на турысцкім шляху [[Царскі тракт|Царскі гасьцінец]] у [[Асоўка (Гайнаўскі павет)|Асоўцы]]]]
Напрыканцы Другое сусьветнае вайны паводле [[Савецка-польскія пагадненьні|савецка-польскіх пагадненьняў]] пра мяжу ад 26 ліпеня 1944 і 16 жніўня 1945 году ўлады СССР перадалі Польшчы з складу [[БССР]] 17 раёнаў [[Беластоцкая вобласьць|Беластоцкае]] й 3 раёны [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскае вобласьцяў]], населеныя пераважна беларусамі. У часе дэмаркацыі мяжы паміж БССР і Польшчай і ўзаемнае рэпатрыяцыі насельніцтваа зь Беларусі ў Польшчу (пераважна на Беласточчыну) у 1944—1948 гадах пераехалі больш за 270 тыс. чалавек (беларусы-каталікі дэкляравалі сябе палякамі). Праз тэрор польскага нацыяналістычнага падпольля, неспрыяльнае эканамічнае становішча на Беласточчыне частка беларусаў пасялілася ў Альштынскім краі, [[Польскае Памор’е|Памор’і]] (раёны [[Гданьск]]у й [[Шчэцін]]у), [[Варшава|Варшаве]], [[Кракаў|Кракаве]], [[Торунь|Торуні]] й інш. гарадох.

=== Польская Народная Рэспубліка ===
Да 1948 году ўлады Польшчы афіцыйна не прызнавалі наяўнасьці беларускае нацыянальнае меншасьці ў краіне. Арганізаваная нацыянальна-культурная дзейнасьць беларусаў, што пачалася напрыканцы 1940-х з аднаўленьня беларускага школьніцтва, актывізавалася ў 1956 годзе, калі ў Польшчы было створанае [[Беларускае грамадзка-культурнае таварыства]] (БГКТ), катэдра беларускае філялёгіі ў [[Варшаўскі ўнівэрсытэт|Варшаўскім унівэрсытэце]] й інш. У 1956 годзе пачала выдавацца газэта «[[Ніва (газэта)|Ніва]]», у 1957 годзе — «[[Беларускі каляндар]]», а ад 1958 году дзейнічае літаратурна-мастацкае аб’яднаньне «[[Белавежа]]», створаныя беларускія ліцэі ў Бельску-Падляскім і Гайнаўцы. Паводле сацыяльнага статусу да канца 1950-х бальшыня беларусаў Польшчы была сялянамі.

У 1970-я і ў часе вайсковага становішча ў 1981—1983 гадах праз абмежаваньні з боку польскіх уладаў назіраўся спад грамадзка-культурнае актыўнасьці беларусаў. У 1980-я ўзьніклі [[Беларускае аб’яднаньне студэнтаў]] (1981, зарэгістраванае ў 1988), [[Гайнаўскі музэй помнікаў беларускае культуры]], шэраг беларускіх выдавецтваў і пэрыядычных выданьняў.

=== Сучаснасьць ===
У 1990-я былі зарэгістраваныя [[Рада беларускіх арганізацыяў у Польшчы]], [[Саюз гмінаў усходняе Беласточчыны]], [[Зьвяз беларускай моладзі]], [[Беларускае гістарычнае таварыства]] (кіраўнік [[Алег Латышонак]]), [[Асацыяцыя беларускіх журналістаў]]. Створаныя [[Згуртаваньне варшаўскіх беларусаў]], беларускае культурна-асьветнае таварыства ў Гданьску «[[Хатка]]» (1992), беларускі гурток у [[Ольштын]]е. У 1997 годзе ў сойм быў абраны кіраўнік БГКТ [[Ян Сычэўскі]].

У 2020—2021 навучальным годзе беларусы склалі 13% ад замежных студэнтаў польскіх [[Вышэйшая навучальная ўстанова|ВНУ]]<ref>{{Артыкул|загаловак=Польскія ўніверсітэты чакаюць павелічэння колькасці замежных студэнтаў|год=22.09.2021|спасылка=https://www.polskieradio.pl/396/8173/artykul/2812313|аўтар=ВХ.|выданьне=[[Беларуская служба Польскага радыё]]}}</ref>.

21 верасьня 2021 году польскі прэзыдэнт [[Анджэй Дуда]] заявіў на 76-й [[Генэральная асамблея ААН|Генэральнай асамблеі ААН]], што пасьля [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 2020 году|прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі 2020 году]] каля 150 000 беларусаў атрымалі [[прытулак]] і працу ў Польшчы<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Прэзыдэнт Дуда на сэсіі Генасамблеі ААН: 150 тысяч беларусаў атрымалі прытулак і працу ў Польшчы|спасылка=https://m.nashaniva.com/articles/278250/|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=22 верасьня 2021|дата доступу=22 верасьня 2021}}</ref>. 2 лістапада 2021 году [[Эўрапейская статыстычная ўправа]] ([[Люксэмбург]]) паведаміла, што ў 2020 годзе на Польшчу прыпала 50 923 (0,5 % [[насельніцтва Беларусі]]) або 80 % з 63 520 дазволаў на жыхарства, атрыманых грамадзянамі Беларусі ў 27 краінах [[Эўразьвяз]]у<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Больш за 60 тысяч беларусаў атрымалі дазвол на жыхарства ў ЭЗ у 2020 годзе|спасылка=https://m.nashaniva.com/articles/279992/|выдавец=«Наша ніва»|дата публікацыі=2 лістапада 2021|дата доступу=2 лістапада 2021}}</ref>.

За 2022 год на 37 700 чалавек вырас лік [[Грамадзянства Беларусі|грамадзянаў Беларусі]], якія былі працаўладкаваныя ў Польшчы і выплочвалі ўнёскі на лекаваньне і пэнсію ва [[Установа грамадзкага страхаваньня|Ўстанову грамадзкага страхаваньня]]. Да сакавіка 2023 году іх лік дасягнуў 116 000 чалавек, у выніку чаго беларускія грамадзяне занялі 2-е месца сярод плацежнікаў страхавых унёскаў зь ліку іншаземцаў. Пры гэтым 72 % складалі мужчыны. У занятасьці беларускіх працаўнікоў пераважалі: перавозкі — 34 %, [[будаўніцтва]] — 24 % і апрацоўчая [[прамысловасьць]] — 18 %. Большасьць зь іх была ў працаздольным веку: 25—34 гадоў — 34 % і 35—44 гадоў — 28 %<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак= За паўгода колькасьць беларусаў, якія легальна працуюць у Польшчы, павялічылася на 17,5 тысячы|спасылка=https://www.svaboda.org/a/32363795.html|выдавец=[[Беларуская служба Радыё Свабода|Беларуская служба Радыё «Свабода»]]|дата публікацыі=14 красавіка 2023|дата доступу=14 красавіка 2023}}</ref>.

12 верасьня 2024 году Эўрапейская статыстычная ўправа паведаміла, што ў 2023 годзе грамадзяне Беларусі атрымалі ў Польшчы больш за ўсіх першых [[Від на жыхарства|відаў на жыхарства]] (ВНЖ) сярод іншаземцаў. За той год беларускія грамадзяне атрымалі 255 595 ВНЖ у Польшчы, якія склалі 91 % ад 281 279 ВНЖ, атрыманых беларусамі ў 27 краінах [[Эўразьвяз]]у. Пры гэтым 51 % (130 057) відаў на жыхарства выдалі на падставе працы, а 46 % (117 045) — паводле іншых прычынаў, у якія ўваходзілі міжнародная абарона і гуманітарны ВНЖ, якія выдавалі [[Уцякач|ўцекачам]]<ref>{{Навіна|аўтар=|загаловак=Лічбы, ад якіх страшна|спасылка=https://nashaniva.com/351228|выдавец=Партал «[[Наша ніва]]»|дата публікацыі=14 верасьня 2024|дата доступу=15 верасьня 2024}}</ref>.

== Грамадзка-культурнае жыцьцё ==
Да галоўных арганізацыяў беларускае меншасьці ў Польшчы належаць [[Беларускае Грамадзка-культурнае Таварыства ў Польшчы]], [[Беларускі Зьвяз у РП]], [[Зьвяз Беларускае Моладзі]], [[Белавежа (аб’яднаньне)|Беларускае Літаратурнае Таварыства “Белавежа”]], [[БГТ|Беларускае Гістарычнае Таварыства]], [[Асацыяцыя Беларускіх Журналістаў]], [[Згуртаваньне Беларускіх Студэнтаў]]. Імі выдаюцца штотыдзень газэта «[[Ніва (газэта)|Ніва]]», штомесяц «[[Czasopis]]» і раз на паўгады «[[Białoruskie Zeszyty Historyczne]]». Да найгалаўнейшых культурных імпрэзаў беларусаў Польшчы належаць Фэстываль Беларускае Моладзевае Музыкі «[[Басовішча]]», Фэстываль «[[Беларуская Песенька]]» ў [[Беласток]]у, [[Бельская бардаўская восень]], [[Сьвята беларускае культуры ў Беластоку]], Сьвята «[[Купальле]]» ў [[Белавежа|Белавежы]].

Бальшыня вернікаў належыць [[Польская Аўтакефальная Праваслаўная Царква|Польскае Аўтакефальнае Праваслаўнае Царквы]], што праз сваю дзейнасьць спрыяе захаваньню нацыянальнае адметнасьці беларусаў: выдаецца штомесяц часопіс «[[Праваслаўны агляд]]», дзейнічаюць [[Брацтва Сьвятых Кірылы й Мятода]], [[Моладзевае Праваслаўнае Брацтва]].

Гісторыю, культуру, побыт беларускае дыяспары ў Польшчы дасьледуюць [[Алена Глагоўская]], [[Яўген Мірановіч|Аўген]] і [[Ян Мірановіч]]ы, [[Юры Туронак]] і іншыя польскія гісторыкі беларускага паходжаньня. Выдаюцца літаратурныя творы [[Алесь Барскі|Алеся Барскага]] (А.Баршчэўскага), М.Гайдука, [[Сакрат Яновіч|Сакрата Яновіча]], [[Віктар Швед|В.Шведа]] ды іншых беларускіх пісьменьнікаў Польшчы.

[[Віктар Швед]] у 2010 годзе сказаў, што пасьля адзначаньня пяцідзесяцігодзьдзя аб'яднаньня «Белавежы», па стане на 2010 год у яе складзе было 20 дзейных членаў<ref name="жыцьцёвшведа">{{Кніга
|аўтар          = Сяргей Чыгрын
|імя            = 
|прозьвішча     = 
|частка         = 
|загаловак      = Мора Віктара Шведа: артыкулы і гутаркі
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = Сяргей Чыгрын
|выданьне       = 
|месца          = [[Менск]]
|выдавецтва     = Кнігазбор
|год            = 2015
|том            = 
|старонкі       = 28—29
|старонак       = 32
|сэрыя          = 
|isbn           = 978-985-7119-71-4
|наклад         = 50
}}</ref>, якія маюць свае зборнікі. Белавежа выпусьціла  каля 200 кніг, 7 альманахаў і 12 гадавікоў [[Тэрмапілы]].

Сучасная Польшча зьяўляецца краінаю дзьвюх літаратур: польскае й беларускае<ref name="жыцьцёвшведа"/><ref name="янчыквін">{{Кніга
|аўтар          = 
|імя            = Ян
|прозьвішча     = Чыквін
|частка         = 
|загаловак      = Па прызванні і абавязку: літаратурны-крытычныя артыкулы
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданьне       = 
|месца          = [[Беласток]]
|выдавецтва     = Беластоцкі ўнівэрсытэт
|год            = 2005
|том            = 
|старонкі       = 233—234
|старонак       = 236
|сэрыя          = 
|isbn           = 83-7431-034-0
|наклад         = 
}}</ref>. Таму беларуская літаратура Польшчы належыць як польскаму, так і беларускаму кантэксту. В. Швед спасылаўся на літаратурных крытыкаў, якія гаварылі, што «Белавежа» зьяўляецца найстарэйшай і з найбольшымі творчымі дасягненьнямі літаратурнаю групаю ў Польшчы<ref name="жыцьцёвшведа"/>.

== Адукацыя ==
[[Беларуская мова]] выкладаецца ў 39 пачатковых навучальных установах (у 23 школах, 14 гімназіях, 2 ліцэях), яе вывучае 8 тысячаў дзяцей і падлеткаў беларускае нацыянальнасьці. Ад 1997 году ў [[Беласток]]у існуе [[Беластоцкі ўнівэрсытэт|ўнівэрсытэт]] (былы філіял Варшаўскага ўнівэрсытэту), дзе ёсьць катэдра беларускае культуры.

== Палітычнае жыцьцё ==
Прадстаўнікі беларускае меншасьці ўваходзяць у мясцовае кіраўніцтва падляскага ваяводзтва. На [[Парлямэнцкія выбары ў Польшчы 2001 году|парлямэнцкіх выбарах]] 2001 году беларускія арганізацыі здолелі правесьці двух паслоў — [[Яўген Чыквін|Аўгена Чыквіна]] й [[Аляксандар Чуж|Аляксандра Чужа]] — ды аднаго сэнатара [[Сяргей Плева|Сяргея Плеву]] (утрох — прадстаўнікі [[Саюз Дэмакратычнае Лявіцы|Саюзу Дэмакратычнае Лявіцы]]-[[унія Працы|Уніі Працы]]). У выбарах у падляскі ваяводзкі соймік у 2002 годзе за [[Беларускі Выбарчы Камітэт]] было аддадзена 15.544 галосаў (4,11%). Найбольшую колькасьць галасоў атрымалі [[Сакрат Яновіч]] (1736), [[Ян Чыквін]] (4846) і [[Яўген Вапа]] (5134). Такая малая колькасьць галасоў зьвязаная з тым, што паветы зь беларускай меншасьцю былі злучаныя з этнічна польскімі, дзе моцныя нацыяналістычныя сымпатыі (гэтак [[Сямяціцкі павет|Сямятыцкі]] й [[Бельскі павет (Падляскае ваяводзтва)|Бельскі паветы]] былі злучаныя з [[Высокамазавецкі павет|Высокамазавецкім]] і [[Замбраўскі павет|Замбраўскім]]). На [[Парлямэнцкія выбары ў Польшчы 2005|парлямэнцкіх выбарах 2005]] дэпутацкі мандат здолеў атрымаць толькі [[Яўген Чыквін]], набраўшы 14 481 голас. Шырокай падтрымкай падляскіх беларусаў карыстаецца [[Уладзімеж Цімашэвіч|Ўладзімеж Цімашэвіч]], кандыдат у [[Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы 2005|прэзыдэнты Польшчы]] ў 2005 годзе. Найбольш яго падтрымліваюць у [[Бельскі павет (Падляскае ваяводзтва)|Бельскім]], [[Гайнаўскі павет|Гайнаўскім]] і [[Сямяціцкі павет|Сямятыцкім паветах]]. Для большасьці польскіх беларусаў Цімашэвіч быў нацыянальным кандыдатам, хоць ён ніколі не казаў пра свае беларускае паходжаньне. Дзякуючы Цімашэвічу вялікай падтрымкай карыстаецца й ягоная партыя [[Саюз Дэмакратычнае Лявіцы]]. У той самы час беларускае паходжаньне кандыдата было скарыстанае ягонымі супернікамі, якія выкарысталі нелюбоў да беларусаў ці да праваслаўных, што існуе ў некаторых мясцовасьцях. Яны таксама акцэнтавалі ўвагу на аўтарытарным рэжыме [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандра Лукашэнкі]] ў самой [[Беларусь|Беларусі]]. На выбарах у падляскі ваяводзкі соймік у 2006 годзе за [[Беларускі Выбарчы Камітэт]] было аддадзена 7914 галасоў (2.05%), найбольш — за [[Ян Чыквін|Яна Чыквіна]] (2405), [[Яўген Вапа|Аўгена Вапу]] (1669) і [[Яўген Мірановіч|Аўгена Мірановіча]] (1119). Хоць БВК не атрымаў аніводнага мандату, у складзе сойміку апынуліся тры беларусы. Аднак прадстаўнікі беларускае меншасьці атрымалі шмат месцаў у гарадзкіх радах. У [[Беласток]]у 4 мандаты атрымалі кандыдаты ад [[Форум Меншасьці Падляшша|Форуму Меншасьці Падляшша]], якія супрацоўнічалі з [[Грамадзянская плятформа|Грамадзянскай плятформай]]. У [[Бельск-Падляскі|Бельску-Падляскім]] 7 мандатаў з 21 атрымала [[Бельская Кааліцыя]], што складалася зь беларускіх арганізацыяў. У [[Гайнаўка|Гайнаўцы]] 6 з 21 мандату былі аддадзеныя [[Беларускі Выбарчы Камітэт|Беларускі Выбарчаму Камітэту]]. На выбарах у падляскі соймік у 20 траўня 2007 году [[Беларускі Выбарчы Камітэт]] атрымаў 2,19% галасоў. Разам зь беларусамі па сьпісе БВК праходзілі ўпершыню й прадстаўнікі [[летувісы|летувіскае]] меншасьці.

== Меншасьць і электронныя СМІ ==
Першая праграма па-беларуску зьявілася на «[[Радыё Беласток]]» у 1956 годзе. На радыё існуюць наступныя беларускамоўныя праграмы й перадачы: «Пад знакам Пагоні», «Пажадальная песьня», «Духоўныя сустрэчы» й «Перад выхадам у царкву». На [[ПТБ-3 Беласток|TVP3 Białystok]] штотыдзень ідзе інфармацыйна-публіцыстычная перадача «Беларускі тыдзень», прысьвечаная жыцьцю беларусаў Польшчы. Ад 2002 году выходзяць беларускія праграмы й на [[Радыё Рацыя]].

=== Беларусы Польшчы ===
* [[Надзея Артымовіч]] — паэтка
* [[Яўген Чыквін]] — палітык
* [[Ян Чыквін]] — паэт, гісторык літаратуры
* [[Антон Мірановіч]] — гісторык
* [[Сяргей Плева]] — палітык
* [[Натальля Радзіна]] — журналістка, рэдактар сайту «[[Хартыя’97]]»
* [[Ян Сычэўскі]] — палітык
* [[Лёнік Тарасэвіч]] — мастак
* [[Юры Туронак]] — гісторык

== Глядзіце таксама ==
* [[АБ-БА]]
* [[Падляскія дыялекты]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.sledzikuj.pl/ Агляд гаворак поўначы Падляшша]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://www.ab-ba.com.pl/page.php?id=6 Пра нас] пра [[АБ-БА]]
* [http://www.ab-ba.com.pl/page.php?id=49 Управа] [[АБ-БА]]
* [http://www.ab-ba.com.pl/page.php?id=47 Узьнікненьне] [[АБ-БА]]

{{Беларусы ў Польшчы}}
{{Беларусы замежжа}}
{{Беларусы}}

[[Катэгорыя:Беларусы ў Польшчы| ]]