Прагляд зыходнага тэксту старонкі Брыгіткі

{{універсальная картка}}

'''Ордэн брыгітак''', больш дакладна '''Ордэн Святога Збаўцы''' ({{lang-la|Ordo Sanctissimi Salvatoris}}, скарочана '''OSsS''') — каталіцкі манаскі ордэн, заснаваны ў [[XIV стагоддзе|XIV стагоддзі]] [[Святая Брыгіта|Святой Брыгітай]].
[[Файл:Heliga Birgitta på ett altarskåp i Salems kyrka.jpg|thumb|злева|[[Святая Брыгіта]]. Роспіс алтара ў касцёле [[Салем (камуна)|Салема]], [[Сёдэрманланд (лен)|Сёдэрманланд]], [[Швецыя]], каля 1480 года]]

Назва «брыгіткі» паходзіць ад імя дачкі [[Швецыя|шведскага]] князя [[Біргер Персан|Біргера Персана]] — Брыгіты (у шведскай транскрыпцыі Біргіта). Нарадзілася Брыгіта каля 1303 года. У веку 13 гадоў супраць волі яе выдалі замуж за рыцара [[Ульф Гудмарсан|Ульфа Гудмарсана]], ад якога мела 8 дзяцей. Паводле паданняў, была набожнай і на працягу жыцця надыктоўвала духоўнікам думкі, якія па смерці былі складзены ў асобны твор, які ў 1492 годзе быў выдадзены пад назвай «Адкрыццё Святой Брыгіты».

[[Файл:Брыгіта і Хрыстос.jpg|thumb|«Мроі Брыгіты». Уваскрэсшы Хрыстос паказвае Свой бок, працяты дзідай, і натхняе Брыгіту на напісанне яе «Адкрыццяў». Каля 1530 годзе, мініяцюра з кляштара Сіён, [[Англія]]]]

Твор «Адкрыццё Святой Брыгіты» можна характарызаваць не толькі як апавяданне пра трансцэндэнтныя перажыванні, але прыпавесць. Мроі Брыгіты ёсць у існасці [[алегорыя]]мі, паэтычнымі фігурамі, уласцівымі жанру [[Адкрыццё Яна Багаслова|Адкрыцця]]. [[Каталіцкая Царква|Каталіцкая царква]] хоць і прызнала «Адкрыццё» карысным для навучання вернікаў, але не прызнала яго праўдзіва дагматычным<ref name="ReferenceA">{{кніга
|аўтар          = 
|частка         = 
|загаловак      = Памяць
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = 
|выдавецтва     = Беларуская энцыклапедыя імя П. Броўкі
|год            = 1999
|том            = Гродна
|старонкі       = 96
|старонак       = 
|серыя          = 
|isbn           = 985-11-0147-8
|тыраж          = 
}}.</ref>.

У 1346 годзе па смерці мужа Брыгіта заснавала ордэн Збаўцы ў мястэчку [[Вадстэна]] ў Паўднёвай Швецыі, які потым стаў называцца брыгіцкім. У 1349 годзе ордэн зацверджаны [[Папа|Папам Рымскім]]. Паводле статуту ордэну, які напісала сама Брыгіта, асноўнай мэтай ордэну было пашырэнне культу пакут [[Ісус Хрыстос|Хрыста]] і культу [[Багародзіца|Маці Боскай]]. Статут новага ордэна не быў вельмі суровым і набліжаўся да статута [[Аўгусцін|Святога Аўгусціна]]. Наадварот, суровым было стаўленне да развітання з светам праз сталы напамін пра [[смерць]]. Таму перад уваходам на хоры ў касцёлах брыгітак стаялі [[катафалк]]і, а абатысы штодзённа праводзілі манашак на мясцовыя могілкі. Само заснаванне ордэну лічылася праявай культу Дзевы Марыі. У статуце было закладзенае імкненне адпавядаць дуалізму чалавецтва — пажадана было ў кожным горадзе засноўваць парныя кляштары — жаночы і мужчынскі. Але найчасцей кляштары ўзнікалі толькі жаночыя, так стала і ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]<ref name="ReferenceA" />.

Ордэн атрымаў пашырэнне ў [[Паўночная Еўропа|паўночнай Еўропе]]. Нягледзячы на тое, што некалькі кляштараў брыгітак існавала ў [[Францыя|Францыі]] і [[Італія|Італіі]], у асноўным ордэн пашырыўся ў [[Швецыя|Швецыі]], [[Англія|Англіі]] і Паўночнай [[Германія|Германіі]]. Але з перамогай [[Рэфармацыя|Рэфармацыі]] ў вышэйадзначаных краінах, маёмасць ордэну была канфіскавана, а кляштары распушчаныя. Ордэну быў нанесены моцны ўдар, ад якога ён так і не аправіўся, таму брыгіцкія кляштары былі даволі рэдкімі і малавядомымі.

[[Файл:Гродна 2015. Касцёл Дабравешчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі.jpg|міні|злева|Кляштар брыгітак у Гродне]]
На [[Беларусь|Беларусі]] існавалі толькі два кляштары брыгітак: у [[Гродзенскі кляштар брыгітак|Гродне]] і ў [[Брэсцкі кляштар брыгітак|Брэсце]]. Аднак кляштар з Брэста быў перанесены ў [[Луцк]] і звестак пра яго амаль не захавалася. Таму адзіны кляштар брыгітак на Беларусі захаваўся толькі ў Гродна<ref>{{кніга
|аўтар          = Марціновіч А.
|частка         = 
|загаловак      = Горадна, Горадзен, Гродна
|арыгінал       = 
|спасылка       = 
|адказны        = 
|выданне        = 
|месца          = {{Мн.}}
|выдавецтва     = Мастацкая літаратура
|год            = 2008
|том            = 
|старонкі       = 44
|старонак       = 112
|серыя          = 
|isbn           = 978-985-02-0921-4
|тыраж          = 
}}.</ref>.

{{Зноскі}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Каталіцкія ордэны}}
{{Бібліяінфармацыя}}


[[Катэгорыя:Брыгіткі| ]]
[[Катэгорыя:Каталіцкія ордэны і кангрэгацыі]]
[[Катэгорыя:З’явіліся ў 1378 годзе]]