Прагляд зыходнага тэксту старонкі Царква Святой Варвары (Райца)

{{значэнні2|Царква Святой Варвары}}
{{Храм
|Тып храма                = Праваслаўны храм
|Беларуская назва         = Царква Святой Варвары
|Арыгінальная назва       = 
 |Выява                   =Rajca 05 04 2009.JPG
 |Подпіс выявы            =
 |Шырыня выявы            =
|Сучасны статус       = {{ГККРБ 4|413Г000323}}
|Краіна                   = Беларусь
|Краіна2                  = 
|Назва месцазнаходжання   = Вёска
|Месцазнаходжанне         = Райца
 |lat_dir = |lat_deg = 53.467357|lat_min = |lat_sec =
 |lon_dir = |lon_deg = 26.025191|lon_min = |lon_sec = 
 |region     =  
 |CoordScale = 
|Канфесія                = Беларуская праваслаўная царква
|Епархія                  = 
|Добрапрыстойнасць               =  
|Ордэнская прыналежнасць = 
|Тып будынка               = 
|Архітэктурны стыль      = [[псеўдаготыка]]
|Аўтар праекта            = 
|Будаўнік                = 
|Заснавальнік               = 
|Першае згадванне        = 
|Заснаванне                = 
|Асноўныя даты            = {{Славутасць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва     = 1817
|Заканчэнне будаўніцтва  = 1817
|Рэліквіі                 = 
|Сучасны стан    = 
|Сайт                     = 
|Commons                  = Church of Saint Barbara, Rajca
}}
'''Храм Святой велікамучаніцы Варвары''' — праваслаўны храм у вёсцы [[Райца]] ([[Карэліцкі раён]]). Царква пабудавана ў выглядзе карабля ў [[1817]] годзе з бутавага каменю і цэглы памешчыкам [[Францішак Раецкі|Францішкам Раецкім]] як [[касцёл]]-[[пахавальня]].

== Гісторыя ==
Першае апісанне драўлянай Царквы ў гонар Раства Хрыстова ў вёсцы Райца сустракаецца ў дакументах Візітаў уніяцкіх цэркваў Мінскага і Навагрудскага сабораў [[1680]]—[[1682]] гг., што захоўваюцца ў [[Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі|Нацыянальным гістарычным архіве Беларусі]]. Царква была пабудавана па фундацыі паноў Раецкіх. Святаром прыходу быў Мікалай Раецкі, яго памочнік Андрэй Тамашэўскі. Прыход аб'ядноўваў 405 вернікаў. У апісанні цэркваў і прыходаў Мінскай епархіі 1879 года згадваецца пра існаванне царквы ў вёсцы Райца з [[1652]] года.
[[Файл:Rajca, Spaskaja. Райца, Спаская (N. Orda, 19.07.1864-76).jpg|thumb|злева|Касцёл у Райцы на малюнку Н. Орды]]

Існуючая мураваная Спаса-Праабражэнская царква была пабудавана ў [[1817]] годзе ўладальнікам вёскі [[Франц Раецкі|Францам Раецкім]] як каталіцкі [[касцёл]]. У [[1863]] годзе касцёл быў асвячоны як праваслаўны храм, у гонар Праабражэння Гасподняга. Згодна з апісаннем [[1864]] года ў вёсцы Райца размяшчалася Спаса-Праабражэнская чацвёртага класа мураваная царква, накрытая меднымі лістамі. Пры царкве было заснавана царкоўна-прыходскае папячыцельства і штатнае народнае вучылішча.

У гады «[[хрушчоўскія ганенні|хрушчоўскіх ганенняў]]» храм быў узарваны. У [[2003]] годзе адноўлены ў першапачатковым выглядзе і асвячоны ў гонар [[святая Варвара|святой велікамучаніцы Варвары]].

== Архітэктура ==
[[Файл:Старая частка царквы 19 стаг..JPG|thumb|Галоўны фасад (захаваная частка)]]
[[Файл:Вежа 01.JPG|thumb|злева|Вежа]]
[[Файл:Частка за вежай была збудавана ў 2000 годзе.JPG|thumb|злева|Бакавы фасад. Аб'ём за вежай быў адноўлены ў 2003 годзе]]
Архітэктура будынка выканана ў [[Неаготыка|гатычным стылі]] і нагадвае [[Сярэднявечча|сярэдневяковы]] ўмацаваны [[замак]].

Храм быў пабудаваны з камення і [[цэгла|цэглы]]. Царква была вырашана падоўжаным чатырохвугольнікам у гатычным стылі з [[вежа]]й-[[званіца]]й у [[франтон]]най частцы. На даху вежы, замест [[крыж]]а, размяшчалася вялікая [[гіпс]]авая [[скульптура]] [[Божая Маці|Божай Маці]]. Дах зроблены з лістовай [[медзь|медзі]], вонкавыя сцены [[тынкоўка|неатынкаван]]ыя, вокны размешчаны ў адзін рад, мелася двое дзвярэй. Унутры царква мела падлогу з каменных пліт, столь вырашана ў выглядзе скляпенняў з цэглы. Новы драўляны [[іканастас]], з [[пілястра]]мі, быў пафарбаваны ў [[ружовы колер]], з [[пазалота|пазалочанымі]] [[карніз]]амі, рамамі і [[разьба|разьбой]], складаўся з васьми абразоў мясцовага пісьма, размешчаных у тры рады. У царкве захоўваўся мясцова-шанаваны абраз Божай Маці, пакрыты масіўнаю [[серабро|сярэбранай]] [[рыза]]й. У скляпеннях пахавальні пад храмам знаходзілася магілы Франца Раеўскага і яго нашчадкаў. На вежы-званіцы быў усталяваны вежавы [[гадзіннік]] з боем. Званоў было чатыры вагой у 40, 15, 6 і 1,5 пуда. Царква размяшчалася на гары абнесенай каменнай [[агароджа|агародж]]ай. У вёсцы [[Машэвічы]] размяшчалася адна прыпісная царква.

Помнік архітэктуры рэтраспектыўна-гатычнага стылю, яго аблічча навеяна рамантычнай архітэктурай сярэдневяковага ўмацаванага замка. Прадаўгаваты прамавугольны ў плане будынак, на галоўным фасадзе якога ўзвышаецца магутная чатырохгранная вежа з зубчастым крэмальерным [[парапет|парапе]]там і аркатурным [[Фрыз (архітэктура)|фрыз]]ам. Над вежай гіпсавая скульптура Маці Божай, на франтальнай грані былі куранты. Галоўны ўваход у выглядзе стральчатай аркі і такой жа формы акно [[хоры|хораў]] над ім аб'яднаны агульным высокім стральчатым [[партал]]ам. Вышэй размешчана акно-«ружа» і [[арка|арачн]]ы праём яруса-звона, аформлены гатычнай аркай. Бакавыя фасады расчлянёны ступенчатымі [[контрфорс]]амі. Метровыя сцены касцёла, выкладзеныя з бутавага каменю і моцна абпаленай цэглы, разам з медным дахам ствараюць насычаны паліхромны цёплы каларыт. На яго фоне вылучаецца пабеленыя элементы архітэктурнага дэкору: стральчатыя нішы, аркатурныя паясы, [[партал]]ы ўваходаў.

== Інтэр'ер ==
Зала храма перакрыта цагляным стральчатым скляпеннем, [[нартэкс]] — цыліндрычным, падлога выкладзена каменнымі плітамі. У сцяну нефа быў умураваны камень з барэльефнай выявай галавы Св. Іаана Хрысціцеля. На вежу вядзе вінтавая [[лесвіца|лесвіц]]а з правага боку [[арка|арачн]]ых [[хоры|хораў]]. Пад храмам скляпеністая крыпта, у якой знаходзіліся пахаванні фундатара і членаў яго сям'і.

== Прыход ==
У склад прыходу ўваходзілі вёскі [[Райца]], [[Новая Райца]], [[Забердава]], [[Лукошын]], [[Скрышава]], [[Хвалава]], [[Волда]], [[Малюшыцы]], [[Мокрава]], [[Шчонава]], [[Валокі]], [[Рубілкі]], [[Палужная]], [[Русацын]], [[Ровіны]], [[Рамейкі]], [[Цімошкавічы]], [[Баранавічы]], [[Мошавічы]].

== Настаяцелі ==
Памятныя кніжкі Мінскай губерніі захавалі імёны яшчэ некаторых настаяцеляў Спаса-Праабражэнскай царквы вёскі Райца (даты пададзены па гадах выхаду Памятных кніжак Мінскай губерніі):
* Гарбацэвіч
* Рудакоўскі
* Фёдар Маскалевіч (1876 —?),
* Васіль Паўлюкевіч (1889—1891),
* Мікалай Прорвіч (1893—1898),
* Антоній Быкоўскі (1900—1902),
* Павел Мацкевіч (1905—1908),
* Аляксандр Валасовіч (1910—1915).

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* Праваслаўныя храмы Беларусі : энцыклапедычны даведнік / А. М. Кулагін; [рэдакцыйны савет: Г. П. Пашкоў, Л. В. Календа]. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 2007. — 653 с. 2000 экз. ISBN 978-985-11-0389-4
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.13: Праміле — Рэлаксін / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13. — С. 5. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (Т. 13).
* «Візіты ўніяцкіх цэркваў Мінскага і Навагрудскага сабораў 1680—1682 гг.» / Укладальнік Д. В. Лісейчыкаў. — Мінск: І. П. Логвінаў, 2009. — 270 с., стар. 120—121.
* Историко-статистическое описание Минской епархии, составленное ректором Минской духовной семинарии Архимандритом Николаем, Санкт-Петербург, 1864, Новогрудский уезд, стар. 202—213.
* Описание церквей и приходов Минской епархии, Минск, 1879.
* Памятныя кніжкі Мінскай губерніі на 1889, 1891, 1893, 1895, 1898, 1900, 1902, 1905, 1907, 1908, 1910, 1912, 1913, 1915 гады.

== Спасылкі ==
{{Commonscat|Church of Saint Barbara, Rajca}}
{{ГККРБ|413Г000323}}
* {{hram.by|904}}
* {{radzima|1597}}
* {{ГБ|http://globustut.by/rajca/index.htm#kostel}}
* {{Архіварта|carkva-svjatoj-varvary-rajca}}

[[Катэгорыя:Праваслаўныя храмы Карэліцкага раёна]]
[[Катэгорыя:Збудаванні Беларусі ў неагатычным стылі]]
[[Катэгорыя:Райца]]
[[Катэгорыя:Колішнія касцёлы Гродзенскай вобласці]]
[[Катэгорыя:1817 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Храмы Навагрудскай епархіі]]
[[Катэгорыя:Храмы Святой Варвары]]
[[Катэгорыя:Капліцы-пахавальні Беларусі]]