Slabinski pršljenovi
| Slabinski pršljenovi (Vertebrae lumbales) | |
|---|---|
 Položaj slabinskih pršljenova čovjeka (crveni). (Slabinski dio kičme čini pet kostiju, od vrha – do dna: L1, L2, L3, L4 i L5. | |
 Tipski slabinski pršljen | |
| Detalji | |
| Latinski | Vertebrae lumbales |
| Identifikatori | |
| Gray's | p.104 |
| TA | A02.2.04.001 |
| FMA | 72065 |
| Anatomska terminologija | |
Slabinski kičmeni pršljenovi – u anatomiji čovjeka – uključuju pet pršljenova između grudnog koša i karlice. Oni su najveći segmenti kičme, a obilježava ih odsustvo poprečnog otvora u poprečnom nastavku (što se može naći samo u vratnom području), i površine na bočnim stranama pršljenskog tijela. Oni su određeni oznakama od L1 do L5, sa početkom u vrhu.
Po posvojeničkom nazivu, opisuju se i kao lumbalni pršljenovi.
Slabinski pršljenovi pomažu podržavanje težine tijela i dozvoljavaju kretanje.[1][2][3][4][5]
Anatomija čovjeka
[uredi | uredi izvor]Opća obilježja
[uredi | uredi izvor]
Opća svojstva imaju pršljenovi, od prvog do četvrtog slabinskog. Peti pršljen sadrži određene specifičnosti, koje su detaljno opisane u nastavku.
Kao i kod ostalih pršljenova, svaki slabinski se sastoji od tijela pršljena i pršljenskog luka. Kičmeni luk, koji se sastoji od para peteljki i para lamina (ploča) zatvara kičmeni foramen (otvor) i podržava sedam nastavaka-[1]
Tijelo
[uredi | uredi izvor]Tijelo svakog slabinskog pršljena je veliko, šire od jedne na drugu stranu, nego napred-nazad, a naprijed je malo deblje nego u leđnoj strani. Spljošteno je ili blago udubljeo iznad i ispod, udubljeno i iza i duboko sužen ispred i sa strane.[6]
Luk
[uredi | uredi izvor]Peteljke kičmenih lukova e su vrlo jake, usmjerene unazad od gornjeg dijela pršljenskog tijela. Shodno tome, donji pršljenski urezi su znatne dubine. Peteljke mijenjaju morfologiju, od gornjeg slabinskog pršljena ka nižim pršljenovima. Povećani su u sagitalno na širinu od 9 mm do 18 mm na L5. Povećanje je u uglovanost u aksijalnoj ravni od 10 stepeni do 20 stepeni prema L5. Peteljke se ponekad koristi kao vrata ulaza u pršljenski i tijelo za fiksiranje vijaka ili za ugradnju cementa kosti i u zahvatima kifoplastike ili vertebrobroplastike.[1]*Lamine (ploče) su široke, kratke i jake. Oni čine stražnji dio pršljenskog luka.. U gornjem području, slabinske lamine su više od širine, ali u donjem dijelu su šire nego više. Ove ploče povezuju peteljnu sa trnastim nastavkom.
- Pršljenski otvor u luku je trouglast, veći nego u grudnim pršljenovima, ali manji nego u vratnim.
Nastavci
[uredi | uredi izvor]- Trnoliki nastavci su debeli, široki i pomalo četverougaon. Projiciraju se prema nazad i krajevima, sa hrapavim, neujednačen rubovima , koji su najdeblji ispod mjesta gdje su povremeno urezani.
- Gornji i donji zglobni nastavci su dobro definirani, odnosno projicirani prema gore i prema dolje od raskrsnice za peteljke i lamine. Različite površine na gornjem nastavku su konkavne i okrenute unazad i medijalno. One donje su konveksne, a usmjerene su naprijed i bočno. prednje su šire, osim u odnosu na druge, jer zglobni stub donjeg nastavka prihvata gornji nastavak u podnožju pršljena.[1]
- Poprečni nastavci su dugi i vitki. Oni su horizontalne u tri gornja slabinska pršljena i malo naginju prema gore u donja dva. U gornja tri pršljena izlaze iz spojeva peteljke i lamine, ali u donja dva su postavljeni dalje naprijed i izviru iz peteljke i zadnjeg dijela tijela pršljena . Nalaze se ispred zglobnih nastavak, umjesto iza njih kao u grudnih pršljnova, te su homologni sa rebrima.
Na poprečnom nastavku donjeg dijela pršljena, uočavaju se tri dijela kvržica: bočne sisaste nastavak i dodatni nasravak.
Prvi i peti slabinski pršljen
[uredi | uredi izvor]
Prvi slabinski pršljen je na nivou prednjeg kraja devetog rebra. Ovaj nivo se naziva transpilorična ravan, jer je pilorus želuca na ovoj razini. Ostale važne strukture se također nalaze na ovom nivou, s uključuju; fundus žučne kese, celijačno stablo, gornju mezentersku arteriju, kraj kičmene moždine, terminalni početak fillum terminalis, prednje nadbubrežne arterije i bubrežnih hilusa.
Peti lumbalni pršljen odlikuje tijelo koje je mnogo dublje ispred nego iza, što je u skladu sa izraženosti u krstačno-kičmenom zglobljavanju, pomoću trnastog nastavka manjih dimenzija. Obilježen je i širokim intervalom između donjeg zglobnog nastavka, a i po debljini svojih poprečnih nastavaka, koji izviru iz tijela, kao i iz peteljke. Peti lumbalni pršljen je daleko najčešće mjesto spondiloza i spondilolisteza.[7]
Dok većina osoba ima pet slabinskih pršljenova, neke imaju četiri ili šest. Slabinski poremećaji koji normalno zahvataju L5, u tom slučaju pogađaju i L4 ili L6.
Segmentni pokreti
[uredi | uredi izvor]Raspon segmentnih pokreta u jednom segmentu je teško mjeriti klinički, ne samo zbog razlike između pojedinaca, već i zato što je dobno i spolno zavisna. Osim toga, fleksija i ekstenzija u slabinskom dijelu kičme je proizvod kombinacije rotacije i translacije u sagitalnoj ravni, između svakog pršljena.[8] Rasponi segmentnih kretanja u slabinskom dijelu kičme iznosi (u stepenima): [9]
| L1-L2 | L2-L3 | L3-L4 | L4-L5 | L5-S1 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Fleksija/ Ekstenzija |
12° ° | 14° | 15° | 16° | 17° |
| Bočna fleksija |
6° | 6° | 8° | 6° | 3° |
| Osna rotacija |
2° | 2° | 2° | 2° | 1° |
Varijacija
[uredi | uredi izvor]
Lumbarizacija je anomalija kičme. Definirana je kao nespajanje prvog i drugog segmenta krstačne kosti. nakon toga slabinski dio kičme izgleda kao da ima šest pršljenova ili segmenata, a ne pet. Nasuprot pojavi krstačne kosti koja prirodno ima samo četiri segmenta, umjesto toga se odredi kao da ima pet segmenata.
Sakralizacija petog slabinskog pršljena (ili sakralizacijs) je urođena anomalija, u kojoj je poprečni nastavak zadnjeg slabinskog pršljena (L5) spojen sa sakrumom na jednoj ili obje strane, ili sa iliumom, ili oboje. Ove nenormalnosti su uočene kod oko 3,5 % osoba, a obično su dvostrane. Sakralizacija također može izazvati bol donjih leđa, koji je u mnogim slučajevima asimptomatski (posebno bilateralnih tip). Niska bol u leđima u tim slučajevima najčešće se javlja zbog hronične neispravane biomehanike. I sakralizacije međupršljenskog diska, L5-S1 mogu biti tanke i uske. Ovaj poremećaj se otkrina snimcima na bazi X-zračenja.
Ostale životinje
[uredi | uredi izvor]Afrički majmuni imaju tri i četiri slabinska pršljena, (bonobo majmuni imaju duže trnaste nastavke na dodatnimpršljenovima), a ljudi – normalno pet.[10] Ova razlika, i po slabinskom trnastom nastavku kod izumrlog oblika Nacholapithecus (miocenskog hominoida sa šest slabinskih pršljenova i bez repa) je slična onima u ranog Australopithecusa i roda Homo, pa se pretpostavlja da je posljednji zajednički predak čimpanze i čovjeka također imao dugu kičmu s dugom slabinskom regijom, te da je smanjenje broja lumbalnih pršljenova evoluiralao nezavisno u svakom majmunskom kladusu.[11] Ograničen broj slabinskih pršljenova kod čimpanze i gorila rezultire odsustvom jelordoze (iskrivuljenosti) njihovih slabinskih bodlji, za razliku od leđa repatih majmuna Starog svijeta i Nacholapithecusa i prokonzula, što sugerira da posljednji zajednički predak nije bio "kratkih leđa" kao što se prije vjerovalo.[12]
Dodatne slike
[uredi | uredi izvor]-
Položaj slabinskih pršljenova (crveni) -
Isto sa lijeve strane – kosti oko slabinskih pršljenova su poluprozirne -
Oblik slabinskih pršljenova (plavi i žuti) -
Kičneni stub -
Mišići karlične i buninske regije – prvi slabinski pršljen je se vidi kao drugi najviši -
Orijentacija površine kičmenog stuba – T3 je na razini medijalnog dijela trnolikog nastavka lopatice, a T7 je na njenom donjem uglu, dok je L4 najviša tačka na ilijačnom grebenu. S2 je na razini zadnjeg gornjeg ilijačnog trnastog nastavka, a C7 se lahko lokalizira na izbočini donjeg dijela vrata. -
Kičmeni stub -
Illustracija osvijetljenih slabinskih trnolikih nastavaka -
Bočna strana slabinskih prtšljenova -
Okoštavanje slabinskih pršljenova
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ a b c d Drake R., Vogl A. W., Mitchell A.W. M. (2014). Gray's anatomy for students, 3rd Edition. Philadelphia, Pa: Elsevier. ISBN 9780702051319.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Campbell N. A.; et al. (2008). Biology. 8th Ed. Person International Edition, San Francisco. ISBN 978-0-321-53616-7. Eksplicitna upotreba et al. u:
|author=(pomoć) - ^ Korene Z., Hadžiselimović R., Maslić E. (2001). Biologija 8. Sarajevo: Svjetlost. ISBN 9958-10-396-6.CS1 održavanje: upotreba parametra authors (link)
- ^ Sofradžija A., Šoljan D., Hadžiselimović R. (2004). Biologija 1. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-686-8.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Međedović S., Maslić E., Hadžiselimović R. (2002). Biologija 2. Svjetlost, Sarajevo. ISBN 9958-10-222-6.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Gray's Anatomy (1918), see infobox
- ^ Eizenberg, N. et al. (2008). General Anatomy: Principles and Applications, p. 17.
- ^ Hansen; et al. (2006). "Anatomy and Biomechanics of the Back Muscles in the Lumbar Spine With Reference to Biomechanical Modeling". Medscape. Arhivirano s originala, 14. 11. 2010.
- ^ Hansen; et al. (2006). "Ranges of Segmental Motion for the Lumbar Spine". Medscape. Arhivirano s originala, 5. 7. 2015.
- ^ Hadžiselimović R. (1986): Uvod u teoriju antropogeneze. Svjetlost, Sarajevo.
- ^ McCollum, MA; Rosenman, BA; Suwa, G; Meindl, RS; Lovejoy, CO (15. 3. 2010). "The vertebral formula of the last common ancestor of African apes and humans". J Exp Zool B Mol Dev Evol. 314 (2): 123–34. doi:10.1002/jez.b.21316. PMID 19688850. (Abstract)
- ^ Lovejoy, C. Owen; McCollum, Melanie A. (27. 10. 2010). "Spinopelvic pathways to bipedality: why no hominids ever relied on a bent-hip-bent-knee gait". Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci. 365 (1556): 3289–99. doi:10.1098/rstb.2010.0112. PMC 2981964. PMID 20855303. (Introduction)
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]
