بێنجامین فرانکلین: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

بێنجامین فرانکلین
بێنجامین فرانکلین;
لەدایکبوون	بۆستن، کەناری ماسۆچۆیست; ١٧ی کانوونی دووەمی ١٧٠٦
مەرگ	١٧ی نیسانی ١٧٩٠ لە تەمەنی ٨٤; فیلادیلفیا، ویلایەتی پێنسیلڤانیا
پیشە	زانا، نووسەر، سیاسی
حیزبی سیاسی	سەربەخۆ

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

دوایین پێداچوونەوەی ‏١٤:١٩، ١٩ی ئابی ٢٠٢٤

بێنجامین فرانکلین (بە ئینگلیزی: Benjamin Franklin) یەکێکە لە باوکە دامەزرێنەران و ھەروەھا نووسەر، بیریار، زانا، ژەنیار، سیاسی و دیپلۆماتی ئەمریکییە.

ژیان

لە ١٧ی کانوونی دووەمی ١٧٠٦ لە بۆستن لەدایک بووە، زانا و داھێنەر و دیبلۆماسی و پیاوی دەوڵەت بووە، کەسایەتییەکی سەرەکی بووە لەتەنویر و مێژووی فیزیا و تاقیکردنەوە و بیرۆکە و توێژینەوەی ھەبووە لەم بوارەدا جەندەھا داھێنانی کردووە و یەکەم کەس بووە وشەی electricity بەکارھێناوە کە واتای وزە دەگەیەنێت، ھەروەھا یەکەم کەس بووە لە داوی سەدەی شۆڕشی پیشەسازییەوە بەشێوەیەکی زانستی لێکۆڵینەوەی لەسەر وزە کردووە و سەلماندۆێتی کە چەخماخە پێکھاتووە لە وزە و خەریک بووە لەم تاقیکردنەوەیەدا گیانی خۆی لەدەست بدات کاتێک کە فڕۆکەیەکی ھەوایی خستووەتە بەردەم چەخماخە و چەخماخەکە بەرەو لای خۆی ڕای کێشاوە و ئاگری تێبەرداوە.

بێنجامین فرانکلین لەسەرەتاوە چاپکردن لەبراکەیەوە فێربووە و دواتر بووەتە ھواڵساز و چاپکەر و بازرگانێتی لەگەڵ یەکێک لە ڕۆژنامەکانی فیلادفیا کردووە و زۆر دەوڵەمەندبووە و بووەتە نووسەر، زۆر گرنگی بەبوارەکانی زانست و تەکنەلوژیا داوە و بەھۆی تاقیکردنەوە بەناوبانگەکانی ناوبانگێکی نیو دەوڵەتی دەرکردووە، لەنێوان ساڵانی ١٧٧٥ و ١٧٧٦ ڕۆڵێکی سەرەکی گێڕاوە لە باشبونی پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و فەرەنسا.

بێنجامین فرانکلین زۆربەی تەمەنی لە بۆستن بەسەر بردووە و لەگەڵ باوکیا لە کارگەیەکی مۆم دروستکردن کاری کردووە و کاتێک تەمەنی گەیشتووەتە ١٢ ساڵان لە چاپەمەنی براکەی کاری کردووە و بەھۆی زیرەکی و لێھاتوویی خۆیەوە کۆمپانیایەکی چاپەمەنی تایبەت بەخۆی کڕیوە و لەبواری ڕۆژنامەوانی و دیبلوماسیدا کاری کردووە، یەکەم کەس بووە کتێبخانەی کردووەتەوە و بیرۆکەی تاقیکردنەوەی بەختی دۆزیوەتەوە و کۆمەڵگای فەیلوسەفەکانی ئەمریکای دامەزراندووە.

بێنجامین فرانکلین لەدوا تەمەنیا یەکێک بووە لەدیارترین ئەو کەسانەی بانگەشەی بۆ لابردنی سزای لەسێدارەدان کردووە و لەدوای مردنیشی ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا بۆ بەرز ڕاگرتنی ناوی وێنەکەیان لەسەر بڕی ١٠٠ دۆلاری کۆپی کردووە، لەتەمەنی ٨٤ ساڵیدا لە ١٧ی نیسانی ١٧٩٠ کۆچی دوایی کردووە.

سەرچاوەکان

ئەم ژیاننامە وتارە کۆلکەیەکە. دەتوانیت بە فراوانکردنی یارمەتیی ویکیپیدیا بدەیت.

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
+{{بێسەرچاوە}}
+{{کەمبەستەر}}
 {{کەسایەتی
-| ناو                   =بنیامین فڕانکلین
+| ناو                   = بێنجامین فرانکلین
-| وێنە                  = Benjamin_Franklin_by_Joseph-Siffred_Duplessis.jpg
+| وێنە                  = Benjamin Franklin by Joseph-Siffred Duplessis.jpg
 | قەبارەی وێنە          =
 | ناوی کاتی لەدایکبوون  =
-| شوێنی لەدایکبوون      = [[١٧ی کانوونی دووەم]] ی [[١٧٠٦]]
+| شوێنی لەدایکبوون      = ١٧ی کانوونی دووەمی ١٧٠٦
-| ڕێکەوتی لەدایکبوون    =[[بۆستن]]،[[کەناری ماسۆچۆیست]]
+| ڕێکەوتی لەدایکبوون    =[[بۆستن]]، [[کەناری ماسۆچۆیست]]
-| ڕێکەوتی مردن          =[[١٧ی نیسان]] ی [[١٧٩٠]] لە تەمەنی ٨٤
+| ڕێکەوتی مردن          = ١٧ی نیسانی ١٧٩٠ لە تەمەنی ٨٤
-| شوێنی مردن            =[[فیلادیلفیا]]،[[ویلایەتی پێنسیلڤانیا]]
+| شوێنی مردن            =[[فیلادیلفیا]]، [[ویلایەتی پێنسیلڤانیا]]
-| هۆکاری مردن           =
+| ھۆکاری مردن           =
 | شوێنی دۆزینەوەی تەرم  =
 | شوێنی گۆڕ             =
 | نیشتەجێ               =
 | نەتەوە                =
 | ناوەکانی تر           =
 | نەژاد                 =
 | شارومەندێتی           =
 | ڕادەی خوێندەواری      =
 | دایەن                 =
-| پیشە                  = زانا،نوسەر،سیاسی
+| پیشە                  = زانا، نووسەر، سیاسی
 | ساڵانی چالاکی         =
 | خاوەنکار              =
 | شار                   =
 | مووچە                 =
 | دارایی                =
 | باڵا                  =
 | کێش                   =
-| ناسراو بە هۆی         =
+| ناسراو بەھۆی         =
 | سەرناو                =
 | وادە                  =
@@ ھێڵی ٣٢: / ھێڵی ٣٤: @@
 | جێگر                  =
 | حیزب                  =سەربەخۆ
-| بەرانبەرەکان          =
+| بەرامبەرەکان          =
 | ئایین                 =
-| هاوسەر                =
+| ھاوسەر                =
 | یار                   =
 | منداڵەکان             =
 | دایک و باوک           =
 | خزمەکان               =
-| پەیوەندیەکان          =
+| پەیوەندییەکان          =
 | خەڵاتەکان             =
 |واژوو                  =
 | ماڵپەڕ                =
-| پەراوێزەکان           =
+| پەراوێزەکان           =}}
+'''بێنجامین فرانکلین''' ({{بە ئینگلیزی|Benjamin Franklin}}) یەکێکە لە [[باوکە دامەزرێنەران]] و ھەروەھا نووسەر، بیریار، زانا، ژەنیار، سیاسی و دیپلۆماتی [[ئەمریکی]]یە.
-}}
+== ژیان ==
-'''بنیامین فڕانکلین''' یەکێکە لە[[باوکە دامەزرێنەران]] و وە هەروەها نوسەر،بیریار،زانا، موزیسیان،سیاسی و دیپلۆماتی ئەمەریکیە.
+لە ١٧ی کانوونی دووەمی ١٧٠٦ لە بۆستن لەدایک بووە، زانا و داھێنەر و دیبلۆماسی و پیاوی دەوڵەت بووە، کەسایەتییەکی سەرەکی بووە لەتەنویر و مێژووی فیزیا و تاقیکردنەوە و بیرۆکە و توێژینەوەی ھەبووە لەم بوارەدا جەندەھا داھێنانی کردووە و یەکەم کەس بووە وشەی electricity بەکارھێناوە کە واتای وزە دەگەیەنێت، ھەروەھا یەکەم کەس بووە لە داوی سەدەی شۆڕشی پیشەسازییەوە بەشێوەیەکی زانستی لێکۆڵینەوەی لەسەر وزە کردووە و سەلماندۆێتی کە چەخماخە پێکھاتووە لە وزە و خەریک بووە لەم تاقیکردنەوەیەدا گیانی خۆی لەدەست بدات کاتێک کە فڕۆکەیەکی ھەوایی خستووەتە بەردەم چەخماخە و چەخماخەکە بەرەو لای خۆی ڕای کێشاوە و ئاگری تێبەرداوە.
-{{کورت}}
-[[پۆل:باڵیۆزەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە فەڕەنسا]]
+بێنجامین فرانکلین لەسەرەتاوە چاپکردن لەبراکەیەوە فێربووە و دواتر بووەتە ھواڵساز و چاپکەر و بازرگانێتی لەگەڵ یەکێک لە ڕۆژنامەکانی فیلادفیا کردووە و زۆر دەوڵەمەندبووە و بووەتە نووسەر، زۆر گرنگی بەبوارەکانی زانست و تەکنەلوژیا داوە و بەھۆی تاقیکردنەوە بەناوبانگەکانی ناوبانگێکی نیو دەوڵەتی دەرکردووە، لەنێوان ساڵانی ١٧٧٥ و ١٧٧٦ ڕۆڵێکی سەرەکی گێڕاوە لە باشبونی پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و فەرەنسا.
+بێنجامین فرانکلین زۆربەی تەمەنی لە بۆستن بەسەر بردووە و لەگەڵ باوکیا لە کارگەیەکی مۆم دروستکردن کاری کردووە و کاتێک تەمەنی گەیشتووەتە ١٢ ساڵان لە چاپەمەنی براکەی کاری کردووە و بەھۆی زیرەکی و لێھاتوویی خۆیەوە کۆمپانیایەکی چاپەمەنی تایبەت بەخۆی کڕیوە و لەبواری ڕۆژنامەوانی و دیبلوماسیدا کاری کردووە، یەکەم کەس بووە کتێبخانەی کردووەتەوە و بیرۆکەی تاقیکردنەوەی بەختی دۆزیوەتەوە و کۆمەڵگای فەیلوسەفەکانی ئەمریکای دامەزراندووە.
+بێنجامین فرانکلین لەدوا تەمەنیا یەکێک بووە لەدیارترین ئەو کەسانەی بانگەشەی بۆ لابردنی سزای لەسێدارەدان کردووە و لەدوای مردنیشی ویلایەتەیەکگرتوەکانی ئەمریکا بۆ بەرز ڕاگرتنی ناوی وێنەکەیان لەسەر بڕی ١٠٠ دۆلاری کۆپی کردووە، لەتەمەنی ٨٤ ساڵیدا لە ١٧ی نیسانی ١٧٩٠ کۆچی دوایی کردووە.
+== سەرچاوەکان ==
+{{ژیاننامە-کۆلکە}}
+{{تووڵی دەروازە|ژیاننامە|ژن|ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا|وزە|فەلسەفە|مۆسیقا|ماتماتیک|وێژە|مۆسیقا|زانست|سیاسەت|فیزیک|تەکنۆلۆژیا}}
+{{پۆلی کۆمنز|Benjamin Franklin}}
+[[پۆل:بێنجامین فرانکلین| ]]
+[[پۆل:ئەمریکییەکانی بە ڕەگەز ئینگلیز]]
+[[پۆل:ئەندامانی ئەکادێمیای ئەمریکیی ھونەر و زانست]]
+[[پۆل:ئەندامانی ئەنجومەنی پاشایەتی]]
 [[پۆل:باڵیۆزەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە سوید]]
+[[پۆل:باڵیۆزەکانی ویلایەتە یەکگرتووەکان لە فەڕەنسا]]
-[[پۆل:یاریزانانی شەترەنجی ئەمریکی]]
 [[پۆل:داھێنەرانی ئەمریکی]]
 [[پۆل:زانایانی ئەمریکی]]
+[[پۆل:سەردەمی ڕووناکبیری]]
+[[پۆل:فەیلەسووفانی ئەخلاق]]
+[[پۆل:فەیلەسووفانی پەروەردە]]
+[[پۆل:فەیلەسووفانی زانست]]
+[[پۆل:فەیلەسووفانی سیاسیی ئەمریکی]]
+[[پۆل:فەیلەسووفانی کلتوور]]
+[[پۆل:فەیلەسووفە سیاسەتمەدارەکان]]
+[[پۆل:فەیلەسووفە کۆمەڵایەتییەکان]]
+[[پۆل:کەسانی پەیوەندیدار بە کارەبا]]
 [[پۆل:لەدایکبووانی ١٧٠٦]]
 [[پۆل:مردووانی ١٧٩٠]]
+[[پۆل:یاریزانانی شەترەنجی ئەمریکی]]
-{{Link GA|eo}}
+[[پۆل:یاریزانانی شەتڕەنجی ئەمریکی]]
+[[پۆل:خاوەن کۆیلە ئەمریکییەکان]]
+[[پۆل:زانیاریدەرە ئەمریکییەکان]]
+[[پۆل:کەسانی زانکۆی ھارڤارد]]
+[[پۆل:نووسەران دەربارەی ئایین و زانست]]
+[[پۆل:نووسەرانی شاری فیلادلفیا]]
+[[پۆل:چالاکوانانی مافە مەدەنییە ئەفریقی-ئەمریکییەکان]]