Aktualnô wersëjô na dzéń 06:12, 20 ruj 2022

Hewòtny artikel òstôł napisóny przez òsobã jakô nie znaje perfektno kaszëbsczégò. Jãzëkòwô pòprôwnosc negò artikla wëmôgô werifikacëji.

Kawa to napitk zrobiony z pôlonych zôrnów kawowca. Je jedną z wôżnych smaczników na swiece òd 340 lat i przednym zdrojem kofejinë. Kawa dzejô pòbudzającô i pòkrzésô, przërëchlewô przemianô materii i zwiékszó mëslenié.

Pòchòdzy z Etiopii. W Europie pòjawiła sã òko XVI wiekù.

Skądk pòchòdzy pòzwa?

Pòzwa kawë pòchodô òd arabsczégò słowa quahwah co òznoczô wino. Dokładno etymologiô kawë nie je znónô. Przëjimô sã, że pòzwa wëprowôdzô znónégò regionu Kaffa w Etiopii. Dwa nôwikszi kraje, w chternych uprôwiô sã kawa to Brazyliô i Wietnam. Trzecy môl zajimô Kolumbiô.

Do Pòlsczi kawa dotarła pôd kùnc XVII wiekù òd Turków. Lubòtnikama kawë był Jón III Sobiesczi

i Bohdan Chmielnicczi. Kawa zrobiła sã popùlarnô na przełómie XVII i XVIII w. Móda na picé kawë ògarnô Gduńsk, gdze pówstałé pierwszi kawnice zwóny kafehanzami. Pòtemu rozszérzëła sã na cały krôj.

Órtë kawë

Na swiece znónych je 500 ôrtów i 6000 òtmianów. Do wërobu kawë ùżiwô sã 4 ótmianë, nôbarżi znóny to : Coffea Arabica i Coffea Robusta.

Kawa dostãpnô je w postacejô:

kawë w zôrnach
rozpusceniowô kawa
liofilizowanô kawa

Spòsobë pòdôwanié kawë

Caffe Latte

Caffe Correto

Caffe Mocca

Cappucino

Espresso

Irish Coffe

Kawa z mlékã

Czôrnô Kawa

Przepisy

dobre kawë cëtat^[1]

Przëpisë

↑ Elisabeth Bangert, Kawa, Warszawa 2009

[1] Elisabeth Bangert, Kawa, Warszawa 2009

[1]

@@ Linijô 4: / Linijô 4: @@
 Pòchòdzy z [[Etiopia|Etiopii]]. W [[Europa|Europie]] pòjawiła sã òko XVI wiekù.[[Òbrôzk:Coffee beans - ziarna kawy.jpg|thumb|Zôrna kawë]]
-==Skądk pòchòdzy pòzwa?==
+== Skądk pòchòdzy pòzwa? ==
-Pòzwa kawë pòchodô òd arabsczégò słowa '''quahwah''' co òznoczô '''wino'''. Dokładno etymologiô kawë nie je znónô. Przëjimô sã, że pòzwa wëprowôdzô znónégò regionu [[Kaffa|Kaffa]] w Etiopii. Dwa nôwikszi kraje, w chternych uprôwiô sã kawa to [[Brazyliô]] i [[Wietnam]]. Trzecy môl zajimô [[Kolumbiô]].
+Pòzwa kawë pòchodô òd arabsczégò słowa '''quahwah''' co òznoczô '''wino'''. Dokładno etymologiô kawë nie je znónô. Przëjimô sã, że pòzwa wëprowôdzô znónégò regionu [[Kaffa]] w Etiopii. Dwa nôwikszi kraje, w chternych uprôwiô sã kawa to [[Brazyliô]] i [[Wietnam]]. Trzecy môl zajimô [[Kolumbiô]].
-Do Pòlsczi kawa dotarła pôd kùnc XVII wiekù òd [[Turk|Turków]]. Lubòtnikama kawë był [[Jón III Sobiesczi]][[Òbrôzk:Jan III Sobieski.PNG|thumb|Jan III Sobieski]] i [[Bohdan Chmielnicczi]]. Kawa zrobiła sã popùlarnô na przełómie XVII i XVIII w. Móda na picé kawë ògarnô [[Gduńsk]], gdze pówstałé pierwszi kawnice zwóny kafehanzami. Pòtemu rozszérzëła sã na cały krôj.
+Do Pòlsczi kawa dotarła pôd kùnc XVII wiekù òd [[Turk|Turków]]. Lubòtnikama kawë był [[Jón III Sobiesczi]][[Òbrôzk:Schultz John III Sobieski with the Order of the Holy Spirit.png|thumb|Jan III Sobieski]] i [[Bohdan Chmielnicczi]]. Kawa zrobiła sã popùlarnô na przełómie XVII i XVIII w. Móda na picé kawë ògarnô [[Gduńsk]], gdze pówstałé pierwszi kawnice zwóny kafehanzami. Pòtemu rozszérzëła sã na cały krôj.
@@ Linijô 12: / Linijô 12: @@
-=Órtë kawë=
+= Órtë kawë =
 Na swiece znónych je 500 ôrtów i 6000 òtmianów. Do wërobu kawë ùżiwô sã 4 ótmianë, nôbarżi znóny to : [[Coffea Arabica]] i [[Coffea Robusta]].
 Kawa dostãpnô je w postacejô:
-*kawë w zôrnach
+* kawë w zôrnach
-*rozpusceniowô kawa
+* rozpusceniowô kawa
-*liofilizowanô kawa
+* liofilizowanô kawa
 [[Òbrôzk:Coffe.jpg|thumb|Zôrna kawë]]
-==Spòsobë pòdôwanié kawë==
+== Spòsobë pòdôwanié kawë ==
-*[[Caffe Latte]]
+* [[Caffe Latte]]
-*[[Caffe Correto]]
+* [[Caffe Correto]]
-*[[Caffe Mocca]]
+* [[Caffe Mocca]]
-*[[Cappucino]]
+* [[Cappucino]]
-*[[Espresso]]
+* [[Espresso]]
-*[[Irish Coffe]]
+* [[Irish Coffe]]
-*[[Kawa z mlékã]]
+* [[Kawa z mlékã]]
-*[[Czôrnô Kawa]]
+* [[Czôrnô Kawa]]
 [[Òbrôzk:Cup-o-coffee-simple.svg|thumb|czôrnô kawa]]
-==Przepisy==
+== Przepisy ==
-[[http://www.kawiarnie.pl dobre kawë]
+[https://web.archive.org/web/20110829213607/http://www.kawiarnie.pl/ dobre kawë]
 ''cëtat''<ref>Elisabeth Bangert, ''Kawa'', Warszawa 2009</ref>
 == Przëpisë ==
 <references/>
 [[Kategòrëjô:Pitkù]]
-[[af:Koffie]]
-[[am:ቡና]]
-[[an:Café]]
-[[ang:Caffiȝ]]
-[[ar:قهوة]]
-[[arz:قهوه]]
-[[ast:Café]]
-[[az:Qəhvə]]
-[[bar:Kafää]]
-[[bat-smg:Kava]]
-[[be:Кава]]
-[[be-x-old:Кава]]
-[[bg:Кафе]]
-[[bjn:Kupi]]
-[[bn:কফি]]
-[[bo:ཁོ་ཧྥེ།]]
-[[br:Kafe]]
-[[bs:Kahva]]
-[[ca:Cafè]]
-[[chr:ᎧᏫ]]
-[[chy:Mo'ôhtávêhohpe]]
-[[cs:Káva]]
-[[cv:Кофе]]
-[[cy:Coffi]]
-[[da:Kaffe]]
-[[de:Kaffee]]
-[[el:Καφές]]
-[[en:Coffee]]
-[[eo:Kafo]]
-[[es:Café]]
-[[et:Kohv]]
-[[eu:Kafe]]
-[[fa:قهوه]]
-[[fi:Kahvi]]
-[[fiu-vro:Kohv]]
-[[fr:Café]]
-[[fur:Cafè]]
-[[ga:Caife]]
-[[gan:咖啡]]
-[[gd:Cofaidh]]
-[[gl:Café]]
-[[hak:Kâ-pî]]
-[[he:קפה]]
-[[hi:कॉफ़ी]]
-[[hif:Coffee]]
-[[hr:Kava]]
-[[ht:Kafe]]
-[[hu:Kávé]]
-[[hy:Սուրճ]]
-[[ia:Caffe]]
-[[id:Kopi]]
-[[io:Kafeo]]
-[[is:Kaffi]]
-[[it:Caffè]]
-[[ja:コーヒー]]
-[[jbo:ckafi]]
-[[jv:Kopi]]
-[[ka:ყავა]]
-[[kk:Кофе]]
-[[kn:ಕಾಫಿ]]
-[[ko:커피]]
-[[krc:Кофе]]
-[[ku:Qehwe]]
-[[la:Coffeum]]
-[[lad:Kavé]]
-[[lb:Kaffi]]
-[[lij:Caffè]]
-[[lo:ກາເຟ]]
-[[lt:Kava]]
-[[lv:Kafija]]
-[[mk:Кафе]]
-[[ml:കാപ്പി (പാനീയം)]]
-[[mn:Кофе]]
-[[mr:कॉफी]]
-[[ms:Kopi]]
-[[nds-nl:Koffie]]
-[[nl:Koffie]]
-[[nn:Kaffi]]
-[[no:Kaffe]]
-[[nv:Ahwééh]]
-[[oc:Cafè]]
-[[om:Buna]]
-[[os:Къофи]]
-[[pap:Koffie]]
-[[pl:Kawa]]
-[[pnb:کافی]]
-[[ps:قهوه]]
-[[pt:Café]]
-[[qu:Kaphiy]]
-[[ro:Cafea]]
-[[ru:Кофе]]
-[[rue:Кава]]
-[[rw:Ikawa]]
-[[sa:काफीपेयम्]]
-[[sah:Кофе]]
-[[scn:Café]]
-[[sco:Coffee]]
-[[se:Gáffe]]
-[[sh:Kava]]
-[[simple:Coffee]]
-[[sk:Káva]]
-[[sl:Kava]]
-[[so:Bun]]
-[[sq:Kafeja]]
-[[sr:Кафа]]
-[[su:Kopi]]
-[[sv:Kaffe]]
-[[sw:Kahawa]]
-[[szl:Kafyj]]
-[[ta:காப்பி]]
-[[te:కాఫీ]]
-[[th:กาแฟ]]
-[[tl:Kape]]
-[[tpi:Kopi]]
-[[tr:Kahve]]
-[[tt:Каһвә]]
-[[uk:Кава]]
-[[ur:کافی]]
-[[uz:Qahva]]
-[[vec:Cafè]]
-[[vi:Cà phê]]
-[[vls:Kaffie]]
-[[war:Kape]]
-[[wuu:咖啡]]
-[[yi:קאווע]]
-[[zh:咖啡]]
-[[zh-min-nan:Ka-pi]]
-[[zh-yue:咖啡]]
-[[zu:Ikhofi]]