Шупашкар районĕ: версисем пӗр-пӗринчен уйрӑлса тӑни
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
Тӳрлетӗве ӑнлантарман |
||
| 1-мĕш йĕрке: | 1-мĕш йĕрке: | ||
{{Администрациллĕ виçе |
|||
|Тĕс1 = {{Тĕс|Раççей}} |
|||
|Тĕс2 = |
|||
|Чăвашла ячĕ = Шупашкар районĕ |
|||
|Тăван ячĕ = |
|||
|Герб = |
|||
|Ялав = Flag of Cheboksarsky rayon (Chuvashia).png |
|||
|Ялава ăнлантарни = Шупашкар районĕн ялавĕ |
|||
|Патшалăх = {{RUS}} |
|||
|lat_dir = N |lat_deg = 55 |lat_min = |lat_sec = |
|||
|lon_dir = E |lon_deg = 46 |lon_min = |lon_sec = |
|||
|Гимн = |
|||
|Статус = [[муниципаллă район]] |
|||
|Кĕрет = {{Flagicon|Chuvashia}}[[Чăваш Ен]] |
|||
|Тытăмĕ = {{nobr|17 муниципаллă йĕркеленӳ}} |
|||
|Тĕп хула = [[Кӳкеç]] паçулкă |
|||
|Вăхăт = [[1927]], [[авăн, 5]] |
|||
|Пуçлăх = Егоров Георгий Иванович |
|||
|Пуçлăх тĕсĕ = Район администрацин пуçлăхĕ |
|||
|Пуçлăх2 = Исаева Алевтина Михайловна |
|||
|Пуçлăх тĕсĕ2 = Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ |
|||
|ШВП = |
|||
|ШВП çулĕ = |
|||
|ШВП вырăнĕ = |
|||
|ШВП пурăнан кашни çынна = |
|||
|ШВП пурăнан кашни çынна вырăнĕ = |
|||
|Чĕлхе = чăваш |
|||
|Чĕлхесем = |
|||
|Пурăнан халăх = 19 020<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b10_109/Main.htm Численность населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2010 года]</ref> |
|||
|Çырав çулĕ = 2010 |
|||
|Пурăнан халăх проценчĕ = |
|||
|Пурăнан халăх вырăнĕ = 1 |
|||
|Йышлăх = 35,1 |
|||
|Йышлăх вырăнĕ = |
|||
|Наци йышĕ = [[чăвашсем]] - 92% |
|||
|Конфесси йышĕ = |
|||
|Лаптăк = 1178,84<ref name='97_8006001'>[http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst97/DBInet.cgi?pl=8006001 Чувашская Республика. Общая площадь земель муниципального образования]</ref> |
|||
|Лаптăк проценчĕ = |
|||
|Лаптăк вырăнĕ = 18 |
|||
|Максималлă çӳллĕш = |
|||
|Вăтам çӳллĕшĕ = |
|||
|Минималлă çӳллĕш = |
|||
|Карттă = Chuvashia_Cheboksarskiy_rayon.png |
|||
|Администрациллĕ виçен картти = |
|||
|АВ карттин пысăккăшĕ = 300px |
|||
|ВăхăтТăрăхĕ = {{s|{{MSK+0}}}} |
|||
|Аббревиатура = |
|||
|ISO = |
|||
|FIPS = |
|||
|Телефон кочĕ = 83540 |
|||
|Почтă индексĕсем = 429240 |
|||
|Тетел-домен = |
|||
|Автомобиль номерĕсен кочĕсем = |
|||
|Сайт = http://gov.cap.ru/main.asp?govid=93 |
|||
|Commons-ри категори = |
|||
|Асăрхавсем = |
|||
}} |
|||
[[Ӳкерчĕк:Cheboks.jpg|thumb|250px|Шупашкар районĕ]] |
[[Ӳкерчĕк:Cheboks.jpg|thumb|250px|Шупашкар районĕ]] |
||
'''Шупашкар районне''' [[1927]] çулхи [[авăн, 5|авăн уйăхĕн 5-мĕшĕнче]] йĕркеленĕ. [[Чăваш Ен]]ĕн çурçĕр енче вырнаçнă. Çурçĕр енчи чикки [[Мари Эл]] ресрубликипе юнашар иртет. Тухăç енче [[Сĕнтĕрвăрри районĕ]], кăнтăрта [[Чăваш Енĕн Çĕрпӳ районĕ|Çĕрпӳпе]] [[Чăваш Енĕн Красноармейски районĕ|Красноармейски]] районĕсем, анăç енче [[Муркаш районĕ]] юнашар вырнаçнă. Район çĕрĕн лаптăкĕ 1331,7 тăваткал çухрăмпа танлашать. Ку вăл республикăнри мĕнпур лаптăкран 7% ытла. Район администрацийĕ [[Шупашкар]]тан 14 çухрăмра ларакан [[Кӳкеç]] хула евĕр паçулкăра вырнаçнă. [[Атăл]] района икĕ пая пайлать: çурçĕр тата кăнтăр енчине. |
'''Шупашкар районне''' [[1927]] çулхи [[авăн, 5|авăн уйăхĕн 5-мĕшĕнче]] йĕркеленĕ. [[Чăваш Ен]]ĕн çурçĕр енче вырнаçнă. Çурçĕр енчи чикки [[Мари Эл]] ресрубликипе юнашар иртет. Тухăç енче [[Сĕнтĕрвăрри районĕ]], кăнтăрта [[Чăваш Енĕн Çĕрпӳ районĕ|Çĕрпӳпе]] [[Чăваш Енĕн Красноармейски районĕ|Красноармейски]] районĕсем, анăç енче [[Муркаш районĕ]] юнашар вырнаçнă. Район çĕрĕн лаптăкĕ 1331,7 тăваткал çухрăмпа танлашать. Ку вăл республикăнри мĕнпур лаптăкран 7% ытла. Район администрацийĕ [[Шупашкар]]тан 14 çухрăмра ларакан [[Кӳкеç]] хула евĕр паçулкăра вырнаçнă. [[Атăл]] района икĕ пая пайлать: çурçĕр тата кăнтăр енчине. |
||
13:47, 26 Ҫу уйӑхӗн 2017 вӑхӑтри верси
| Шупашкар районĕ | ||
| ||
| Патшалăх |
 РФ | |
|---|---|---|
| Статус | муниципаллă район | |
| Кĕрет |
 Чăваш Ен | |
| Администраци центрĕ | Кӳкеç паçулкă | |
| Йĕркеленĕ вăхăт | 1927, авăн, 5 | |
| Район администрацин пуçлăхĕ | Егоров Георгий Иванович | |
| Район пуçлăхĕ/Район депутачĕсен Пухавĕн председателĕ | Исаева Алевтина Михайловна | |
| Официаллă чĕлхе | чăваш | |
| Пурăнан халăх (2010) |
19 020[3] (1-мĕш вырăн | |
| Йышлăх | 35,1 çын/çм² | |
| Наци йышĕ | чăвашсем - 92% | |
| Лаптăк | 1178,84[4] çм² (18-мĕш вырăн) | |
 | ||
| Вăхăт тăрăхĕ | ||
| Телефон кочĕ | +7 83540 | |
| Почтă индексĕсем | 429240 | |
| Сайчĕ | ||
| {{#coordinates:}}: нельзя иметь более одной первичной метки на странице | ||
.png)
Шупашкар районне 1927 çулхи авăн уйăхĕн 5-мĕшĕнче йĕркеленĕ. Чăваш Енĕн çурçĕр енче вырнаçнă. Çурçĕр енчи чикки Мари Эл ресрубликипе юнашар иртет. Тухăç енче Сĕнтĕрвăрри районĕ, кăнтăрта Çĕрпӳпе Красноармейски районĕсем, анăç енче Муркаш районĕ юнашар вырнаçнă. Район çĕрĕн лаптăкĕ 1331,7 тăваткал çухрăмпа танлашать. Ку вăл республикăнри мĕнпур лаптăкран 7% ытла. Район администрацийĕ Шупашкартан 14 çухрăмра ларакан Кӳкеç хула евĕр паçулкăра вырнаçнă. Атăл района икĕ пая пайлать: çурçĕр тата кăнтăр енчине.
Çутçанталăк
Шупашкар районĕ Чăваш платойĕ çинче выртать. Районта сăвек сăртсем нумай тĕл пулаççĕ, çĕр питне чылай çĕртре çырмасем çурса пĕтернĕ. Çырмасен тарăнăшĕ 20 метра çитет. Çĕр айăнчи пурлăхсем шутне торф (районта ăна 20 ытла вырăнта кăлараççĕ), керамзитпа кирпĕч тума юрăхлă тăм (Чантăр, Çĕнĕ Шупашкар, Хыркасси, Илпеш, Паçпак тата ытти вырăнсем), штукатурка, пӳрт хăпартма, силикат кирпĕчĕ тума юрăхлă хăйăр (Чантăр, Сархурăн) кĕреççĕ.
Шупашкар районĕн климачĕ вăтам континентлă. Хĕлĕсем сивĕ те вăрăм, çăвĕсем ăшă, хăш чух шăрăх та пулаççĕ. Кăрлач уйăхĕнчи вăтам температура -13°С танлашать, — утă уйăхĕнчи — 19°С. Районта юр-çумăр çителĕклĕ çăвать. Çулталăк хушшинче пурĕ 500 мм ытла нӳрĕк (ытларах енĕпе утă уйăхĕнче) ӳкет.
Районти чи пысăк юханшыв — Атăл. Çавăн пекех районта Ункă, Йăршу, Кĕнер юханшывĕсем юхаççĕ. Район тăприсене пахса тухас пулсан вĕсем ытларах кĕлленчĕклĕ, Атăл леш енче вара — ытларах енĕпе хăйăрлă, хăйăр йышши тата шурлахлă тăпрасем.
Атăлăн леш енчи пайĕнче вăрмансем 67% лаптăка йышăнаççĕ, сылтăм енче вара — 30%. Атăлăн леш енчи вăрмансенче ытларах хырсем ӳсеççĕ. Аталăн сылтăм енче вара юман, вĕрене, çăка, ăвăс йывăçĕсем ытларах тĕл пулаççĕ.
Халăх йышĕ
1999 çул пуçламăшĕ тĕлне районта Шупашкарпа Çĕнĕ Шупашкара шута илмесен 59,3 пин çын пурăннă. Вĕсенчен 92% — чăвашсем. Пурăнан халăхăн вăтам йышлăхĕ 43 çын/çм. Районта 2 хулапа (Шупашкарпа Çĕнĕ Шупашкар) 3 хула евĕр паçулкă (Шупашкар хулине кĕрекен Сосновкăпа Çĕнĕ Лапсар тата Кӳкеç).
Ял çыннисем 171 ялта пурăнаççĕ. Вĕсенче вăтамран 278 çын пурăнать.
Районти ял тăрăхĕсем
Района 17 ял тăрăхĕ кĕрет:
- Апаш ял тăрăхĕ - Апаш;
- Шемшер ял тăрăхĕ;
- Тутаркасси ял тăрăхĕ;
- Атайкасси ял тăрăхĕ;
- Вăрман Çĕктер ял тăрăхĕ;
- Ишек ял тăрăхĕ - Ишек;
- Ишлей ял тăрăхĕ - Ишлей;
- Кӳкеç ял тăрăхĕ - Кӳкеç поççолкки;
- Кăшавăш ял тăрăхĕ;
- Лапсар ял тăрахĕ;
- Сарапаккасси ял тăрăхĕ;
- Çĕньял Покровски ял тăрăхĕ;
- Çĕньял ял тăрăхĕ;
- Çырмапуç ял тăрăхĕ;
- Чăрăшкасси ял тăрăхĕ;
- Шĕнерпуç ял тăрăхĕ;
- Янăш ял тăрăхĕ.
Хуçалăх
Пысăк промăçлăх центрĕсене çывăх пулнăран районта ял хуçалăх вăйлă аталаннă. Районта çĕрулми, пахча-çимĕç, çырла, сĕт-çу, çăмарта тупăшласа илеççĕ. Районти çĕрсен ытларахăшне (76%) сухаланă.
Паллă çынсем
- Айзман Николай Спиридонович — драматург, режиссер, актёр.
- Алагер Василий Осипович — прозăç, драматург, литература тишкерӳçи, тăлмач.
- Александров Юрий Александрович — хăмла селикционерĕ.
- Алексеев Борис Алексеевич — актёр.
- Ананьев Ананий Иванович — офтальмолог-тухтăр.
- Бичурин Никита Яковлевич — чаплă монголовед.
- Владимирова Апполинария Федотовна — спортсмен.
- Героньтев Александр Ефремович — флейтист, педагог.
- Егоров Кирилл Егорович — актёр
- Емельянов Виталий Емельянович — график.
- Захаров Емельян Захарович — критик, лингвист, педагог.
- Иванов Иван Геннадьевич, — актёр.
- Иванов Егор Иванович, — график, пир-авăр ӳкерçи.
- Иванов Константин Иванович, — режиссёр.
- Иванова Надежда Павловна, — спортсмен.
- Игнатьев Владимир Ефимович, — график.
- Илюхин Юрий Александрович, — мусăк тишкерӳçи.
- Калюк, — чăвашсен чаплă паттăрĕ.
- Кудрявцев Илья Фёдорович, — кӳлепӳçĕ.
- Лебедев Герман Степанович, — композитор.
- Лебедев Валериан Степанович, — актёр.
- Матросов Юрий Петрович, — ӳкерçĕ, дизайнер.
- Мешков Владимир Ильич, — график.
- Михайлова Светлана Никифоровна, — актриса.
- Мучи Иван Иванович, — литератор, актёр.
- Орлов Георгий Фёдорович, — сăвăçă, прозăç, тăлмач.
- Павлов Анатолий Николаевич, — спортсмен.
- Поручиков Евстафий Иванович — журналист.
- Пăрттас — чăвашсен чаплă паттăрĕ.
- Ресван, — чăвашсен чаплă паттăрĕ.
- Сбоев Василий Афанасьевич, — этнограф, вырăс çыравçи.
- Свинцов Юрий Анатольевич, — балет артисчĕ.
- Семёнов Валерий Семёнович, — ӳнерçĕ.
- Семёнов Владимир Валентинович, — актёр.
- Сергеев Феофан Сергеевич, — архитектор.
- Силов Анатолий Александрович, — ӳкерçĕ.
- Симакова Мария Васильевна, — тĕрĕ ӳкерçи.
- Соколова Асклиада Андреевна, — куçаруçă.
- Уйăп Михаил Данилович, — сăвăçă, прозăç, тăлмач.
- Фёдоров Александр Фёдорович, — балет артисчĕ.
- Фёдоров Гаврил Фёдорович, — юрăç.
- Фёдорова Любовь Владимировна, — актриса.
- Филлипов Пётр Филиппович, — виолончелист, педагог, дирижер.
- Шупуççынни Николай Васильевич, — сăвăçă, прозăç, тăлмач, тишкерӳçĕ.
- Якуркка, — чăвашсен чаплă паттăрĕ.
Çавăн пекех
Вуламалли
Асăрхавсем
Каçăсем
Чăваш Ен |
|||
|---|---|---|---|
| Тĕп хула: Шупашкар Районсем: Вăрмар | Вăрнар | Елчĕк | Етĕрне | Йĕпреç | Канаш | Комсомольски | Красноармейски | Куславкка | Муркаш | Патăрьел | Пăрачкав | Сĕнтĕрвăрри | Çĕмĕрле | Çĕрпӳ | Тăвай | Улатăр | Хĕрлĕ Чутай | Шăмăршă | Шупашкар | Элĕк | Статьясем: Географи | Гербĕ | Гимнĕ | Историйĕ | Халăхĕ | Администрациллĕ-территориллĕ пайланăвĕ | Ялавĕ |  | |
|
Ку Чăваш Енĕн географипе вĕçлемен статья. Эсир статьяна тӳрлетсе тата хушса проекта пулăшма пултаратăр. |
