Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/ανώμαλα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
| Γραμμή 26: | Γραμμή 26: | ||
===Ιδιόκλιτα=== |
===Ιδιόκλιτα=== |
||
[[ιδιόκλιτος|Ιδιόκλιτα]], με ιδιαίτερη δική τους κλίση. |
|||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
''[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/ |
* ''[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/αρσενικά#από τα αρχαία|'''Αρσενικά''' από τα αρχαία]]''<br> |
||
''[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/ |
* ''[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/θηλυκά#από τα αρχαία|'''Θηλυκά''' από τα αρχαία]]''<br> |
||
| ⚫ | |||
{{anchor|Ετερογενή}}{{anchor|ετερογενή}}{{anchor|διπλόκλιτα}} |
{{anchor|Ετερογενή}}{{anchor|ετερογενή}}{{anchor|διπλόκλιτα}} |
||
Αναθεώρηση της 22:59, 16 Δεκεμβρίου 2020
Παράρτημα:Γραμματική (νέα ελληνικά) » Παράρτημα:Ουσιαστικά » αρσενικά :: θηλυκά :: ουδέτερα :: κοινού γένους :: ανώμαλα :: επώνυμα :: πίνακας
Ανώμαλα ουσιαστικά
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §594-618
Κατηγορία:Ουσιαστικά ανώμαλα (νέα ελληνικά)
Εδώ ανήκουν κατηγορίες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ουσιαστικά με πλεονάζοντες τύπους ή ελλειπτικά.
Yπάρχουν και μερικά 'μοναχικά' που δεν εντάσσονται πουθενά: έχουν τη δική τους κλίση.
Άκλιτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §595-598
- ξένες λέξεις ή ονόματα (κολιέ, κονιάκ, Πάσχα)
- τα προτακτικά (δείτε και λήμμα ενωτικό)
- ρήματα με άρθρο, σαν ουσιαστικά: «το έχει μου», «του είναι μου»
Κύρια ονόματα
- όλα τα γυναικεία επώνυμα καθώς είναι η γενική ενικού του αρσενικού
- εξόν απ' τα παλιά με θηλυκές καταλήξεις όπως σε -ίνα, -αινα, -ή (Μπουμπουλίνα, Δούκαινα, κ.λπ.)
- τα ανδρικά σε -ου που δεν μπορούν να κάνουν πληθυντικό (Γεωργίου)
- τοπωνύμια όπως Καραμπουρνού, Κιλκίς, Πέτα, Σέδες
- ξένα τοπωνύμια, κυρίως αυτά που ήρθαν στα ελληνικά πρόσφατα, παρέμειναν απροσάρμοστα δάνεια, δεν έλαβαν καταλήξεις.
Ιδιόκλιτα
Ιδιόκλιτα, με ιδιαίτερη δική τους κλίση.
Για τα αρχαιόκλιτα, δείτε
Ετερογενή, διπλόκλιτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §605-607
Ετερογενή ή και διπλόκλιτα. Έχουν διαφορετικό γένος στον πληθυντικό. Συχνά, με δύο πληθυντικούς. Η σημασία του δεύτερου πληθυντικού συχνά διαφοροποιείται.
| . | πρότυπο | γ | ενικός | γ | πληθ | γ | πληθ2 | επίσης έτσι κλίνονται |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| φάκελος | α | φάκελος | α | φάκελοι | ο | φάκελα | ||
| βράχοςΚ | {{el-κλίση-'βράχος'}} |
α | βράχος | α | βράχοι | ο | βράχια | λόγος χρόνος |
| δεσμόςΚ | {{el-κλίση-'δεσμός'}} |
α | δεσμός | α | δεσμοί | ο | δεσμά | γκρεμνός δεσμός καπνός λαιμός πηλός σκελετός σταθμός |
| σανός | α | σανός | α | σανά | ||||
| ουρανός | α | ουρανός | α | ουρανοί | ο | (ουράνια) | — | |
| ναύλοςΚ | {{el-κλίση-'ναύλος'}} |
α | ναύλος | α | ναύλοι | ο | ναύλα | βάτος |
| πλούτοςΚ | {{el-κλίση-'πλούτος'}} |
α | πλούτος | ο | πλούτη | ο | πλούτια | |
| σίτος | α | σίτος | ο | (σιτάρια) | — | |||
| τάρταροςΚ | {{el-κλίση-'τάρταρος'}} |
α | τάρταρος | ο | τάρταρα |
Διγενή
Λέγονται και διγενή ή διπλογενή: υπάρχουν σε δύο γένη κοι οι δύο αριθμοί.
Αρσενικό ή ουδέτερο
- ο πεύκος, οι πεύκοι / το πεύκο, τα πεύκα
- ο πλάτανος, οι πλάτανοι / το πλατάνι, τα πλατάνια
- ο πλούτος, οι — / (το πλούτος), τα πλούτη
Επίσης ονόματα ζώων σε -ας, ος:
- ο γέρακας, οι γέρακες / το γεράκι, τα γεράκια
- ο λέλεκας, οι λέλεκες το λελέκι, τα λελέκια
- ο κάβουρας, οι κάβουρες / (ο κάβουρος, οι κάβουροι) / το καβούρι, τα καβούρια
- ο κότσυφας, οι κότσυφες, οι κοτσύφοι / το κοτσύφι, τα κοτσύφια
- ο σάλιαγκας, οι σάλιαγκες, οι σαλιάγκοι / τα σαλιάγκια. Και σάλιακας, σάλιαγκος, σαλιαγκός
- ο τζίτζικας, οι τζίτζικες, οι τζιτζίκοι / το τζιτζίκι, τα τζιτζίκια
- ο φλώρος, οι φλώροι / το φλώρι, τα φλώρια
Διπλόμορφα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §608-613
Και στους δυο αριθμούς
- στον ενικό Αίας - Αίαντας, Άτλας - Άτλαντας, γίγας - γίγαντας, γόης - γόητας, ελέφας - ελέφαντας, Κάλχας - Κάλχαντας, κόμης - κόμητας, Οιδίπους - Οιδίποδας, χάρος - χάροντας
- στον ενικό μόνο στην ονομαστική ενικού: έρως - έρωτας, Μίνως - Μίνωας
Φωνητικά διπλόμορφα όπως ημέρα - μέρα, πράγμα - πράμα δεν έχουν διαφορές στην κλίση. Οι διαφορές στη σημασία και τη χρήση σχολιάζονται στα λήμματα.
Διπλοκατάληκτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, Διπλοκατάληχτα §614-618
Όλα τα ουσιαστικά που σχηματίζουν δύο πληθυντικούς (το ράφτης και τρείς!)
Σε πολλές περιπτώσεις διαφέρουν η σημασίες, το ύφος και η χρήση των τύπων των δύο πληθυντικών. Αυτά σχολιάζονται στα λήμματα.
Δύο πληθυντικοί
Αρσενικά:
-ες, -αδες
- όπως το 'καθηγητής' -ές, -άδες και τα κοινού γένους όπως το 'βουλευτής'
- όπως το 'πραματευτής' -ές, -άδες
- όπως το 'αφέντης' -ες, -άδες
- όπως το 'πατέρας' -ες, -άδες
-ες, -άδες, -ηδες
- όπως το 'ράφτης' -ες, -άδες, -ηδες
-ες, -ηδες
- όπως το 'αέρας' -ες, -ηδες
- όπως το 'λαχειοπώλης' -ες, -ηδες
- όπως το 'κανάγιας' -ιες, -ηδες
-ηδες, -αίοι
- όπως το 'νοικοκύρης' -ηδες, -αίοι
- φούρναρης, φουντάρηδες - φουρναραίοι
- όπως το 'τσοπάνης' τσοπάνηδες -τσοπαναραίοι
επίσης
- γονιός - γονείς, γονιοί
- όπως το 'καπετάνιος' -ιοι, -αίοι
- __ - νομάτοι, νοματαίοι
- και αρχαιόκλιτα όπως
- όπως το 'Περικλής' -είς και στη δημοτική, -ήδες
- μυς, οι μυς / μύες
Ανδρικά επώνυμα. Ο λαϊκότροπος πληθυντικός -αίοι ταιριάζει στα περισσότερα ανδρικά επώνυμα.
- όπως το 'Γρίβας' -ηδες, -αίοι
- όπως το 'Οικονόμου' -ηδες, -αίοι
- όπως το 'Σαρρής' -ήδες, -αίοι
- όπως το 'Παπαδόπουλος' -όπουλοι, -οπουλαίοι
- όπως το 'αδερφή' -ές, -άδες
- όπως το 'γιαγιά' -ές, -άδες
- όπως το 'νύφη' -ες, -άδες
- επίσης:
- όπως το 'διάμετρος' με πληθυντικούς λόγιο και της δημοτικής
- δρυς, οι δρυς / δρύες
Δύο ενικοί
- αρσενικά: μάγειρας - μάγειρος, μάστορας - μάστορης
- θηλυκά: ανεμώνα - ανεμώνη, άκρη - άκρια, αράχνη - αράχνα, κάμαρα - κάμαρη
- ουδέτερα: δάκρυ - δάκρυο, γόνατο - γόνα {γόνυ}, χείλι - χείλος
Ελλειπτικά
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §599-600
Μόνο στον τύπο:
Ονομαστική, (αιτιατική) ενικού μόνον:
- το δείλι (άλλοι τύποι, από το δειλινό)
- το πρωί (και ποιητική γενική του πρωιού, οι άλλοι τύποι από το πρωινό)
- το σέβας (πληθυντικός τα σέβη, άλλοι τύποι: σεβάσματα)
Γενική ενικού και πληθυντικού μόνον:
Γενική ενικού μόνον:
Αιτιατική ενικού μόνον:
- τον τάραχο
Πληθυντικός - μόνον οι τύποι:
Και όσα έχουν μόνον έναν #Αριθμό
