Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/ανώμαλα: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
→Ανώμαλα ουσιαστικά: ιδιόκλιτα |
|||
Γραμμή 127: | Γραμμή 127: | ||
-ηδες, -αίοι |
-ηδες, -αίοι |
||
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'νοικοκύρης'|όπως το 'νοικοκύρης']]'' -ηδες, -αίοι |
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'νοικοκύρης'|όπως το 'νοικοκύρης']]'' -ηδες, -αίοι |
||
* [[φούρναρης]], φουντάρηδες - φουρναραίοι |
* ο [[φούρναρης]], φουντάρηδες - φουρναραίοι |
||
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'τσοπάνης'|όπως το 'τσοπάνης']]'' τσοπάνηδες -τσοπαναραίοι |
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'τσοπάνης'|όπως το 'τσοπάνης']]'' τσοπάνηδες -τσοπαναραίοι |
||
''επίσης'' |
''επίσης'' |
||
* [[γονιός]] - [[γονείς]], [[γονιοί]] |
* ο [[γονιός]] - [[γονείς]], [[γονιοί]] |
||
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'καπετάνιος'|όπως το 'καπετάνιος']]'' -ιοι, -αίοι |
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'καπετάνιος'|όπως το 'καπετάνιος']]'' -ιοι, -αίοι |
||
* __ - [[νομάτοι]], [[νοματαίοι]] |
* __ - [[νομάτοι]], [[νοματαίοι]] |
||
Γραμμή 147: | Γραμμή 147: | ||
*: επίσης: |
*: επίσης: |
||
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'διάμετρος'|όπως το 'διάμετρος']]'' με πληθυντικούς λόγιο και της δημοτικής |
* ''[[:Κατηγορία:Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'διάμετρος'|όπως το 'διάμετρος']]'' με πληθυντικούς λόγιο και της δημοτικής |
||
* [[δρυς]], οι δρυς / δρύες |
* η [[δρυς]], οι δρυς / δρύες |
||
[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/αρσενικά|Ουδέτερα]]: |
[[Παράρτημα:Ουσιαστικά (νέα ελληνικά)/αρσενικά|Ουδέτερα]]: |
||
* [[βύθος]], βύθη / βύθια |
* το [[βύθος]], βύθη / βύθια |
||
* [[θάρρος]], θάρρη / θάρρητα |
* το [[θάρρος]], θάρρη / θάρρητα |
||
* [[στήθος]] - [[στήθη]], [[στήθια]] |
* το [[στήθος]] - [[στήθη]], το [[στήθι]] - [[στήθια]] |
||
'''Δύο ενικοί''' |
'''Δύο ενικοί''' |
Αναθεώρηση της 15:21, 21 Δεκεμβρίου 2020
Παράρτημα:Γραμματική (νέα ελληνικά) » Παράρτημα:Ουσιαστικά » αρσενικά :: θηλυκά :: ουδέτερα :: κοινού γένους :: ανώμαλα :: επώνυμα :: πίνακας
Ανώμαλα ουσιαστικά
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §594-618
Κατηγορία:Ουσιαστικά ανώμαλα (νέα ελληνικά)
Εδώ ανήκουν κατηγορίες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, ουσιαστικά με πλεονάζοντες τύπους ή ελλειπτικά.
Yπάρχουν και μερικά 'μοναχικά' που δεν εντάσσονται πουθενά: έχουν τη δική τους κλίση, όπως
Άκλιτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §595-598
- ξένες λέξεις ή ονόματα (κολιέ, κονιάκ, Πάσχα)
- τα προτακτικά (δείτε και λήμμα ενωτικό)
- ρήματα με άρθρο, σαν ουσιαστικά: «το έχει μου», «του είναι μου»
Κύρια ονόματα
- όλα τα γυναικεία επώνυμα καθώς είναι η γενική ενικού του αρσενικού
- εξόν απ' τα παλιά με θηλυκές καταλήξεις όπως σε -ίνα, -αινα, -ή (Μπουμπουλίνα, Δούκαινα, κ.λπ.)
- τα ανδρικά σε -ου που δεν μπορούν να κάνουν πληθυντικό (Γεωργίου)
- τοπωνύμια όπως Καραμπουρνού, Κιλκίς, Πέτα, Σέδες
- ξένα τοπωνύμια, κυρίως αυτά που ήρθαν στα ελληνικά πρόσφατα, παρέμειναν απροσάρμοστα δάνεια, δεν έλαβαν καταλήξεις.
Ιδιόκλιτα
Ιδιόκλιτα, με ιδιαίτερη δική τους κλίση.
Για τα αρχαιόκλιτα, δείτε
Ετερογενή, διπλόκλιτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §605-607
Ετερογενή ή και διπλόκλιτα. Έχουν διαφορετικό γένος στον πληθυντικό. Συχνά, με δύο πληθυντικούς. Η σημασία του δεύτερου πληθυντικού συχνά διαφοροποιείται.
. | πρότυπο | γ | ενικός | γ | πληθ | γ | πληθ2 | επίσης έτσι κλίνονται |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
φάκελος | α | φάκελος | α | φάκελοι | ο | φάκελα | ||
βράχοςΚ | {{el-κλίση-'βράχος'}} |
α | βράχος | α | βράχοι | ο | βράχια | λόγος χρόνος |
δεσμόςΚ | {{el-κλίση-'δεσμός'}} |
α | δεσμός | α | δεσμοί | ο | δεσμά | γκρεμνός δεσμός καπνός λαιμός πηλός σκελετός σταθμός |
σανός | α | σανός | α | σανά | ||||
ουρανός | α | ουρανός | α | ουρανοί | ο | (ουράνια) | — | |
ναύλοςΚ | {{el-κλίση-'ναύλος'}} |
α | ναύλος | α | ναύλοι | ο | ναύλα | βάτος |
πλούτοςΚ | {{el-κλίση-'πλούτος'}} |
α | πλούτος | ο | πλούτη | ο | πλούτια | |
σίτος | α | σίτος | ο | (σιτάρια) | — | |||
τάρταροςΚ | {{el-κλίση-'τάρταρος'}} |
α | τάρταρος | ο | τάρταρα |
Διγενή
Λέγονται και διγενή ή διπλογενή: υπάρχουν σε δύο γένη κοι οι δύο αριθμοί.
Αρσενικό ή ουδέτερο
- ο πεύκος, οι πεύκοι / το πεύκο, τα πεύκα
- ο πλάτανος, οι πλάτανοι / το πλατάνι, τα πλατάνια
- ο πλούτος, οι — / (το πλούτος), τα πλούτη
Επίσης ονόματα ζώων σε -ας, ος:
- ο γέρακας, οι γέρακες / το γεράκι, τα γεράκια
- ο λέλεκας, οι λέλεκες το λελέκι, τα λελέκια
- ο κάβουρας, οι κάβουρες / (ο κάβουρος, οι κάβουροι) / το καβούρι, τα καβούρια
- ο κότσυφας, οι κότσυφες, οι κοτσύφοι / το κοτσύφι, τα κοτσύφια
- ο σάλιαγκας, οι σάλιαγκες, οι σαλιάγκοι / τα σαλιάγκια. Και σάλιακας, σάλιαγκος, σαλιαγκός
- ο τζίτζικας, οι τζίτζικες, οι τζιτζίκοι / το τζιτζίκι, τα τζιτζίκια
- ο φλώρος, οι φλώροι / το φλώρι, τα φλώρια
Διπλόμορφα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §608-613
Και στους δυο αριθμούς
- στον ενικό Αίας - Αίαντας, Άτλας - Άτλαντας, γίγας - γίγαντας, γόης - γόητας, ελέφας - ελέφαντας, Κάλχας - Κάλχαντας, κόμης - κόμητας, Οιδίπους - Οιδίποδας, χάρος - χάροντας
- στον ενικό μόνο στην ονομαστική ενικού: έρως - έρωτας, Μίνως - Μίνωας
Φωνητικά διπλόμορφα όπως ημέρα - μέρα, πράγμα - πράμα δεν έχουν διαφορές στην κλίση. Οι διαφορές στη σημασία και τη χρήση σχολιάζονται στα λήμματα.
Διπλοκατάληκτα
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, Διπλοκατάληχτα §614-618
Όλα τα ουσιαστικά που σχηματίζουν δύο πληθυντικούς (το ράφτης και τρείς!)
Σε πολλές περιπτώσεις διαφέρουν η σημασίες, το ύφος και η χρήση των τύπων των δύο πληθυντικών. Αυτά σχολιάζονται στα λήμματα.
Δύο πληθυντικοί
Αρσενικά:
-ες, -αδες
- όπως το 'καθηγητής' -ές, -άδες και τα κοινού γένους όπως το 'βουλευτής'
- όπως το 'πραματευτής' -ές, -άδες
- όπως το 'αφέντης' -ες, -άδες
- όπως το 'πατέρας' -ες, -άδες
-ες, -άδες, -ηδες
- όπως το 'ράφτης' -ες, -άδες, -ηδες
-ες, -ηδες
- όπως το 'αέρας' -ες, -ηδες
- όπως το 'λαχειοπώλης' -ες, -ηδες
- όπως το 'κανάγιας' -ιες, -ηδες
-ηδες, -αίοι
- όπως το 'νοικοκύρης' -ηδες, -αίοι
- ο φούρναρης, φουντάρηδες - φουρναραίοι
- όπως το 'τσοπάνης' τσοπάνηδες -τσοπαναραίοι
επίσης
- ο γονιός - γονείς, γονιοί
- όπως το 'καπετάνιος' -ιοι, -αίοι
- __ - νομάτοι, νοματαίοι
- και αρχαιόκλιτα όπως
- όπως το 'Περικλής' -είς και στη δημοτική, -ήδες
- μυς, οι μυς / μύες
Ανδρικά επώνυμα. Ο λαϊκότροπος πληθυντικός -αίοι ταιριάζει στα περισσότερα ανδρικά επώνυμα.
- όπως το 'Γρίβας' -ηδες, -αίοι
- όπως το 'Οικονόμου' -ηδες, -αίοι
- όπως το 'Σαρρής' -ήδες, -αίοι
- όπως το 'Παπαδόπουλος' -όπουλοι, -οπουλαίοι
- όπως το 'αδερφή' -ές, -άδες
- όπως το 'γιαγιά' -ές, -άδες
- όπως το 'νύφη' -ες, -άδες
- επίσης:
- όπως το 'διάμετρος' με πληθυντικούς λόγιο και της δημοτικής
- η δρυς, οι δρυς / δρύες
Δύο ενικοί
- αρσενικά: μάγειρας - μάγειρος, μάστορας - μάστορης
- θηλυκά: ανεμώνα - ανεμώνη, άκρη - άκρια, αράχνη - αράχνα, κάμαρα - κάμαρη
- ουδέτερα: δάκρυ - δάκρυο, γόνατο - γόνα {γόνυ}, χείλι - χείλος
Ελλειπτικά
- πηγή: Γραμματική «Τριανταφυλλίδη» 1941, §599-600
Μόνο στον τύπο:
- η γης
Ονομαστική, (αιτιατική) ενικού μόνον:
- το δείλι (άλλοι τύποι, από το δειλινό)
- το διάβα
- το πρωί (και ποιητική γενική του πρωιού, οι άλλοι τύποι από το πρωινό)
- το σέβας (πληθυντικός τα σέβη, άλλοι τύποι: σεβάσματα)
Γενική ενικού και πληθυντικού μόνον:
Γενική ενικού μόνον:
Αιτιατική ενικού μόνον:
- τον τάραχο
Πληθυντικός - μόνον οι τύποι:
Και όσα έχουν μόνον έναν #Αριθμό