İçeriğe atla

Paris

Bağlantıları değiştir
Koordinatlar: 48°51′24″N 2°21′03″E / 48.8567°K 2.3508°D / 48.8567; 2.3508
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Paris (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Paris
Belediye, il ve kanton
Paris bayrağı
Paris arması
Sloganlar:
Fluctuat nec mergitur
"Dalgalar savurdu ama batıramadı"
Fransa üzerinde Paris
Paris
Paris
Avrupa üzerinde Paris
Paris
Paris
Paris (Avrupa)
Koordinatlar: 48°51′24″N 2°21′03″E / 48.8567°K 2.3508°D / 48.8567; 2.3508
ÜlkeFransa
BölgeÎle-de-France
İlParis
KantonParis
Alt idari birimler20 bölge
İdare
 • BaşkanAnne Hidalgo (PS)
Yüzölçümü
 • Toplam105,4 km²
Nüfus
 (2019)
 • Toplam2.140.526
 • Yoğunlukoto/km²
DemonimlerParisli, Parizyen
Zaman dilimiUTC+01.00 (OAS)
 • Yaz (YSU)UTC+02.00 (OAYS)
Resmî site
paris.fr

Paris, Fransa'nın başkenti ve 105 kilometrekare (41 milkare)'den fazla alanda 2,175,601 (2018 itibarıyla tahmini nüfus) nüfusu ile en kalabalık şehridir.[1] 17. yüzyıldan beri Paris Avrupa'nın en önemli finans, diplomasi, ticaret, moda, gastronomi, bilim ve sanat merkezlerindendir.

Paris şehri tahmini 12,174,880 nüfusu ile veya Fransa nüfusunun yaklaşık yüzde 18'i ile (2017 itibarıyla) Paris Bölgesi'nin veya Île-de-France bölgesinin yönetim merkezidir.[2] Paris Bölgesinin 2017'de 709 milyar € (808 milyar $) GSYİH'sı vardı.[3]

Economist Intelligence Unit'in 2018'deki Dünya Çapında Yaşam Maliyeti Anketine göre Paris, Zürih, Hong Kong, Oslo ve Cenevre'nin önünde ve Singapur'dan sonra dünyanın en pahalı ikinci şehriydi.[4] Başka bir kaynaksa Paris'i 2018'de Singapur ve Hong Kong ile eşit derecede en pahalı olarak sıraladı.[5][6]

Paris, iki uluslararası havalimanı tarafından hizmet verilen önemli bir demiryolu, otoyol ve hava taşımacılığı merkezidir: Paris–Charles de Gaulle (Avrupa'nın en yoğun ikinci havalimanıdır) ve Paris–Orly.[7][8]

1900 yılında açılan şehrin metro sistemi Paris metrosu günde 5.23 milyon yolcuya hizmet verir;[9] Avrupa'nın Moskova Metrosu'ndan sonra en yoğun ikinci metro sistemidir. Gare du Nord dünyanın en yoğun 24. tren istasyonudur ancak 2015 yılında 262 milyon yolcu ile Japonya dışında bulunan en yoğun tren istasyondu.[10]

Paris özellikle müzeleri ve mimari simgeleriyle tanınır: Louvre, COVID-19 virüsünün neden olduğu uzun müze kapanışlarına rağmen 2021'de 2.8 milyon ziyaretçi aldı.[11]

Musée d'Orsay, Musée Marmottan Monet ve Musée de l'Orangerie, Fransız Empresyonist sanat koleksiyonlarıyla tanınır. Pompidou Merkezi Musée National d'Art Moderne, Avrupa'daki en büyük modern ve çağdaş sanat koleksiyonuna sahiptir. Musée Rodin ve Musée Picasso iki ünlü Parisli'nin eserlerini sergiler.

Şehir merkezindeki Sen Nehri boyunca uzanan tarihi bölge, 1991'den beri UNESCO Dünya Miras Alanı olarak sınıflandırılmıştır; orada görülecek popüler yerler arasında Île de la Cité üzerindeki Notre Dame de Paris Katedrali vardır halen 15 Nisan 2019 yangını'ndan sonra yenileme çalışmaları nedeniyle kapalıdır. Diğer popüler turistik yerler arasında yine Île de la Cité'de bulunan Sainte Şapeli 'nin Gotik kraliyet şapeli; 1889 Paris Evrensel Sergisi için inşa edilen Eyfel Kulesi; 1900 Paris Evrensel Sergisi için inşa edilen Grand Palais ve Petit Palais; Champs-Élysées üzerindeki Arc de Triomphe ve sanat tarihiyle ve Sacré-Coeur Bazilikası ile Montmartre tepesi vardır.[12]

Paris, COVID-19 virüsü nedeniyle 2019'a göre yüzde 73 düşüşle otel konaklamalarıyla ölçülen 2020'de 12.6 milyon ziyaretçi aldı. Yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 80.7 azaldı.[13] Müzeler, bir seferde ziyaretçi sayısında sınırlamalar ve ziyaretçilerin maske takma zorunluluğu ile 2021'de yeniden açıldı.

Futbol kulübü Paris Saint-Germain ve Ragbi birliği kulübü Stade Français Paris'tedir. 1998 FIFA Dünya Kupası için inşa edilen 80,000 kişilik Fransa Stadyumu, Paris'in hemen kuzeyinde, komşu Saint-Denis komünündedir. Paris, Roland Garros'un kırmızı kili üzerinde her yıl düzenlenen Fransa Açık Grand Slam tennis turnuvasına ev sahipliği yapar. Şehir 1900, 1924 Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yaptı ve 2024 Yaz Olimpiyatları'na da ev sahipliği yapacaktır. 1938 ve 1998 FIFA Dünya Kupası'ları, 2007 Rugby World Cup ve 1960, 1984 ve 2016 UEFA Avrupa Şampiyonası da kentte yapıldı. Her Temmuz, Fransa Bisiklet Turu bisiklet yarışı Paris'teki Avenue des Champs-Élysées'de biter.

Paris Sen Nehri'nin üzerine, Paris Havzası'nın ortasına kurulmuştur. Paris'te ikamet edenlere Parisien(ne) diye hitap edilir. Tüm dünyada anıtları, sanatsal ve kültürel yaşamı ile bilinen ve dünya tarihinde önemli bir yeri olan Paris, başlıca ekonomik ve politik merkezler arasında yer almakta ve uluslararası taşımacılığın geçiş noktalarından birini oluşturmaktadır. Moda ve lüksün dünya başkenti olan Paris, "Işık Şehir" (Ville Lumière) diye de anılmaktadır.

Paris şehrinin özlü sözü Latince "Fluctuat nec mergitur" yani "Sallanır ama batmaz" (Fransızca: « Il est battu par les flots sans être submergé »). Şehrin armasındaki "Scilicet" yani gemiyi anlatmak için kullanılır. Bu gemi Orta Çağ'da şehri yöneten güçlü "Gemiciler" (Nautes) ya da "Su tüccarları"nın kurduğu birliği sembolize eder. Şehrin koruyucusu, 5. yüzyılda Attila'yı şehri yıkmaması için ikna ettiğine inanılan Azize Geneviève'dir.

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Paris tarihi

Etimoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris adını Galya halklarından Parisi lerden almaktadır. "Paris" aslında Romalıların "Lutetia" yerine kullandıkları "Civitas Parisiorum" (Parisiilerin şehri) adının zamanla değişmesi sonucu oluşmuştur. Paris aynı zamanda şehrin etrafındaki yöreye de ("Parisis") verilen isim olmuştur. Cormeilles-en-Parisis ve Fontenay-en-Parisis gibi şehirlerin isimlerinde buna rastlanır. Bu adın kaynağı tam olarak bilinememektedir. Paris bölgesinde çokça bulunan taş ocaklarına istinaden Galce "kwar" (taş ocağı) kelimesinden geliyor olabilir. Başka etimolojilerde önerilmiştir. Pierre Hubac ve Cheikh Anta Diop'a göre, Parisiilerin adı Mısır tanrıçası İsis'ten gelmektedir çünkü Paris bölgesinde İsis'e adanmış birçok tapınak ya da Eski Mısır dilinde "per Isis" bulunmaktaydı. Bir efsane de Paris adını dalgalar altında kalıp denize batan efsanevi Ys şehriyle birlikte anar. Maurice Druon "Paris de César à Saint Louis" (Sezar'dan St.Louis'ye kadar Paris) adlı kitabında Paris adının Galce "par" (gemi) sözcüğünden geldiğini iddia eder. Şekli gemiye benzeyen, su üzerine kurulmuş, geçimini suya borçlu olan ve ismini de belki sudan almış olan bir şehir. Bir ada olan Lutèce'in refahı "gemiciler" tarafından sağlanıyordu ve bu gemicilerin sembolü olan gemi de şehir armasını oluşturmuştur.

Paris'in Tarih Öncesi Dönemleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Champs-Élysées Bulvarı'nın aşağı kısmındaki Wallace Çeşmesi
Işık şehrinin sembolü Eyfel Kulesi

Seine nehri kıyılarında yapılan teraslama çalışmaları sırasında bulunan oyma taş el aletlerinin gösterdiği gibi Paris kent alanı yaklaşık 40.000 yıldır insanlar tarafından yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.

En önemli arkeolojik bulgular 12. bölge'de 1991 yılında ortaya çıkartılan Paris bölgesindeki en eski kalıcı insan yerleşimine ait kalıntılardır. Bercy'de yapılan altyapı çalışmaları sırasında MÖ 4.000 ile 3.800 yılları arasında avcılık dönemine ait Seine nehrinin eski kıyısında yerleşik bir köyün izlerine rastlanmıştır. Bu kalıntılar çok önemli arkeolojik değere sahip olan birçok tahtadan oyma kayık, topraktan çanak çömlek, ok ve yaylar, kemik ve taştan aletlerdi. Diğer buluşlar da 14. bölge ile 13. bölge arasındaki su kemerleridir. Aşıklar şehri olarak bilinir.

Antik Çağ

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarih öncesi yerleşimlerle Galya-Roma dönemi arasında olup bitenler hakkında pek bir şey bilinememektedir. Tek emin olunan nokta Sezar'ın birlikleri ülkede dolaşırken bölgenin hâkimlerinin hala Parisiiler olduğudur. Bazıları Parisiilerin Paris'i kurmasının tarihi olarak MÖ 250 ile 200 yılları arasını göstermektedir ancak önemli kanıtları yoktur. MÖ 52 yılında Jül Sezar'ın teğmeni Labienus Paris şehrini ele geçirdiğinde Romalılar tarafından "Lutetia" (Fransızcası: Lutèce) diye adlandırılmıştır. Galya'nın başkenti görevini Lugdunum (Lyon) şehri yapmaktaydı. O zamanki Galya şehrinin tam olarak nerede yerleştiği konusunda kesin bilgi yoktur. Uzun süre buranın île de la Cité'de olduğu düşünülmüştür ancak metro çalışmaları nedeniyle baştan aşağı bu adada kazı çalışmaları yapılmış ve hiçbir ize rastlanmamıştır. Galya şehri île Saint-Louis'te ya da bugün artık karşı kıyı ile birleşmiş olan ve Bièvre nehri'nin yarattığı delta üzerinde bulunmuş olan bir adada da bulunmuş olabilir. Çok tartışılan başka bir varsayıma göre ise ilk kurulan Galya köyünün Nanterre'deki Valérien tepesi'nden çok uzak olmadığı yönündedir. Roma şehri 1. yüzyılda nehrin sol kıyısına kurulmuştur. Şehrin Saint-Germain Bulvarı'ndan Val-de-Grâce'a ve rue Descartes'tan jardins du Luxembourg'a kadar uzandığı düşünülmektedir. Lutèce şehri bir cardo (Roma şehirlerinde kuzey-güney doğrultusundaki ana cadde) olan rue Saint-Jacques çevresinde dik kesen sokaklardan oluşan bir şehir yapısıyla yerleşmişti. Roma şehirlerinde olduğu gibi forum, hamamlar, tiyatro, arena ve nekropol bu şehirde bulunmaktaydı

Orta Çağ

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris şu andaki adını 5. yüzyılda alır ve Romalılar'a karşı elde ettiği zaferin ardından Frankların kralı Merovenj Hanedanından I. Clovis 508 yılında Paris'e yerleşerek burayı başkenti yapar. Nehrin sağ kıyısına 6. yüzyıldan itibaren bir kilisenin kurulduğu dikkat çeker: Saint-Gervais kilisesi (günümüzde Hôtel de ville 'in arkasında bulunmaktadır. 9. yüzyılda Saint-Gervais ve Saint-Germain-l'Auxerrois kiliselerinin (günümüzde Louvre'un yakınında bulunmaktadır) çevresinde koruma amaçlı duvarlar inşa edilmiştir. Nehrin sol kıyısı 885 yılında Vikingler tarafından tamamen yok edilmiştir. Taht 987 yılında Capet Hanedanına geçti. Paris, Orleans şehri ile birlikte bu hanedanın kişisel serveti içinde yer alıyordu. Bu hanedanın atası I. Eudes şehri Vikingler'e karşı savunmasıyla ünlenmiştir.

Yakın Çağ

[değiştir | kaynağı değiştir]

İmparator III. Napolyon'un görevlendirdiği Georges Eugène Haussmann'ın öncülüğünde 1853 yılında kentsel dönüşüm çalışmaları başladı.

20. yüzyıl

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris, II. Dünya Savaşı'nda, 14 Haziran 1940 tarihinde, Alman ordusu tarafından işgal edildi. 25 Ağustos 1944 günü, şehir Fransızların 2. Zırhlı Tümeni ve Amerika Birleşik Devletleri Ordusu 4. Piyade Tümeni tarafından kurtarıldı.

Notre-Dame iç mimarisi
Notre-Dame Katedrali

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris, kuzey orta Fransa'da, tepesi iki ada, Île Saint-Louis ve şehrin en eski bölümünü oluşturan daha büyük Île de la Cité içeren Sen Nehri'nin kuzeye kıvrılan bir yayında yer almaktadır. Nehrin İngiliz Kanalı'ndaki (La Manche) ağzı şehirden yaklaşık 233 mil (375 km) akış aşağısındadır. Şehir, nehrin her iki kıyısına da yayılmıştır.[14] Genel olarak, şehir nispeten düzdür ve en alçak noktası deniz seviyesinden 35 m (115 ft) yüksekliktedir. Paris'in birkaç önemli tepesi vardır ve bunların en yükseği 130 m (427 ft) yüksekliğiyle Montmartre'dir.[15]

Boulogne Ormanı ve Vincennes Ormanı'in dış parkları hariç, Paris, 35 km'lik (22 mil) çevre yolu Périphérique Bulvarı tarafından çevrelenen, yaklaşık 87 km2 (34 sq mi) alanda bir ovali kapsıyor.[16] Kentin 1860'ta dış bölgelerin son büyük ilhakı, şehre sadece modern biçimini kazandırmakla kalmadı, aynı zamanda saat yönünde dönen 20 ilçeyi (belediye ilçeleri) yarattı. 1860 78 km² (30 sq mi) alandan, şehir sınırları 1920'lerde marjinal olarak 86.9 km²'ye (33,6 sq mi) genişletildi. 1929'da Bois de Boulogne ve Bois de Vincennes orman parkları resmen şehre ilhak edildi ve alanı yaklaşık 105 km²'ye ulaştı.[17]

Notre Dame Katedrali'nin önündeki 'sıfır noktasından' ölçülen Paris, karayoluyla Londra'nın 450 kilometre (280 mil) güneydoğusunda, Calais'in 287 kilometre (178 mil) güneyinde, Brüksel'in 305 kilometre (190 mil) güneybatısındadır. Marsilya'nın 774 kilometre (481 mi) kuzeyinde, Nantes'in 385 kilometre (239 mi) kuzeydoğusunda ve Rouen'in 135 kilometre (84 mi) güneydoğusunda.[18]

İklim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris, Kuzey Atlantik Akıntısından etkilenen tipik bir Batı Avrupa okyanusal iklimine (Köppen: Cfb) sahiptir. Yıl boyunca genel iklim ılıman ve orta derecede yağışlıdır.[19] Yaz günleri, ortalama sıcaklıkları 15 ila 25 °C (59 ve 77 °F) ve yeterli miktarda güneş ışığı ile genellikle sıcaktır. Bununla birlikte, her yıl, sıcaklığın 32 °C'nin (90 °F) üzerine çıktığı birkaç gün vardır. Sıcaklıkların haftalarca 30 °C'yi (86 °F) aştığı, bazı günlerde 40 °C'ye (104 °F) ulaştığı ve geceleri nadiren soğuduğu 2003 ısı dalgası gibi daha uzun süreli daha yoğun ısı bazen meydana gelir.[20] İlkbahar ve sonbaharda ortalama olarak ılıman günler ve taze geceler vardır, ancak bunlar değişken ve istikrarsızdır. Şaşırtıcı derecede sıcak veya soğuk hava her iki mevsimde de sıklıkla görülür.[21] Kışın güneş ışığı azdır; günler serin ve geceler soğuk ama genellikle 3 °C (37 °F) civarında düşük sıcaklıklarla donma noktasının üzerindedir.[22] Ancak hafif gece donları oldukça yaygındır, ancak sıcaklık nadiren -5 °C'nin (23 °F) altına düşer. Kar her yıl yağar, ancak nadiren yerde kalır. Şehir bazen birikmiş veya birikmemiş hafif kar veya sağanak yağışlar görür.[23]

Paris'te yıllık ortalama 641 mm (25,2 inç) yağış vardır ve yıl boyunca eşit olarak dağıtılan hafif yağışlar görülür. Bununla birlikte, şehir aralıklı, ani, şiddetli sağanak yağışlarla tanınır. Kaydedilen en yüksek sıcaklık 25 Temmuz 2019'da 42,6 °C (108,7 °F) ve en düşük sıcaklık 10 Aralık 1879'da −23.9 °C (−11,0 °F) idi.[24][25]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]
La Défense, Avrupa'nın en büyük iş merkezi[26]

Paris şehrinin ekonomisi büyük ölçüde hizmetlere ve ticarete dayanır; şehirdeki 390,480 işletmenin yüzde 80.6'sı ticaret, ulaşım ve çeşitli hizmetlerle uğraşırken, yüzde 6.5'i inşaatta ve sadece yüzde 3.8'i sanayide çalışır.[27] Hikâye Île-de-France (Paris Bölgesi) için de benzer: Girişimlerin yüzde 76.7'si ticaret ve hizmetlerle ve yüzde 3,4'ü sanayiyle uğraşır.[28]

2012 nüfus sayımında, Paris Bölgesi'ndeki işlerin %59.5'i pazar hizmetlerindeydi (%12.0 toptan ve perakende ticarette, %9.7'si profesyonel, bilimsel ve teknik hizmetlerde, %6.5'i bilgi ve iletişimde, %6.5'i nakliye ve depolamada) finans ve sigortada %5.9, idari ve destek hizmetlerinde %5.8, konaklama ve yemek hizmetlerinde %4.6 ve diğer çeşitli piyasa hizmetlerinde %8.5), piyasa dışı hizmetlerde %26.9 (insan sağlığı ve sosyal hizmetlerde %10.4) faaliyetlerde, kamu yönetimi ve savunmada %9.6 ve eğitimde %6.9), imalatta ve kamu hizmetlerinde %8.2 (imalatta %6.6 ve kamu hizmetlerinde %1.5), inşaatta %5.2 ve tarımda %0.2.[29][30]

Paris Bölgesi'nde 2010 yılında 5.4 milyon maaşlı çalışan vardı ve bunların 2.2 milyonu 39 "pôles d'emplois" veya iş bölgesinde yoğunlaşmıştı. Çalışan sayısı bakımından bunların en büyüğü, Fransızcada QCA veya “quartier Central des Affairs” olarak bilinir; Paris şehrinin batı kesiminde, 2., 8., 9., 16. ve 18. bölgelerdedir. 2010 yılında, 500,000 maaşlı çalışanın, Paris'teki maaşlı çalışanların yaklaşık yüzde 30'unun ve Île-de-France'dakilerin yüzde 10'unun işyeriydi. Merkezi iş bölgesindeki en büyük faaliyet sektörleri finans ve sigorta (bölgedeki çalışanların yüzde 16'sı) ve iş hizmetleri (yüzde 15) idi. Bölgede ayrıca çok sayıda mağaza, alışveriş alanı, otel ve restoranın yanı sıra devlet daireleri ve bakanlıklar bulunur.[31]

İstihdam açısından en büyük ikinci iş bölgesi şehrin hemen batısında, 1990'larda birçok şirketin ofislerini kurduğu La Défense'dir. 2010 yılında yüzde 38'i finans ve sigorta, yüzde 16'sı iş destek hizmetlerinde çalışan 144,600 çalışanın işyeri oldu. Diğer iki önemli bölge, Neuilly-sur-Seine ve Levallois-Perret, Paris ticaret bölgesinin ve La Défense'nin uzantılarıdır. Boulogne-Billancourt, Issy-les-Moulineaux ve 15. bölgenin güney kısmı dahil olmak üzere başka bir bölge, medya ve bilgi teknolojisi için bir faaliyet merkezidir.[31]

2018 Fortune Global 500 listesinde listelenen ilk on Fransız şirketinin hepsinin merkezi Paris Bölgesi'ndedir; altısı Paris şehrinin merkezi iş bölgesinde; ve dördü şehre yakın Hauts-de-Seine Departmanında, üçü La Défense'de ve biri Boulogne-Billancourt'ta. Société Générale gibi bazı şirketlerin hem Paris'te hem de La Défense'de ofisleri vardır.

Paris Bölgesi, kişi başına düşen €681 milyar (~850 milyar ABD Doları) ve 56,000 Avro (~70,000 ABD Doları) olan GSYİH ile Fransa'nın önde gelen ekonomik faaliyet bölgesidir.[3] 2011'de GSYİH, Avrupa bölgeleri arasında ikinci sırada yer aldı ve kişi başına düşen GSYİH, Avrupa'daki en yüksek 4. oldu.[32][33] Paris bölgesinin nüfusu 2011'de büyükşehir Fransa'nın yüzde 18.8'ini oluştururken,[34] Paris bölgesinin GSYİH'sı büyükşehir Fransa'nın GSYİH'sının yüzde 30'unu oluşturdu.[35]

Paris Bölgesi ekonomisi kademeli olarak sanayiden yüksek katma değerli hizmet sektörlerine (finans, BT hizmetleri) ve yüksek teknoloji üretimine (elektronik, optik, havacılık, vb.) doğru kaymıştır.[36] Paris merkezi Hauts-de-Seine bölümü ve banliyö La Défense iş bölgesi aracılığıyla bölgenin en yoğun ekonomik faaliyeti, Paris'in ekonomik merkezini şehrin batısında, Opéra Garnier, La Défense ve Val de Seine arasındaki bir üçgende yerleştirir.[36] Paris ekonomisine hizmetler hakim olurken ve imalat sektöründeki istihdam keskin bir şekilde azaldı, bölge özellikle havacılık, otomobil ve "eko" endüstriler için önemli bir üretim merkezi olmaya devam ediyor.[36]

Economist Intelligence Unit tarafından Eylül 2016'da yapılan bir ankete dayanan 2017 dünya çapındaki yaşam maliyeti anketinde Paris, dünyanın en pahalı yedinci şehri ve Zürih'ten sonra Avrupa'nın en pahalı ikinci şehri oldu.[37]

2018'de Paris, Singapur ve Hong Kong ile dünyanın en pahalı şehriydi.[38]

Station F, Paris'in 13. bölgesinde bulunan yeni başlayanlar için bir iş inkübatörü'dür. Dünyanın en büyük başlangıç tesisi olarak kaydedildi.[39]

Gelirler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris'te ortalama net hane geliri (sosyal, emeklilik ve sağlık sigortası primlerinden sonra) 2011 için 36.085 € idi.[40] 19. bölgede 22.095 € [41] ile 7. bölgede 82.449 € arasında değişiyordu.[41] 2011 yılı için ortalama vergilendirilebilir gelir, Paris'te yaklaşık 25.000 € ve Île-de-France için 22.200 € idi.[42] Genel olarak, gelirler şehrin batı kesiminde ve batı banliyölerinde kentsel alanın kuzey ve doğu kesimlerine göre daha yüksektir.[43]

Paris, Fransa'nın en zengin mahallelerinden bazılarına sahip olsa da, çoğunlukla şehrin doğu tarafında olmak üzere en fakir mahallelerden bazılarına da sahiptir. 2012 yılında, şehirdeki hanelerin yüzde 14'ü, resmi yoksulluk sınırı olan ayda 977 Avro'nun altında bir gelir elde etti. 19. bölgede yaşayanların yüzde yirmi beşi yoksulluk sınırının altında yaşıyordu; Yüzde 24 18'de, yüzde 22'de 20'de ve yüzde 18'de 10'da. Şehrin en zengin mahallesi olan 7. bölgede, yüzde 7'si yoksulluk sınırının altında yaşıyordu; 6. bölgede yüzde 8; ve 16. bölgede yüzde 9.[44]

Din

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yirminci yüzyılın başında Paris, dünyanın en büyük Katolik şehriydi.[45] Fransız nüfus sayımı verileri, dini mensubiyet hakkında bilgi içermiyor.[46] Bir Fransız kamuoyu araştırma kuruluşu olan Institut français d'opinion publique (IFOP) tarafından 2011 yılında yapılan bir ankete göre, Paris Bölgesi (Île-de-France) sakinlerinin yüzde 61'i kendilerini Roma Katolik olarak tanımladı. Aynı ankette, sakinlerin yüzde 7'si kendilerini Müslüman, yüzde 4'ü Protestan, yüzde 2'si Yahudi ve yüzde 25'i dinsiz olarak tanımladı.

INSEE'ye göre, 4 ila 5 milyon Fransız vatandaşı, çoğunluğu Müslüman olan bir ülkede, özellikle Cezayir, Fas ve Tunus'ta doğdu veya en az bir ebeveyni doğdu. 2008'de yapılan bir IFOP araştırması, çoğunluğu Müslüman olan bu ülkelerden gelen göçmenlerin yüzde 25'inin düzenli olarak camiye gittiğini; Yüzde 41'i dini uyguladı ve yüzde 34'ü mümindi ama dini uygulamadı.[47][48] 2012 ve 2013'te Paris şehrinde yaklaşık 500.000 Müslüman, Île-de-France bölgesinde 1,5 milyon ve Fransa'da 4 ila 5 milyon Müslüman olduğu tahmin ediliyordu.[49][50]

Paris Bölgesi'nin Yahudi nüfusunun 2014'te, İsrail ve ABD dışındaki dünyadaki en büyük Yahudi konsantrasyonu olan 282.000 olduğu tahmin ediliyordu.[51]

Turizm

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris Mastercard'ın 2016 yılı verilerine göre yaklaşık 18 milyon turistle Avrupa'nın en çok ziyaret edilen 2. Dünya'nın ise en çok ziyaret edilen 3. şehri olmuştur. 2016 yılında turistler Paris'de yaklaşık 13 milyar Amerikan doları harcamıştır.[52]

Notre Dame Katedrali

Notre Dame Katedrali

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Notre Dame Katedrali

Meryem Ana'ya adanarak yapılan bu gotik katedral, Seine Nehri'nin ortasındaki Île de la Cité'nin doğu kısmında bulunur. Bu katedral Paris'in sembollerinden biri haline gelmiştir. 19. yüzyılın başlarında yıkılma kararı alınan katedralin kurtarılması için ünlü Fransız yazar Victor Hugo "Notre Dame'ın Kamburu" adlı romanı yazmıştır. Halkın da desteğiyle yıkılmaktan kurtulmuştur.[53]

Louvre Müzesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Louvre Müzesi

1793'te açılan ve müze yapılan bina aynı zamanda Fransa'nın ilk devlet müzesidir. Koleksiyonunda La liberté guidant le peuple, Mona Lisa, Winged Victory of Samothrace ve Venus de Milo gibi birçok eser görülebilir. Avrupa'nın ve Dünya'nın en büyük müzesi olarak bilinmektedir. Ayrıca, Avrupa'da en çok ziyaret edilen müzelerden biridir. Müzede, toplamda 70.000 sanat eseri yer almaktadır.

Église de la Madeleine

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Église de la Madeleine
Paris, Pantheon

İnşasını Napoleon'un emrettiği kilise, Fransız Ordusu'nun ululuğuna ve görkemliliğine yaraşır bir zafer tapınağı olması için yapılmıştır. 1806'da Pierre-Alexandre Vignon tarafından tasarlanmıştır. Korint tarzı sütunlarla çevrelenmiş tapınak, Boubonlar'ın yönetimi ele geçirmesiyle Hristiyan kilisesine dönüştürülmüştür.

Champs-Élysées (Şanzelize)

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Champs-Élysées
Zafer Takı

Adını Yunan mitolojisinde cennet olarak gösterilen Elysion ovalarından almıştır. Paris'in en güzel caddesi olarak bilinir. Cadde, yukarı doğru çıkarsanız sizi Zafer Takı'na, aşağı doğru inerseniz sizi Concorde Meydanı'na çıkarır. Daha ileride ise Jardin des Tuileries ve Louvre Müzesi vardır.

Eyfel Kulesi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Eyfel Kulesi

İsmini, inşa ettiren firma olan Gustave Eiffel'den alır. Kule tüm dünyaya kendini Fransa'nın sembolü olarak tanıtmıştır. Fransız Devrimi'nin kutlamaları için düzenlenen Paris fuarına kapı olarak yapılmıştır. Kule sadece 20 yıl kalması için inşa edilmişti. 1909'da yıkılması gereken kule Atlantik ötesi haberleşmeye imkân tanıdığından kalmasına izin verildi.

Paris'ten bazı resimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
Zafer Takı'nın üzerinden görülen Paris panoraması: ana caddeleri: soldan sağa Avenue Hoche, Avenue de Friedland, Şanzelize, Avenue Marceau, Avenue d'Iéna ve Avenue Kléber
Seine Nehri, ortada Cité adası (soldan sağa: Pont au Change, La Conciergerie ve Notre Dame Katedrali
Alacakaranlıkta Maine-Montparnasse kulesinden Paris ortada Eyfel Kulesi, kulenin önünde Champ de Mars, Harp Okulu ve UNESCO, Breteuil Meydanı, arkasında La Défense, sağ tarafında Zafer Takı ve Gaziler Sarayı, sol tarafında Paris Metro 6 numaralı hattı, metro istasyonları yukarıdan aşağı doğru Dupleix, La Motte-Picquet - Grenelle, Cambronne ve Sèvres - Lecourbe

Altyapı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Taşıma

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris, önemli bir demiryolu, karayolu ve hava taşımacılığı merkezidir. Île-de-France Mobilités (IDFM), eski adıyla Syndicat des transports d'Île-de-France (STIF) ve bundan önce Syndicat des transports parisiens (STP), bölgedeki toplu taşıma ağını denetler.[54] Sendika toplu taşımayı koordine eder ve bunu RATP'ye (347 otobüs hattını, Metro'yu, sekiz tramvay hattını ve RER'nin bölümlerini işletir), SNCF'ye (banliyö raylarını, bir tramvay hattını ve şehrin diğer bölümlerini işletir) ihale eder. RER) ve 1.176 otobüs hattını yöneten özel operatörlerden oluşan Optile konsorsiyumu.[55]

Elektrikli otomobil teşvikleri oluşturulurken bisiklet yolları iki katına çıkarılıyor. Fransa'nın başkenti, çevreyi en çok kirleten otomobilleri kilit bölgelerden yasaklıyor.[56][57]

Metro, RER ve tramvay

[değiştir | kaynağı değiştir]

1900 yılında ilk hattının hizmete girmesinden bu yana, Paris'in metro ağı büyüyerek şehrin en yaygın kullanılan yerel ulaşım sistemi haline geldi; bugün 16 hat, 308 istasyon (391 durak) ve 226,9 km (141,0 mi) ray ile günde yaklaşık 5,23 milyon yolcu taşıyor.[58]

Hava

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris, dünyanın en yoğun 5. havalimanı sistemine sahip büyük bir uluslararası hava taşımacılığı merkezidir. Şehre üç ticari uluslararası havaalanı hizmet vermektedir: Paris Charles de Gaulle Havalimanı, Paris-Orly Havalimanı ve Beauvais–Tillé Havaalanı. Bu üç havalimanı birlikte 2019'da 112 milyon yolcu trafiği kaydetti.[59] Ayrıca bir genel havacılık havalimanı olan Paris-Le Bourget, tarihsel olarak Paris'in en eski ve şehir merkezine en yakın havalimanıdır ve şu anda sadece özel iş uçuşları ve hava gösterileri için kullanılmaktadır.

Paris'in güney banliyölerinde bulunan Orly Havalimanı, 1950'lerden 1980'lere kadar Paris'in ana havalimanı olarak Le Bourget'in yerini aldı.[60] Paris'in kuzey banliyölerinin kenarında yer alan Charles de Gaulle Havalimanı, 1974'te ticari trafiğe açıldı ve 1993'te Paris'in en yoğun havalimanı oldu.[61] 2017 yılı için dünyanın en yoğun 5. havalimanıydı. Uluslararası trafikle ve ülkenin bayrak taşıyıcı Air France'ın merkezidir. Paris şehir merkezinin 69 kilometre (43 mil) kuzeyinde bulunan Beauvais-Tillé Havalimanı, charter havayolları ve Ryanair gibi düşük maliyetli taşıyıcılar tarafından kullanılıyor.

Yurtiçinde, Paris ile Lyon, Marsilya veya Strazburg gibi Fransa'nın en büyük şehirlerinden bazıları arasındaki hava yolculuğu, 1980'lerden itibaren birkaç yüksek hızlı TGV demiryolu hattının açılması nedeniyle büyük ölçüde yüksek hızlı demiryolu ile değiştirildi. Örneğin, 2001'de LGV Méditerranée açıldıktan sonra, Paris ve Marsilya arasındaki hava trafiği 2000'de 2.976.793 yolcudan 2014'te 1.502.196 yolcuya düştü. LGV Est 2007'de açıldıktan sonra, Paris ve Strasbourg arasındaki hava trafiği 1.006.327 yolcudan düştü. 2006'da 2014'te 157.207 yolcuya ulaştı.[62]

Uluslararası olarak, son yıllarda Paris ve Körfez havaalanları, gelişmekte olan Afrika ülkeleri, Rusya, Türkiye, Portekiz, İtalya ve anakara Çin arasındaki hava trafiği önemli ölçüde artarken, Paris ile Britanya Adaları ve Mısır arasında gözle görülür bir düşüş kaydedildi.[63][64]

Elektrik

[değiştir | kaynağı değiştir]

Paris'e elektrik, birden fazla kaynaktan beslenen çevresel bir şebeke aracılığıyla sağlanmaktadır. 2012 yılında, Île-de-France'da üretilen elektriğin yaklaşık %50'si bölgenin dış sınırlarına yakın bulunan kojenerasyon enerji santrallerinden geldi; diğer enerji kaynakları arasında termal güç (%35), atık yakma (%9 - kojenerasyon santralleri ile bunlar şehrin ısınmasını da sağlar), metan gazı (%5), hidrolik (%1), güneş enerjisi (%0,1) ve ihmal edilebilir miktarda rüzgar enerjisi (0.034 GWh).[65] Şehrin bölgesel ısıtmasının dörtte biri, Saint-Ouen-sur-Seine'de yılda 50/50 oranında kömür ve 140.000 ton odun peleti yakan bir fabrikadan sağlanacak.[66]

Kültür

[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim ve heykel

[değiştir | kaynağı değiştir]
Pierre Mignard, Otoportre, 1670 ve 1690 arası, tuval üzerine yağlı boya, 235 cm × 188 cm (93 in × 74 in), Louvre

Yüzyıllar boyunca Paris, kendilerini eğitmek ve geniş sanatsal kaynak ve galeri havuzundan ilham almak için dünyanın dört bir yanından şehre gelen sanatçıları kendine çekmiştir. Sonuçta, Paris "Sanat Şehri" olarak ünlenmiştir.

16. ve 17. yüzyıllarda özellikle heykel ve kabartmalarda İtalyan sanatçılar, Paris'teki sanatın gelişimi üzerinde çok etkiliydi. Resim ve heykel, Fransız monarşisinin gururu haline gelmişti ve Fransız kraliyet ailesi, Fransız Barok ve Klasisizm döneminde birçok Parisli sanatçıyı saraylarını süslemeleri için görevlendirdi. François Girardon, Antoine Coysevox ve Nicolas Coustou gibi heykeltıraşlar, 17. yüzyıl Fransa'sında kraliyet sarayının en iyi sanatçıları olarak ünlendiler. Pierre Mignard, bu dönemde Fransa Kralı Louis XIV'ün ilk ressamı oldu. 1648'de, başkentte sanata olan dramatik ilgiyi karşılamak için "Académie royale de peinture et de sculpture" (Kraliyet Resim ve Heykel Akademisi) kuruldu. Bu, 1793 yılına kadar Fransa'nın en iyi sanat okulu olarak hizmet etti.

Auguste Renoir, Bal du moulin de la Galette, 1876, tuval üzerine yağlı boya, 131 cm × 175 cm (52 in × 69 in), Orsay Müzesi

19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında Paris, zamanın en iyi ressamlarından bazılarıyla ilişkili sanat okullarında kurulmuş sanatçı kolonisi olduğundan sanatsal zirvedeydi: Henri de Toulouse-Lautrec, Édouard Manet, Claude Monet, Berthe Morisot, Paul Gauguin, Pierre-Auguste Renoir ve diğerleri. Fransız Devrimi ve Fransa'daki siyasi ve sosyal değişim, başkentteki sanat üzerinde çok etkiliydi. Paris, Géricault gibi ressamlarla birlikte sanatta Romantizm'in gelişiminde merkezi bir rol oynadı.

İzlenimcilik, Art Nouveau, Sembolizm, Fovizm, Kübizm ve Art Deco akımlarının tümü Paris'te gelişti. 19. yüzyılın sonlarında Fransız eyaletlerinde ve dünya çapında birçok sanatçı, eserlerini sayısız salon ve sergide sergilemek ve kendilerine bir isim yapmak için Paris'e akın etti. Pablo Picasso, Henri Matisse, Vincent van Gogh, Paul Cézanne, Jean Metzinger, Albert Gleizes, Henri Rousseau, Marc Chagall, Amedeo Modigliani gibi sanatçılar ve daha birçokları Paris ile ilişkilendirildi. 1905 ve 1907 arasında Montmartre'de Le Bateau-Lavoir'de yaşayan Picasso ünlü "La Famille de Saltimbanques" (Türkçe: Saltimbanques ailesi) ve Avignonlu Kızlar'ın resimlerini yaptı.[67] Montmartre ve Montparnasse sanatsal üretim merkezleri haline geldi.

Modern çağda Paris'te ünlenmiş Fransız ve yabancı heykeltıraşların en prestijli isimleri Frédéric Auguste Bartholdi (Özgürlük Heykeli – Dünyayı Aydınlatan Özgürlük), Auguste Rodin, Camille Claudel, Antoine Bourdelle, Paul Landowski (Rio de Janeiro'daki Kurtarıcı İsa heykeli) ve Aristide Maillol. Paris Okulu'nun Altın Çağı iki dünya savaşı arasında bitti.

Müzik

[değiştir | kaynağı değiştir]
Olympia, ünlü bir müzik salonudur

12. yüzyılın sonlarında, Notre-Dame'da bir çok seslilik okulu kuruldu. Kuzey Fransa'nın Trouvères arasında bir grup Parisli aristokrat şiirleri ve şarkılarıyla tanınır hale geldi. Fransa'nın güneyinden Troubadours da popülerdi. Fransız François I'in saltanatı sırasında Rönesans dönemi'nde Lavta Fransız sarayında popüler oldu. Fransız kraliyet ailesi ve saray mensupları "maskeler, baleler, alegorik danslar, resitaller, opera ve komedilerde yer değiştirdiler" ve ulusal bir müzik matbaası kuruldu. Barok dönemi'nde, Jean-Baptiste Lully, Jean-Philippe Rameau ve François Couperin gibi ünlü besteciler vardı. Conservatoire de Musique de Paris 1795'te kuruldu. 1870'e gelindiğinde Paris senfoni, bale ve opera müziği için önemli bir merkez olmuştu.

Paris'te Romantik dönem bestecileri arasında Hector Berlioz (La Symphonie fantastique), Charles Gounod (Faust), Camille Saint-Saëns (Samson et Delilah), Léo Delibes (Lakmé) ve Jules Massenet (Tais) diğerleri arasındaydı. Georges Bizet'nin Carmen 3 Mart 1875'te prömiyer yaptı. Carmen o zamandan beri klasik Batı canon'da en popüler ve en sık icra edilen operalardan biridir.[68][69]

Piyano, orkestra, opera, oda müziği ve diğer müzik türleri için yeni eserler yaratan Empresyonist besteciler arasında özellikle Claude Debussy (Suite bergamasque ve ünlü üçüncü bölümü Clair de lune, La Mer, Pelléas et Mélisande), Erik Satie (Gymnopédies, "Je te veux", Gnossiennes, Parade) ve Maurice Ravel (Miroirs, Boléro, La valse, L'heure espagnole) vardı. Frédéric Chopin (Polonya), Franz Liszt (Macaristan), Jacques Offenbach (Almanya, Niccolò Paganini (İtalya) ve Igor Stravinsky (Rusya)) gibi birkaç yabancı doğumlu besteci hem eserleri hem de Paris'teki etkileriyle önemli katkılarda bulundular.

Charles Aznavour

Bal-musette ilk olarak 1870'lerde ve 1880'lerde Paris'te popüler hale gelen bir Fransız müziği ve dansı tarzıdır; 1880'de Paris'in işçi sınıfı mahallelerinde yaklaşık 150 dans salonu vardı. Müdavim müşteriler şehrin kafe ve barlarında kabret (İngilizce:cabrette) (yerel "musette" olarak adlandırılan körük şişirilmiş gayda) ve sıklıkla vielle à roue (hurdy-gurdy) eşliğinde bourrée (Türkçe:sarhoş) dansı yaptılar. Akordeon çalan Parisli ve İtalyan müzisyenler, stili benimseyerek özellikle 19. bölgede Auvergnat barlarında yer edindiler ve akordeonun romantik sesleri o zamandan beri şehrin müzik ikonlarından biri haline geldi. Paris caz için önemli bir merkez oldu ve hala dünyanın her yerinden caz müzisyenlerini kulüplerine ve kafelerine çekmektedir.

Paris, özellikle çingene cazının manevi yuvasıdır ve 20. yüzyılın ilk yarısında gelişen Parisli cazcıların çoğu, şehirde Bal-musette çalarak başlamıştır. Django Reinhardt genç bir çocukken bir karavanda 18. bölgeye taşınarak Paris'te ün kazandı ve 1930'lar ve 1940'larda kemancı Stéphane Grappelli ve onların "Quintette du Hot Club de France" ile birlikte konser verdi.[70]

Savaştan hemen sonra Saint-Germain-des-Prés mahallesi ve yakındaki Saint-Michel mahallesi, yer darlığı nedeniyle çoğunlukla mahzenlerde bulunan birçok küçük caz kulübüne ev sahipliği yaptı; Bunlara Caveau des Lorientais, Club Saint-Germain, Rose Rouge, Vieux-Colombier ve en ünlüsü "Le Tabou" dahildir. Parislileri Claude Luter, Boris Vian, Sidney Bechet, Mezz Mezzrow ve Henri Salvador müzikleriyle tanıştırdılar. Müzik zevkleri rock and roll'a kaydığı için kulüplerin çoğu 1960'ların başında kapandı.

Dünyanın en iyi manouche (Türkçe:Çingene) müzisyenlerinden bazıları burada geceleri şehrin kafelerinde çalarken bulunur.[70] Daha dikkate değer caz mekanlarından bazıları New Morning, Le Sunset, La Chope des Puces ve Bouquet du Nord'dur.[70] Paris Caz Festivali ve "Rock en Seine" rock festivali dahil olmak üzere Paris'te her yıl birkaç festival düzenlenir.[71] Orchestre de Paris 1967'de kuruldu.[72] 19 Aralık 2015'te Paris ve dünya'daki diğer hayranları geniş çapta Fransa'nın ulusal chanteuse'ü (Türkçe:şarkıcı) ve Fransa'nın en büyük uluslararası yıldızlarından biri olarak kabul edilen kabare şarkıcısı-söz yazarı ve aktris Edith Piaf'in doğumunun 100. yıldönümünü kutladılar.[73] Benzer tarzdaki diğer şarkıcılar arasında Maurice Chevalier, Charles Aznavour, Yves Montand ve Charles Trenet vardır.

Paris'in büyük bir hip hop sahnesi vardır. Bu müzik 1980'lerde popüler oldu.[74] Büyük bir Afrika ve Karayip topluluğunun varlığı gelişimine yardımcı oldu, birçok azınlık için bir ses, siyasi ve sosyal bir statü verdi.[75]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel
  1. ^ "Populations légales 2018: Commune de Paris (75056)". INSEE. 28 Aralık 2020. 28 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Comparateur de territoire: Région d'Île-de-France (11)". INSEE. 20 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021. 
  3. ^ a b "Regional GDP per capita in EU" (Basın açıklaması). Eurostat. 28 Şubat 2018. 2 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2018. 
  4. ^ Economist Intelligence Unit Worldwide Cost of Living Survey, 2018, cited in the Daily Telegraph, 16 March 2018 30 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Singapour, Hong Kong, Paris : le trio des villes les plus chères du monde 27 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., International mail.com. 20 March 2019.
  6. ^ Annabel Fenwick Elliott, SENIOR CONTENT EDITOR. "Revealed: The world's most expensive (and cheapest) cities for 2018". The Telegraph (İngilizce). 16 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020. 
  7. ^ "List: The world's 20 busiest airports (2017)". USA Today (İngilizce). 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018. 
  8. ^ "ACI reveals the world's busiest passenger and cargo airports". Airport World. 9 Nisan 2018. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2018. 
  9. ^ "Métro2030". RATP (Paris metro operator). 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2016. 
  10. ^ "The 51 busiest train stations in the world – all but 6 located in Japan". Japan Today. 6 Şubat 2013. 22 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2017. 
  11. ^ "The Art Newspaper", 5 January 2022
  12. ^ "Paris, Banks of the Seine". UNESCO World Heritage Centre. United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization. 2 Temmuz 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021. 
  13. ^ "Le tourisme à Paris - Chiffres clés 2020 (édition 2021)", Official Website of the Paris Convention and Visitor Bureau, retrieved September 10, 2021
  14. ^ "Paris | Definition, Map, Population, Facts, & History | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 27 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  15. ^ Blackmore, Ruth; McConnachie, James (2004). The Rough Guide to Paris Directions (İngilizce). Rough Guides. ISBN 978-1-84353-317-7. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  16. ^ Paris. Internet Archive. Singapore : APA ; Long Island City, NY : Distributed in U.S. by Langenscheidt Publishers. 2010. ISBN 978-981-282-079-2. 
  17. ^ "Key figures for Paris - Paris.fr". web.archive.org. 6 Mart 2009. 6 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  18. ^ "48°51'24.1"N 2°21'02.9"E · 1 Av. Victoria, 75004 Paris, France". 48°51'24.1"N 2°21'02.9"E · 1 Av. Victoria, 75004 Paris, France (İngilizce). 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  19. ^ "Climate in Paris". web.archive.org. 8 Mart 2013. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  20. ^ Goldstein, Natalie (15 Ocak 2006). Drought and Heat Waves: A Practical Survival Guide (İngilizce). The Rosen Publishing Group, Inc. ISBN 978-1-4042-0536-9. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  21. ^ "Climate in Paris - Paris tourist office". web.archive.org. 5 Aralık 2014. 5 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  22. ^ Facebook; Twitter. "Why Visiting Paris in the Winter Can Be Magical and Relaxing". TripSavvy (İngilizce). 11 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  23. ^ Facebook; Twitter; Instagram. "What's the Weather Like in France?". TripSavvy (İngilizce). 28 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  24. ^ "Le climat - Paris.fr". web.archive.org. 3 Ekim 2006. 3 Ekim 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  25. ^ "42,4 °C à Paris : record absolu de chaleur battu !". web.archive.org. 25 Temmuz 2019. 25 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  26. ^ "La Défense, Europe's largest business district". France.fr. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2013. 
  27. ^ "Department of Paris; Complete Dossier" (Fransızca). INSEE. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  28. ^ "Île-de-France Region – Complete dossier" (Fransızca). INSEE. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2015. 
  29. ^ "EMP2 – Emplois au lieu de travail par sexe, statut et secteur d'activité économique – Région d'Île-de-France (11)" (Fransızca). INSEE. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  30. ^ "La nomenclature agrégée – NA, 2008" (Fransızca). INSEE. 19 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015. 
  31. ^ a b "En Île-de-France, 39 poles d'emploi structurent l'economie régionale". INSEE. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2015. 
  32. ^ "L'Île-de-France, une des régions les plus riches d'Europe". Insee. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2014. 
  33. ^ "The Most Dynamic Cities of 2025". Foreign Policy. 28 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2014. 
  34. ^ "Estimation de population au 1er janvier, par région, sexe et grande classe d'âge". Institut National de la Statistique et des Études Économiques (Fransızca). 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2013. 
  35. ^ "Produits Intérieurs Bruts Régionaux (PIBR) en valeur en millions d'euros" (XLS) (Fransızca). INSEE. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015. 
  36. ^ a b c "L'Industrie en Île-de-France, Principaux Indicateurs Régionaux" (PDF). INSEE. 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Kasım 2014. 
  37. ^ Economist Intelligence Unit Worldwide Cost of Living Survey, based in September 2016 data, retrieved July 2017.
  38. ^ "Classement.Singapour, Hong Kong, Paris : le trio des villes les plus chères du monde". courrierinternational.com. Courrier International. 20 Mart 2019. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2019. .
  39. ^ Medeiros, João (29 Haziran 2017). "Station F, the world's largest startup campus opens in Paris". Wired. 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2017. 
  40. ^ "Insee - Chiffres clés : Département de Paris (75)". web.archive.org. 18 Temmuz 2014. 18 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  41. ^ a b "Résultats de la recherche | Insee". www.insee.fr. 14 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  42. ^ "Insee - Revenus-Salaires - Revenus disponibles (niveau de vie) des ménages en 2012". web.archive.org. 1 Ocak 2016. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  43. ^ "Structure et distribution des revenus, inégalité des niveaux de vie en 2013 | Insee". www.insee.fr. 20 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  44. ^ "Des quartiers de Paris compteraient plus de 40% de pauvres – metronews". web.archive.org. 6 Nisan 2014. 6 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  45. ^ Ivereigh, Austen (2016). Arjantin'de Katoliklik ve Siyaset, 1810-1960 . Springer. p. 76 ISBN'si 978-1-349-13618-6. 
  46. ^ Burchardt, Marian; Michalowski, Ines (26 Kasım 2014). After Integration: Islam, Conviviality and Contentious Politics in Europe (İngilizce). Springer. ISBN 978-3-658-02594-6. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  47. ^ "Quel est le poids de l'islam en France ?". Le Monde.fr (Fransızca). 21 Ocak 2015. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  48. ^ "Mon Figaro - How does France count its Muslim population?". web.archive.org. 5 Kasım 2015. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  49. ^ "Dalil Boubakeur : "Il faut doubler le nombre de mosquées en France"". France Soir.fr (Fransızca). 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  50. ^ "Le manque de mosquée en Ile-de-France". France 3 Paris Ile-de-France (Fransızca). 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  51. ^ "Arşivlenmiş kopya". www.jewishdatabank.org. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  52. ^ "MCIH-16167-Global Destination Cities Index_v6.indd" (PDF). 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2022. 
  53. ^ "Notre-Dame-de-Paris". 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2020. 
  54. ^ "Wayback Machine". web.archive.org. 11 Nisan 2006. 11 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  55. ^ "Optile en bref : Optile". www.optile.com. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  56. ^ "5 reasons the world looks to Europe's cities". European Investment Bank (İngilizce). 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  57. ^ "How Bike Lanes Are Transforming Paris". web.archive.org. 7 Haziran 2021. 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  58. ^ "ratp.fr - Metro". web.archive.org. 1 Ocak 2016. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  59. ^ ""Bulletin statistique, trafic aérien commercial – année 2014" (PDF). 2 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  60. ^ "1961 à 1981". web.archive.org. 8 Aralık 2015. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  61. ^ "Accueil - Ermes 2.0". web.archive.org. 5 Nisan 2017. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  62. ^ "Eurostat. "Air passenger transport between the main airports of France and their main partner airports (routes data)"". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  63. ^ "Eurostat. "International intra-EU air passenger transport by main airports in each reporting country and EU partner country"". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  64. ^ "Eurostat. "International extra-EU air passenger transport by main airports in each reporting country and partner world regions and countries"". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  65. ^ ""La production électrique en IdF"" (PDF). 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  66. ^ "Paris to be heated with US wood pellets-GWMI". Global Wood Markets Info (İngilizce). 11 Mart 2016. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  67. ^ Dictionnaire historique de Paris, p. 68.
  68. ^ Georges Bizet: Carmen, Susan McClary, p. 120
  69. ^ Dubal, David (2003). The Essential Canon of Classical Music. Macmillan. s. 346. ISBN 978-1-4668-0726-6. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2016. 
  70. ^ a b c "Best Gypsy jazz bars in Paris". The Guardian. 3 Mart 2010. 20 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2013. 
  71. ^ "Rock en Seine '13". Efestivals.co.uk. 13 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2013. 
  72. ^ Andante (2004). "Orchestre de Paris". Andante.com. 12 March 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 July 2013. 
  73. ^ Huey, Steve. AllMusic'te Édith Piaf biography
  74. ^ "Hip-Hop à la Française". The New York Times. 15 Ekim 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2015. 
  75. ^ Meghelli, Samir (2012). Between New York and Paris: Hip Hop and the Transnational Politics of Race, Culture, and Citizenship. Ph.D. Dissertation, Columbia University. ss. 54-108. 
Genel
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Paris&oldid=34161342" sayfasından alınmıştır