Malfermita aliro: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Glavkos (diskuto | kontribuoj) |
Glavkos (diskuto | kontribuoj) |
||
| Linio 16: | Linio 16: | ||
== Referencoj == |
== Referencoj == |
||
{{Reflist|colwidth = 30em}} |
{{Reflist|colwidth = 30em}} |
||
{{Tradukita|en|Open access|687080807}} |
|||
{{Lingve poluru|rektatraduko}} |
|||
[[Kategorio:Sociaj movadoj]] |
[[Kategorio:Sociaj movadoj]] |
||
Kiel registrite je 18:58, 24 okt. 2015
Malferma atingo (OA) raportas al enretaj esploraj produktadoj kiu estas liberaj de ĉiuj restriktoj sur atingo (ekz., aliraj perdoj) kaj liberaj de multaj restriktoj sur uzo (ekz. certaj kopirajtoj kaj licencaj restriktoj).[2] Malferma atingo povas esti aplikita al ĉiuj formoj de aperinta esplora produktado, inkluzivanta egal-reviziitajn kaj ne egal-reviziitajn akademiajn revuajn artikolojn, konferencajn paperojn, tezojn, librajn ĉapitrojn kaj monografiojn.[3][4][5]
Du gradoj de malferma atingo povas esti distingitaj: gratis malferma atingo, kiu estas enreta atingo libera de akuzo kaj libre malferma atingo, kiu estas enreta aliro libera de monpago plus diversaj suplementaj uzadaj rajtoj.[6] Ĉi tiuj suplementaj uzadaj rajtoj estas ofte donitaj tra la uzo de diversaj specifaj Kreiva Commons licencoj.[7] Libra malferma atingo estas ekvivalenta al la difino de malferma aliro en la Budapeŝta Malferma Alira Iniciato kaj la Berlina Deklaro sur Malferma Atingo al Scio en Sciencoj kaj Homecoj.
Estas multoblaj vojoj ke aŭtoroj povas provizi malferman aliron al ilia laboro. Unu vojo estas eldoni ĝin kaj tiam mem-enarkivigi ĝin en deponejo kie ĝi povas esti atingita por libera, kiel ilia institucia deponejo aŭ centra deponejo kiel PubMed Centra.[8][9][10][11] Tio ĉi estas konata kiel 'verda' malferma atingo. Kelkaj eldonejoj postulas prokrastojn aŭ embargo, sur kiam unu esplora produktado en deponejo povas esti farita malferman aliron.[12]
La dua vojo ke aŭtoroj povas fari ilian laboron malferme atingita estas eldonante ĝin en tia vojo kiu faras ilian esploron tuj haveblan de la eldonejo.[13] Tio ĉi estas konata kiel 'ora' malferma atingo kaj ene de la sciencoj tio ĉi ofte prenas la formon de eldoni artikolon en aŭ malferma atingita revuo aŭ hibrida malferma atingita revuo.[14][15] La lasta estas revuo kies komerca modelo estas almenaŭ parte bazita sur abonoj kaj nur provizas Oran malferman aliron por tiuj individuaj artikoloj por kiu iliaj aŭtoroj (aŭ la institucio de ilia aŭtoro aŭ proprulo de fonduso) pagas specifan kotizon por eldono, ofte menciita kiel Artikolo Pretiganta Akuzon.[16] Pure malfermaj atingitaj revuoj ne pagigas abonajn kotizojn kaj povas havi unu el vario de komercaj modeloj. Multaj, tamen, ja pagigas artikolon pretiganta kotizon.
Vasta publika aliro al la Tut-Tera Teksaĵo en la lastaj 1990aj jaroj kaj frue 2000aj jaroj stimulis la malferman atingan movadon kaj instigis ambaŭ la verdan malferman atingon mem-enarkiviganta de ne-malferma alira revuaj artikoloj kaj la kreo de oraj malferme atingitaj revuoj. Tradicie ne-malfermaj atingitaj revuoj kovras eldonantajn kostojn tra aliraj perdoj kiel abonoj, retejaj licencoj aŭ salajro-por-vido. Kelkaj ne-malfermaj aliraj revuoj provizas malferman aliron post embarga periodo de 6–12 monatoj aŭ pli longa (vidi prokrastitaj malferme atingitaj revuoj).[16] Aktiva debato pri la ekonomikoj kaj fidindeco de diversaj vojoj de provizi malferman atingon daŭras inter esploristoj, docentoj, bibliotekistoj, universitataj administrantoj, financanta agentejojn, registaraj oficialuloj, komercaj eldonejoj, redakcio kaj sociaj eldonejoj.
Vidu ankaŭ
Referencoj
Ŝablono:Reflist En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Open access en la angla Vikipedio.
- ↑ "Downloads".
- ↑ Peter Suber.
- ↑ Schöpfel, Joachim; Prost, Hélène (2013).
- ↑ Suber, Peter.
- ↑ Meredith Schwartz (April 13, 2012).
- ↑ Suber, Peter. 2008."
- ↑ Suber 2012, pp. 68–69
- ↑ Harnad, S. 2007.
- ↑ Harnad, S.; Brody, T.; Vallières, F. O.; Carr, L.; Hitchcock, S.; Gingras, Y.; Oppenheim, C.; Stamerjohanns, H.; Hilf, E. R. (2004).
- ↑ "Registry of Open Access Repositories (ROAR)".
- ↑ Fortier, Rose; James, Heather G.; Jermé, Martha G.; Berge, Patricia; Del Toro, Rosemary (14 May 2015).
- ↑ " SPARC Europe – Embargo Periods.
- ↑ Harnad, S; Brody, T; Vallières, F; Carr, L; Hitchcock, S; Gingras, Y; Oppenheim, C; Hajjem, C; Hilf, E (2008).
- ↑ Jeffery, Keith G. 2006.
- ↑ Directory of Open Access Journals.
- ↑ 16,0 16,1 Suber 2012, p. 140
