ارمنستان غربی
| کل جمعیت | |
|---|---|
| ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ – ۵٬۰۰۰٬۰۰۰ | |
| مناطق با جمعیت چشمگیر | |
| ۱۳۲٬۹۶۷ کیلومتر مربع از ترکیه | |
| زبان‌ها | |
| زبان ارمنی، زبان ترکی، زبان کردی | |
| دین | |
| اسلام سنی و مسیحی | |
.svg)
ارمنستان غربی (Արեւմտեան Հայաստան،Arevmdian Hayasdan) اصطلاحی است که به بخش‌های شرقی کشور ترکیه (در گذشته امپراتوری عثمانی) که در قسمت‌هایی از سرزمین تاریخی ارمنیان بوده‌است اطلاق می‌شود که امروزه شامل بخش‌هایی از ناحیه آناتولی شرقی و ناحیه دریای سیاه ترکیه امروزی می‌باشد و با مناطقی از لازستان و کردستان ترکیه هم پوشانی دارد. ارمنستان غربی همچنین به ارمنستان بیزانس اشاره دارد که به دنبال تقسیم ارمنستان بزرگ بین امپراتوری بیزانس و ایران در سال ۳۸۷ میلادی تشکیل شد.[۲][۳] ارمنستان غربی به بخشی از فلات مرتفع ارمنستان و منطقه‌ای از کرانهٔ رودخانهٔ کورا و ساحل دریای سیاه، به سمت ارمنستان کوچک که این منطقه را به نام ناحیه آناتولی شرقی[یادداشت ۱] تغییر نام دادند و همچنین ترکیه عثمانی یا ارمنستان عثمانی هم می‌نامند.[۴] در سده ۱۶میلادی توسط امپراتوری عثمانی اشغال شد.[۵] در طول سده ۱۹میلادی توسط امپراتوری روسیه، شش ولایت ارمنی ترکیه اشغال شد. از سال ۱۸۹۰میلادی تا ۱۹۲۳میلادی توسط دولت عثمانی (نسل‌کشی ارمنی‌ها) و بعد از تأسیس رژیم جمهوری ترکیه توسط مصطفی کمال آتاتورک به‌طور سیستماتیک ارمنیان از ساکن در سرزمین‌های آبا و اجدادی خود اخراج یا کشته شده‌اند[۶] و ارمنیان با سیاست دولت کمالی مبنی بر ایجاد وطن خالص تُرک در نواحی شرقی ترکیه که هنوز تعدادی از ارمنی‌ها در آنجا ساکن بودند روبرو شدند و این سیاست را آتاتورک در همان اوایل ایجاد نظام جمهوری با مهاجرت دادن تُرک‌های ساکن بلغارستان و یوگسلاوی به مرزهای شرقی آناتولی برای تقویت تُرک‌های آن نواحی عملی کرد.[۷][۸] میراث فرهنگی ارمنیان در ترکیه به‌طور عمده نابود شد.[۹] اگرچه در عمل هیچ ارمنی در آن منطقه زندگی نمی‌کند ولی تعداد نامعلومی از افراد با اصلیت ارمنی در ترکیه وجود دارند که امروزه از تبار خود آگاه نبوده و چیزی حدود ۳۰۰ هزار نفر (در برخی تخمین‌ها ۳ تا ۵ میلیون نفر) هستند که ارامنهٔ نهانی هستند که مسیحیان کریپتو یا پنهان (ارمنی‌های پنهان) نامیده می‌شوند.[۱۰][۱۱] همچنین مردم همشین که اصالت ارمنی دارند امروزه اغلب در استان آرتوین و استان ریزه ترکیه (ولایت ترابزون امپراتوری عثمانی) حضور دارند.[۱۲]
تاریخ
لایحهٔ قانون (تهجیر) که در ۱۹۱۵م از طرف طلعت پاشا، تدوین و به مجلس مبعوثان (پارلمان) عثمانی ارائه شد درواقع، زمینهٔ حقوقی این نقشهٔ پلید دولتی بود. براساس مفاد این لایحه می‌بایست روند کوچ اجباری ارمنیان از ارمنستان غربی و سایر مناطق همجوار، که از زمان جنگ جنگ روسیه و عثمانی (۱۸۷۷-۱۸۷۸) آغاز شده بود و نیز روند کشتار جمعی آنان در همین مناطق، که از ۱۸۹۴م شروع شده بود، تسریع می‌شد. ارمنستان غربی دروازهٔ راهیابی به شرق و تصرف سرزمین‌های توران برای حکومت عثمانی بود و از همین رو، مسئله ارمنی ماهیتاً (خط قرمز) پان‌ترکیسم محسوب می‌شد. تاریخ‌نگاری رسمی ترکیه موجودیت ارمنستان غربی را در سرحدات فعلی جمهوری ترکیه به شدت نقض می‌کند و نظریه‌های کاملاً نادرستی از جمله (اصرار بر ریشه‌های ترکی امپراتوری اورارتو)، (غیر بومی بودن ملت ارمنی در ارمنستان غربی) و (مهاجرت ارمنیان به آناتولی در هزارهٔ اخیر) را پیش می‌کشد.
ساختار اداری و اقتصادی ارمنستان غربی
ساختار اداری ارمنستان غربی متأثر از تشکیلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی امپراتوری عثمانی دستخوش تحولات فراوانی شد و وضعیت خاصی برای ساکنان این سرزمین به وجود آمد. بر اساس این تغییرات سرزمین ارمنستان غربی به پاشانشین‌های مختلفی تقسیم و در رأس تمامی این تقسیم‌ها فردی با عنوان پاشا تعیین شد که مسئولیت ادارهٔ این بخش‌ها را به‌طور رسمی بر عهده می‌گرفت.[۱۳]بر مبنای این تقسیم‌ها از نیمهٔ نخست قرن نوزدهم میلادی تا ۱۸۳۰م شهرها و روستاهای ارمنستان غربی و برخی شهرهای ارمنی‌نشین در محدودهٔ پاشانشین‌های کارین، داروینک، کارس، واسپوراکان، تیگراناکرت، ماژاک، سباستیا و آخالتسیخه[یادداشت ۲] قرار می‌گرفت و برخی مناطق ارمنی‌نشین نیز در حدود پاشانشین ترابزون واقع می‌شد. شهرها و روستاهای ارمنی‌نشین کیلیکیه نیز درمحدودهٔ پاشانشین‌های آدانا و ماراش قرار گرفتند.
این تقسیم‌ها از ۱۸۳۶م به بعد تا پایان قرن نوزدهم میلادی با تغییر و تحولات فراوانی همراه بود. پاشانشین‌ها به ولایتها تبدیل شدند و در محدودهٔ جغرافیایی آن‌ها تغییراتی به وجود آمد که بارها حدود مرزهای نواحی مختلف ارمنستان غربی، اعم از شهرها و روستاها، را در محدودهٔ ولایت‌های مختلف تغییر داد. اگرچه قالب تقسیمات کشوری یاد شده و حدود جغرافیایی آن در طی قرن نوزدهم میلادی، تحت تأثیر وقایع و رخدادهای متعدد، بارها دچار تغییراتی شد اصول ادارهٔ آن با تحولات چندانی همراه نبود و ساکنان ارمنی به منزلهٔ رعایای امپراتوری عثمانی موظف به اطاعت از تمامی قوانین و اصول به نسبت سختی بودند که برای آن‌ها تعیین شده بود. در طی نبردهای روسیه و عثمانی، ارمنیان ساکن این نواحی سختی‌ها و دشواری‌های اقتصادی بسیاری را، که ناشی از شرایط جنگی حاکم بود، پشت سر گذاردند و صدمات جبران‌ناپذیری را متحمل شدند. از این رو، وضعیت برای ادامهٔ بقا سخت شد و در نهایت، خیل عظیمی از روستاییان و شماری از ساکنان شهرهای این نواحی به سوی ارمنستان شرقی، که در آن زمان تحت سلطهٔ روسیه تزاری قرار داشت، مهاجرت کردند.[۱۴] بر مبنای برخی مدارک تاریخی تا اواخر ۱۸۲۹م حدود ۱۴٬۰۴۷ خانوار ارمنی از این نواحی کوچ کردند که بیشتر آن‌ها از کشاورزان، صنعتگران و صاحبان فنون مختلف بودند و شمار کلی آن‌ها را در این زمان رقمی بالغ بر نود تا یک صد هزار نفر تشکیل می‌داده. این مهاجرت‌ها اگرچه آثار مثبتی در اقتصاد ارمنستان شرقی بر جای گذارد عواقب ناخوشایندی برای برخی از نواحی ارمنستان غربی داشت و سبب تضعیف بخشی از چرخهٔ اقتصادی آن شد.
ساختار فرهنگی ارمنیان در ارمنستان غربی
|
| |
قبل از سال ۱۹۱۵، بسیاری از مدارس ارمنیان در شرق ترکیه قرار داشت در حال حاضر همه آنان در استانبول قرار دارد. کالج ساناساریان ۱۸۸۱م و دبیرستان ارمنی ۱۸۸۶م
| ||
در قرن نوزدهم میلادی، با تصویب قانون اساسی در ترکیهٔ عثمانی(۱۸۶۳م)،[یادداشت ۳] ارمنیان، ارمنستان غربی، با وجود ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های بیشمار، در صدد تنظیم اساسنامه‌ای درون قومی به منظور احیای حیات ملی خود برآمدند. البته کاری آسان نبوده و مشکلات بسیاری به همراه داشته‌است. اولین کودکستان ارمنیان، بین ۱۸۸۸–۱۸۸۹م، در روستای گاته(محله‌ای در استانبول)، به دست گایانه ماداکیان، مربی آموزش و تربیت کودکان، که از ارمنستان شرقی به استانبول آمده بود، پایه‌گذاری شد و در اندک زمانی مراکز آموزشی مشابه و متعددی در نقاط مختلف استانبول، ارمنستان غربی و برخی استان‌های ارمنی‌نشین ترکیهٔ عثمانی احداث شد. در ۱۸۶۶م، در استانبول، ۶۴ مدرسه و مؤسسهٔ علمی خاص ارمنیان وجود داشت (۳۲ مدرسهٔ پسرانه و ۱۴ مدرسهٔ دخترانه). تعداد شاگردان پسر۴٬۷۰۰ نفر، تعداد شاگردان دختر ۱٬۴۷۲ نفر و تعداد معلمان ۱۴۲ نفر بود. از نیمهٔ دوم قرن نوزدهم میلادی، ارمنیان اقدام به تأسیس مدارسی مختلط در تمام نقاط ارمنستان غربی و حتی روستاهای دورافتاده کردند.
در اوایل قرن نوزدهم میلادی موسیقی در ارمنستان غربی و کل امپرتوری عثمانی در اختیار خوانندگان و نوازندگان دوره‌گرد بود. آن‌ها آهنگ‌ها و نواهای منتقل شده از نسل‌های پیش را، که به صورت شفاهی در بین مردم مرسوم شده بود، حفظ و اجرا می‌کردند. در آن زمان، امپراتوری عثمانی کلاً فاقد هنر موسیقی به صورت کنسرواتوار و هنرستان یا گروه‌هایی منظم دارای آیین‌نامه و اساسنامه بود. اولین گروه‌های موسیقی در ارمنستان غربی، در قرن نوزدهم میلادی، به دست کاراپت پاپازیان، رهبر ارکستر، آهنگساز و ترانه‌سرای معروف ارمنی، تشکیل شد.[۱۵]
منطقه مورد ادعا
| Area | Part of | Area (km²) | Population | Armenians | % Armenian | Source |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Western Armenia |  ترکیه
|
۱۳۲٬۹۶۷ | ۶٬۴۶۱٬۴۰۰ | N/A | 2009 estimate[۱۶] | |
نگارخانه
-
ارمنستان غربی -
ارمنستان غربی در نیمۀنخست قرن هجدهم. نقشۀهرمن مولز سالِ ۱۷۳۶ میلادی. -
ارمنستان و ترکستان روی نقشه ۱۸۱۰ -
سرزمین ها پارسی و پارتی‌و ارمنی.رست فنر سال انتشار ۱۸۳۵ -
سرزمین های ششگانه ارمنستان که در امپراتوری عثمانی به عنوان ارمنستان غربی قلمداد می‌شود -
نسل کشی ارامنه نقشه مکان های کشتار جمعی و مراکز تبعید و نابودی. -
منطقه اشغال شده ارمنستان غربی توسط روسیه در تابستان ۱۹۱۶ (نقشه روسیه). -
پراکندگی مردم ارمنی زبان انشار بوسیله ترکیه در سال ۱۹۶۵ -
خانواده های ارمنی در ترکیه بر اساس استان‌ها درسال ۲۰۰۷، مجموعاً ۳۶۰۰۰ نفر را نشان می دهد -
استان ترسیم در ترکیه بنا به حذف نام های ارمنی به استان تونج‌ایلی تغییر کرد.
.jpg)
جستارهای وابسته
- ارمنستان متحد
- ارمنستان بزرگ
- اولین جمهوری ارمنستان
- سرزمین کوهستانی ارمنستان
- فهرست کلیساهای ارمنی در ترکیه
- مسئله ارمنی
- تاریخ ارمنستان
- معاهده سور
- نسل‌کشی ارمنی‌ها
- ارمنی‌های ترکیه
- ارمنی‌های پنهان
- مردم همشین
- کردستان ترکیه
- جمعیت‌شناسی تاریخی منطقه ارومیه
یادداشت‌ها
- ↑ تغییر نام به آناتولی شرقی از سوی حکومتها و منابع ترک در راستای نادیده انگاشتن جغرافیای تاریخی این منطقه از جهان است در صورتی که آناتولی، در واقع، به منطقه‌ای از آسیای صغیر گفته می‌شود که فلات ارمنستان به هیچ وجه در آن قرار نمی‌گیرد.
- ↑ بر اساس معاهدهٔ صلحی پس از جنگ‌های روس و عثمانی در 1829م بخش‌هایی از آن به روسیه واگذار شد.
- ↑ تشکیل مجلس عمومی ترکیه و تدوین قانون اساسی آن در 1876م و در زمان سلطان عبدالحمید صورت گرفت.
پانویس
- ↑ State Committee of the Real Estate Cadastre of the Republic of Armenia (2007). Հայաստանի Ազգային Ատլաս (National Atlas of Armenia), Yerevan: Center of Geodesy and Cartography SNPO, p. 102 see map
- ↑ Myhill, John (2006). Language, Religion and National Identity in Europe and the Middle East: A historical study. Amsterdam: J. Benjamins. p. 32. ISBN 978-90-272-9351-0.
- ↑ برای آگاهی از موقعیت جغرافیایی ارمنستان در نقشه‌های تاریخی ر، ک:حسین مونس، اطلس تاریخ الاسلام
- ↑ Hovannisian, Richard G. "Etiology and Sequelae of the Armenian Genocide" in Genocide: Conceptual and Historical Dimensions. George J. Andreopoulos (ed.) Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1994, p. 127.
- ↑ احمد نوری‌زاده، تاریخ و فرهنگ ارمنستان از آغاز تا امروز، چاپ سوم، تهران، ۱۳۸۹
- ↑ Marie-Aude Baronian, Stephan Besser, Yolande Jansen (2007). Diaspora and Memory: Figures of Displacement in Contemporary Literature, Arts and Politics. Rodopi. p. 174. ISBN 9789042021297.
- ↑ سازمان اسناد ملی ایران 8-2293003677
- ↑ کتاب اقدام شرم آور، نویسنده:تانر آکچام، مترجم:بابک واحدی و محسن قائم مقامی
- ↑ Jones, Adam (2013). Genocide: A Comprehensive Introduction. Routledge. p. 114. ISBN 978-1-134-25981-6.
- ↑ Goldhagen, Daniel Jonah (2010). Worse Than War: Genocide, Eliminationism, and the Ongoing Assault on Humanity (1st ed.). New York: PublicAffairs. p. 38. ISBN 978-1-58648-900-7.
- ↑ Naimark, Norman M. (2002). Fires of Hatred: Ethnic Cleansing in Twentieth-century Europe. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. p. 42. ISBN 978-0-674-00994-3.
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Hemshin_peoples
- ↑ Parsamyan & Others, Hay Joghoverti Badmootiun (Yerevan:Loois Heradarakchootiun, 1956),vol. 2, p. 33 & 226 - 227
- ↑ Arshag Alboyadjian, Badmootiun Hay Gaghtakanootian (Qahire: Nor Asdgh Debaran, 1955), vol. 3, p. 21
- ↑ http://www.genocide-museum.am/eng/online_exhibition_8.php
- ↑ Papian 2009, p. 37.
منابع
- نژادکشی ارمنیان، واپسین راه حل برای تصاحب ارمنستان غربی، نویسنده: دکتر کارن خانلری، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۳ - سال هفدهم - بهار ۱۳۹۲
- ساختار اقتصادی شهرهای ارمنستان غربی و وضعیت ساکنان ارمنی آن (۱۸۰۰–۱۸۷۰م)، نویسنده: آرپی مانوکیان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۶۳ - سال هفدهم - بهار ۱۳۹۲
- آموزش و هنر در ارمنستان غربی، نویسنده: هاسمیک خاچاطوریان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۵ - سال پانزدهم - بهار ۱۳۹۰
- کودکستان‌ها در ارمنستان غربی، نویسنده: آنوشیک ملکیان، فصلنامه فرهنگی پیمان - شماره ۵۱ - سال چهاردهم - بهار ۱۳۸۹
- Arman J. Kirakosian, "English Policy towards Western Armenia and Public Opinion in Great Britain (1890-1900)", Yerevan, 1981, 26 p. (in Armenian and Russian).
- Armen Ayvazyan, "Western Armenia vs Eastern Anatolia", Europe & Orient - n°۴، ۲۰۰۷
- Modern Turkey and the Armenian Genocide:By Nikolaus Schrodt
- Image and Territory: Essays on Atom Egoyan: By Jennifer Burwell, Monique Tschofen
- Genocide and the Modern Age: Etiology and Case Studies of Mass Death
| مناطق اصلی |  | |
|---|---|---|
| منطقه قفقاز | ||
| اتحاد شوروی سابق | ||
| قاره آمریکا | ||
| قاره اروپا | ||
| خاور میانه | ||
| قاره آسیا | ||
| قاره آفریقا | ||
| قاره اقیانوسیه | ||
