Sosjaaldemokrasy

Sosjaaldemokrasy is de oantsjutting foar in politike beweging dy't op demokratyske wize yn de besteande maatskiplike of politike oarder in sosjale wetjouwing of in geleidlike herfoarming op grûn fan min ofte mear egalitêre begjinsels foarstiet. Sosjaaldemokraten binne oanhingers fan dizze beweging, dy't fan oarsprong in reedlike foarm fan sosjalisme is.

Faak wurdt de term sosjalisme brûkt om sosjaaldemokraten oan te tsjutten, al is sosjalisme in breder begryp dat ek linksere ideologyën binnen en bûten it parlemintêr stelsel (lykas al as net revolúsjonêre kommunisten en soms anargisten) omfettet. Der wurde wol fraachtekens setten by de yndieling fan sosjaaldemokrasy ûnder sosjalisme, benammen troch linksere sosjalisten.

Skiednis

Begjin tweintichste ieu kaam der in skieding yn it sosjalisme tusken de revolusjonêren en parlemintêren.

Foar de Oktoberrevolúsje fan 1917 yn Ruslân waard de oantsjutting 'sosjaaldemokratysk' ek brûkt foar marksistysk-revolusjonêre partijen. Nei 1918 feroaren in protte fan dy partijen harren namme yn 'kommunistyske partij', lykas de Russyske Kommunistyske Partij, dy't dêrfoar Russyske Sosjaaldemokratyske Partij hieten.

Sosjaaldemokratyske partijen

• Austraalje: Australian Labor Party
• Belgje :
  • Flaanderen: Socialisten en Progressieven Anders (SP.a)
  • Walloanje: Parti Socialiste (PS)
• Kanada: New Democratic Party
  • Québec: Le Parti Québécois
• Denemark: Socialdemokraterne
• Dútslân: Sozialdemokratische Partei Deutschlands (SPD)
• Feriene Keninkryk: The Labour Party
• Finlân: Suomen Sosialidemokraattinen Puolue (SDP)
• Frankryk: Le Parti Socialiste
• Grikelân: Panellínio Sosialistíko Kiníma (PASOK)
• Yslân: Samfylkingin
• Ierlan: Irish Labour Party
• Israël: Arbeidspartij (Mifleget Ha'avoda Hajisraëliet)
• Itaalje: Democratici di Sinistra
• Lúksemboarch: Lëtzebuergesch Sozialistesch Arbechterpartei
• Meksiko: Partido de la Revolución Democrática (PRD), Convergencia
• Mongoalje: Mongol Ardyn Khuv'sgatt Nam (MAKN)
• Nederlân: Partij van de Arbeid (PvdA)
• Nij-Seelân: The New Zealand Labour Party
• Noarwegen: Arbeiderpartiet (DNA)
• Eastenryk: Sozialdemokratische Partei Österreichs (SPÖ)
• Portegal: Partido Socialista
• Roemeenje: Partidul Social Democrat (PSD)
• Slowakije: SMER - Sociálna demokracia (SMER)
• Spanje: Partido Socialista Obrero Español (PSOE)
• Súd-Afrika: African National Congress (ANC)
• Sweden: Socialdemokraterna (S)
• Tsjechje: Česká strana sociálně demokratická (ČSSD)
• Turkije: Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)

Sjoch ek

• Politike ideology.

Keppeling om utens

• Wikiwurdboek-side - sosjaaldemokrasy