Saltar ao contido

Somalia británica

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Somalia (homónimos).
Modelo:Xeografía políticaSomalia británica
British Somaliland (en) Editar o valor en Wikidata
Bandeira
Bandeira
Localización
Editar o valor en Wikidata Mapa
 9°33′38″N 44°03′17″L / 9.5606, 44.0547
CapitalBerbera (pt) Traducir
Hargeisa Editar o valor en Wikidata
Poboación
Lingua oficiallingua inglesa
Lingua somalí Editar o valor en Wikidata
RelixiónIslam Editar o valor en Wikidata
Xeografía
Comparte fronteira con
Datos históricos
Creación1884 Editar o valor en Wikidata
Disolución26 de xuño de 1960 Editar o valor en Wikidata
Sucedido porEstado da Somalilândia (pt) Traducir Editar o valor en Wikidata
Moedarupia Editar o valor en Wikidata

A Somalia británica (en inglés, British Somaliland; en somalí Dhulka Biritishka ee Soomaaliya; en árabe, الصومال البريطاني), foi un protectorado británico situado na parte norte do chamado corno de África. Establecido en 1884, alcanzou a independencia o 1 de xullo 1960, integrándose coa Somalia italiana para formar a República Federal de Somalia (coñecida como Somalia). En 1991 proclamou unilateralmente a súa independencia, como Somalilandia, que non foi recoñecida polas institucións internacionais, pero varios países próximos, como Djibuti, manteñen con ela relacións diplomáticas.

Mapa da Somalia británica.

Xeografía

[editar | editar a fonte]

Límites, extensión e poboación

[editar | editar a fonte]

A Somalia británica estaba limitada:

A súa extensión territorial era de aproximadamente 178 000 km2.[1]

Os habitantes do territorio eran inicialmente nómades na súa totalidade.[2]

Durante o dominio británico apareceron e desenvolvéronse algunhas poboacións: Berbera contaba cuns 30 000 habitantes en 1921; Zeila, 7 000 e Bulhar, 7 300.[1]

A poboación en 1958 estimábase en 600 000 habitantes.[3]

Economía

[editar | editar a fonte]

O territorio exportaba produtos gandeiros (peles e coiros, gando vacún, lanar e caprino) e materias de orixe vexetal (goma arábiga e resinas, especias).[2]

As importacións incluían arroz, dátiles, azucre e produtos téxtiles.[1]

O principal porto da Somalia británica era Berbera. O porto de Zeila foi perdendo tráfico pola competencia do de Djibuti, que tiña liña férrea con Adís Abeba.[2]

Os transportes no interior realizábanse con camelos, e máis tarde tamén con automóbiles.[1][2]

Cara a 1923 había estaciones radiotelegráficas en Berbera, Burao, Hargeisa, Zeila e Los Khorai. Tamén se contaba con 73 km de liñas telegráficas.[1] En 1958 había instalados no territorio 420 teléfonos, repartidos en Hargeisa, Berbera e Burao; a rede de estradas ascendía a 4 000 km, que podían quedar inutilizados polas chuvias; e había un enlace aéreo con Adén.[3]

En 1923 tan só había unha escola no territorio, con 48 alumnos.[1] En 1958 había 37 escolas elementais, unha para europeos (40 alumnos), 9 intermedias (952), unha secundaria (81), outra profesional (22) e 120 escolas musulmás con 2 750 alumnos.[3]

A moeda era, até 1941, a rupia da India británica.[1] Ese ano o protectorado incorporouse ao East African Currency Board, creado en 1919, e a súa moeda pasou a ser o xilin de África Oriental, aínda que até o 1 de outubro de 1951 continuou circulando a rupia india.[4]

Administración

[editar | editar a fonte]

O protectorado estaba administrado por un gobernador que tamén exercía como comandante en xefe. As forzas armadas incluían 400 cameleiros (o Camel Corps) e 500 membros da policía.[1]

Administrativamente o protectorado dependeu de diferentes organismos. Inicialmente dependeu da India, até 1898, como parte de Adén.[5] En 1905 quedou suxeito ao Secretario de Estado para as Colonias.[1] En 1941 pasou a depender do ministerio da Guerra.[6] En 1948 o territorio pasou de novo ao departamento de Colonias.[7]

O territorio dividíase en tres distritos.[1]

En 1949 un estudo levado a cabo para a Sección de Estudos Africanos da Oficina Colonial chegou á conclusión de que era conveniente crear consellos tribais e municipais. Existía o problema da falta de elites locais e da tradición dunha autoridade indíxena vinculante. Pese a todo, en 1951 creáronse os consellos de distrito, e o 1 de abril de 1953 formáronse os consellos locais de Berbera e Hargeisa.[8]

O gobernador británico era a máxima autoridade lexislativa e executiva. Había un consello de anciáns e funcionarios que se reunía dúas veces ao ano e cuxa función era de asesoramento.[9]

Historia

[editar | editar a fonte]

Intereses dos colonialistas europeos na zona

[editar | editar a fonte]
Mohamoud Ali Shire, o 26º Sultán de Warsangali.

A mediados do século XIX, Francia, Italia, Gran Bretaña, Exipto e Abisinia interesáronse pola península Somalí.

En 1839 os británicos estableceron unha estación de carboneo en Adén, na costa arábiga fronte a Somalia, como apoio para as súas rotas cara á India. Para abastecer a gornición contaban con subministracións de gando desde a costa somalí.

En 1862, os franceses establecéronse en Obock, no que despois sería a Somalia francesa, e os italianos fixeron o mesmo en 1869 en Assab, que posteriormente formaría parte da Eritrea italiana.[7]

Os portos de Zeila[10] e Berbera foron conquistados por Exipto en 1875. Aínda que protestou pola ocupación exipcia, Gran Bretaña considerouna inicialmente como unha forma de evitar que o territorio pasara a mans doutra potencia europea, pero cando as revoltas no Sudán Anglo-Exipcio puxeron a Exipto nunha situación difícil, o Reino Unido decidiu facerse cargo deses portos,[7]

Para iso, en 1888, tras a sinatura en 1883[10] e 1884 de varios tratados cos entón gobernantes da zona, os sultáns somalís, como Mohamoud Ali Shire, do Sultanato de Warsangali, ese territorio pasou a control británico,[11] de maneira que nese ano de 1888 se creou o protectorado (Somaliland Protectorate).[1][12]

Somalia en tempos do Mad Mullah.

Entre 1901 e 1920 o territorio foi atacado polos dervixes do interior. O seu líder somalí, o relixioso e militar nacionalista Sayyid Muhémmad Abd-Al'la al-Hassan ou Mohammed Abdullah Hassan (1856-1920), chamado polos británicos "o mulá tolo" (Mad Mullah),[13] instaurou o Estado dos dervixes, un reino no interior dos territorios somalís, sen límites definidos, e mantivo durante vinte anos unha guerra antiimperialista contra italianos e británicos. Sayyid Muhámmad foi un dos primeiros exemplos de enfrontamento entre a sharia ou lei islámica e a sheer ou costume tradicional somalí.[1][13]

Este enfrontamento produciuse por primeira vez polo caso de Nuurayn Axmed Sabr, un xeque ahmadiya e home piadoso que foi nomeado cadí (xuíz) da cidade de Baraawa, na costa de Benadir, polo sultán de Zanzíbar Sayyid Barghash, e no seu cargo opúxose ao costume de excluír ás mulleres da herdanza; o cadí foi deposto polos líderes locais, pero foi confirmado máis tarde polos ulemas de Zanzíbar, que o recoñeceron como un xuíz competente.[13] Entre 1914 e 1915 as tropas do maior T. A. Cubitt infrinxiron fortes perdas aos dervixes, pero non foi até 1920 que estes foron finalmente derrotados pola intervención da Royal Air Force. O mulá fuxiu a Imi e faleceu allí en xaneiro de 1921.[2][13]

Ocupación italiana

[editar | editar a fonte]

Durante a segunda guerra mundial, na Campaña de África Oriental, o protectorado foi ocupado por Italia en agosto de 1940, pero recapturado polos británicos en marzo de 1941.[14]

Desembarco británico en 1941.

A defensa británica contaba coa gornición local (Camel Corps) e o Corpo de policía, aos que se engadiron outras forzas, como o rexemento King's Rifles e tropas procedentes da India e de Rodesia. Tamén contaban con forzas aéreas e se apoiaban en fortificacións semipermanentes cuxa construción, iniciada en 1936, obedecía á protección dos accesos a Berbera. En total había 25 000 efectivos para a defensa.

Os italianos contaban con cinco brigadas coloniais reforzadas con carros de combate medios e lixeiros, camisas negras e tropas indíxenas. Os italianos cruzaron a fronteira o 3 de agosto, e o 19 caeu Berbera, última praza en poder dos británicos.[15]

O Reino Unido recuperou o territorio no marco da ocupación da África Oriental Italiana. O 15 de marzo de 1941 producíronse desembarcos de tropas indias, somalís, árabes e británicas. O día 16 tomaron Berbera, co que recuperaron o protectorado.[15]

Acordo con Etiopía

[editar | editar a fonte]

O 29 de novembro de 1954 asinouse un acordo entre os gobernos británico e etíope polo cal o distrito de Haud era devolto a Etiopía. Este territorio formaba parte do protectorado británico en virtude do acordo de 1897, que estipulaba que Etiopía podía reclamalo e a Gran Bretaña debería cedelo nese caso. En xaneiro de 1955 fíxose público o acordo, creando malestar entre a poboación somalí, que usaba o territorio como zona de pasteiros estacionais. As reaccións foron en ocasións violentas. En 1956 os somalís intentaron que se presentase a cuestión de Haud nas Nacións Unidas e perante o Tribunal Internacional de Xustiza. O prestixio da potencia colonial no protectorado foi decaendo e, en xaneiro de 1956, unha delegación somalí visitou o ministerio de Colonias e expresou o seu desexo de que o territorio se unira á Somalia Italiana, daquela baixo administración fiduciaria por mandato da OUN. Cando en maio o subsecretario de Colonias, Alan Lennox-Boyd, visitou o territorio, prometeu melloras económicas e culturais encamiñadas a unha futura independencia, aínda que non dixo que esta fora xunto coa parte italiana.[9]

Independencia do protectorado

[editar | editar a fonte]

En febreiro de 1959, Lennox-Boyd visitou Hargeisa, onde ademais de prometer cambios institucionais, anunciou a posibilidade de que se iniciaran negociacións para a emancipación do territorio. Estas desenvolvéronse nos primeiros meses de 1960.[16]

O protectorado británico accedeu á independencia o 26 de xuño de 1960, mentres que o italiano facíao o 1 de xullo. Inmediatamente ambos os países uníronse baixo a constitución do 1 de xullo de 1960, que contemplaba institucións comúns para un único estado, que se denominaría Somalia, por exemplo 33 membros do parlamento representarían o territorio antes británico, e 88 á parte ex italiana.[17]

Independencia de Somalia

[editar | editar a fonte]

Despois do derrocamento do goberno central de Somalia en 1991, a antiga Somalia británica declarou a súa independencia (non recoñecida) en maio de 1991 como a República de Somalilandia.[18]

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 "Somaliland Inglés". Enciclopedia Espasa. Tomo 57 (en español). Espasa Calpe. 1927. pp. 261–262. ISBN 842394557X. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 "Somaliland Inglés". Enciclopedia Espasa. Apéndice. Tomo 9 (en español). Espasa Calpe. 1933. p. 1422. ISBN 8423945790. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Torres Miró, Emilio (1961). "Geografía e Historia - Gran Bretaña - Somalia Británica". Enciclopedia Espasa. Suplemento 1957-1958 (en español). Espasa Calpe. p. 818. ISBN 8423945936. 
  4. ↑ Somalia Currency Arquivado 04 de marzo de 2016 en Wayback Machine. en Cetral Bank of Somalia (en inglés). Consultada o 20 de abril de 2017.
  5. ↑ "Aden". Enciclopedia Espasa. Tomo 2 (en español). Espasa Calpe. 1908. p. 896. ISBN 8423945022. 
  6. ↑ Orts Ramos, Antonio (1953). "Geografía e Historia - Inglaterra - Imperio colonial británico - Protectorado de Somaliland". Enciclopedia Espasa. 1945-1948 (en español). Espasa Calpe. p. 965. ISBN 8423945898. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 "Eastern Africa". The New Encyclopaedia Britannica. Vol 17 (en inglés). Encyclopaedia Britannica. 1992. pp. 833 e 834. ISBN 0852295537. 
  8. ↑ Millman, Brock (1963). British Somaliland: An Administrative History, 1920-1960 (en inglés). Routledge. ISBN 9781315871349. 
  9. ↑ 9,0 9,1 Casajuana Roca, Jaime (1960). "Geografía e Historia - Gran Bretaña - Posesiones en África Oriental - Somalia Británica". Enciclopedia Espasa. Suplemento 1955 - 1956 (en español). Espasa Calpe. p. 780. ISBN 8423945928. 
  10. ↑ 10,0 10,1 "Zeila". Enciclopedia Espasa. Tomo 70 (en español). Espasa Calpe. 1930. p. 1150. ISBN 8423945707. 
  11. ↑ "Berbera". Enciclopedia Espasa. Tomo 8 (en español). Espasa Calpe. 1910. p. 191. ISBN 8423945081. 
  12. ↑ Samatar, Abdi Ismail (1989): The state and rural transformation in Northern Somalia, 1884–1986. Madison: University of Wisconsin Press, p. 31.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Douglas Jardine (1923): The Mad Mullah of Somaliland. London: Herbert Jenkins. Libro reeditado en Nova York en 1969 na Negro Universities Press.
  14. ↑ Cartier, Raymond (1966). "Cronología de la segunda guerra mundial". En Editorial Planeta. La segunda guerra mundial (en español). 
  15. ↑ 15,0 15,1 Ruiz-Fornells Ruiz, José (1948). "Guerra Mundial (1939-1941)". Enciclopedia Espasa. Suplemento 1940-1941 (en español). Espasa Calpe. pp. 953 a 976. ISBN 8423945871. 
  16. ↑ Torres Miró, Emilio (1964). "Geografía e Historia - Gran Bretaña - Somalia Británica". Enciclopedia Espasa. Suplemento 1959-1960 (en español). Espasa Calpe. p. 1140. ISBN 8423945944. 
  17. ↑ "Geografía e Historia - Somalia". Enciclopedia Espasa. Suplemento 1959-1960 (en español). Espasa Calpe. 1964. p. 1337. ISBN 8423945944. 
  18. ↑ Somalia official publications Arquivado 25 de novembro de 2016 en Wayback Machine. (en inglés). Consultada o 20 de abril de 2017.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Bradbury, Mark (2008): Becoming Somaliland. Oxford: James Curreyxford. ISBN 978-1-84701-311-8.
  • Brons, Maria (1993): Somaliland: Zwei Jahre nach der Unabhängigkeitserklärung. Hamburg: Institut für Afrika-Kunde. ISBN 978-3-928049-23-8.
  • Lécuyer-Samantar, Nicole (1979): Mohamed Abdulle Hassan - Poète et guerrier de la Corne de l’Afrique. París: ABC. ISBN 978-2-8580-9109-6.
  • Lewis, Ioan Myrddin (1965): The Modern History of Somaliland - From Nation to State. Londres: Weidenfeld & Nicolson.

Outros artigos

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Somalia_británica&oldid=6655158»