იხილეთ წყარო გვერდისთვის ეფესო

{{ინფოდაფა მსოფლიოს მემკვიდრეობის ძეგლი
|სახელი = [[ეფესო]]
|სურათი       = [[ფაილი:Ephesus_Celsus_Library_Façade.jpg|300პქ]]
|სურათის წარწერა = [[ცელსუსის ბიბლიოთეკა|ცელსუსის ბიბლიოთეკის]] ფასადი
|რუკა= 
|რუკის_წარწერა = 
|რუკის ზომა = 
|ქვეყანა =  {{დროშა|თურქეთი}}
|ტიპი= კულტურული
|კრიტერიუმი= iii, iv, vi
|ID          =
|ბმული        =   
|რეგიონი=  ევროპა და ჩრდ. ამერიკა
|კოორდინატები=   
|წელი=  2014
|სესია=  
|ნომერი =   1018
|საფრთხის ქვეშ =   
}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობა|1018}}
'''ეფესო''' ({{lang-grc|Ἔφεσος}}, {{lang-tr|Efes}}) — [[ძველი საბერძნეთი|ძველი ბერძნული]] [[პოლისი]], შემდეგ კი მნიშვნელევონი რომაული ქალაქი [[მცირე აზია|მცირე აზიის]] დასავლეთ ნაწილში. თანამედროვე [[სელჩუკი]]ს ადგილას, [[იზმირი (პროვინცია)|იზმირის პროვინცია]], [[თურქეთი]]. ის იყო იონიელების კავშირში შემავალი ერთ-ერთი ქალაქი თორმეტიდან.<ref>[[ჰეროდოტე]], 1.142</ref>. რომაული მმართველობის პერიოდში, დიდი ხნის განმავლობაში იგი იყო [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] სიდიდით მეორე ქალაქი, იმპერიის დედაქალაქის, [[რომი]]ს შემდეგ.<ref>[http://quezi.com/7401 Quezi: Ephesus]</ref><ref name=OCU>[http://www.oc.edu/president/greece_turkey_tour/Ephesus.aspx Oklahoma Christian University: Ephesus]</ref> [[ძვ. წ. I საუკუნე]]ში ეფესოს მოსახლეობა იყო 250 000, რაც მას მსოფლიოში სიდიდით მეორე ქალაქადაც აქცევს.<ref name=OCU/>

ქალაქი სახელგანთქმულია იქ მდებარე [[ეფესოს ტაძარი|არტემიდას ტაძრის]] გამო, (აშენდა დაახლ. [[ძვ. წ. 550]] წელს) რომელიც შეტანილია [[ძველი მსოფლიოს შვიდი საოცრება|ძველი მსოფლიოს შვიდი საოცრების]] სიაში.

== ეფესო და ქრისტიანობა ==
ეფესო ახალი წელთაღრიცხვის [[50]]-ანი წლებიდან, [[ადრეული ქრისტიანობა|ადრეული ქრისტიანობის]] მნიშვნელოვანი ცენტრი იყო. [[52]]-[[54]] წლებში ეფესოში [[პავლე მოციქული]] ცხოვრობდა, სადაც ის თანამოაზრებთან ერთად ღია მისიონერულ საქმიანობას ეწეოდა.<ref>"Paul, St." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005</ref> მას პრობლემები შეექმნა ხელოსნებთან, რომელთა შემოსავლის წყაროს არტემიდას ტაძარში არტემიდას ქანდაკებების გაყიდვა წარმოადგენდა <ref>http://www.orthodoxy.ge/tserili/akhali_agtqma/saqme-19.htm - მოციქულთა საქმენი</ref>. [[53]]-[[57]] წლებში მან დაწერა [[პირველი კორინთელთა მიმართ]], მოგვიანებით როდესაც ის იმყოფებოდა რომის ციხეში (62 წელი) მან დაწერა [[ეფესელთა მიმართ]].

[[იოანე ღვთისმეტყველი]] რომის აზიურ ნაწილში მოღვაწეობდა,<ref name="CC">[[უილიამ დურანტი]]. Caesar and Christ. New York: Simon and Schuster. 1972</ref> და მისი [[სახარება]] შესაძლებელია ეფესოში იყოს დაწერილი.<ref name="Harris Gospels">[[სტეფან ჰარისი]], Understanding the Bible. Palo Alto: Mayfield. 1985. "The Gospels" p. 266-268</ref> ეფესო [[გამოცხადება იოანესი|გამოცხადებაში]] მოხსენებული [[აპოკალიფსის შვიდი ეკლესია|შვიდი ეკლესიიდან]] ერთ-ერთია <ref>http://www.orthodoxy.ge/tserili/akhali_agtqma/apokalips-2.htm - გამოცხადება</ref>, რაც მის სიძლიერეზე მიუთითებს.

[[მარიამ ღვთისმშობელის სახლი]] ითვლება მარიამ ღვთისმშობელის ბოლო საცხოვრისად (სელჩუკიდან დაახლოებით 7 კილომეტრი). ის პოპულარულია მომლოცველებში, მათ შორის მოინახულა ბოლო სამმა [[პაპი|პაპმაც]].

[[ეფესოს ღვთისმშობლის ეკლესია]] რომელიც მდებარეობს ეფესოს პორტთან ახლოს [[431]] წელს იყო [[ეფესოს საეკლესიო კრება|ეფესოს საეკლესიო კრების]] ადგილი, სადაც მოხდა [[ნესტორი (კონსტანტინოპოლის პატრიარქი)|ნესტორის]] ([[428]]-[[431]] წწ.) ცრუსწავლების განსჯა. [[ეფესოს მეორე საეკლესიო კრება]] შედგა [[449]] წელს, თუმცა მისი მიერ მიღებული აქტები არ არის საყოველთაოდ აღიარებული.

[[2015]] წელს ისტორიული ქალაქი შეიტანეს [[იუნესკო]]ს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლების სიაში<ref>[http://whc.unesco.org/en/news/1317 Sites in Japan, Turkey, Mexico, Uruguay inscribed on UNESCO’s World Heritage List, extension of Spanish site approved]</ref>.

== გალერეა==
<gallery>
Ac artemisephesus.jpg|[[ეფესოს ტაძარი|არტემიდას ტაძრის]] ადგილი ეფესოში
House_of_the_Virgin_Mary.jpg|მარიამ ღვთისმშობლის სახლი
</gallery>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons|Ephesus}}
* [http://www.lib.utexas.edu/maps/historical/shepherd/asia_minor_p20.jpg lib.utexas.edu/რუკები], მცირე აზიის რუკა (დღევანდელი თურქეთი).
* [http://www.unc.edu/awmc/downloads/rve_12_1Med.jpg unc.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100302232819/http://www.unc.edu/awmc/downloads/rve_12_1Med.jpg |date=2010-03-02 }}, რომის იმპერიის რუკა, მეორე საუკუნის ბოლოს.
* [http://www.lib.utexas.edu/maps/historical/eastern_roman_empire.jpg lib.utexas.edu/რუკები], რომის იმპერიის აღმოსავლეთ ნახევარის რუკა.
* [http://online.mq.edu.au/pub/ACANSCAE/ online.mq.edu.au] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071219063603/http://online.mq.edu.au/pub/ACANSCAE/ |date=2007-12-19 }}, ეფესოს ფულის ერთულები, მაქვარინის უნივერსიტეტი, ავსტრალია.
* [http://www.whitman.edu/theatre/theatretour/ephesus/ephesus.home.htm whitman.edu/თეატრი], ეფესოს თეატრი.
* [http://www.softwareartist.com/andrews-Ephesus.htm ეფესოს ანტიკური ქალაქის სურათბი]
* [http://www.asiaminorcoins.com/gallery/thumbnails.php?album=121 asiaminorcoins.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110707175704/http://www.asiaminorcoins.com/gallery/thumbnails.php?album=121 |date=2011-07-07 }}, მცირე აზიაში მოშრილი ფულის ერთულები – ანტიკური ეფესოს ბერძნულ-რომაული ფული.
* [http://www.fotopedia.com/en/Ephesus fotopedia.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100510102235/http://www.fotopedia.com/en/Ephesus |date=2010-05-10 }}, ეფესოს რჩეული სურათები.
* [http://www.pbase.com/dosseman/ephesus ეფესოს 340 სურათი]
* [http://www.flickr.com/photos/lineae/sets/72157623272611601/ ვიენა ეფესოს მუზეუმი], [[ეფესოს მუზეუმი]] – გალერეა

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები თურქეთში}}

[[კატეგორია:ძველი საბერძნეთის ქალაქები]]
[[კატეგორია:თურქეთის არქეოლოგიური ძეგლები]]