Преглед на кодот на Цветан Димов

{{Инфокутија за личност
| име             = Цветан Димов
| портрет         =  Cvetan Dimov.jpg
| px              = 250 px
| опис            = Портрет на Цветан Димов
| родено-име      = Цветан Димов
| роден-дата      = {{роден на|5|март|1910}}
| роден-место     = {{роден во|Скопје}}
| починал-дата    ={{починал на|9|јули|1942}}
| починал-место   = {{Починал во|Скопје}}
| починал-причина = убиен од бугарската полиција
| националност    = [[Македонец]]
| наставка        =
| наставка1       = <!-- ова е наставка само за полето „Роден“ -->
| наставка2       = <!-- ова е наставка само за полето „Починал“ -->
| познат          = народен херој, активист на НОБ, синдикалец
| занимање        = шивач
| сопружник       = 
| татко           = Ѓорѓија
| мајка           = Коца
| родители        = 
| роднини         =
| деца            = 
| lbl1            = <!-- Додатно поле 1 -->
| data1           = <!-- Податок за додатното поле 1 -->
| lbl2            = 
| data2           = 
| lbl3            = 
| data3           = 
| lbl4            = 
| data4           = 
| lbl5            = 
| data5           = 
| lbl-style       = <!-- Стил на додатните полиња -->
}}

'''Цветан Димов''', познат меѓу народот како '''Целе Чаирчанец''', ([[Скопје]], {{роден на|5|март|1910}}<ref>„Македонска енциклопедија“, МАНУ, Скопје, 2009, 471 стр.</ref> - {{починал во|Скопје}}, {{починал на|9|јули|1942}}) — [[Македонци|македонски]] [[комунизам|комунист]], синдикалец, и учесник во [[НОБ]]. Заедно со [[Орце Николов]] бил еден од најистакнатите организатори на работничкото и комунистичкото движење во Скопје помеѓу двете светски војни. По Ослободувањето, на [[26 јули]] [[1945]] година, е прогласен за [[народен херој на Југославија]],<ref name="spomenkniga">„Беа, загинаа, останаа“ - спомен книга на загинатите борци во НОВ и жртвите на фашизмот - Скопје, 1969, 10 стр.</ref> како еден од првите борци од Македонија кои го добиле тоа одликување (заедно со Орце Николов, [[Стеван Наумов - Стив]], [[Мирче Ацев]], [[Страшо Пинџур]], [[Христијан Тодоровски - Карпош]] и [[Кузман Јосифовски - Питу]]).

==Животопис==
=== Рани години ===
Цветан Димов е роден на [[5 март]] [[1910]], а во други извори се наведува [[1909]] година. Цветан Димов е син на Ѓорѓија и Коца Димови, сиромашно скопско семејство кое живеело во [[Чаир]]. Семејството се занимавало со [[градинарство]], но често работеле на туѓи земјишни поседи. Своето основно образование во започнал во Скопје и постигнувал солидни резултати, за што неговите родители биле пресреќни. Бидејќи семејството било многу сиромашно, со тага го известиле Цветана дека мора да го напушти образованието и да почне да изучува [[занает]]. Цветан со тешко срце ја прифатил суровата реалност на тогашното време. Започнал да работи како чирак кај различни мајстори и тогаш првпат ја почувствувал суровата положба на [[работничка класа|работничката класа]]. Калфа станал на 17-годишна возраст и веќе имал определена дневница, која ни приближно не била доволна за дадениот труд.<ref name="херои">„Народни херои од Македонија“, „Наша книга“, Скопје, 1973, стр. 115-119</ref>

Набрзо по станувањето калфа, Цветан запознал некој синдикален белградски активист. Од него Димов дознал дека работниците во другите градови се организирале во [[синдикат]]и за да ги бараат своите работнички права. Од човекот добил разни летоци, брошури и книги. Одреден дел од овој период на неговиот живот Димов го поминал во [[Кленовиќ]], каде се лечел од [[туберкулоза]]. Иако не бил физички присутен, сепак бил во тек со синдикалните активности во Скопје. Своите синдикални и работнички идеали ги истакнувал и јавно во санаториумот каде се лекувал.<ref name="херои"/>

=== Активизам===
По враќањето од лекување во Скопје, Димов поактивно и поинтензивно започнал да контактира и соработува со истакнати револуционери, како што бил на пример [[Кочо Рацин]]. Неговата активност во рамките на движењето била забележана од Партијата.<ref name="херои"/> Пред [[Втората светска војна]] работел како [[шивач]] и истакнат работнички организатор во [[Скопје]], организирајќи разни [[штрајк]]ови. Во [[1926]] е примен за член во [[СКОЈ]], од [[1928]] година бил синдикален активист, а во [[1933]] година станал член на [[КПЈ]].<ref name="spomenkniga"/> Тој се покажал како добар организатор и тој се јавува како еден од иницијаторите за основање на Културно-уметничкото друштво „Абрашевиќ“. Друштвото се расширило низ целата територија на Македонија и во него членувале видни граѓани, особено понапредни студенти и работници. Поради својата истакнатост и ангажираност, Димов пронашол големи непријатели кај полицијата од една страна и социјалдемократите од друга страна.<ref name="херои"/>

Во тој предвоен период се разгорила [[Шпанска граѓанска војна|Шпанската граѓанска војна]] и Димов бил цврсто решен да се пријави како активен борец во таа војна. Сепак, неговите најблиски другари и кревкото здравје го спречиле да замине за Шпанија.<ref name="херои"/>

Во [[1936]] година Димов станал член на Меѓуструковиот синдикален одбор на Скопје, а во 1939 година станал член на Месниот комитет на [[Комунистичка партија на Југославија|КПЈ]], на Покраинскиот комитет на КПЈ во Македонија (од летото [[1939]] година) и секретар на Покраинскиот одбор на Црвената помош (1939).<ref name="херои"/> Како член на партиските органи, Димов добива поголем број задачи кои ги исполнува успешно и конспиративно. Тој пронаоѓал различни начини и методи за активација на населението и привлекување на работниците. Димов организирал излети во и околу Скопје. Оваа нова форма на масовни собирања, покрај културно-забавниот карактер, биле користени и за целите на работничките движења.<ref name="херои"/>

Така, во очите на власта, Димов бил голем непријател и борец против власта. Сепак, тој не застанал со своите активности, па така, организирал големи протести против изборите во Југославија. Тие протести биле посетени од илјадници работници. Последователно на протестите се појавиле поголемиот број штрајкови во Скопје. Најголем од штрајковите бил [[штрајк на металските работници во Скопје|штрајкот на металските работници]] кој траел цели 40 дена. Овој штрајк бил раководен од самиот Цветан Димов. Штрајкот завршил со победа на работниците, за кој тој ќе рече:<ref name="херои"/>

{{Цитатник|Секој штрајк е школа за борбено крштевање на работниците. Ако правилно ги извлекуваме и користиме успесите и неуспесите на штрајковите, ние ќе се оспособиме за вистински раководители на народот.<ref name="херои"/>}}

Успесите на штрајковите се нижеле, па така Димов имал активно организационо учество во штрајковите на [[чевлар|чевларските работници]] и штрајкот на [[Текстилна индустрија|текстилните работници]] од фабриката „Вардар“. Неговата активна ангажираност сеè повеќе го вртела вниманието на полицијата. Тие безуспешно го барале за да го уапсат, но тој успешно се криел. Тој успеал тајно да ја префрли на Водно печатницата која ја имале во [[Синѓелиќ]], а полицијата не успеала да дознае ни за подготовките за [[Мартовски протести од 1941|мартовските протести]] во 1941 година.<ref name="херои"/>

=== Окупација ===
По [[Окупација на Македонија во Втората светска војна|окупацијата на Македонија во Втората светска војна]], Димов учествувал на партиското советување, што се одржа на [[22 јуни]] [[1941]] година во [[Козле]]. Активно учествувал во организирањето и спроведувањето на [[Илинденски демонстрации во 1941|Илинденските демонстрации во 1941]] година. Тој и Партијата сега веќе имале двајца непријател, окупаторот и домашните предавници. Димов станува еден од најголемите поборници за вооружена борба против окупаторот.<ref name="херои"/>

Како секретар на МК на КПЈ во Скопје (од почетокот на [[1942]]), работел на формирањето на [[Втор скопски партизански одред|Вториот скопски партизански одред]], до што дошло на [[17 април]] [[1942]] година. Кон крајот на мај 1942 година влегува во составот на Привремениот покраински комитет на [[КПЈ]] за Македонија.

=== Апсењето, мачењето и смртта ===
Набрзо, во почеток на јули, по една провала е уапсен. По тешки измачувања, бил фрлен од прозорец од четвртиот кат на Обласната бугарска полициска управа во Скопје од страна на Љубомир Јорданов, началник на групата А на државната безбедност во Обласната полициска управа.<ref>[http://www.znaci.net/zb/4_7_1_1.pdf „Зборник докумената и података o Народноослободилачком рату југословенских народа“, том VII, књига 1, Београд, 1952.]</ref> Набрзо починал во бессознание во затворското одделение на скопската болница. Бугарската полиција лажно кажала дека Димов се „самоубил“.<ref name="херои" /> Сведовштвото на неговиот убиец и мачител, најпрецизно го опишува настанот:<blockquote>''"По задржувањето на Цветан Димов во Управата, уште од првата вечер беше тепан по табаните. Идниот ден него го тепавме јас, Мачков, Панков и Рајков. Така беше тепан уште два-трипати. На 9 јули беше повикан да оди на сослушување. Одби, под изговор дека е болен. Два-трипати го испратив Чучков да го доведе, но тој упорно одбиваше, зборувајќи дека е болен. Јас се налутив и отидов лично.''

''Во неговата ќелија го пцуев и му се развикав.Тогаш тој стана и појде. Јас одев напред, а по него Чучков. Од ќелијата излезе откако двајцата му помогнавме. Но, тој сепак не можеше да оди, бидејќи беше претепан. Кога стасавме близу мојата канцеларија го бутнав накај прозорецот. Се занесе и се наведна на прозорецот. Тогаш го фатив за нозете, го подигнав и го турнав долу. Падна од вториот кат во внатрешниот дел на дворот, врз бетонот. Во тој момент во дворот беше еден од работниците на Управата и Цветан Димов падна покрај него. Потоа отидов и реков дека''

''Цветан Димов се фрли сам. Исто така ова му го соопштив и на обласниот начелник. Кога го фрлив Цветан Димов низ прозорецот, беа присутни и агентите: Методи Попов - Величков и Трендафилов. На сите агенти им беше кажано да разгласат дека Цветан Димов сам се фрлил."'' <ref name="spomenkniga" /></blockquote>Уште во текот на НОБ е испеана [[s:Песна за Цветан Димов|песна]] во негова чест, а денес, во негова чест, едно [[ОУ "Цветан Димов" - Чаир|основно училиште]] и едно [[СУГС „Цветан Димов“ - Скопје|средно училиште]] во [[Чаир]] го носат неговото име. Во [[1968]] година куќата во Чаир, на улица „Јајце“, во која живеел и работел Цветан Димов, била прогласена за културно наследство,<ref>Крсто Здравковски, „Да не се заборави“, Скопје, 1982, 76-77 стр.</ref> но денес оваа куќа повеќе не постои.

За народен херој е прогласен на 29 јули 1945 година.<ref name="херои"/>

== Наводи ==
{{наводи}}

== Литература ==
{{рв|Cvetan Dimov}}
* Митре Инадески, „Цветан Димов“, Скопје, 1981.

{{Народни херои на Македонија}}

{{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Димов, Цветан}}
[[Категорија:Луѓе од Скопје]]
[[Категорија:Македонски комунисти]]
[[Категорија:Македонски партизани]]
[[Категорија:Народни херои на Југославија од Македонија]]