Brontekst bekijken van Boerenzwaluw

{{Taxobox vogel
| naam              = Boerenzwaluw
| status            = LC
| statusbron        = 2018
| rl-id             = 22712252
| fossiel           =
| afbeelding        = Barn swallow (Hirundo rustica rustica).jpg
| afbeeldingtekst   = ''Hirundo rustica rustica''
| orde              = [[Zangvogels|Passeriformes]] (Zangvogels)
| familie           = [[Zwaluwen (zangvogels)|Hirundinidae]] (Zwaluwen)
| geslacht          = ''[[Hirundo]]''
| w-naam            = ''Hirundo rustica''
| auteur            = [[Carl Linnaeus|Linnaeus]]
| datum             = 1758
| haakjes           =
| origineel         = ''Hirundo rustica''
| afbeeldingII      = Hirondelle.JPG
| afbeeldingIItekst = Juveniel in vlucht
}}
De '''boerenzwaluw''' (''Hirundo rustica'') is een [[vogels|vogel]] die tot de familie van de [[Zwaluwen (zangvogels)|zwaluwen]] (Hirundinidae) behoort. Het is de meest wijdverspreide soort van deze familie; het [[verspreidingsgebied]] beslaat vrijwel de hele wereld, waarbij er zeven [[ondersoort]]en worden onderscheiden. De boerenzwaluw is een opvallende verschijning door zijn blauwzwarte verenkleed met lange buitenste staartveren en door zijn grote wendbaarheid in de vlucht tijdens de jacht op vliegende [[insecten]].

Een groot deel van zijn leven brengt de boerenzwaluw in de lucht door. Het is een [[vogeltrek|trekvogel]] die grote afstanden aflegt. De boerenzwaluw overwintert in [[Afrika]], [[Zuid-Amerika]] of het zuiden van [[Azië]], waarna hij in de lente naar [[Europa (werelddeel)|Europa]], [[Noord-Amerika]] of het noorden van Azië trekt voor de voortplanting. De boerenzwaluw broedt in landelijke gebieden met voldoende water. Koppels bouwen hun nest van modder vermengd met speeksel in allerlei menselijke bouwwerken, zoals schuren en bruggen. Ze brengen in het broedseizoen twee of drie broedsels groot, alvorens weer naar de overwinteringsgebieden te trekken.

Reeds duizenden jaren leeft de boerenzwaluw in de nabijheid van de mens, zoals onder andere blijkt uit vermeldingen in de literatuur van de [[Oude Wereld]]. Als aankondiger van de lente wordt de boerenzwaluw door veel boeren gezien als brenger van geluk, terwijl hij bij zeelieden symbool staat voor een veilige thuisvaart.

== Naamgeving ==
[[Bestand:Hirundo.rustica.-.lindsey.jpg|thumb|In veel talen refereert de naam van de boerenzwaluw aan zijn voorliefde voor het platteland als broedgebied.]]

De vogel heeft een voorkeur voor het platteland als leef- en broedgebied, waarbij hij zijn nest onder andere bouwt in boerderijen, schuren en stallen. De Nederlandse naam verwijst daarnaar. Ook in andere talen wordt aan het platteland gerefereerd. Zo luidt de Engelse naam ''barn swallow'' en de Franse naam ''hirondelle rustique'', wat respectievelijk 'schuurzwaluw' en 'landelijke zwaluw' betekent.<ref name="ety" /> In de [[wetenschappelijke naam]] ''Hirundo rustica'' wordt eveneens naar het platteland verwezen.<ref>{{en}} {{aut|William Bruce McGillivray, Glen Peter Semenchuk}}, [https://books.google.nl/books?id=1u9JDa7eKmoC&lpg=PA210&ots=74LxsDbKOH&dq=hirundo&hl=nl&pg=PA210#v=onepage&q=hirundo%20rustica%20etymology&f=false ''Federation of Alberta Naturalists Field Guide to Alberta Birds''] (Nature Alberta, 1998)</ref>

Andere minder gebruikelijke of historische Nederlandse namen voor de boerenzwaluw verwijzen naar andere favoriete nestplaatsen in menselijke bouwwerken, zoals ''brugzwaluw'', ''muurzwaluw'', ''metselaar'', ''schoorsteenzwaluw'' en ''rookzwaluw''. Net als de [[Duits]]e naam ''Rauchschwalbe'' refereren de laatste twee namen aan een [[Schoorsteen|rookkanaal]] als nestplaats, waarbij 'rook' ook kan verwijzen naar de zwarte [[Roet (materie)|roetkleur]] van de boerenzwaluw.<ref name="ety">{{nl}} Etymologiebank.nl: [http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/boerenzwaluw Boerenzwaluw]</ref> Veel [[dialect]]en kennen alternatieve namen, zoals ''zwalum'', ''zwolm'' en ''zwalie'' in [[Belgisch-Nederlands|Vlaamse dialecten]] en ''zwaalve'' in het [[Drents]].<ref>{{aut|Blok, H. & H. ter Stege}}. 1995. De Nederlandse vogelnamen en hun betekenis. Blok, Leidschendam. {{ISBN|9090086463}}</ref>

De [[etymologie|oorsprong]] van het woord 'zwaluw' is niet zeker. Er is geopperd dat het is afgeleid van het woord 'zwalken', wat een beschrijving zou kunnen zijn van de grillige vluchtpatronen van zwaluwen. Andere [[Taalkunde|taalkundigen]] achten het waarschijnlijker dat het is afgeleid van het [[Oergermaans]]e woord ''swalwo'', wat 'gespleten stokje' betekent, een verwijzing naar de gevorkte staart van de meeste zwaluwen.<ref>{{nl}} Etymologiebank.nl: [http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/zwaluw Zwaluw]</ref>
De boerenzwaluw is de belangrijkste vertegenwoordiger van de [[Zwaluwen (zangvogels)|zwaluwenfamilie]]. In vroegere tijden, toen men diersoorten nog niet zo nauwkeurig indeelde, werd met 'zwaluw' in de meeste Europese landen dan ook meestal de boerenzwaluw bedoeld.<ref>{{en}} The Cornell Lab of Ornithology, Neotropical Birds: [http://neotropical.birds.cornell.edu/portal/species/overview?p_p_spp=526316 Hirundo rustica]. [https://web.archive.org/web/20150522091759/http://neotropical.birds.cornell.edu/portal/species/overview?p_p_spp=526316 Gearchiveerd] op 22 mei 2015.</ref>

== Uiterlijke kenmerken ==
[[Bestand:SwallowPortugal.JPG|thumb|Het mannetje van de boerenzwaluw heeft opvallend lange buitenste staartpennen.]]

Het lichaam van de boerenzwaluw is slank en gestroomlijnd, de nek is erg kort en de vleugels zijn lang en smal. Hiermee is de boerenzwaluw goed toegerust voor een lang verblijf in de lucht. De korte poten en kleine tenen hebben weinig spieren in vergelijking met die van andere vogelsoorten. De boerenzwaluw rust relatief weinig en gebruikt de poten zelden om zich te ankeren, zoals bekend is van veel andere vogels.<ref name="turner17" /> De korte snavel is geschikt voor het vangen van grote insecten en is aanzienlijk breder dan die van de meeste andere vogels die op vliegende insecten jagen.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA40#v=onepage&q=bill&f=false p. 39, 40]</ref>

De totale [[lichaamslengte]] van een volwassen mannetje, inclusief de uitstekende staartveren, is meestal 17 tot 19 centimeter. De lichaamslengte kan echter variëren van 14,5 tot 20 centimeter. De [[Spanwijdte (vlucht)|vleugelspanwijdte]] bedraagt 32 tot 34,5 centimeter en het gewicht ligt tussen de 16 en 22 gram.<ref group=kleine-letter>Tenzij anders vermeld worden in het artikel de kenmerken van de [[Ondersoort|nominaatondersoort]] ''H. r. rustica'' genoemd of die van de soort in zijn algemeen. Kenmerken van andere ondersoorten kunnen afwijken.</ref> Het vrouwtje heeft veel kortere staartpennen en meestal een kleinere spanwijdte. Ze heeft daarentegen een grotere snavel en grotere poten en weegt gemiddeld meer dan een mannetje.<ref name="turner23">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA23#v=onepage&q&f=false p. 23]</ref>

[[Bestand:Hirundo rustica beentree.jpg|thumb|links|Karakteristiek is de steenrode kleur van keel en voorhoofd.]]

=== Verenkleed ===
Het verenkleed aan de rug- of [[dorsaal|bovenzijde]] is zwart met een blauwe metaalglans en wit op de onder- of [[Ventraal|buikzijde]] en aan de onderzijde van de staart. De keel en het voorhoofd zijn steenrood gekleurd. Het kleurpatroon op de borst varieert; het kan dezelfde kleur als het verenkleed aan de bovenzijde hebben, maar het steenrood van de keel kan ook doorlopen, zodat de kleuren door elkaar lopen of de borst geheel steenrood is. Vrouwtjes hebben doorgaans een iets grotere keelvlek dan mannetjes.<ref name="turner23" /> De onderzijde van de vleugels is grijswit met donkere [[slagpen]]nen. Dankzij de lange buitenste vleugelpennen is de staart van de boerenzwaluw diep gevorkt. Deze staartveren hebben zeer dunne punten en zijn twee tot zeven centimeter lang. Als de boerenzwaluw vliegt spreidt hij zijn staartveren en wordt een rij witte vlekjes langs de rand van de staart zichtbaar.<ref name="anwb" />

De buitenste staartpennen zijn bij een mannetje aanzienlijk langer dan bij een vrouwtje, wat het bepalen van het geslacht vergemakkelijkt.<ref name="bank">{{nl}} Soortenbank: [https://web.archive.org/web/20070312215044/http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroep=vogels&record=Hirundo+rustica Boerenzwaluw (Hirundo rustica)]</ref> Verder zijn bij vrouwtjes de blauwzwarte veren wat doffer van kleur en is de onderzijde van hun vleugels wat bleker. Onderzoek in 2008 heeft aangetoond dat de staartlengte bij de mannetjes afhankelijk is van het klimaat; in warmere broedgebieden is de gemiddelde staartlengte van de mannetjes korter. In [[Finland]] is het verschil tussen de langste slagpennen van de mannetjes en de vrouwtjes ongeveer twintig procent, in [[Spanje]] is dit nog slechts vijf procent. Bij sommige populaties is aangetoond dat de lengte van de staartveren bij mannetjes gestaag afneemt, wat mogelijk het resultaat is van de [[opwarming van de Aarde]]. De gemiddelde staartlengte van mannelijke exemplaren in [[Denemarken]] bijvoorbeeld is in de periode van 1984 tot 2004 met negen procent afgenomen.<ref name="BB102">{{Citeer journal|last = Turner|first = Angela|date = januari 2009|title = Climate change: a Swallow's eye view|url = https://www.britishbirds.co.uk/wp-content/uploads/article_files/V102/V102_N01/V102_N1_3_16.pdf|journal = British Birds|volume = 102|issue = 1|pages = 3–16}}{{Dode link}}</ref>

[[Bestand:Boerenzwaluwen in Tilburg 01.JPG|thumb|[[Juveniel]]en hebben een doffer verenkleed en kortere staartveren dan de volwassenen]]

Het [[juveniel]] van de boerenzwaluw lijkt sterk op een volwassen exemplaar, maar heeft wat kleine verschillen in het verenkleed. Zo zijn de donkere veren aan de bovenzijde bruiner en doffer, de lichte veren aan de onderzijde witter en de steenrode veren op keel en voorhoofd bleker. Bovendien heeft de juveniel nog niet de lange, diep gevorkte staartveren van een volwassen vogel.<ref name="bank" /> Jongen van boerenzwaluwen met asymmetrische staarten vertonen vaak dezelfde verschillen in de staartveerlengtes als hun ouders. Een verschil in vleugellengte wordt echter niet door de ouders aan de jongen doorgegeven.<ref name="umich" />

[[Bestand:Delichon urbicum Oulu 20120527 05.JPG|thumb|links|Een boerenzwaluw (rechtsboven) en [[huiszwaluw]]en (''Delichon urbicum'') verzamelen modder in [[Finland]].]]

=== Onderscheid met andere zwaluwsoorten ===
De boerenzwaluw bevindt zich regelmatig in het gezelschap van andere zwaluwsoorten. In [[Europa (werelddeel)|Europa]] bijvoorbeeld delen de boerenzwaluw, de [[oeverzwaluw]] (''Riparia riparia'') en de [[huiszwaluw]] (''Delichon urbicum'') regelmatig elkaars habitat.{{Refn|group=kleine-letter|Naast deze drie komen er nog twee andere zwaluwsoorten in Europa voor, beide in het [[Middellandse Zeegebied]]. Dit zijn de [[rotszwaluw]] (''Ptyonoprogne rupestris'') en de [[roodstuitzwaluw]] (''Cecropis daurica'').<ref>{{nl}} {{aut|Volker Dierschke}}, ''De Nieuwe Tirion natuurgids Vogels'' (Tirion Natuur, 2008)</ref>}}<ref name="smiddy">{{en}} {{Citeer journal|last = Smiddy|first = Patrick|year = december 2010|title = Roosting by barn swallows (Hirundo rustica) and sand martins (Riparia riparia) in fields of maize (Zea mays) in Co. Cork|journal = The Irish Naturalists' Journal|volume = 31|issue = 2|pages = 128-130|url = http://www.jstor.org/stable/41419122}}</ref><ref name="turnerrose9" /> Er zijn echter genoeg verschillen om de boerenzwaluw van andere zwaluwsoorten te onderscheiden. Over het algemeen hebben zwaluwen die niet behoren tot het geslacht ''[[Hirundo]]'' of het nauw verwante geslacht ''[[Cecropis]]'' kortere staartpennen en missen ze de kenmerkende rode tekening.<ref group=kleine-letter>De geldigheid van het geslacht ''[[Cecropis]]'' wordt betwist, veel autoriteiten houden voor de vermeende ''Cecropis''-soorten het geslacht ''Hirundo'' aan.</ref>

Het verspreidingsgebied van de boerenzwaluw overlapt met dat van andere soorten van het geslacht ''Hirundo'' en van soorten van het geslacht ''Cecropis''. Zo komen er veel ''Hirundo''-soorten voor in [[Afrika]] en leven de [[zuidzeezwaluw]] (''H. tahitica'') en de [[welkomzwaluw]] (''H. neoxena'') in [[Australazië]], [[Oost-Azië]] en [[Oceanië]]. De boerenzwaluw onderscheidt zich van deze soorten door de combinatie van de rode tekening op het gezicht en de blauwzwarte borstband. Ook de [[roodkeelzwaluw]] (''H. lucida'') lijkt sterk op de boerenzwaluw, maar is iets kleiner en heeft een smallere borstband. Het juveniel van de roodkeelzwaluw heeft bovendien kortere staartveren met meer witte vlekken dan die van de boerenzwaluw.

{{Uitklappen
| titel = Sterk gelijkende zwaluwen van het geslacht ''Hirundo''
| inhoud =
<gallery mode="packed" heights="170px">
Pacific Swallow - Si Phangnga - Thailand S4E4360 (14293391133) (2).jpg|[[Zuidzeezwaluw]] (''Hirundo tahitica'')
Hirundo neoxena - Gould's Lagoon.jpg|[[Welkomzwaluw]] (''Hirundo neoxena'')
Flickr - Rainbirder - Red-chested Swallow (Hirundo lucida).jpg|[[Roodkeelzwaluw]] (''Hirundo lucida'')
</gallery>
}}

== Gedrag en levenswijze ==
[[Bestand:Randunele.jpg|thumb|Boerenzwaluwen brengen het grootste deel van hun leven in groepsverband door.]]

De boerenzwaluw is een [[Diurnaal levend organisme|dagactieve]], sociale vogel. De zwaluw leeft vrijwel het hele leven in groepen van soortgenoten; dergelijke groepen verschillen onderling sterk in omvang. De habitat bestaat uit open, landelijke gebieden. Het leven in een groep heeft voor de boerenzwaluw onder andere als voordeel dat roofvogels eerder worden opgemerkt en dat elk individu minder kans heeft om gegrepen te worden.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA55#v=onepage&q&f=false p. 55]. [https://web.archive.org/web/20230606101924/https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA55#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Boerenzwaluwen komen bij elkaar om te rusten en te zonnebaden of om elkaar te helpen bij het verdrijven van eventuele belagers. Tijdens de trek vliegen boerenzwaluwen meestal in kleine groepen en soms alleen, maar ze rusten 's nachts in grote groepen bij elkaar.<ref name="bank" />

=== Trekgedrag ===
Met uitzondering van enkele populaties trekken de boerenzwaluwen wereldwijd tweemaal per jaar tussen hun broed- en overwinteringsgebied. In Europa arriveren de eerste boerenzwaluwen aan het einde van januari; veel eerder dan de meeste andere zwaluwsoorten. De piek ligt tussen midden februari en midden maart, maar tot juni steken boerenzwaluwen nog de [[Middellandse Zee]] over.<ref name="turner191">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA194&vq=return&dq=barn%20swallow&hl=nl&pg=PA191#v=snippet&q=return%20march&f=false p. 191]. [https://web.archive.org/web/20230606102137/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA194&vq=return&dq=barn%20swallow&hl=nl&pg=PA191#v=snippet&q=return%20march&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Europese boerenzwaluwen profiteren op hun trektocht naar het noorden van de vrijwel constante noordenwind; deze geeft hen lift en voert een groot aantal insecten in hun richting aan.<ref name="envelop" /> In 2011 werd de trek van boerenzwaluwen van [[Afrika]] naar Nederland bestudeerd. Op zo'n reis werd een afstand van 8.500 kilometer in gemiddeld 32 dagen afgelegd. Onderweg werd een aantal malen gerust, in totaal ongeveer elf dagen. De rustperiodes werden onder andere gebruikt om te [[foerageren]]. In de overige 21 dagen werd dus ruim 400 kilometer per dag afgelegd.<ref>{{nl}} Vogelbescherming.nl: [http://www.vogelbescherming.nl/actueel/nieuws/q/ne_id/928 Chip onthult trekgeheimen Nederlandse boerenzwaluw] (30 november 2012). [https://web.archive.org/web/20160403095042/http://www.vogelbescherming.nl/actueel/nieuws/q/ne_id/928 Gearchiveerd] op 3 april 2016.</ref>

Wanneer de jongen uit het laatste broedsel zijn opgegroeid keren de boerenzwaluwen weer terug naar hun zuidelijker gelegen overwinteringsgebied. Dit doen ze niet alleen om de koude in de meer gematigde broedgebieden te vermijden; boerenzwaluwen zijn ook volkomen afhankelijk van insecten als voedselbron en deze komen 's winters in het broedgebied minder voor.<ref>{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA9&vq=barn&hl=nl&pg=PA15#v=snippet&q=barn&f=false p. 15]. [https://web.archive.org/web/20230606101712/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA9&vq=barn&hl=nl&pg=PA15#v=snippet&q=barn&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Wereldwijd ligt de overwinteringsperiode van de boerenzwaluw tussen september en april. De trek naar de overwinteringsgebieden is, net als die naar de broedgebieden, over een lange periode verspreid. De eerste boerenzwaluwen uit Europa arriveren rond het begin van augustus in Afrika, de grootste trek vindt plaats in september en oktober, en de laatste groepen arriveren in december.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA194&vq=return&dq=barn%20swallow&hl=nl&pg=PA177#v=snippet&q=return%20march&f=false p. 177]. [https://web.archive.org/web/20230606102329/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA194&vq=return&dq=barn%20swallow&hl=nl&pg=PA177#v=snippet&q=return%20march&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

=== Roestplaatsen ===
[[Bestand:Boerenzwaluw in de Oostvaardersplassen 06.JPG|thumb|Rietvelden zijn ideale [[Roesten (gedrag)|roestplaatsen]] voor de boerenzwaluw.]]

Zowel in de broed- als in de overwinteringsgebieden overnachten boerenzwaluwen in vaste [[Roesten (gedrag)|roestplaatsen]] die vaak elk jaar opnieuw opgezocht worden. Regelmatig komt het voor dat een kolonie zijn roestplaats deelt met andere zwaluwsoorten, zoals de [[oeverzwaluw]].<ref name="smiddy" /> Normaal gesproken verzamelen boerenzwaluwen zich rond hun roestplaats een uur voordat de zon ondergaat, maar bij slechte weersomstandigheden kan dit eerder zijn. De boerenzwaluwen vliegen schijnbaar doelloos rond tot de zon ondergaat, dan worden de zwermen vogels compacter alvorens ze in groepen neerstrijken. Door te rusten in een zo groot mogelijke groep lopen de boerenzwaluwen het minste risico om in de slaap verrast te worden door [[roofvogels]] en andere natuurlijke vijanden. Ondanks het feit dat er zoveel boerenzwaluwen dicht op elkaar zitten wordt er altijd enige afstand van elkaar gehouden, behalve als de nacht erg koud is.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA49#v=onepage&q&f=false p. 50, 51]. [https://web.archive.org/web/20230606102755/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA49#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> De roestplaats wordt weer groepsgewijs verlaten als de zon opkomt.<ref name="turner49" />

Tijdens het broedseizoen besteden paartjes veel aandacht aan hun jongen en zijn de kolonies in de roestplaatsen klein. De jongen groeien op in nesten gebouwd op beschutte plekken en de ouders rusten in de buurt.<ref name="anwb" /> In de overwinteringsgebieden vormen boerenzwaluwen grotere kolonies rond hun roestplaatsen, soms met duizenden vogels. In Nigeria is een roestplaats waargenomen met naar schatting 1,5 miljoen vogels.<ref>{{en}} {{Citeer journal|author=R.G. Bijlsma & B. van den Brink|year=2005|title= A Barn Swallow ''Hirundo rustica'' roost under attack: timing and risks in the presence of African Hobbies ''Falco cuvieri''|journal= Ardea |volume=93|issue=1|pages=37–48|url=http://www.avibirds.com/pdf/b/boerenzwaluw1.pdf|format=pdf}}</ref>
Overdag foerageren ze rond de roestplaats in een straal van ongeveer 50 kilometer. Tijdens periodes van aanhoudende droogte zoeken ze hun voedsel ook verderop.<ref name="turner49">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA49#v=onepage&q&f=false p. 49]</ref>

Roestplaatsen bevinden zich bij voorkeur in rietvelden of andere dichte begroeiing, maar soms kiezen boerenzwaluwen hun roestplaatsen in de stad, met name in [[India]] en [[Zuidoost-Azië]]. Ze lijken zich daar niet te storen aan het verkeerslawaai en overnachten op elektriciteitsdraden, bomen en dakranden. In de schemering profiteren ze van insecten die aangetrokken worden door de straatverlichtinɡ.<ref name="turner49" />

=== Agressie tegenover soortgenoten ===
[[Bestand:Sivanok.jpg|thumb|De boerenzwaluw is weinig tolerant wat zijn rustplek betreft, ook tegenover andere zwaluwsoorten zoals deze [[oeverzwaluw]]en (''Riparia riparia'').]]

Hoewel de boerenzwaluw een sociale vogel is, is hij soms weinig tolerant tegen zijn soortgenoten (en ook jegens andere zwaluwsoorten). Wanneer de boerenzwaluwen neerstrijken, bijvoorbeeld in hun roestplaats, rijzen er vaak conflicten over een favoriet plekje. Ook tijdens het broedseizoen komen conflicten veel voor, bijvoorbeeld wanneer vrouwtjes veren en ander geschikt nestmateriaal verzamelen. Wanneer de eieren zijn uitgekomen wordt het nest door het mannetje fel verdedigd tegen andere mannetjes.<ref name="turner51" />

Agressie tegenover soortgenoten uit zich onder andere in het wijd opensperren van de snavel en elkaar pikken. Indien een boerenzwaluw toegeeft, onderwerpt hij zich door zijn snavel van de opponent af te wenden. Als beide boerenzwaluwen niet toegeven neemt de agressie vaak toe en worden er zelfs achtervolgingen in de lucht gehouden, waarbij beide vogels hun alarmkreten laten horen. Fysiek geweld komt vooral voor tussen mannetjes. Zulke gevechten kunnen urenlang duren, soms met fatale gevolgen.<ref name="turner51" />

=== Voedsel en jacht ===
[[Bestand:Hirundo rustica hunting.jpg|thumb|De boerenzwaluw voedt zich voornamelijk met vliegende insecten, die hij tot laag boven de grond vangt.]]

[[Insecten]] maken ongeveer 99 procent van het dieet uit.<ref name="umich" /> Net als de meeste [[Insectivoor|insectenetende]] vogels, zoals andere [[Zwaluwen (zangvogels)|zwaluwsoorten]] en [[gierzwaluwen]],<ref group=kleine-letter>In tegenstelling tot wat de Nederlandse naam suggereert worden [[gierzwaluwen]] niet taxonomisch ingedeeld onder de [[Zwaluwen (zangvogels)|zwaluwen]] (Hirundinidae) (een familie behorende tot de orde van de [[zangvogels]]), maar onder de [[gierzwaluwachtigen]] (Apodiformes), een orde waartoe ook de [[kolibries]] worden gerekend.</ref> vangt de boerenzwaluw voornamelijk vliegende insecten. Doordat de boerenzwaluw zowel in zijn broedgebied als in zijn overwinteringsgebied profiteert van een overvloed aan vliegende insecten bestaat er slechts weinig voedselconcurrentie met soortgenoten of andere diersoorten.<ref>{{en}} {{aut|John Eastman}}, [https://books.google.nl/books?id=4s039PKpc4kC&lpg=PA212&ots=5C25pIbGGP&dq=food%20competition%20barn%20swallow&hl=nl&pg=PA212#v=onepage&q=food%20competition%20barn%20swallow&f=false ''The Eastman Guide to Birds''] (Stackpole Books, 2000)</ref> Bovendien jaagt de boerenzwaluw op grotere insecten dan de meeste andere vogels.<ref name="turner32" /> In de broedgebieden maken grote [[tweevleugeligen]] (vliegen en muggen) ongeveer 70 procent van zijn dieet uit, gevolgd door [[bladluizen]]. Voordat het aantal insecten te veel afneemt trekken de boerenzwaluwen met hun jongen naar het overwinteringsgebied. Hier voedt de boerenzwaluw zich voornamelijk met [[vliesvleugeligen]], met name met vliegende [[mieren]]. Andere insecten waarop de boerenzwaluw ook jaagt zijn onder andere [[Nachtvlinder (dier)|nachtvlinders]] en [[kevers]].<ref name="bank" />

In tegenstelling tot de meeste zwaluwsoorten [[Foerageren|foerageert]] de boerenzwaluw voornamelijk erg laag, van vlak boven het maaiveld of het wateroppervlak tot zeven à acht meter hoogte. Op deze hoogte komen over het algemeen meer en grotere insecten voor dan hoger in de lucht.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA46#v=onepage&q&f=false p. 46]</ref> Op het land anticipeert hij op allerlei factoren die insecten verstoren, zoals de beweging van mensen, dieren of landbouwvoertuigen. Boven het water vangt hij insecten vanaf het wateroppervlak en begroeiingen langs de oever. Bij aanhoudend slecht weer voedt de boerenzwaluw zich ook met insecten die hij van wanden of daken van gebouwen plukt.<ref name="umich" />

[[Bestand:Fecskek15.jpg|thumb|links|Voeding van een vliegvlugge juveniel]]

Boerenzwaluwen jagen gewoonlijk in grote groepen, maar wanneer er voor jongen gezorgd moet worden, jagen koppeltjes getweeën. Ze verzamelen meestal enkele tientallen insecten in hun [[Krop (darmkanaal)|krop]] voordat ze terugkeren naar hun jongen in het nest. Soms vergaren ze aanzienlijk grotere aantallen: bij één studie zijn tot 175 exemplaren in de krop aangetroffen.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA39#v=onepage&q&f=false p. 39]. [https://web.archive.org/web/20230606103030/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA39#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

Wanneer boerenzwaluwen zich klaarmaken voor de trek komen ze bijeen in groepen van soms wel duizenden exemplaren, om gezamenlijk op insecten te jagen en zo voldoende vetreserves op te bouwen. Aan het eind van de broedperiode is dit extra belangrijk, aangezien boerenzwaluwen die voor hun jongen hebben gezorgd veel gewicht hebben verloren.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA147#v=onepage&q&f=false p. 147]</ref> Rietbedden zijn een favoriete foerageerplaats omdat zich hier veel grote insecten bevinden. Bovendien bieden rietbedden een goede beschutting tegen roofvogels. Ook tijdens de trek blijft de boerenzwaluw zonder pauzes op insecten jagen.<ref>{{en}} {{Citeer web|last = Pilastro|first = Andrea|title = The EURING Swallow Project in Italy|url = http://www.euring.org/about_euring/newsletter2/euring_swallows_italy.htm|date = December 1998|work = Euring Newsletter, Volume 2|accessdate = 11 juni 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071203210458/http://www.euring.org/about_euring/newsletter2/euring_swallows_italy.htm|archivedate = 3 december 2007|deadurl = yes}}</ref> Ze kunnen slechts weinig vet opslaan en dat terwijl ze veel energie verbruiken tijdens de trek.<ref name="envelop">{{Citeer tijdschrift| 1=Jansma| 2=Nadja| datum=2011| titel=Een envelopje met vleugels| tijdschrift=Vogels ([[Vogelbescherming Nederland]])| jaargang=2011| nummer=01| pp=8-13| taal=nl}}</ref> Een bijzondere waarneming is dat insecten voor de boerenzwaluw ook een bron van water kunnen zijn, namelijk daar waar vliegen met hun spijsvertering het water uit een oase dat voor de vogels giftig is ontgiften.<ref>{{en}} BBC Natural History Unit, ''[[Africa (televisieserie)|Africa]]'' (2013)</ref>

Overwinterende boerenzwaluwen vertonen foerageergedrag dat kan uiteenlopen als ze verschillende broedgebieden hebben. Populaties die [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] als broedgebied hebben, jagen in hun overwinteringsgebied voornamelijk boven graslanden, terwijl groepen die in [[Zwitserland]] broeden een voorkeur hebben voor bosgebied.<ref>{{en}} {{Citeer journal|last = Evans|first = K. L.|author2 = Wadron, S.|author3 = Bradbury, R. B.|year = 2003|title = Segregation in the African wintering grounds of English and Swiss Barn Swallows ''Hirundo rustica'': a stable isotope study|journal = Bird Study|volume = 50|issue = 3|pages = 294–299|doi = 10.1080/00063650309461322 | issn=0006-3657}}</ref>
{{Clearleft}}

=== Vlieggedrag ===
{{afbeelding combi
| afb1 = Hirundo rustica -flying -Chicago -USA-8.jpg
| caption1 = De veelzijdige staart van de boerenzwaluw draagt bij aan zijn hoge wendbaarheid.
| afb2 = Luftbetankung einer Schwalbe.JPG
| caption2 = De boerenzwaluw is in staat om tijdens het vliegen water te scheppen.
}}
De boerenzwaluw heeft een sierlijke vlucht, waarbij hij snelle vleugelslagen regelmatig afwisselt met duik- of glijvluchten. Samen met het gestroomlijnde lichaam en de lange staart- en vleugelveren zorgt deze manier van vliegen ervoor dat de boerenzwaluw ongeveer veertig procent minder energie verbruikt dan een gemiddelde vogel van hetzelfde formaat.<ref name="turner30">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA30#v=onepage&q&f=false p. 30]</ref><ref group=kleine-letter>Sommige zwaluwen, zoals de [[huiszwaluw]], maken nog langere glijvluchten en sparen zo nog meer energie uit.</ref> De snelheid is niet bijzonder hoog en varieert tussen de 4 en 19 meter per seconde,<ref name="turner28" /> met een geschatte vleugelslag van 5 tot 9 slagen per seconde.<ref>{{en}} {{Citeer journal|last= Liechti|first= Felix|author2= Bruderer, Lukas|date= 15 augustus 2002|url= http://jeb.biologists.org/cgi/reprint/205/16/2461|publisher= The Company of Biologists|title= Wingbeat frequency of barn swallows and house martins: a comparison between free flight and wind tunnel experiments|journal= The Journal of Experimental Biology|volume= 205|issue= 16|pages= 2461–2467|accessdate= 22 mei 2015|pmid= 12124369}}<br>{{en}} {{Citeer journal |last=Park |first=Kirsty |author2=Rosén, Mikael |author3=Hedenström, Anders |year=2001 |title=Kinematics of the barn swallow (''Hirundo rustica'') over a wide range of speeds in a wind tunnel |journal=The Journal of Experimental Biology |volume=204 |issue=15 |pages=2741–2750 |url=http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/204/15/2741 |accessdate=22 mei 2015 |pmid=11533124 |first2=M |first3=A |issn=0022-0949 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071109084723/http://jeb.biologists.org/cgi/content/full/204/15/2741 |archivedate=9 november 2007 |deadurl=yes }}</ref> Als de boerenzwaluw aan het foerageren is bedraagt de snelheid meestal 8 tot 11 meter per seconde. Tijdens de trek spaart de boerenzwaluw energie uit door zo laag mogelijk over de grond en het water te vliegen, waarbij zijn gemiddelde snelheid rond de 12 meter per seconde ligt.<ref name="turner28" />{{Refn|group=kleine-letter|Zijn schijnbaar onuitputtelijke energievoorraad heeft de boerenzwaluw in [[Zambia]] de bijnaam ''Nyankalema'' geleverd: 'de vogel die nooit moe wordt'.<ref>{{en}} {{aut|Mike Dilger}}, ''[https://books.google.nl/books?id=8JQeDAAAQBAJ&lpg=PT279&ots=1oUVXLrcYt&dq=zambia%20barn%20swallow%20tired&hl=nl&pg=PT279#v=onepage&q=zambia%20&f=false Nightingales in November: A Year in the Lives of Twelve British Birds]'' (Bloomsbury Publishing, 2016). [https://web.archive.org/web/20230606101903/https://books.google.nl/books?id=8JQeDAAAQBAJ&lpg=PT279&ots=1oUVXLrcYt&dq=zambia%20barn%20swallow%20tired&hl=nl&pg=PT279#v=onepage&q=zambia%20&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>}}

Dankzij zijn lange vleugels en zijn speciale staart is de boerenzwaluw wendbaarder dan de meeste andere insectenetende vogels, zoals [[oeverzwaluw]]en en [[gierzwaluwen]].<ref name="turner32">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA32#v=onepage&q&f=true p. 32]. [https://web.archive.org/web/20230606102938/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA32#v=onepage&q&f=true Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> De boerenzwaluw gebruikt vooral zijn staart als roer. Hij kan deze in diverse hoeken draaien en wanneer hij zijn staartveren spreidt, creëert hij desgewenst meer [[luchtweerstand]] of [[liftkracht]] van de staart, waardoor hij in staat is om scherpe draaibewegingen te maken.<ref name="turner30" /> Uit onderzoek blijkt dat de wendbaarheid van de boerenzwaluw met hogere snelheid nog toeneemt.<ref name="turner28">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA28#v=onepage&q&f=false p. 28]</ref> Hierdoor kan de boerenzwaluw grotere insecten vangen en loopt hij weinig risico wanneer hij dicht langs obstakels vliegt of laag over de grond scheert. De boerenzwaluw is in staat om tijdens zijn vlucht water te drinken door met geopende snavel laag over meren of rivieren te vliegen.<ref name="umich">{{en}} {{Citeer web |last=Dewey |first=Tanya |author2=Roth, Chava |title=''Hirundo rustica'' |url=http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Hirundo_rustica.html |year=2002 |work=Animal Diversity Web |publisher=University of Michigan Museum of Zoology |accessdate=21 juni 2015 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071210232505/http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Hirundo_rustica.html |archivedate=10 december 2007 |deadurl=no }}</ref> Een bad nemen gaat op een gelijksoortige wijze: de boerenzwaluw duikt tijdens de vlucht voor een kort moment in het water.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA50&dq=barn%20swallow%20bathing&hl=nl&pg=PA50#v=onepage&q=barn%20swallow%20bathing&f=false p. 50]. [https://web.archive.org/web/20230606102517/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PA50&dq=barn%20swallow%20bathing&hl=nl&pg=PA50#v=onepage&q=barn%20swallow%20bathing&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

[[Bestand:Barn swallow (Hirundo rustica rustica) singing.jpg|thumb|links|{{audio|Hirundo rustica - Barn Swallow - XC83449.ogg|Zang}}<ref group=kleine-letter>Opname gemaakt in [[Minnesota]] (Verenigde Staten)</ref><br />{{audio|BarnSwallows.ogg|Normale roep}}<ref group=kleine-letter>Opname gemaakt in [[Trenton (New Jersey)|Trenton]] (Verenigde Staten)</ref>]]

=== Zang ===
De boerenzwaluw is relatief rustig als hij overwintert, maar luidruchtig in het broedseizoen. Het mannetje zingt zowel tijdens de vlucht als wanneer hij is neergestreken en gebruikt zijn zang om vrouwtjes aan te trekken, om ze tot broeden aan te zetten en om rivaliserende mannetjes weg te houden.<ref name="turner64">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA64v=onepage&q&f=false p. 64]. [https://web.archive.org/web/20230606103239/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA64v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Het lied van het mannetje is een vrolijk, helder gekwetter dat klinkt als ''tri-triet'' en soms een frase beëindigt met een droog geknars, waarbij de laatste noot omhoog gaat. Vrouwtjes hebben een minder breed repertoire en laten enkel een simpel gekwetter horen.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA59#v=onepage&q&f=false p. 59, 60]</ref>

De boerenzwaluw communiceert met zijn soortgenoten door zijn kenmerkende roep, een luid ''wit'' of ''wit-wit'' dat meerdere keren wordt herhaald. Als katten of andere roofdieren in de buurt zijn laat de boerenzwaluw een luid ''siFLITT'' horen, bij [[roofvogels]] is dat een luid ''flitt-flitt''.<ref name="anwb">{{nl}} {{aut|L. Svensson, P.J. Grant}}, [https://books.google.nl/books?id=YqHlOcjmanYC&lpg=PA242&ots=6agL8fRzt2&dq=omschrijving%20roep%20boerenzwaluw&hl=nl&pg=PA242#v=onepage&q=boerenzwaluw&f=false ''Vogelgids van Europa''] (ANWB Media, 2005). [https://web.archive.org/web/20230606102031/https://books.google.nl/books?id=YqHlOcjmanYC&lpg=PA242&ots=6agL8fRzt2&dq=omschrijving%20roep%20boerenzwaluw&hl=nl&pg=PA242#v=onepage&q=boerenzwaluw&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>
{{Clearleft}}

=== Verzorging ===
{{afbeelding combi
| afb1 = Barn Swallows, Arizona (4892953109) crop.jpg
| caption1 = Boerenzwaluwen besteden veel aandacht aan de verzorging van hun verenkleed.
| afb2 = Feather hole.jpg
| caption2 = Gaten in de staartveren veroorzaakt door een ''[[Brueelia]]''-luis
}}
Boerenzwaluwen [[Rui (biologie)|ruien]] over het algemeen vroeg in de overwinteringsperiode. Volwassen vogels in een goede lichaamsconditie zijn korter in de rui aangezien hun veren sneller aangroeien.<ref>{{en}} {{Citeer journal |author= Javier Pérez-Tris, Javier De la Puente, Jesús Pinilla, Ana Bermejo|year= januari 2001|title= Body moult and autumn migration in the barn swallow Hirundo rustica: is there a cost of moulting late?|journal= Annales Zoologici Fennici|publisher= Finnish Zoological and Botanical Publishing Board|volume= |issue= 38|pages= 139-148|url= https://www.researchgate.net/publication/234056979_Body_moult_and_autumn_migration_in_the_barn_swallow_Hirundo_rustica_is_there_a_cost_of_moulting_late}}</ref> Het verenkleed wordt het hele jaar door verzorgd, vooral in de rustmomenten. Boerenzwaluwen strekken hun vleugels uit of maken hun veren schoon door hun snavel door de veren te halen, waarbij ze vet uit hun [[stuitklier]] gebruiken. Moeilijk te bereiken plekken, zoals de kop en de nek, worden meestal in de vlucht behandeld; hiervoor reiken ze met hun poot over de vleugel heen.

Tijdens het schoonmaken worden [[vogelluizen]] en andere [[dierluizen]] verwijderd die gaten in de staart- en vleugelveren veroorzaken. Dit zijn voornamelijk luizen van de familie [[Philopteridae]], zoals ''[[Brueelia domestica]]'' en ''[[Philopterus microsomaticus]]''.<ref>{{en}} {{Citeer journal|year = 2008|url = http://www.zoologia.hu/list/Vas_et_al.pdf|format = pdf|title = The feather holes on the barn swallow ''Hirundo rustica'' and other small passerines are probably caused by ''Brueelia'' spp. lice|journal = Journal of Parasitology|volume = 94|issue = 6|pages = 1438–1440|doi = 10.1645/GE-1542.1|pmid = 18576840|last1 = Vas|first1 = Z|last2 = Csörgo|first2 = T|last3 = Møller|first3 = A P|last4 = Rózsa|first4 = L|issn = 0022-3395|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230415214301/http://www.zoologia.hu/list/Vas_et_al.pdf|archiefdatum=2023-04-15}}</ref> Geslachtsrijpe mannetjes besteden het meeste aandacht aan de verzorging van hun verenkleed, aangezien een vrouwtje minder snel zal paren met een mannetje dat parasieten draagt.<ref name="turner50">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA49#v=onepage&q&f=false p. 50]</ref>

Bij warm weer zoeken boerenzwaluwen de schaduw op, maar doen soms juist het tegenovergestelde. Vooral in de morgen komen boerenzwaluwen bij elkaar om gezamenlijk te zonnebaden. Meestal liggen ze voorover op de oppervlakte en spreiden ze de vleugels en staartveren wijd uit elkaar. Een zonnebad duurt meestal een aantal minuten, zelfs op hete oppervlakten. Er zijn boerenzwaluwen waargenomen die bij een meteorologische temperatuur van 30 tot 36&nbsp;°C aan het zonnebaden waren op een dak waar de temperatuur rond de 50&nbsp;°C lag. Waarom boerenzwaluwen dit doen is niet zeker, maar mogelijk is zonnebaden een middel om van parasieten af te komen.<ref name="turner50" />

=== Predatoren ===
Grote groepen boerenzwaluwen trekken vaak [[Uilen (orde)|uilen]] en [[roofvogels]] aan. [[Valkachtigen|Valken]] zoals de [[Afrikaanse boomvalk]] en de [[Slechtvalk (vogel)|slechtvalk]] behoren door hun grote snelheid en wendbaarheid tot de belangrijkste natuurlijke vijanden.<ref>{{en}} {{Citeer journal|first = Yasuo|last = Ezaki|author2 = Mizota, Hiromi|title = Wintering of a Peregrine Falcon on an electricity pylon and its food in a suburban area of western Japan|journal = Ornithological Science|volume = 5|pages = 211–216|year = 2006|doi = 10.2326/osj.5.211|issue = 2}}</ref> Andere dieren die op boerenzwaluwen en hun kroost jagen zijn bijvoorbeeld [[Meeuwen (vogels)|meeuwen]], [[slangen]] en [[roofdieren]] als [[wasberen]], [[marters]], [[lynxen]] en [[wilde kat]]ten.<ref name="umich" />

Een boerenzwaluw verdedigt zich bij een dergelijke aanval zeer fel en krijgt vaak hulp van soortgenoten. Samen vormen ze een cirkel rond de belager, laten hun alarmkreet horen en duiken een voor een naar beneden om aan te vallen. Boerenzwaluwen verjagen regelmatig dieren die ze als een bedreiging bezien, maar geen werkelijk gevaar vormen, zoals [[Duiven (vogels)|duiven]], [[IJsvogels|ijsvogels]] en [[reigers]]. Wanneer de opponent vlucht, blijven de boerenzwaluwen hem soms achtervolgen. Vooral wanneer een nest wordt genaderd vertoont de boerenzwaluw zeer agressief gedrag en valt vrijwel altijd aan, ongeacht de grootte van de belager.<ref name="turner51">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA51#v=onepage&q&f=false p. 51]. [https://web.archive.org/web/20230606102904/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA51#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

== Voortplanting en ontwikkeling ==
De geslachtsrijpe mannetjes trekken eerder naar de broedgebieden dan de vrouwtjes en de jongere mannetjes. Zo hebben ze genoeg tijd om een geschikte nestplaats in een beschutte omgeving uit te zoeken. Wanneer een mannetje een plek heeft uitgekozen, laat hij dit aan de vrouwtjes weten door zijn zang en een cirkelvormige vlucht. Een mannetje dat succesvol was in het vorige broedseizoen vormt soms opnieuw een koppel met datzelfde vrouwtje.<ref name="umich" /> Mannetjes die in het broedgebied aankomen terwijl er al vrouwtjes zijn gearriveerd maken minder kans op nageslacht. De late aankomst kan voor de vrouwtjes een aanwijzing zijn voor een slechte conditie. Bovendien is de kans op een derde broedsel minder groot wanneer het nest pas laat wordt gebouwd.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA75#v=onepage&q&f=false p. 75]. [https://web.archive.org/web/20230606103326/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA75#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

=== Hofmakerij ===
{{Dubbele afbeelding
| 1=right
| 2= Hirundo rustica gutturalis (in flight).JPG
| 3=227
| 4= Hirundo rustica0.jpg
| 5=120
| 6= Mannetjes waarvan de staartveren lang zijn en veel witte vlekken hebben (links) zijn het meest in trek bij de vrouwtjes. Asymmetrische staartveren (rechts) zijn voor vrouwtjes een mogelijk bewijs van een slechte gezondheid.
}}
Het succes van een mannetje dat op zoek is naar een partner hangt voor een groot deel af van het uiterlijk van zijn staartveren.<ref>{{en}} {{Citeer journal |last = Saino|first = Nicola|author2 = Romano, Maria|author3 = Sacchi|author4 = Roberto|author5 = Ninni, Paola|author6 = Galeotti, Paolo|author7 = Møller, Anders Pape|date = September 2003|title = Do male barn swallows (''Hirundo rustica'') experience a trade-off between the expression of multiple sexual signals?|url = https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology-and-sociobiology_2003-09_54_5/page/465|journal = Behavioral Ecology and Sociobiology|volume = 54|issue = 5|pages = 465–471|doi = 10.1007/s00265-003-0642-z}}</ref> Tijdens de hofmakerij spreidt hij daarom zijn staart, zodat het vrouwtje de staartveren goed kan bekijken.<ref>{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA3#v=onepage&q=barn&f=false p. 3]. [https://web.archive.org/web/20230606101747/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA3#v=onepage&q=barn&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Instinctief weten vrouwtjes dat een mannetje met langere staartveren over het algemeen langer leeft en beter bestand is tegen ziektes. Bovendien zal zijn nageslacht ook het meest levensvatbaar zijn.<ref name="Moller">{{en}} {{Citeer boek |last = Møller|first = Anders Pape|year = 1994|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1688894/ |title = Sexual Selection and the Barn Swallow|location = Oxford|publisher = Oxford University Press|isbn = 0-19-854028-0|pagina's = p.245}}</ref> Mannetjes met lange staartveren hebben ook grotere witte vlekken op de staart. [[Dierluizen]] die zich met veren voeden hebben een voorkeur voor witte veren. Een onderzoek in 1999 wees uit dat vrouwtjes een voorkeur hebben voor mannetjes die veel onbeschadigde witte vlekken op de staart hebben en dus weinig of geen parasieten dragen.<ref>{{en}} {{Citeer journal |last = Kose|first = Mati|author2 = Mänd, Raivo|author3 = Møller, Anders Pape|date = December 1999|title = Sexual selection for white tail spots in the barn swallow in relation to habitat choice by feather lice|journal = Animal Behaviour|volume = 58|issue = 6|pages = 1201–1205|doi = 10.1006/anbe.1999.1249|pmid = 10600140|issn = 0003-3472}}</ref> Een derde factor waar het wijfje op let is de symmetrie van de staart. Asymmetrische staarten kunnen erfelijk zijn en het gevolg van incest of mutaties, maar ook andere factoren kunnen een lengteverschil in de buitenste staartveren veroorzaken, zoals slechte voeding, ziektekiemen of parasitisme. Asymmetrische staarten zijn daarom vaak een teken van een zwakke gezondheid of erfelijke aandoeningen.<ref name="umich" /> Bovendien beïnvloedt asymmetrie in de staart de wendbaarheid tijdens de jacht, waardoor het mannetje minder voedsel kan verzamelen voor de jongen.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA35#v=onepage&q&f=false p. 35]</ref>

=== Paring ===
Koppels blijven tot het einde van het broedseizoen bij elkaar en werken nauw samen met het maken en verdedigen van hun nest. Toch zijn boerenzwaluwen niet strikt [[Monogamie|monogaam]]. Mannetjes [[paren]] met vrouwtjes van andere koppels om meer nakomelingen te krijgen, en vrouwtjes [[paren]] regelmatig met andere, aantrekkelijke mannetjes dan hun partner om zo nakomelingen te krijgen die ook aantrekkelijker en dus succesvoller zullen zijn.<ref>{{en}} {{Citeer journal |last = Møller|first = Anders Pape|author2 = Tegelstrom, Håkan|date = November 1997|title = Extra-pair paternity and tail ornamentation in the barn swallow|url = https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology-and-sociobiology_1997-11_41_5/page/353|journal = Behavioral Ecology and Sociobiology|volume = 41|issue = 5|pages = 353–360|doi = 10.1007/s002650050395}}</ref> Een mannetje bewaakt zijn vrouwtje opdat het niet wordt lastiggevallen door andere mannetjes en hij de vader zal zijn van de jongen in hun nest.<ref>{{en}} {{Citeer journal |last = Møller|first = Anders Pape|date = oktober 1985|title = Mixed reproductive strategy and mate guarding in a semi-colonial passerine, the swallow Hirundo rustica|url = https://archive.org/details/sim_behavioral-ecology-and-sociobiology_1985-10_17_4/page/401|journal = Behavioral Ecology and Sociobiology|volume = 17|issue = 4|pages = 401–408|doi = 10.1007/BF00293220}}</ref> Soms laat een mannetje misleidende waarschuwingsgeluiden horen om een paring tussen zijn partner en een ander mannetje te verstoren.<ref>{{en}} {{Citeer journal |last = Møller|first = Anders Pape|year = 1990|title = Deceptive use of alarm calls by male swallows, Hirundo rustica: a new paternity guard|journal = Behavioral Ecology|volume = 1|issue = 1|pages = 1–6|doi = 10.1093/beheco/1.1.1}}</ref>

In [[Noord-Amerika]] zijn [[Hybride (biologie)|kruisingen]] van de boerenzwaluw aangetroffen met de [[Amerikaanse klifzwaluw]] (''Petrochelidon pyrrhonota'') en de [[holenzwaluw]] (''P. fulva''). Kruisingen van de boerenzwaluw en de [[huiszwaluw]] (''Delichon urbicum'') komen in [[Eurazië]] veel voor en zijn een van de talrijkste hybriden onder de [[zangvogels]].<ref name="Moller" /><ref name="turnerrose9">{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA9&ots=pHTp2_upzG&dq=barn&hl=nl&pg=PA9#v=onepage&q=house%20martin&f=false p. 9]. [https://web.archive.org/web/20230606101656/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA9&ots=pHTp2_upzG&dq=barn&hl=nl&pg=PA9#v=onepage&q=house%20martin&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

=== Nest ===
{{afbeelding combi
| afb1 = Hirundo rustica gutturalis.JPG
| caption1 = Het nest wordt gemaakt van vochtige aarde vermengd met speeksel.
| afb2 = Hirundo June 2013-3.jpg
| caption2 = Boerenzwaluwen zijn weinig kieskeurig wat nestlocatie betreft.
}}
In gebieden waar zich veel goede nestplaatsen bevinden vormen boerenzwaluwen kleine kolonies, soms tot 3000 meter boven de zeespiegel.<ref name="umich" /> De tussenruimte tussen de nesten verschilt per gebied; in Europa is dit rond de vier à vijf meter, bij Noord-Amerikaanse nesten meestal minder dan drie meter. Wanneer de kolonie erg talrijk is worden de nesten soms dichter op elkaar gebouwd.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA51#v=onepage&q&f=false p. 51, 52]</ref> Binnen een kolonie heeft elk broedpaar rond het nest zijn eigen territorium dat tussen de 4 en 25 vierkante meter groot is. Het wordt onder andere gebruikt om te broeden, te foerageren en te rusten, en wordt vooral door het mannetje fel verdedigd tegen andere mannetjes en natuurlijke vijanden.<ref name="turner52">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA52#v=onepage&q&f=false p. 52]. [https://web.archive.org/web/20230606103637/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA52#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

Een nieuw nest wordt in vijf tot twaalf dagen door een koppel gebouwd. Oorspronkelijk bouwde de boerenzwaluw zijn nest voornamelijk tegen rotswanden en in grotten. Naarmate er meer menselijke bouwwerken verschenen ontstonden steeds meer alternatieven. Tegenwoordig kiest de vogel meestal voor makkelijk toegankelijke gebouwen of bouwt onder bruggen of afdaken.<ref group=kleine-letter>Nesten van zwaluwen zijn in Europa meestal eenvoudig te herkennen. De [[huiszwaluw]] bouwt zijn nest meestal aan de buitenzijde van een gebouw onder een overhang en de [[oeverzwaluw]] graaft tunnels in oevers en afgravingen. In het [[Middellandse Zeegebied]] bouwt de [[rotszwaluw]] zijn nest tegen rotswanden en de [[roodstuitzwaluw]], die zelden in kolonies broedt, maakt flesvormige nesten met een tunnelvormige ingang.</ref> In [[Noord-Amerika]] gaat de boerenzwaluw vaak een [[Mutualisme|samenwerkingsverband]] aan met [[visarend]]en en bouwt daartoe zijn nest onder het nest van deze visetende roofvogel. De visarend zal eventuele belagers van de boerenzwaluw afschrikken, terwijl de boerenzwaluw op zijn beurt zijn waarschuwingsroep zal laten horen wanneer roofdieren het op de jongen van de visarend gemunt hebben.<ref name="umich" /><ref group=kleine-letter>Wanneer een interactie plaatsvindt tussen twee organismen waarbij beide voordeel hebben spreekt men ook wel van [[mutualisme]].</ref> De boerenzwaluw is over het algemeen echter weinig kieskeurig wat de locatie betreft en nestelt zelfs succesvol op bewegende objecten, zoals boten en treinen.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA102#v=onepage&q&f=false p. 102, 108]. [https://web.archive.org/web/20230606103651/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA102#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

Het komvormige nest wordt zodanig tegen balken of uitstekende delen geplaatst dat de ouders de ingang aan de bovenzijde makkelijk in een horizontale vlucht kunnen bereiken. In de bek verzamelen beide zwaluwen modder die ze vervolgens vermengen met speeksel en op de constructie aanbrengen. Als versteviging gebruiken ze onder andere veren en plantaardig materiaal, zoals [[Grassenfamilie|gras]] en [[algen]].<ref>{{en}} {{Citeer journal|last = Duffin|first = K.|year = 1973|url = https://sora.unm.edu/node/128954|title = Barn Swallows use freshwater and marine algae in nest construction|journal = Wilson Bull.|volume = 85|pages = 237–238|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211214130615/https://sora.unm.edu/node/128954|archiefdatum=2021-12-14}}</ref> De binnenzijde wordt bedekt met zachte materialen als donsveertjes en haren van vee.

=== Broedsel ===
[[Bestand:Nest41.JPG|thumb|Een broedsel bestaat meestal uit vier à vijf eieren.]]

Aan het begin van het broedseizoen legt het vrouwtje ongeveer een week lang bijna elke dag één ei, meestal vroeg in de morgen tussen vier en acht uur. Het broedsel bedraagt gewoonlijk vier à vijf eieren, maar dit aantal kan variëren tussen de twee en acht. Een gemiddeld ei is 20 bij 14 millimeter groot en weegt ongeveer 1,9 gram. De schaal van het ei is wit en heeft een groot aantal rode en paarsbruine spikkels en vlekken.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA115#v=onepage&q&f=false p. 115]. [https://web.archive.org/web/20230606103706/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA115#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> In Europa [[Broeden|broedt]] het vrouwtje de eieren vrijwel alleen uit, maar in Noord-Amerika neemt het mannetje ongeveer een kwart van de broedtijd voor zijn rekening. Na 14 tot 19 dagen komen de eieren vrijwel tegelijk uit en worden de eierschalen door het vrouwtje uit het nest verwijderd.<ref name="turner130">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA130#v=onepage&q&f=false p. 130]</ref>

[[Bestand:Barn Swallow Hatchling.ogv|thumb|links|Video van een kuiken dat juist uit zijn ei komt]]

De jongen komen blind en naakt uit het ei en wegen op dat moment tussen de 1,5 en 1,9 gram. Na ongeveer zes dagen gaan de ogen open en na tien dagen verschijnen de eerste veren. In twee weken is het gewicht toegenomen tot 22 tot 25 gram en zijn de jongen dus zwaarder dan een volwassen boerenzwaluw. Vervolgens verliezen de huid en de veren veel water en neemt het gewicht weer af. Juvenielen blijven 18 tot 23 dagen in het nest en worden gevoerd door beide ouders.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA130#v=onepage&q&f=false p. 130-132]</ref> Al snel leren de jongen het geluid van hun ouders herkennen en laten ze hun roep horen wanneer een van hen het nest nadert.<ref name="turner66">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA66#v=onepage&q&f=false p. 66]</ref>

Het nest wordt door beide ouders beschermd tegen natuurlijke vijanden en vooral het mannetje zal zeer dicht naar een belager van het nest toe vliegen om deze te verjagen.<ref name="Moller" /> Het nest wordt niet alleen belaagd door dieren op zoek naar voedsel, zoals katten of roofvogels, maar ook door [[huismus]]sen. Het is regelmatig waargenomen dat deze de eieren vernietigen of de jongen doden, maar waarom ze dit doen is niet bekend. Regelmatig heeft dit tot een matig broedresultaat geleid in Noord-Amerika en Europa. [[Broedparasiet|Broedparasitisme]] door [[Molothrus|koevogels]] in Noord-Amerika of [[koekoeken]] in [[Eurazië]] komt slechts zelden voor in nesten van boerenzwaluwen.<ref name="turner158">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA158#v=onepage&q&f=false p. 158]. [https://web.archive.org/web/20230606103803/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA158#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Vrijgezelle mannelijke soortgenoten vormen een groter gevaar. Deze zijn erg competitief en in hun drang om nageslacht te kunnen verwekken doden ze geregeld de jongen in een nest. Het vrouwtje verlaat na de dood van haar kroost haar oude partner en paart met een ander, meestal met het mannetje dat haar nakomelingen omgebracht heeft.<ref name="sharon" /> [[Mijten]] zijn ook een bedreiging voor de juvenielen en veroorzaken bloedingen en verzwakking van het [[immuunsysteem]], vaak met de dood tot gevolg. Als een nest geïnfecteerd raakt, daalt de overlevingskans van het eerste broedsel van ongeveer 90 naar 65 procent.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA160#v=onepage&q&f=false p. 160], [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA162#v=onepage&q&f=false 162]. [https://web.archive.org/web/20230606103828/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA160#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

In de broedperiode wordt doorgaans een tweede broedsel grootgebracht en soms zelfs een derde.<ref name="info">{{nl}} Zwaluwen.info: [http://www.zwaluwen.info/boerenzwaluw/ Boerenzwaluw]</ref> Mannetjes uit het eerste broedsel helpen vaak hun ouders met het uitbroeden van de eieren en het verdedigen en repareren van het nest, dat vaak ook in latere jaren nog wordt gebruikt.

<div class="toccolours" style="float:left;border:1;width:100%">
<gallery mode="packed" heights="130px" style="font-size:85%" caption="Van ei tot juveniel:">
Hatching barn swallow (Hirundo rustica) nestlings, nest, eggs; baby babies birds.JPG|Pasgeboren kuikens
Barn Swallow nestling, Hirundo rustica; baby bird begging, gaping, nests; Mississippi.JPG|Juvenielen van enkele dagen oud
Swallow August 2013-1.jpg|Juvenielen van ongeveer een week oud
Hirundo rustica.jpg|Juvenielen van ongeveer twee weken oud
Hirundo rustica -West Sussex, England -chick-8 (1).jpg|Een juveniel kort na het verlaten van het nest
</gallery>
</div>
{{Clearleft}}

=== Latere leeftijd ===
[[Bestand:Barn Swallow Molting (8712939016).jpg|thumb|Jonge boerenzwaluw in de [[Rui (biologie)|rui]] ]]

Nadat juvenielen het nest hebben verlaten worden ze nog ongeveer een week lang door de ouders gevoerd. Bij het naderen van een van de ouders laten de jongen hun roep horen; ze houden zich echter stil wanneer een andere boerenzwaluw nadert.<ref name="turner66" /> Een boerenzwaluw is na 33 tot 35 dagen volgroeid, maar verliest zijn juveniele verenkleed pas tijdens de [[Rui (biologie)|rui]] in het overwinteringsgebied.<ref>{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA4#v=onepage&q&f=false p. 4], [https://books.google.nl/books?id=HxjSBAAAQBAJ&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA133#v=onepage&q&f=false 133]. [https://web.archive.org/web/20230606101803/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA4#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

Jonge boerenzwaluwen zijn meestal in het eerstvolgende broedseizoen al geslachtsrijp, al zal hun nest dan nog niet zoveel eieren bevatten als dat van oudere vogels.<ref name="umich" /> De mannetjes leven doorgaans langer dan de vrouwtjes en worden gemiddeld vier jaar oud.<ref>{{en}} [http://www.sararegistry.gc.ca/virtual_sara/files/cosewic/sr_barn_swallow_0911_eng.pdf COSEWIC Assessment and Status Report on the Barn Swallow ''Hirundo rustica'' in Canada] (mei 2011)</ref> De hoogst gedocumenteerde leeftijd voor een boerenzwaluw bedraagt meer dan elf jaar.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA167#v=onepage&q&f=false p. 167]. [https://web.archive.org/web/20230606103940/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA167#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

== Taxonomie ==
[[Bestand:Nederlandsche vogelen (KB) - Hirundo rustica_(030b).jpg|thumb|Boerenzwaluw in ''[[Nederlandsche vogelen]]'' door [[Cornelius Nozeman]] en [[Christiaan Sepp]] (1770)]]

[[Carl Linnaeus|Linnaeus]] gaf de boerenzwaluw in 1758 in ''[[Systema naturae]]'' de [[wetenschappelijke naam]] ''Hirundo rustica'', en verwees daarbij naar eerdere beschrijvingen door [[Conrad Gesner]], [[Ulisse Aldrovandi]], [[Jan Jonston]], [[Francis Willughby]], [[John Ray]], [[Eleazar Albin]] en [[Johann Leonhard Frisch]].<ref>{{la}} {{aut|[[Carl Linnaeus|Linnaeus, C.]]}} (1758). [https://www.biodiversitylibrary.org/page/727100 ''Systema naturae'' 10e editie, deel 1, p. 191] <small>Geraadpleegd op 12 juli 2015</small>. [https://web.archive.org/web/20230422122626/https://www.biodiversitylibrary.org/page/727100 Gearchiveerd] op 22 april 2023.</ref>{{Refn|group=kleine-letter|In sommige beschrijvingen van vóór 1758 werden Latijnse namen geïntroduceerd als ''Hirundo domestica'' en ''Hirundo vulgaris''.<ref>{{en}} {{aut|John Hill}}, [https://books.google.nl/books?id=ctxZAAAAcAAJ&lpg=PA512&ots=fjnopRVQBr&dq=hirundo%20domestica&hl=nl&pg=PA512#v=onepage&q=hirundo%20domestica&f=false ''A General Natural History: Or, New and Accurate Descriptions Of The Animals, Vegetables, and Minerals, Of the Different Parts of the World''] (Thomas Osborne, 1752)</ref>}} Zwaluwen van verschillende [[soort]]en van het geslacht ''[[Hirundo]]'' kunnen sterk met elkaar overeenkomen, wat het maken van een indeling in soorten bemoeilijkt. De [[roodkeelzwaluw]] (''H. lucida'') bijvoorbeeld lijkt sterk op de boerenzwaluw en werd voorheen wel als de [[ondersoort]] ''H. r. lucida'' van de boerenzwaluw beschouwd.

=== Ondersoorten ===
Er bestaat geen eenduidigheid over het aantal ondersoorten van de boerenzwaluw. Zes ondersoorten zijn algemeen erkend, maar er zijn er een aantal meer die nog worden betwist. Het betreft voornamelijk zwaluwen die in het oosten van Azië broeden. In onderstaand overzicht is ook ''H. r. saturata'' opgenomen; deze ondersoort wordt door een groot aantal biologen erkend.<ref>{{en}} ITIS Report: [http://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=178448 Hirundo rustica]<br />{{en}} Encyclopedia of Life: [https://eol.org/pages/917688/overview Barn swallow - Hirundo rustica]</ref><ref name="IUCN" /> Andere, minder erkende ondersoorten zijn onder andere ''H. r. mandschurica'' beschreven door [[Wilhelm Meise]] in 1934 en ''H. r. ambigua'' beschreven door [[Erwin Stresemann]] in 1940.<ref name="ssp" />

'''''H. r. rustica''''' is de nominaatondersoort. De vleugellengte varieert van 121 millimeter in [[Pakistan]] en [[Geografie van India|Noord-India]] tot 125 millimeter in [[Scandinavië]]. Het enorme broedgebied van ''H. r. rustica'' strekt zich uit over Europa en Azië en loopt vanaf de [[Noordpoolcirkel]] naar het zuiden tot het [[Midden-Oosten]], [[Sikkim]] en de bovenste rand van [[Afrika]]; in het oosten wordt het gebied begrensd door de [[Siberië|Siberische]] rivier de [[Jenisej]]. Deze ondersoort overwintert in Afrika, het [[Arabisch Schiereiland]] en [[India]].<ref name="turner20">{{en}} {{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA20#v=onepage&q=erythrogaster%20&f=false p. 20-22]</ref><ref>{{en}} {{Citeer web|title = Bird ringing across the world|work = EURING Newsletter&nbsp;— Volume 1, November 1996|url = http://www.euring.org/about_euring/newsletter1/ringing_across_world.htm|publisher = Euring|accessdate = 19 juni 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071203210454/http://www.euring.org/about_euring/newsletter1/ringing_across_world.htm|archivedate = 3 december 2007|deadurl = yes}}</ref>

[[Bestand:Hirundo_rustica_PP.jpg|thumb|links|''H. r. erythrogaster'', de Amerikaanse ondersoort]]

'''''H. r. erythrogaster''''' {{aut|[[Pieter Boddaert (bioloog)|Boddaert]]}}, <small>1783</small> is de Amerikaanse ondersoort. Deze ondersoort heeft een rossige onderzijde en een smallere, soms onderbroken blauwe borstband. De vleugellengte is gemiddeld 120 millimeter. Het broedgebied in Noord-Amerika strekt zich uit van [[Alaska]] tot ver in [[Mexico (land)|Mexico]], het overwinteringsgebied loopt van de [[Kleine Antillen]] en [[Costa Rica]] in het noorden tot aan [[Argentinië]], diep in [[Zuid-Amerika]].<ref name="turner20" />

Genetisch onderzoek in 2005 wees uit dat verschillen in het [[Desoxyribonucleïnezuur|DNA]] tussen ''H. r. erythrogaster'' en ''H. r. rustica'' vrijwel net zo groot zijn als die tussen de boerenzwaluw, de [[roodkeelzwaluw]] (''H. lucida'') en de [[Ethiopische zwaluw]] (''H. aethiopica''). Sommige biologen opperen daarom dat ''erythrogaster'' als een op zichzelf staande soort beschouwd dient te worden.<ref name="turner20" />

'''''H. r. transitiva''''' {{aut|[[Ernst Hartert|Hartert]]}}, <small>1910</small> is een ondersoort die voorkomt in het Midden-Oosten, van Zuid-[[Turkije]] tot [[Israël]]. De onderzijde is oranjerood en de borstband onvolledig; de gemiddelde vleugellengte is 126 millimeter bij mannetjes en 120 millimeter bij vrouwtjes. De meeste van deze zwaluwen zijn [[standvogel]]s, maar sommige overwinteren in Oost-Afrika.<ref name="turner20" />

[[Bestand:Egyptian Barn Swallow (Hirundo rustica savignii) - Flickr - Lip Kee.jpg|thumb|''H. r. savignii'' is een standvogel in [[Egypte (land)|Egypte]].]]
'''''H. r. savignii''''' {{aut|[[James Francis Stephens|Stephens]]}}, <small>1817</small> is een ondersoort uit [[Egypte (land)|Egypte]], en vernoemd naar de Franse zoöloog [[Marie Jules César Savigny]]. Deze ondersoort is een standvogel en lijkt sterk op ''H. r. transitiva''. De onderzijde van ''H. r. savignii'' is echter donkerrood en de borstband is breder en compleet.<ref name="Mullarney">{{en}} {{Citeer boek |last = Mullarney|first = Killian|author2 = Svensson, Lars|author3 = Zetterstrom, Dan|author4 = Grant, Peter|title = Collins Bird Guide|url = https://archive.org/details/collinsbirdguide0000sven|date = 1999|location = London|publisher = HarperCollins|isbn = 0-00-219728-6}}</ref> Ook de gemiddelde vleugellengte is iets korter, namelijk 119 millimeter.<ref name="turner20" />

[[Bestand:Barn Swallow Thailand.jpg|thumb|links|''H. r. gutturalis'', een ondersoort in [[Zuidoost-Azië]] ]]

'''''H. r. gutturalis''''' {{aut|[[Giovanni Antonio Scopoli|Scopoli]]}}, <small>1786</small> is een kleine ondersoort waarvan het broedgebied zich bevindt in het oosten van de [[Himalaya]], [[China]], [[Korea]], [[Japan]] en [[Taiwan]]. Een enkele keer wordt deze ondersoort ook in [[Kamtsjatka (schiereiland)|Kamtsjatka]] aangetroffen. De vleugellengte bij mannetjes is gemiddeld 116 millimeter, bij vrouwtjes 115 millimeter. De onderzijde is lichtgekleurd tot wit, de borst donkerrood en de borstband onvolledig. De borst is donkerrood. ''H. r. gutturalis'' overwintert voornamelijk in [[India]], [[Sri Lanka]], [[Zuidoost-Azië]] en [[Nieuw-Guinea]], maar steeds vaker worden ook exemplaren aangetroffen in [[Australië (land)|Australië]].<ref name="turner20" /> In het oosten van Azië komen rond de rivier de [[Amoer (rivier)|Amoer]] sinds het einde van de twintigste eeuw [[Hybride (biologie)|hybriden]] voor van ''H. r. gutturalis'' en ''H. r. tytleri''. Voorheen werd gedacht dat deze twee ondersoorten geen geografische overlap hadden, maar dankzij de toename van bebouwing is het verspreidingsgebied van beide ondersoorten groter geworden.<ref>{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA165#v=onepage&q=tytleri&f=true p. 165]. [https://web.archive.org/web/20230606101831/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA165#v=onepage&q=tytleri&f=true Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

'''''H. r. tytleri''''' {{aut|[[Thomas C. Jerdon|Jerdon]]}}, <small>1864</small> is een ondersoort waarvan het broedgebied zich bevindt in Zuid- en Midden-[[Siberië]] en [[Mongolië]]; het overwinteringsgebied strekt zich uit van het oosten van India tot Zuidoost-Azië. Deze ondersoort werd vernoemd naar de Britse bioloog [[Robert Christopher Tytler]]. Dit is de donkerst gekleurde boerenzwaluw, met een dieporanjerode onderzijde en een onvolledige borstband. De vleugellengte varieert van 117 millimeter in Zuid-Siberië tot 122 in Mongolië.<ref name="turner20" />

'''''H. r. saturata''''' {{aut|[[Robert Ridgway|Ridgway]]}}, <small>1883</small><ref name="ssp">{{en}} {{Citeer journal |last = Dickinson|first = Edward C.|author2 = Eck, Siegfried|author3 = Christopher M. Milensky|year = 2002|title = Systematic notes on Asian birds. 31. Eastern races of the barn swallow ''Hirundo rustica'' Linnaeus, 1758|journal = Zoologische Verhandelingen, Leiden|volume = 340|pages = 201–203|issn = 0024-1652|url = http://www.repository.naturalis.nl/document/46729|accessdate = 14 juni 2015|archiefurl=https://web.archive.org/web/20150924115046/http://www.repository.naturalis.nl/document/46729|archiefdatum=2015-09-24}}</ref> is een broedvogel in Oost-Siberië en overwintert tot in Zuidoost-Azië. Net als bij ''H. r. gutturalis'' is de vleugellengte bij mannetjes gemiddeld 116 millimeter en bij vrouwtjes 115 millimeter.<ref name="turner20" /> Broedende boerenzwaluwen in Kamtsjatka werden door [[Benedykt Dybowski]] in 1883 als een aparte ondersoort benoemd, namelijk ''H. r. kamtschatica'',<ref name="Dickinson">{{en}} {{Citeer journal |last = Dickinson|first = Edward C.|author2 = René Dekker|year = 2001|title = Systematic notes on Asian birds. 13. A preliminary review of the Hirundinidae|journal = Zoologische Verhandelingen, Leiden|volume = 335|pages = 127–144|issn = 0024-1652|url = http://www.repository.naturalis.nl/document/46434|accessdate = 14 juni 2015|archiefurl=https://web.archive.org/web/20150924115001/http://www.repository.naturalis.nl/document/46434|archiefdatum=2015-09-24}}</ref> maar worden nu beschouwd als ''H. r. gutturalis'' of ''H. r. saturata''. De geldigheid van de ondersoort ''H. r. saturata'' wordt echter betwist; volgens sommige biologen is het synoniem aan ''H. r. gutturalis'' of ''H. r. tytleri''.<ref name="turner20" />
{{Clearleft}}

== Verspreiding ==
[[Bestand:Hirundo rustica migration.png|thumb|220px|[[Verspreidingsgebied]]
----
{{Kolommen2|Kolom1=
{{Legenda|#e0cf01|broedgebied (geel)}}
{{Legenda|#0080ff|overwinteringsgebied (blauw)}}
| Kolom2=
{{Legenda|#008000|gebied [[standvogel]]s (groen)}}
{{Legenda|#ff7f27|trekgebied (oranje)}}
}}
]]
De boerenzwaluw is een [[Kosmopolitische verspreiding|kosmopoliet]] en heeft een groter verspreidingsgebied dan welke andere zwaluw ook.<ref>{{en}} The Cornell Lab of Ornithology: [https://www.allaboutbirds.org/guide/Barn_Swallow/lifehistory Barn Swallow - Life History]</ref> Terwijl de overige soorten van het geslacht ''[[Hirundo]]'' enkel in de [[Oude Wereld]] voorkomen en de meeste [[Inheems (taxon)|inheems]] zijn in Afrika, komt de boerenzwaluw met uitzondering van de koude gebieden rond de [[Geografische pool|polen]] vrijwel overal ter wereld voor. De totale grootte van het verspreidingsgebied wordt geschat op 43.400.000 vierkante kilometer.<ref name="fact">{{en}} {{Citeer web|title = BirdLife International Species factsheet: ''Hirundo rustica''|publisher = BirdLife International|accessdate = 17 juni 2015|url = https://www.birdlife.org/datazone/species/index.html?action=SpcHTMDetails.asp&sid=7116&m=1}}</ref> De boerenzwaluw is als [[dwaalgast]] aangetroffen in afgelegen eilanden, zoals [[Hawaï]], [[Bermuda]], [[Groenland]], [[Tristan da Cunha]] en de [[Falklandeilanden]],<ref>{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA205&vq=thailand&dq=Swallows&hl=nl&pg=PA166#v=onepage&q=Tristan%20da%20Cunha&f=false p. 166]. [https://web.archive.org/web/20230606101559/https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&lpg=PA205&vq=thailand&dq=Swallows&hl=nl&pg=PA166#v=onepage&q=Tristan%20da%20Cunha&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> en zelfs in [[Antarctica]].<ref>{{en}} {{Citeer journal|author=Małgorzata Korczak-Abshire, Alexander Lees, Agata Jojczyk|title=First documented record of barn swallow (''Hirundo rustica'') in the Antarctic|journal=Polish Polar Research|date=januari 2011|volume=32|issue=4|pages=355–360|url=https://doi.org/10.2478/v10183-011-0021-9}}</ref>

[[Bestand:Rooftop bird family.JPG|thumb|links|Boerenzwaluwen hebben zich over het grootste deel van Noord-Amerika verspreid. Afgebeeld een familie in [[Oregon]], in het westen van de [[Verenigde Staten]].]]
De verspreiding van de boerenzwaluw houdt vaak nauw verband met die van de mens. Met kolonisaties en migraties in Noord-Amerika heeft de boerenzwaluw zijn leefgebied enorm kunnen uitbreiden. Volgens sommige Amerikaanse overleveringen maakten boerenzwaluwen aan het begin van de 19e eeuw bijvoorbeeld hun nesten in de [[Indianentent|tipi's]] van rondtrekkende [[indianen]] en elke keer wanneer die opbraken, trokken de boerenzwaluwen mee.<ref name="nigel">{{en}} {{Citeer journal |last = Williams|first = Nigel|date = April 2006|title = Swallows track human moves|journal = Current Biology|volume = 16|issue = 7|pages = R231|doi = 10.1016/j.cub.2006.03.031|pmid = 16927457}}</ref> Ook in Europa en Azië zorgde een groeiende bevolking voor een toename van de boerenzwaluwen, daar er steeds meer nestgelegenheden in bruggen en andere bouwwerken voorhanden kwamen.<ref name="turner101" />

Sinds de [[18e eeuw]] is de trek van de boerenzwaluw uitvoerig bestudeerd door [[Ornithologie|ornithologen]] en andere natuurwetenschappers. De Brit [[Gilbert White]] maakte een eerste uitvoerige studie van de boerenzwaluw en verwerkte de resultaten in zijn boek ''The Natural History of Selborne''. Ondanks vele waarnemingen kon hij niet met zekerheid zeggen of de zwaluw in [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] overwinterde.<ref>{{en}} {{aut|[[Gilbert White]]}}, [https://books.google.nl/books?id=yVsOAAAAQAAJ&dq=Selborne&hl=nl&pg=PA168#v=onepage&q=barn%20swallow&f=false ''The Natural History of Selborne''] (T. Bensley, 1789)</ref> Dankzij [[Ringen (ornithologie)|ringonderzoek]] werd de trek tussen Groot-Brittannië en [[Zuid-Afrika]] aangetoond; een vrouwtje uit een nest in [[Staffordshire]] werd op 23 december 1912 weer waargenomen in [[Natal (kolonie)|Natal]].<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA173#v=onepage&q&f=false p. 173]. [https://web.archive.org/web/20230606104010/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA173#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Latere ringonderzoeken hebben de trekroutes van de boerenzwaluw verder in kaart gebracht.<ref>{{en}} Euring: [http://www.euring.org/research/swallow_project.htm Swallow project]</ref><ref name="turner17">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA17#v=onepage&q&f=false p. 17]. [https://web.archive.org/web/20230606102631/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA17#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Het bleek dat de vliegroute en de locatie van het overwinteringsgebied sterk afhankelijk is van het broedgebied. Boerenzwaluwen die in [[Groot-Brittannië (eiland)|Groot-Brittannië]] en [[Ierland (land)|Ierland]] broeden vliegen doorgaans naar [[Zuid-Afrika]] en vogels uit [[Denemarken]] en [[Finland]] vliegen via [[Italië]] naar [[Botswana]] en [[Namibië]].<ref name="envelop" />
{{Clearleft}}

=== Habitat ===
[[Bestand:Hirundo rustica & Riparia riparia at abbassa by Hatem Moushir 1.JPG|thumb|Boerenzwaluwen hebben een voorkeur voor gebied met lage vegetatie en veel water.<ref group=kleine-letter>De vogel uiterst rechts op de foto is een [[oeverzwaluw]] (''Riparia riparia'').</ref>]]
De toename van de menselijke populatie is voor veel dieren een bedreiging, maar de boerenzwaluw kan goed uit de voeten met mensgemaakte biotopen. De toename van bebouwing en het kappen van bossen hebben geresulteerd in veel open vlakten met goede nestplaatsen, wat voor de boerenzwaluw een prima habitat is. De boerenzwaluw heeft namelijk een voorkeur voor open gebied met lage vegetatie en genoeg water in de buurt. Platteland met sloten en geïrrigeerde akkers biedt daarom ideale broedplaatsen, net als veel natuurgebieden. Hier zijn ook meestal goede nestlocaties te vinden, zoals schuren, duikers en kijkhutten. Dicht beboste of steile gebieden en dichtbebouwde locaties worden door de boerenzwaluw zoveel mogelijk vermeden, aangezien hij hier te veel in zijn bewegingsvrijheid wordt beperkt tijdens het foerageren.

Ook in de winter heeft de boerenzwaluw een voorkeur voor open terreinen met lage begroeiing, zoals [[Savanne (landschap)|savannes]] en boerenland. Aangezien er geen broedplaats nodig is, is de boerenzwaluw minder kieskeurig wat betreft zijn habitat en vermijdt hij alleen [[woestijn]]en en dichte bossen. Boerenzwaluwen hebben vaak een favoriete [[Roesten (gedrag)|roestplaats]] waar ze elk jaar weer in enorme aantallen terugkeren.

=== Bedreigingen en populatieomvang ===
Toen [[Dichloordifenyltrichloorethaan|DDT]] nog veel in de landbouw werkt gebruikt, nam de populatieomvang in sommige Europese landen af. Een tijdlang verdachten sommige veeboeren zwaluwen ervan dat ze [[Salmonella]]-bacteriën verspreidden, maar een uitgebreide studie in Zweden heeft hier geen bewijs voor kunnen vinden.<ref>{{en}} {{Citeer journal|last = Haemig|first = Paul D.|author2 = Hernandez J.|author3 = Waldenström J.|author4 = Bonnedahl J.|author5 = Olsen B|journal = Vector-Borne and Zoonotic Diseases|title = Barn swallows (Hirundo rustica) test negative for Salmonella|year = 2008|volume = 8|issue = 4|pages = 451–454|doi = 10.1089/vbz.2007.0233|pmid = 18266565|issn = 1530-3667}}</ref> Tegenwoordig daalt de populatieomvang in Europa langzaam door de methodes van de [[intensieve landbouw]],<ref name="turner165">{{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?hl=nl&id=0diG7y7Kk54C&dq=Swallows&q=ddt#v=snippet&q=ddt&f=false p. 165]</ref> zoals moderne afgesloten schuren en stallen. Hoogproductieve velden, [[pesticiden]] en minder buiten grazende koeien resulteren bovendien in minder insecten en dus minder voedsel.<ref>{{nl}} Vogelbescherming.nl: [http://www.vogelbescherming.nl/vogels_beschermen/landelijk_gebied/erfvogels/boerenzwaluw/oorzaken_achteruitgang Oorzaken achteruitgang boerenzwaluw]. [https://web.archive.org/web/20160410015413/http://www.vogelbescherming.nl/vogels_beschermen/landelijk_gebied/erfvogels/boerenzwaluw/oorzaken_achteruitgang Gearchiveerd] op 10 april 2016.</ref><ref group=kleine-letter>Zie ook de [https://web.archive.org/web/20120427122853/http://www.vogelbescherming.nl/index.cfm?act=files.download&ui=9C25CFAE-9A43-5CAC-6375BE138AA38230 Advieslijst Boerenzwaluwvriendelijke Maatregelen] van [[Vogelbescherming Nederland]]</ref> Een andere bedreiging is [[Opwarming van de Aarde|klimaatverandering]]. De groei van de [[Sahara]] maakt de migratie van de Europese boerenzwaluwen elk jaar moeilijker. Doordat moerassen slinken, verdwijnen veel rietvelden die belangrijk zijn voor de zwaluwen.<ref name="telling" /> Hete zomers resulteren bovendien in minder insecten, zodat de boerenzwaluw zich onvoldoende kan voeden. Hierdoor verliest hij veel gewicht en worden zijn veren in de groei geremd.<ref name="BB102" />

Volgens een schatting telde de totale populatie in 2009 ongeveer 190 miljoen exemplaren.<ref name="fact" /> De aantallen lopen weliswaar in een groot aantal landen achteruit, maar het tempo ligt onder de 30 procent in tien jaar (minder dan 3,5 procent per jaar). Aan de hand van deze statistieken is de status van de boerenzwaluw als 'niet bedreigd' opgenomen op de [[Rode Lijst van de IUCN]].<ref name="IUCN" /> Ook heeft de boerenzwaluw geen speciale status bij de ''[[Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora]]'' (CITES), de organisatie die de internationale handel in flora en fauna reguleert.<ref name="umich" />

==== België en Nederland ====
[[Bestand:Boerenzwaluwen op trek-4961592.webm|thumb|Boerenzwaluwen gefilmd in [[De Cocksdorp]] te [[Texel]], [[Nederland]]]]
De boerenzwaluw is een veel voorkomende broedvogel in dorpen en agrarische gebieden in [[België]] en [[Nederland]]. Van mei tot juli vindt de eerste broedperiode plaats, gevolgd door een tweede rond september. Uit [[Ringen (ornithologie)|ringonderzoek]] is gebleken dat Nederlandse boerenzwaluwen voornamelijk via de Atlantische kust naar hun overwinteringsgebieden in het westen van Centraal-Afrika trekken, tussen [[Ivoorkust]] en [[Angola]].<ref name="nl">{{nl}} Vogelbescherming Nederland: [http://www.vogelbescherming.nl/vogels_kijken/vogelgids/zoekresultaat/detailpagina/q/vogel/11/tab/Algemeen Boerenzwaluw]</ref><ref name="envelop" />

Door veranderingen in de landbouw, bijvoorbeeld de plicht om uit oogpunt van hygiëne stallen af te sluiten, neemt het aantal boerenzwaluwen sinds 1990 in Europa langzaam af. In Nederland is de populatie redelijk stabiel. Volgens een schatting waren er in 2001 tussen de 100.000 en 200.000 broedparen; tellingen in 2011 lieten een lichte stijging zien. Deze stijging zou onder andere kunnen liggen aan de toename van het aantal paardenstallen en aan een groter aantal eieren per broedpaar.<ref name="telling">{{nl}} Vogelbescherming Nederland: [https://web.archive.org/web/20121212035408/http://www.vogelbescherming.nl/index.cfm?act=files.download&ui=82F07052-ECAE-64EC-296DB36DEA387067 Jaar van de Boerenzwaluw smaakt naar meer - Resultaten tellingen samengevat] (2011)</ref> In België gaat de populatie achteruit; terwijl het aantal broedparen in de jaren 70 werd geschat op tussen de 100.000 en 200.000, was dit aantal in 2000 gedaald naar 20.000 à 30.000.<ref>{{nl}} Vogelbescherming.be: [https://web.archive.org/web/20160304141722/http://www.vogelbescherming.be/site/index.php?option=com_content&view=article&id=359%3Acampagne-boerenzwaluw&catid=99%3Aonze-campagnes&Itemid=229 Campagne Boerenzwaluw]</ref> De status van de boerenzwaluw is 'gevoelig' volgens de [[Nederlandse Rode Lijst (vogels)|Nederlandse rode lijst]]<ref>{{nl}} Vogelbescherming.nl: [http://www.vogelbescherming.nl/vogels_beschermen/wet_en_regelgeving/rode_lijst/vogels_op_de_rode_lijst Vogels op de rode lijst]</ref> en 'achteruitgaand' volgens de [[Vlaamse Rode Lijst (broedvogels)|Vlaamse rode lijst]].<ref>{{nl}} Natuurenbos.be: [https://web.archive.org/web/20150621102155/http://www.natuurenbos.be/nl-BE/Thema/Soortenbeleid/Rode_lijsten/~/media/Files/Themas/Soortenbescherming/Rode_lijsten/rode_lijst_vogels.ashx Rode lijst vogels]</ref>

== Relatie met de mens ==
[[Bestand:Akrotiri spring.jpg|thumb|Boerenzwaluwen op een [[Minoïsche beschaving|Minoïsche]] [[Fresco (schilderterm)|fresco]] in [[Akrotiri (Santorini)|Akrotiri]] (16e eeuw v.Chr.)]]

De boerenzwaluw leeft al duizenden jaren in de nabijheid van de mens, met name in Europa en rond de Middellandse zee.<ref name="sharon">{{en}} {{aut|Sharon Sorenson}}, [https://books.google.nl/books?id=VWjeAAAAQBAJ&pg=PA222&dq=barn+swallow&hl=nl&sa=X&ved=0CCgQ6AEwAWoVChMI1PjnrvqUxgIVC-wUCh2OJABs#v=onepage&q=barn%20swallow&f=false ''Birds in the Yard Month by Month: What's There and Why, and How to Attract Those That Aren't''] (Stackpole Books, 2013)</ref> In het [[Oude Egypte]] werden boerenzwaluwen vereerd als mindere goden en in grote aantallen [[Mummie|gemummificeerd]].<ref name="turner101">{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA101#v=onepage&q&f=false p. 101]. [https://web.archive.org/web/20230606102548/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA101#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> De toename van landbouwgebieden zorgde voor grote concentraties vliegende insecten en uitstekende broedplaatsen in schuren en stallen. Dat de boerenzwaluw al in de eerste eeuw voor Christus gebouwen uitkoos voor zijn nest blijkt bijvoorbeeld in de ''[[Georgica]]'', een [[leerdicht]] van [[Vergilius]]: "Voordat de kwetterende zwaluw zijn nest onder de spanten hangt" (''Ante garrula quam tignis nidum suspendat hirundo'').<ref>{{la}} {{aut|Vergilius}}, [https://www.sacred-texts.com/cla/virgil/geo/geol04.htm ''Georgica'' Boek IV], regel 307. [https://web.archive.org/web/20230419182418/https://www.sacred-texts.com/cla/virgil/geo/geol04.htm Gearchiveerd] op 19 april 2023.</ref><ref group=kleine-letter>Veel bronnen noemen de zwaluw en niet specifiek de boerenzwaluw en vroeger werd gedacht dat de [[gierzwaluw]] ook een zwaluw is. De meeste zwaluwen en gierzwaluwen arriveren vanaf april, de boerenzwaluw komt echter al vanaf februari terug. Bovendien is de boerenzwaluw de meest algemene zwaluwsoort. In veel gevallen kan men daarom uit de context opmaken dat met 'zwaluw' de boerenzwaluw wordt bedoeld.</ref> Dankzij zijn grote verspreidingsgebied, zijn grote aantallen en zijn habitat dicht bij de mens behoort de boerenzwaluw tegenwoordig tot de best bestudeerde vogelsoorten.<ref>{{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA15#v=onepage&q&f=false p. 15, 16]. [https://web.archive.org/web/20230606102616/https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&lpg=PP1&hl=nl&pg=PA15#v=onepage&q&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref>

De terugkeer van de boerenzwaluw na zijn overwintering wordt in veel landen gezien als de aankondiging van de lente. In Nederland bijvoorbeeld behoort hij samen met de [[tjiftjaf]], de [[fitis]] en de [[zwartkop]] tot de zogenaamde 'voorjaarsvierling', een bewijs dat de lente is begonnen.<ref>{{nl}} {{aut|Caspar Janssen}} in [[de Volkskrant]]: [https://www.volkskrant.nl/dossier-archief/een-groentje-de-lente-draait-op-volle-toeren~a3236186/ Een groentje! De lente draait op volle toeren] (5 april 2012)</ref> Dat zwaluwen al eeuwenlang in verband worden gebracht met het begin van de lente blijkt onder andere uit het bekende gezegde van de Griekse [[filosoof]] [[Aristoteles]], dat hij in de vierde eeuw voor Christus optekende in zijn ''[[Ethica Nicomachea]]'': "Eén zwaluw maakt nog geen lente" (μία χελίδὼν ἕαρ ού ποίεῖ).<ref name="aristoteles">{{en}} {{aut|Aristoteles}}, [https://books.google.nl/books?id=3JuePlN_03cC&printsec=frontcover&dq=Aristotle&hl=nl&sa=X&ved=0CDYQ6AEwA2oVChMI5YT9qqmRxgIVBXEUCh0z1wDG#v=onepage&q=swallow&f=false ''Nicomachean Ethics''] (vertaling: {{aut|Robert C. Bartlett, Susan D. Collins}}, University of Chicago Press, 2012)</ref><ref group=kleine-letter>Ook bekend is een gelijksoortig gezegde uit [[Miguel de Cervantes]]' ''[[Don Quichot (boek)|Don Quichot]]'': "Een zwaluw alleen maakt nog geen zomer" (''Una golondrina sola no hace verano'').</ref>

[[Bestand:Oldschooltattoo.jpg|thumb|links|De boerenzwaluw is een populair [[tatoeage]]motief.]]

=== Symboliek en bijgeloof ===
Veel boeren zien de boerenzwaluw als een brenger van geluk. Immers, hoe eerder de lente begint, hoe eerder het land weer bewerkt kan worden. Bovendien jagen boerenzwaluwen op schadelijke insecten. In sommige delen van Europa geloofde men dat wanneer de boerenzwaluw niet meer op de boerderij broedde, de koeien stopten met melk geven of dat er bloed in hun melk kwam.<ref name="sharon" /> Dit bijgeloof heeft er mede toe bijgedragen dat de nesten op het boerenterrein meestal ongemoeid worden gelaten.<ref name="info" /> De boerenzwaluw wordt ook als geluksbrenger afgeschilderd in een oude legende die de oorsprong van zijn gevorkte staart poogt te verklaren. De legende verhaalt over een boerenzwaluw die de mensheid graag wilde helpen en daarom naar de hemel vloog en er vuur stal. De goden werden hierop woedend en gooiden een vuurbal naar de vluchtende zwaluw. De staart werd geraakt en de middelste staartveren werden verschroeid.<ref name="sharon" />

Door de jaarlijkse terugkeer naar zijn broedgebied heeft de boerenzwaluw voor veel zeelieden een andere symbolische betekenis gekregen, namelijk die van een veilige terugkeer. Als een matroos 5000 [[zeemijl]] had gevaren, was het traditie om een boerenzwaluw op zijn borst of de rug te [[Tatoeage|tatoeëren]]. Na een volgende 5000 zeemijl werd een tweede boerenzwaluw in spiegelbeeld tegenover de eerste geplaatst.<ref>{{en}} {{aut|Chet Beates}}, [https://books.google.nl/books?id=hFhezyu_JGwC&pg=PA128&dq=swallow&hl=nl&sa=X&ved=0CCAQ6AEwAGoVChMIqtSc98CUxgIVwboUCh0FfgCi#v=onepage&q=swallow&f=false ''Son of a Gun - The Life and Times of a Lifer Brat''] (Lulu.com, 2007)<br>{{en}} {{aut|Julie Feinstein}}, [https://books.google.nl/books?id=jUUKN77Ko_0C&pg=PA191&dq=barn+swallow+sailor&hl=nl&sa=X&ved=0CCEQ6AEwAGoVChMIqLCSrPeUxgIVxLoUCh0krAri#v=onepage&q=barn%20swallow%20sailor&f=false ''Field Guide to Urban Wildlife''] (Stackpole Books, 2011). [https://web.archive.org/web/20230606104315/https://books.google.nl/books?id=hFhezyu_JGwC&pg=PA128&dq=swallow&hl=nl&sa=X&ved=0CCAQ6AEwAGoVChMIqtSc98CUxgIVwboUCh0FfgCi#v=onepage&q=swallow&f=false Gearchiveerd] op 6 juni 2023.</ref> Afbeeldingen van boerenzwaluwen worden nog steeds vaak getatoeëerd, al wordt er vaak niet meer zoveel symbolische waarde aan toegekend.

Dankzij campagnes van ornithologen in de jaren 60 werd in veel landen een nationale vogel uitgekozen. De boerenzwaluw werd op 23 juni 1960 gekozen als de nationale vogel van [[Estland]], aangezien hij er een talrijke en populaire broedvogel is.<ref>{{en}} {{Citeer web|title = National symbols of Estonia|url = http://www.einst.ee/publications/symbols/|publisher = The Estonia Institute|accessdate = 17 juni 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071109221700/http://www.einst.ee/publications/symbols/|archivedate = 9 november 2007|deadurl = yes}}</ref> Ook [[Oostenrijk]] heeft de boerenzwaluw als nationale vogel gekozen.<ref>{{en}} World Atlas: [https://www.worldatlas.com/webimage/countrys/europe/austria/atsymbols.htm Austria Symbols]<br />{{en}} Eupedia: [https://www.eupedia.com/europe/national_birds_flowers_europe.shtml List of national birds and flowers or plants of European countries]. [https://web.archive.org/web/20230420060604/https://www.eupedia.com/europe/national_birds_flowers_europe.shtml Gearchiveerd] op 20 april 2023.</ref>

=== Overige cultuuruitingen ===
{{afbeelding combi
| afb1 = Maria met Christuskind en Johannes de Doper Rijksmuseum SK-A-3012.jpeg
| caption1 = ''Maria met Christuskind en Johannes de Doper'';<ref>{{nl}} Rijksmuseum, [http://hdl.handle.net/10934/RM0001.collect.4664 Maria met Christuskind en Johannes de Doper, Meester van de Conversazione di Santo Spirito, ca. 1490 - ca. 1515]</ref> Jezus is hier afgebeeld met een zwaluw, symbool voor brenger van geluk.
| afb2 = Xian'e Changchun Album 02.jpg
| caption2 = ''Perzikbloessem'' door [[Giuseppe Castiglione]] (1688-1766)
}}
In de [[Hebreeuwse Bijbel]] komen veel vermeldingen van zwaluwen voor, zoals in het boek [[Psalmen]]:
{{Cquote|Zelfs vindt de mus een huis, en de zwaluw een nest voor zich, waar zij haar jongen legt, bij Uw altaren, Heere der heirscharen, mijn Koning, en mijn God!|[[Psalmen|Psalm]] 84:4, [[Statenvertaling]]}}
Het is niet zeker of het hier over een boerenzwaluw gaat, aangezien er veel andere zwaluwen van het geslacht ''[[Hirundo]]'' in [[Israël]] broeden. Het [[Hebreeuws]]e grondwoord voor zwaluw is ''derōr'' (דּרור) en heeft ook 'vrijheid' als betekenis. In andere Bijbelteksten kan met ''derōr'' mogelijk een [[Gierzwaluwen|gierzwaluw]] bedoeld zijn en is het incorrect met 'zwaluw' vertaald.<ref>{{en}} {{Citeer nieuws|title = Swallow|url = http://www.bible-history.com/isbe/S/SWALLOW/|work = International Standard Bible Encyclopedia|publisher = Bible History Online|accessdate = 19 juni 2015|archiveurl = https://web.archive.org/web/20071117224841/http://www.bible-history.com/isbe/S/SWALLOW/|archivedate = 17 november 2007|deadurl = yes}}</ref><ref group=kleine-letter>Het Hebreeuwse grondwoord voor gierzwaluw is ''sūs'' (סוּס) en wordt ook in verschillende Bijbelpassages gebruikt.</ref>

De zwaluw wordt ook genoemd in veel toneelstukken van [[William Shakespeare]], waar hij in verband gebracht wordt met snelheid en de terugkeer in de lente. In ''[[Macbeth (toneelstuk)|Macbeth]]'' wordt beschreven hoe de zwaluw elk uitsteeksel van Macbeths kasteel te [[Inverness (Verenigd Koninkrijk)|Inverness]] benut:
{{Cquote|Die zomergast, de zwaluw,<br />Die graag aan tempels huist, bewijst, door hier<br />Zijn welkom nest te bouwen, hoe verlokkend<br />Hier 's hemels adem geurt; geen luifel, fries<br />Hoeksteen of schoor waar deze vogel niet<br />Zijn hangbed heeft gebouwd en kinderwieg.<br />Ik heb gemerkt, waar hij graag broedt en nestelt,<br />Daar is de lucht het zuiverst.|[[William Shakespeare]], [[Macbeth (toneelstuk)|Macbeth]] (Act I, scene 6)<ref group=kleine-letter>Oorspronkelijke tekst:<br />''This guest of summer,''<br />''The temple-haunting martlet, does approve,''<br />''By his lov'd mansionry, that the heaven's breath''<br />''Smells wooingly here; no jutty, frieze,''<br />''Buttress, nor coign of vantage, but this bird''<br />''Hath made its pendent bed, and procreant cradle:''<br />''Where they most breed and haunt, I have observ'd,''<br />''The air is delicate.''</ref><ref>{{nl}} {{aut|William Shakespeare}}, ''Verzameld werk''. Vertaald en ingeleid door {{aut|Willy Courteaux}} (DNB/Uitgeverij Pelckmans, Kapellen en Uitgeverij Kok Agora, Kampen, 1987) p. 949-950. {{ISBN|9024275792}}</ref>
}}

In 1895 werden de [[Lucifer (voorwerp)|lucifers]] van de Zweedse [[Swedish Match|Uddevalla Tändsticksfabrik]] in Nederland ingevoerd. Het Amsterdamse importbedrijf wilde een uniek logo voor op het doosje en koos voor een afbeelding van de boerenzwaluw. De luciferdoosjes met dit logo zijn in heel Nederland een bekend fenomeen geworden.<ref group="kleine-letter">De lucifers worden onder de merknaam '[[Zwaluw (lucifer)|Zwaluw]]' verkocht, maar meestal wordt op de doosjes alleen de Zweedse aanduiding ''Säkerhets tändstickor'' (veiligheidslucifers) vermeld.</ref><ref>{{nl}} Zwaluw vuur: [https://web.archive.org/web/20150619135603/http://www.zwaluw-vuur.nl/index.php/historie Historie]</ref>

In de film ''[[Monty Python and the Holy Grail]]'' uit 1975 wordt een aantal keer tevergeefs de vraag gesteld ''"what is the airspeed velocity of an unladen swallow?"'' ("Wat is de vliegsnelheid van een onbeladen zwaluw?"). Vlak voor het einde van de film wordt gevraagd specifieker te zijn: ''"What do you mean, an [[Kaapse klifzwaluw|African]] or European swallow?"'' ("Wat bedoel je, een [[Kaapse klifzwaluw|Afrikaanse]] of een Europese zwaluw?").<ref>{{en}} 13pt: [http://style.org/unladenswallow/ Estimating the Airspeed Velocity of an Unladen Swallow]. [https://web.archive.org/web/20230528222954/http://style.org/unladenswallow/ Gearchiveerd] op 28 mei 2023.</ref><ref group=kleine-letter>''European swallow'' is een alternatieve Engelse naam voor de ''barn swallow'', ofwel de boerenzwaluw.</ref>

{{Appendix||2=
== Noten ==
{{References|group=kleine-letter||30em}}
== Bronnen ==
* {{en}} {{aut|Angela Turner}}, [https://books.google.nl/books?id=bpfGYOqRDW0C&dq=barn+swallow&hl=nl&source=gbs_navlinks_s ''The Barn Swallow''] (A&amp;C Black, 2010)
* {{en}} {{aut|Angela Turner, Chris Rose}}, [https://books.google.nl/books?id=0diG7y7Kk54C&dq=Swallows&hl=nl&source=gbs_navlinks_s ''A Handbook to the Swallows and Martins of the World''] (A&amp;C Black, 2010)
* {{en}} The Cornell Lab of Ornithology: [https://www.birds.cornell.edu/AllAboutBirds/BirdGuide/Barn_Swallow.html Barn Swallow]
* {{en}} Wildscreen Arkive: [http://www.arkive.org/barn-swallow/hirundo-rustica/ Barn swallow (Hirundo rustica)]
== Overige bronnen en verwijzingen ==
{{References||30em}}
== Externe links ==
* {{nl}} {{Link waarneming.nl|id=65}}
* {{nl}} [[Xeno-canto]]: [http://www.xeno-canto.org/species/Hirundo-rustica Boerenzwaluw · ''Hirundo rustica'' · Linnaeus, 1758]
* {{en}} Avibase: [https://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?avibaseid=58C502EA7AF3E023 Hirundo rustica]
* {{en}} Birdlife International: [https://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=7116 Barn swallow - Hirundo rustica]
* {{en}} The Internet Bird Collection: [http://ibc.lynxeds.com/species/barn-swallow-hirundo-rustica Barn Swallow (Hirundo rustica)]
* {{en}} Ornithos.de: [http://www.ornithos.de/Ornithos/Feather_Collection/Hirundo_rustica/Hirundo_rustica.htm Feather Collection Hirundo rustica]
* {{en}} Visual Resources for Ornithology: [http://vireo.acnatsci.org/search.html?Form=Search&SEARCHBY=Common&KEYWORDS=Barn+Swallow&showwhat=images&AGE=All&SEX=All&ACT=All&Search=Search&VIEW=All&ORIENTATION=All&RESULTS=24 Barn Swallow - Hirundo rustica] (The Academy of Natural Sciences of Drexel University)
* {{nl}} [[:s:nl:Keulemans_Onze_vogels_1_(1869)/10|Boerenzwaluw]] in ''[[Onze vogels in huis en tuin]]'' (deel 1) van [[John Gerrard Keulemans|J.G. Keulemans]] (1869) op de [[Bestand:Wikisource-logo.svg|16px|alt=klein Wikisource logootje]] [[:s:nl:Hoofdpagina|Nederlandstalige Wikisource]]
}}

{{Navigatie Hirundinidae}}
{{Commonscat|Hirundo rustica}}
{{Etalage|44674361|2015|08|09}}
{{Woordenboek|boerenzwaluw}}

[[Categorie:Zwaluwen]]
[[Categorie:Dier uit het Palearctisch gebied]]
[[Categorie:Dier uit het Nearctisch gebied]]
[[Categorie:IUCN-status niet bedreigd]]