Brontekst bekijken van Mark Rutte

{{Infobox politicus
| naam              = Mark Rutte
| afbeelding        = Mark Rutte, 23.03.23 (cropped).jpg
| onderschrift      = Mark Rutte (2023)
| volledige naam    = 
| geboren           = [[14 februari]] [[1967]]
| geboorteplaats    = [[Den Haag]]
| overleden         = 
| overlijdensplaats = 
| land              = {{NL}}
| huidige functie   = [[Secretaris-generaal van de NAVO]]
| sinds             = 1 oktober 2024
| partij            = [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie|VVD]]
| religie           = [[Protestantse Kerk in Nederland|Hervormd]]
| titulatuur        = [[Doctorandus|drs.]]
| alma mater        = [[Universiteit Leiden]]
| tijdvak1          = 1988–1991
| functie1          = [[Voorzitter]] [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]]
| tijdvak2          = 1993–1997
| functie2          = Lid [[hoofdbestuur]] VVD
| tijdvak3          = 2002–2004
| functie3          = [[Staatssecretaris (Nederland)|Staatssecretaris]] van [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Sociale Zaken en Werkgelegenheid]]
| tijdvak4          = 2003,<br />2006–2010,<br />2012, 2017,<br />2021–2022
| functie4          = Lid van de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]]
| tijdvak5          = 2004–2006
| functie5          = [[Staatssecretaris (Nederland)|Staatssecretaris]] van [[Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen]]
| tijdvak6          = 2006–2023
| functie6          = [[Lijst van partijleiders van de VVD|Politiek leider VVD]]
| tijdvak7          = 2006–2010,<br />2012, 2017,<br />2021–2022
| functie7          = [[Fractievoorzitter]] in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]]
| tijdvak8          = 2010–2024
| functie8          = [[Ministerie van Algemene Zaken|Minister van Algemene Zaken]]
| tijdvak9          = 2010–2024
| functie9          = [[Minister-president van Nederland|Minister-president]]
| tijdvak10         = 2024–heden
| functie10         = [[Secretaris-generaal van de NAVO]]
| handtekening      = Accession Treaty 2011 Mark Rutte signature.svg
}}

'''Mark Rutte''' ([[Den Haag]], [[14 februari]] [[1967]]) is een [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]]s [[politicus]]. Sinds 1 oktober 2024 is hij [[secretaris-generaal van de NAVO]]. Eerder was hij van 14 oktober 2010 tot 2 juli 2024 [[minister-president van Nederland]] en [[ministerie van Algemene Zaken|minister van Algemene Zaken]] en was daarmee de [[Lijst van premiers van Nederland#Nederlandse voorzitters van de ministerraad met de langste staat van dienst|langstzittende minister-president in de Nederlandse geschiedenis]]. Van 2006 tot 2023 was hij ook [[politiek leider]] van de [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]] (VVD).

In zijn studententijd was Rutte al politiek actief als voorzitter van de politieke jongerenorganisatie [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]], en hij was later lid van het VVD-partijbestuur. In 2002 maakte hij de echte overstap naar de landelijke politiek toen hij [[staatssecretaris (Nederland)|staatssecretaris]] van [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Sociale Zaken]] en vervolgens van [[Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Onderwijs, Cultuur en Wetenschap]] in het [[kabinet-Balkenende I|eerste]] en [[kabinet-Balkenende II|tweede kabinet-Balkenende]] werd. Na de val van dat kabinet won Rutte nipt de [[VVD-lijsttrekkersreferendum 2006|lijsttrekkerverkiezing]] van [[Rita Verdonk]], die als nummer twee meer stemmen haalde bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2006|verkiezingen van dat jaar]]. Na het verlies bij die Tweede Kamerverkiezingen trad Rutte als fractievoorzitter in de oppositie toe tot de Tweede Kamer.

Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2010]] werd de VVD met partijleider Rutte nipt de grootste partij en werd vervolgens het [[kabinet-Rutte I|eerste kabinet-Rutte]] geformeerd, samen met het [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]] en met [[gedoogsteun]] van de [[Partij voor de Vrijheid|PVV]]. Dat kabinet viel toen de PVV na anderhalf jaar [[kabinetscrisis over de begroting voor 2013|haar gedoogsteun opzegde]]. Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2012|verkiezingen in 2012]] leidde Rutte de VVD naar een recordaantal zetels. Het [[kabinet-Rutte II]], waarin de VVD plaatsnam met de [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]], werd het langstzittende kabinet sinds de [[Tweede Wereldoorlog]]. Na de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|verkiezingen in 2017]] werd de VVD opnieuw de grootste partij, waarna het [[kabinet-Rutte III]] werd gevormd met het [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]], [[Democraten 66|D66]] en de [[ChristenUnie]]. Dit kabinet trad af in 2021 door de [[toeslagenaffaire]], maar dezelfde partijen vormden na een [[Kabinetsformatie Nederland 2021-'22|formatie van recordlengte]] in 2022 samen het [[kabinet-Rutte IV]]. Op 7 juli 2023 viel dat kabinet na de [[kabinetscrisis over asiel]]. Na de val van het kabinet kondigde Rutte zijn vertrek uit de politiek aan.

In de eerste jaren van Ruttes premierschap domineerden de [[kredietcrisis]] en de [[Europese staatsschuldencrisis]] de agenda. In deze jaren werd er streng bezuinigd en de [[verzorgingsstaat]] herzien. In latere jaren kreeg Rutte te maken met de [[gaswinningsproblematiek in Groningen]], de [[stikstofcrisis]], [[Coronacrisis in Nederland|coronacrisis]] en de [[Asielcrisis Nederland 2021-heden|asielcrisis]].

== Levensloop ==
=== Familie ===
Mark Rutte is de jongste uit een [[Nederlandse Hervormde Kerk|hervormd]] gezin met zes andere kinderen. Zijn ouders waren de in Rotterdam geboren Izaac (Ies) Rutte (1909-1988)<ref name=":1">{{Citeer web|url=https://www.historischeprojecten.nl/geheugenvanhardenberg/genealogie-mark-rutte/|titel=Toen, op 14 februari: Mark Ruttes roots in Collendoorn.|bezochtdatum=2020-05-26|auteur=Dinah|datum=2017-02-14|werk=Stichting Historische Projecten|archiefdatum=2020-11-24|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201124142633/https://www.historischeprojecten.nl/geheugenvanhardenberg/genealogie-mark-rutte/|dodeurl=no}}</ref> en Hermina Cornelia (Mieke) Dilling (1923-2020).<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/25/moeder-mark-rutte-overleden-op-96-jarige-leeftijd-a4000675|titel=Moeder Mark Rutte (96) overleden|bezochtdatum=2020-05-26|werk=[[NRC Handelsblad]]|archiefdatum=2021-08-05|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210805194836/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/05/25/moeder-mark-rutte-overleden-op-96-jarige-leeftijd-a4000675|dodeurl=no|voornaam=Kasper|achternaam=Van Laarhoven}}</ref>

Izaac Rutte was in [[Nederlands-Indië]] vertegenwoordiger (importeur) van de in Den Haag gevestigde technische handelsonderneming [[Lindeteves-Jacoberg|Jacobson, Van den Berg & Co.]], en later (in Nederland) directeur van dit bedrijf. Izaac Rutte huwde in 1931 in Den Haag Petronella Hermanna (Peta) Dilling (1910-1945), met wie hij drie kinderen kreeg. De oudste werd 35 jaar eerder geboren dan Mark Rutte.<ref>Zomergasten met Mark Rutte, NPO 2, 4 september 2016 (in de 48e minuut van de uitzending)</ref> Na de capitulatie van Nederlands-Indië in 1942, kwam hij terecht in een jappenkamp. Zijn vrouw en de drie kinderen werden gevangen gezet in jappen[[kamp Tjideng]] waar zij in juli 1945 overleed<ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/politiek/persoonlijke-rutte-over-zijn-vader-in-het-jappenkamp-toen-hij-eruit-kwam-bezat-hij-enkel-wat-hij-aan-had~a7ac81bd/|titel= Persoonlijke Rutte over zijn vader in het jappenkamp: ‘Toen hij eruit kwam, bezat hij enkel wat hij aan had’ |bezochtdatum=2024-06-08|datum=2020-08-15|werk=AD|archiefurl=https://web.archive.org/web/20240608040613/https://www.ad.nl/politiek/persoonlijke-rutte-over-zijn-vader-in-het-jappenkamp-toen-hij-eruit-kwam-bezat-hij-enkel-wat-hij-aan-had~a7ac81bd/ |archiefdatum=2024-06-08}}</ref> Na haar overlijden en zijn terugkeer naar Nederland hertrouwde hij in Den Haag met Hermina Cornelia (Mieke) Dilling (1923-2020), een zuster van zijn eerste vrouw.<ref>[https://www.genealogieonline.nl/stamboom-familie-van-der-hoek/I135041.php] Stamboom Van der Hoek » Izaak (Ies) Rutte (1909-1988), Genealogie online</ref> Uit dit huwelijk kwamen vier kinderen voort, onder wie Mark Rutte als laatste.

Mark Ruttes moeder was een dochter van een hoofdopzichter van de [[Heidemaatschappij]] en later directeur van een fouragehandel. Zij was ten tijde van Mark Ruttes geboorte [[secretaresse]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.parlement.com/id/vg9fgoprkxw3/m_mark_rutte|titel=Mark Rutte|werk=[[parlement.com]]|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211026044729/https://www.parlement.com/id/vg9fgoprkxw3/m_mark_rutte|archiefdatum=2021-10-26|dodeurl=nee}}</ref> In 1957 vertrok het gezin uit Indonesië, toen de regering van [[Soekarno]] op 5 december 1957 de Nederlandse bedrijven nationaliseerde.<ref name=":3">{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/gs-b03d60c3|titel=Mark Rutte had met zijn moeder Mieke Rutte-Dilling (96) een sterke band|bezochtdatum=2020-05-26|voornaam=Wendelmoet|achternaam=Boersema|datum=2020-05-25|werk=[[Trouw (krant)|Trouw]]}}</ref>  Het gezin stemde op de [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]].<ref name=":0">{{Citeer web|url = https://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1257823/2008/03/15/rsquo-God-en-Allah-horen-achter-de-voordeur-rsquo.dhtml|titel = 'God en Allah horen achter de voordeur’|voornaam=Hans|achternaam=Goslinga|datum =2008-03-15|werk =[[Trouw (krant) |Trouw]]|medeauteurs = Cees van der Laan|archiefdatum = 30 december 2014|archiefurl = https://web.archive.org/web/20141230022533/https://www.trouw.nl/tr/nl/4324/Nieuws/article/detail/1257823/2008/03/15/rsquo-God-en-Allah-horen-achter-de-voordeur-rsquo.dhtml|dodeurl = no}}</ref> Zijn grootvader was [[ouderling]] van de [[Badkapel (1874)|Badkapel]] in [[Scheveningen]]. 

=== Jeugd en maatschappelijke carrière ===
Na het behalen van het diploma [[gymnasium]]-A aan het [[Maerlant-Lyceum]] overwoog Rutte naar het [[conservatorium]] te gaan, aangezien hij [[Piano (instrument)|piano]] speelt. Uiteindelijk werd het een studie [[geschiedenis]] aan de [[Universiteit Leiden]], waarin hij in 1992 zijn [[doctoraalexamen]] haalde. Hij was daarna werkzaam bij [[Unilever]]. Tot 1997 was hij, onder andere bij het toenmalige Unilever-onderdeel [[Loders Croklaan]] in [[Wormerveer]], verantwoordelijk voor opleidingen en trainingen van medewerkers en begeleidde hij enkele [[reorganisatie]]s.

In 1997 trad hij binnen Unilever als [[personeelsbeleid|personeelsmanager]] in dienst van Van den Bergh Nederland. Hij werd in 2000 benoemd in de Corporate Human Resources Group. In 2002 was hij als [[directeur]] Human Resources in dienst van de IGLOMora Groep BV, een werkmaatschappij van Unilever.

Rutte was van 1988 tot 1991 landelijk voorzitter van de [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie]] (JOVD), de [[politieke jongerenorganisatie]] van de [[Volkspartij voor Vrijheid en Democratie]] (VVD). In 1993 werd hij lid van het hoofdbestuur van de VVD wat hij tot 1997 zou blijven.

=== Staatssecretariaat ===
In 2002 werd Rutte door [[Gerrit Zalm]] gevraagd als [[staatssecretaris (Nederland)|staatssecretaris]] van [[Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Sociale Zaken en Werkgelegenheid]] in [[kabinet-Balkenende I]]. Hij behield die post in het [[kabinet-Balkenende II]]. In deze positie was hij belast met [[volksverzekering]]en, [[Wet werk en bijstand|bijstand]] en [[Arbeidsomstandighedenwet|arbeidsomstandigheden]]. Zijn belangrijkste taak was het aannemen van de [[Wet werk en bijstand]]. Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2003]] stond Rutte elfde op de lijst, waardoor hij tijdens de [[Kabinetsformatie Nederland 2003|kabinetsformatie]] in de [[Tweede Kamer]] zat.

[[Bestand:Portret Mark Rutte.jpg|thumb|Rutte als staatssecretaris (2006)]]

Nadat hij de Wet werk en Arbeid succesvol had verdedigd, werd hij gevraagd door Zalm om [[Annette Nijs]] als staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap op te volgen per 16 juni 2004. Daar was hij belast met het [[hoger onderwijs]] en het [[Middelbaar beroepsonderwijs|mbo]].

Als staatssecretaris adviseerde Rutte in 2003 gemeenten Somalische inwoners extra te controleren op bijstandsfraude, nadat enkele Somaliërs die werkzaam waren in Engeland tevens een bijstandsuitkering bleken te ontvangen in Nederland. Een uitkeringsgerechtigde, [[Somalië|Somalische]] man, werd op grond van uiterlijke kenmerken door sociale rechercheurs staande gehouden en gecontroleerd op fraude, waarna hij de recherche de toegang tot zijn woning weigerde. Het [[college van burgemeester en wethouders]] van Haarlem besloot hierop het recht van de man op een uitkering in te trekken. De man was het hier niet mee eens en zijn beroep werd door de bestuursrechter gegrond verklaard. De rechtbank oordeelde dat het ging om "discriminatie naar ras, omdat het hier een groep mensen van Somalische afkomst betreft, ongeacht de nationaliteit van de betrokkenen" en dat dit strijdig was met de Grondwet.<ref name="nrc-2007-Somali">{{Citeer web |url=https://www.nrc.nl/nieuws/2007/05/21/rutte-zette-aan-tot-discriminatie-11326918-a609570 |titel=Rutte zette aan tot discriminatie |datum=2007-05-21|werk=[[NRC Handelsblad]] |citaat=Hij vindt nog altijd dat gemeenten gericht onderzoek moeten kunnen doen naar fraude onder bevolkingsgroepen. "Blijkbaar is dat nu wettelijk gezien niet mogelijk. Het is hoog tijd om de wet te veranderen." |bezochtdatum=2022-04-09 |archiefdatum=2021-02-01 |archiefurl=https://web.archive.org/web/20210201055012/https://www.nrc.nl/nieuws/2007/05/21/rutte-zette-aan-tot-discriminatie-11326918-a609570 |dodeurl=no}}</ref><ref>{{Citeer rechtspraak|ecli=ECLI:NL:RBHAA:2007:BA5410|instantie=[[Rechtbank Haarlem]]|nummer=AWB 05-2090 en 05-2093 WWB|datum=2007-05-08}}</ref><ref name="elsevier-Somali">{{Citeer web |url=http://www.elsevier.nl/web/10124079/Nieuws/Politiek/Rutte-Veroordeling-discriminatie-onterecht.htm |titel=Rutte: Veroordeling discriminatie onterecht |datum=2007-05-19 |werk=[[Elsevier Weekblad]] |citaat='Blijkbaar is dat nu wettelijk gezien niet mogelijk. Het is hoog tijd om de wet te veranderen,' vindt Rutte. |dodeurl=ja |archiefurl=https://web.archive.org/web/20111018204451/http://www.elsevier.nl/web/10124079/Nieuws/Politiek/Rutte-Veroordeling-discriminatie-onterecht.htm |archiefdatum=2011-10-18}}</ref> Rutte verwierp de kritiek en stelde dat een wetswijziging dan noodzakelijk zou zijn, zodat gemeenten gericht onderzoek zouden moeten kunnen doen naar fraude onder bepaalde bevolkingsgroepen.<ref name="nrc-2007-Somali" /><ref name="elsevier-Somali" />

=== Lijsttrekkersreferendum ===
Voor de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2006|gemeenteraadsverkiezingen van 2006]] was Rutte de VVD-campagneleider. De uitslag was voor de VVD teleurstellend; men ging van 15,3 procent van de stemmen in 2002 naar 13,8 in 2006. Na die verkiezingen trok [[Jozias van Aartsen]] op 8 maart 2006 zich terug als [[fractievoorzitter]] en kandidaat-lijsttrekker voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2006]]. Een dag later kandideerde Rutte zich voor het lijstrekkerschap. Op 21 maart lanceerde hij in een verkiezingspamflet onder de titel "De toekomst is nu" zijn ''negen-puntenplan'', waarin hij zijn prioriteiten presenteerde.

[[Bestand:Mark Rutte met fans en Sophie Hilbrand.jpg|miniatuur|Rutte op campagne voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2006]]]]
Rutte was niet de enige kandidaat in het [[VVD-lijsttrekkersreferendum 2006|interne lijsttrekkersreferendum]]: als tegenstrevers meldden zich [[Rita Verdonk]] en [[Jelleke Veenendaal]]. Er volgde een stormachtige campagneperiode en een heftige tweestrijd binnen de partij over de vraag of de populaire Verdonk lijsttrekker moest worden of de meer gematigde Rutte. Op 31 mei 2006 werd bekendgemaakt dat 51,5% van de VVD-leden hem tot lijsttrekker had verkozen, Verdonk haalde 46 procent.<ref>{{Citeer web|url = http://vorige.nrc.nl/binnenland/article1688298.ece/Mark_Rutte_nieuwe_lijsttrekker_VVD|titel = Mark Rutte nieuwe lijsttrekker VVD|bezochtdatum = |auteur = |datum = 31 mei 2006|uitgever = NRC Handelsblad|archiefdatum = 29 november 2014|archiefurl = https://web.archive.org/web/20141129173018/http://vorige.nrc.nl/binnenland/article1688298.ece/Mark_Rutte_nieuwe_lijsttrekker_VVD|dodeurl = no}}</ref> Op 27 juni 2006 nam Rutte ontslag als [[staatssecretaris (Nederland)|staatssecretaris]] op het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, omdat de algemene opinie was dat hij als lijsttrekker beter geen deel meer kon uitmaken van het kabinet. De dag erna werd hij beëdigd als [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamerlid]] en weer een dag later werd hij voorzitter van de Tweede Kamerfractie van de VVD.

Het kostte Rutte moeite zich te profileren als lijsttrekker en zijn leiderschap bij de VVD bleef niet onomstreden. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in november van dat jaar, leed de VVD een verlies van zes zetels. Verdonk wist bovendien 620.555 [[voorkeurstem]]men te behalen, meer dan de 553.200 die Rutte als lijsttrekker kreeg; een unicum in Nederland.

=== Fractievoorzitterschap ===
[[Bestand:Rutte in Zeeland.jpg|miniatuur|Rutte op een bezoek aan Zeeland in 2008]]
Mede doordat Verdonk meer voorkeursstemmen kreeg, bleef er onderling spanning. Zes dagen na de verkiezingen riep ze op om [[Hans Wiegel]] en [[Frits Bolkestein]] – die hier niet van op de hoogte waren gebracht{{Bron?||2023|11|01}} – te laten onderzoeken wat de unieke uitslag voor de partij betekende. Op die manier hoopte ze alsnog partijleider te worden. Tijdens een daaropvolgende fractievergadering weigerde Rutte met zo'n onderzoek in te stemmen en werd daarin gesteund door de fractie.<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/nieuws/rutte-verijdelt-coup-verdonk~be394500/|titel= Rutte verijdelt coup Verdonk |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]]|datum=2006-11-28|bezochtdatum=2023-06-30|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220518211759/https://www.trouw.nl/nieuws/rutte-verijdelt-coup-verdonk~be394500/|archiefdatum=2022-05-18}}</ref>

Ook na de mislukte "coup" bleven de spanningen, met opmerkingen van Verdonk dat Rutte niet rechts genoeg was. De druppel was voor Rutte een interview van Verdonk in ''[[De Telegraaf]]'' op 13 september 2007, waarin zij kritiek uit op Rutte. Nog diezelfde dag zegde Rutte het vertrouwen in haar op en werd zij met steun van de fractie uit de fractie gezet.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/reconstructie-de-val-van-rita-verdonk~becc132c|titel=Reconstructie: De val Rita Verdonk|voornaam=Marc|achternaam=Peeperkorn|medeauteurs=Sitalsing, Sheila|datum=2007-09-14|bezochtdatum=2023-06-30|werk[[De Volkskrant]]}}</ref> Op de reeds geplande VVD-ledenvergadering besloten de leden dat er een poging gedaan moest worden Verdonk voor de partij te behouden. [[Motie]]s met als doel Ruttes beslissing terug te draaien of zijn positie ter discussie te stellen, werden verworpen. Pogingen tot verzoening bleven onmogelijk, waardoor Verdonk vanaf oktober 2007 als eenmansfractie ''lid-Verdonk'' verder ging.

Het leiderschap van Rutte bleef met het vertrek van Verdonk penibel: een deel van de fractie had, net als een deel van de achterban, nog altijd meer op met Verdonk dan met Rutte. Bij zijn optredens in de Kamer werd Rutte bovendien gezien als een onzichtbare fractieleider, dezelfde kritiek die hem eerder als lijsttrekker in de verkiezingscampagne ten deel was gevallen.<ref>{{Citeer nieuws|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2007/06/14/soloartiesten-kan-de-vvd-niet-gebruiken-11340581-a920505|titel=Soloartiesten kan de VVD niet gebruiken|werk=[[NRC Handelsblad]]|datum=2007-06-14|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230630144936/https://www.nrc.nl/nieuws/2007/06/14/soloartiesten-kan-de-vvd-niet-gebruiken-11340581-a920505|archiefdatum=2023-06-30}}</ref> Ruttes positie kwam intern opnieuw ter discussie te staan toen hij in 2009 pleitte voor een zo groot mogelijke [[vrijheid van meningsuiting]]. Hij eiste met partijgenoot [[Atzo Nicolaï]] de opheffing van het verbod op [[godslastering]] en bovendien van het verbod op [[Holocaustontkenning]]. Rutte verklaarde: ''"Hoe onzinnig het ook is dat iemand de Holocaust ontkent, verbieden moet niet!"''<ref>{{Citeer web|url = http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/2021286/2009/05/26/Rutte-Holocaust-ontkennen-moet-kunnen.dhtml|titel = Rutte: Holocaust ontkennen moet kunnen|bezochtdatum = |auteur = |datum = 2009-05-26|werk=[[Algemeen Dagblad]]|archiefurl = https://web.archive.org/web/20150106195957/http://www.ad.nl/ad/nl/1012/Nederland/article/detail/2021286/2009/05/26/Rutte-Holocaust-ontkennen-moet-kunnen.dhtml|archiefdatum = 2015-01-06|dodeurl = ja}}</ref> Dat laatste viel bij veel VVD'ers, zowel binnen de partij als de achterban, slecht. Rutte ontkende daarop dat hij Holocaustontkenning niet langer strafbaar wilde stellen,<ref>{{Citeer nieuws|url=https://www.nu.nl/algemeen/1971061/rutte-betreurt-commotie-holocaust-uitspraak.html|titel=Rutte betreurt commotie Holocaust-uitspraak|werk=[[NU.nl]]|datum=2009-05-29|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230701060550/https://www.nu.nl/algemeen/1971061/rutte-betreurt-commotie-holocaust-uitspraak.html|archiefdatum=2023-07-01}}</ref> het aanvankelijke voorstel stierf een vroege dood.

Als kantelpunt voor Ruttes populariteit wordt vaak één moment aangewezen:<ref>{{Citeer boek|voornaam=Gerry|achternaam=van der List|titel=Liberale Lessen, macht en onmacht van de VVD|uitgever=Prometheus|jaar=2019}}</ref> de [[motie van wantrouwen]] die Rutte tijdens de [[Algemene Politieke Beschouwingen]] tegen het [[kabinet-Balkenende IV]] indiende. Balkenendes kabinet overleefde die motie, maar raakte er wel door beschadigd. En al kon ook deze keuze van Rutte binnen de VVD-fractie op tegenstanders rekenen, in opiniepeilingen sloeg de VVD kort erna de weg omhoog in.

=== Kabinet-Rutte I ===
{{Zie hoofdartikel|Kabinet-Rutte I}}
Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2010|Tweede Kamerverkiezingen van 2010]] was Rutte wederom lijsttrekker van de VVD. Tijdens de campagne gaf hij aan dat bij een "ingewikkeld kabinet" zoals een minderheidskabinet, hij in de Tweede Kamer zou blijven in plaats van premier worden.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/l/159276|titel=Rutte sluit Kroes niet uit als premier|bezochtdatum=2021-04-05|werk=[[NOS Nieuws]]|archiefdatum=2021-08-05|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210805194825/https://nos.nl/artikel/159276-rutte-sluit-kroes-niet-uit-als-premier|dodeurl=no}}</ref> Onder zijn lijsttrekkerschap steeg de VVD van 22 naar 31 zetels.

[[Bestand:Rutte, Verhagen en Wilders bij presentatie regeer- en gedoogakkoord (5121025524).jpg|thumb|links|Premier Rutte bij de presentatie van zijn [[Kabinet-Rutte I|eerste kabinet]], met vicepremier [[Maxime Verhagen]] (CDA, links) en gedoogpartner [[Geert Wilders]] (PVV, rechts), op 30 september 2010.]]
Door de zetelwinst werd de VVD de grootste en mocht het het voortouw nemen bij de [[kabinetsformatie Nederland 2010|daaropvolgende kabinetsformatie]]. De formatie stevende eerst enige tijd af op '[[paars kabinet#Paars-plus|Paars-Plus]]', een combinatie van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks, maar die poging strandde in de zomer. Vervolgens ging de formatie over rechts, met meer succes. Op 7 oktober 2010 benoemde koningin [[Beatrix der Nederlanden|Beatrix]] Rutte tot [[formateur]], belast met de vorming van een kabinet bestaande uit VVD en CDA met [[gedoogsteun]] van de [[Partij voor de Vrijheid]] van [[Geert Wilders]]. Op 14 oktober 2010 werd het kabinet-Rutte beëdigd.

Rutte werd daarmee de eerste liberale premier van Nederland sinds [[Pieter Cort van der Linden]] (1913-1918), als [[Vrijzinnig-Democratische Bond|VDB]]-man [[Wim Schermerhorn]], die het "nood-kabinet" van 1945-1946 leidde, buiten beschouwing wordt gelaten. Hij is ook de eerste niet-sociaaldemocratische of christendemocratische premier in 92 jaar en de eerste premier van VVD-huize. Aan het eind van het jaar waarin hij zijn eerste verkiezingszege boekte en een kabinet bijeen formeerde, werd Rutte door de Nederlandse parlementaire pers verkozen tot politicus van het jaar. Ook door [[NU.nl]] werd hij uitgeroepen tot politicus van het jaar 2010.<ref>{{Citeer web|url = https://www.nu.nl/algemeen/2413083/mark-rutte-politicus-van-jaar-2010.html|titel = Mark Rutte politicus van het jaar 2010|bezochtdatum = |auteur = |datum =2010-12-31|werk= [[Nu.nl]]|archiefdatum = 2012-03-28|archiefurl = https://web.archive.org/web/20120328233112/https://www.nu.nl/algemeen/2413083/mark-rutte-politicus-van-jaar-2010.html|dodeurl = no}}</ref>

[[Bestand:Rutte en Blok arriveren bij Catshuis voor onderhandelingen op 29 maart.jpg|miniatuur|Rutte met zijn partijgenoot [[Stef Blok]], tijdens de onderhandelingen in het Catshuis in maart 2012. Het mislukken daarvan leidde de val van Rutte I in.]]
Op 17 februari 2011 weigerde Rutte naar de Tweede Kamer te komen op verzoek van alle 74 leden van de oppositie, deze keer inclusief de SGP. Het ging in dit debat om de bezuinigingen van 300 miljoen op het passend onderwijs. De oppositie sprak die avond van een dieptepunt in haar relatie met premier Rutte.<ref>{{Citeer nieuws|url = https://www.nrc.nl/nieuws/2011/02/18/oppositie-uit-ergernis-over-afwijzing-debat-door-rutte/|titel = Oppositie uit ergernis over afwijzing debat door Rutte|bezochtdatum = |voornaam= Bart|achternaam=Hinke|datum = 18 februari 2011|werk= [[NRC Handelsblad]]|archiefdatum =2011-12-21|archiefurl = https://web.archive.org/web/20111221171122/https://www.nrc.nl/nieuws/2011/02/18/oppositie-uit-ergernis-over-afwijzing-debat-door-rutte/|dodeurl = no}}</ref>

Op 26 april 2011 hield de Tweede Kamer een [[spoeddebat]] met premier Rutte over een gesprek dat hij samen met Wilders had gehad met Statenlid [[Johan Robesin]] van de [[Partij voor Zeeland]], over mogelijke steun die deze bij de [[Eerste Kamerverkiezingen 2011]] aan het kabinet zou kunnen verlenen.<ref>{{Citeer nieuws|url = https://www.nu.nl/algemeen/2501196/oppositie-hekelt-uitnodigen-statenlid.html|titel = Oppositie hekelt uitnodigen Statenlid|bezochtdatum = |auteur = |datum =2011-04-26|werk= [[Nu.nl]]|archiefdatum = 2012-03-28|archiefurl = https://web.archive.org/web/20120328225007/https://www.nu.nl/algemeen/2501196/oppositie-hekelt-uitnodigen-statenlid.html|dodeurl = no}}</ref> De premier toonde zich niet onder de indruk van de kritiek en verklaarde dat hij het een volgende keer weer zou doen.

Op 23 april 2012 bood Rutte het ontslag van zijn kabinet aan aan de koningin, nadat Wilders zijn gedoogsteun aan het kabinet, na het daaraan voorafgaande Catshuisoverleg over de begroting van 2013, had ingetrokken.<ref>{{Citeer web|url = https://www.volkskrant.nl/dossier-kabinet-rutte/rutte-heeft-ontslag-aangeboden-aan-koningin~a3245066|titel = Rutte heeft ontslag aangeboden aan koningin|bezochtdatum = |auteur = |datum = 23 april 2012|werk= de Volkskrant}}</ref><ref>{{Citeer web|url = https://www.volkskrant.nl/dossier-kabinet-rutte/het-ontslag-van-het-kabinet-rutte-van-minuut-tot-minuut~a3244957|titel = Het ontslag van het kabinet-Rutte van minuut tot minuut|bezochtdatum = |auteur = |datum = 2012-04-23|werk=[[de Volkskrant]]}}</ref>

=== Kabinet-Rutte II ===
{{Zie hoofdartikel|Kabinet-Rutte II}}
Met Rutte als [[lijsttrekker]] behaalde de VVD bij de [[Tweede Kamerverkiezingen in 2012]] in totaal 41 zetels, het hoogste aantal ooit voor de partij. Op 1 november 2012 werd Rutte door de Tweede Kamer benoemd tot formateur, en op 5 november 2012 trad het tweede kabinet-Rutte aan, een coalitiekabinet van VVD en [[Partij van de Arbeid (Nederland)|PvdA]].

[[Bestand:KoninginBeatrix MarkRutte.jpg|thumb|Koningin Beatrix en Mark Rutte tijdens het laatste wekelijkse gesprek van koningin Beatrix op Huis ten Bosch (2013)]]

In 2016 werd voor de eerste keer in Nederland het [[Correspondents' Dinner]] georganiseerd, waarbij Mark Rutte voor de Nederlandse pers en tijdens [[primetime]] op televisie een komische toespraak hield, gebaseerd op het Amerikaanse equivalent.

Op 26 augustus 2016 maakte Rutte bekend een derde termijn als premier te ambiëren. Rutte werd opnieuw lijsttrekker van de VVD voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|Tweede Kamerverkiezingen van 2017]].<ref>{{Citeer web|url = https://www.telegraaf.nl/binnenland/26488628/__Rutte_wil_opnieuw_premier_worden__.html|titel = Rutte wil opnieuw prmier worden|bezochtdatum = |auteur = |datum = 26 augustus 2016|uitgever = [[de Telegraaf]]|archiefdatum = 26 augustus 2016|archiefurl = https://web.archive.org/web/20160826161706/https://www.telegraaf.nl/binnenland/26488628/__Rutte_wil_opnieuw_premier_worden__.html|dodeurl = no}}</ref> Rutte was dat jaar op 4 september de laatste [[Zomergasten (televisieprogramma)|Zomergast bij de VPRO]]. Zijn optreden werd door sommigen gezien als onderdeel van een campagnestrategie. Op 15 maart 2017 werd zijn partij bij de Tweede Kamerverkiezingen 2017 wederom de grootste - ondanks 8 zetels verlies - met 33 zetels.

=== Kabinet-Rutte III ===
[[Bestand:President Trump Meets with the Prime Minister of the Netherlands (48317652116).jpg|thumb|Mark Rutte met [[Donald Trump]], de 45e president van Amerika op 18 juli 2019.]]
{{Zie hoofdartikel|Kabinet-Rutte III}}
Na [[Kabinetsformatie Nederland 2017|een lange formatie]] van 225 dagen presenteerde Rutte in oktober 2017 zijn derde kabinet: dat werd behalve door zijn eigen VVD gevormd door het [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]], de [[ChristenUnie]] en [[D66]].

In zijn derde kabinet zag Rutte zijn internationale statuur, als een van de langstzittende regeringsleiders in Europa, groeien. Zo werd op Europees niveau binnenskamers gesproken over "de drie M's: [[Angela Merkel|Merkel]], [[Emmanuel Macron|Macron]] en Mark".<ref>[https://web.archive.org/web/20191214155228/https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/in-brussel-krijgt-polderpremier-rutte-vleugels~b5c3c786/ In Brussel krijgt polderpremier Rutte vleugels], ''de Volkskrant'', 12 februari 2019.</ref> Na een bezoek aan de Amerikaanse president [[Donald Trump]] in juli 2018 oogstte Rutte lof omdat hij er geen moeite mee had zijn gastheer openlijk tegen te spreken. “No, it is not positive”, zei Rutte toen Trump stelde dat voorgenomen tariefsverhogingen voor producten uit de Europese Unie positief kon zijn.<ref>[https://web.archive.org/web/20190715100608/https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2018/07/03/trump-got-a-dose-of-dutch-bluntness-from-visiting-prime-minister/ Trump got a dose of Dutch bluntness from visiting prime minister], ''Washington Post'', 3 juli 2018.</ref>

Bij de formatie had Rutte succesvol gepleit voor de afschaffing van de [[dividendbelasting]]. Dit plan kon vanuit de oppositie rekenen op veel kritiek, omdat het gezien werd als presentje voor Shell en de voormalige werkgever van Rutte [[Unilever]]. Rutte en de andere onderhandelaars ontkenden dit en zeiden tevens dat er geen stukken waren gemaakt over de afschaffing ten behoeve van de formatie. Op 20 april 2018 kwam echter naar boven dat die stukken er wel waren, waarin tevens Shell en Unilever vaak genoemd werden.<ref>https://www.trouw.nl/nieuws/reconstructie-hoe-rutte-de-greep-op-zijn-eigen-plan-voor-afschaffing-van-de-dividendbelasting-verloor~b85f57078/. [https://web.archive.org/web/20230710075012/https://www.trouw.nl/nieuws/reconstructie-hoe-rutte-de-greep-op-zijn-eigen-plan-voor-afschaffing-van-de-dividendbelasting-verloor~b85f57078/ Gearchiveerd] op 10 juli 2023.</ref> De oppositie was van mening dat de Kamer onvoldoende geïnformeerd was. 67 Kamerleden van de oppositie steunden daarom een [[motie van afkeuring]] tegen hem.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2229054-bijna-hele-oppositie-steunt-motie-van-afkeuring-tegen-rutte|titel= Bijna hele oppositie steunt motie van afkeuring tegen Rutte |datum=2018-04-15|werk=[[NOS Nieuws]]|bezochtdatum=2022-05-19|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220519091424/https://nos.nl/artikel/2229054-bijna-hele-oppositie-steunt-motie-van-afkeuring-tegen-rutte|archiefdatum=2022-05-19}}</ref> Een half jaar later kondigde Unilever aan zich terug te trekken uit Nederland, ondanks de voorgenomen afschaffing van dividendbelasting. Het kabinet besloot daarop de afschaffing in te trekken. Bij het debat over de intrekking werd een [[motie van wantrouwen]] gesteund door 49 Kamerleden.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2018/10/16/rutte-is-zijn-oude-maatje-asscher-voorlopig-kwijt-a2621790|titel=Rutte is zijn oude maatje Asscher voorlopig kwijt|werk=[[NRC Handelsblad]]|bezochtdatum=2022-05-19|datum=2018-10-17|archiefurl=https://web.archive.org/web/20220519091939/https://www.nrc.nl/nieuws/2018/10/16/rutte-is-zijn-oude-maatje-asscher-voorlopig-kwijt-a2621790|archiefdatum=2022-05-19}}</ref>

In november 2019 kreeg Rutte veel kritiek om zijn houding rond het [[bombardement op Hawija]]: een Nederlandse F-16 had in juni 2015 een bommenfabriek van de terroristische beweging [[Islamitische Staat (in Irak en de Levant)|Islamitische Staat]] in die stad gebombardeerd, wat een explosie veroorzaakte die aan zeventig burgers het leven kostte. Toen het gerucht opdook dat Rutte al lange tijd op de hoogte was van die burgerdoden, gaf hij aan 'geen herinnering' te hebben aan een dergelijke mededeling. Het kwam Rutte op de kritiek te staan dat hij in politiek gevoelige situaties steeds teruggreep op een haperend geheugen.<ref>[https://web.archive.org/web/20200807044009/https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/29/vergeten-nee-hij-weet-niet-of-hij-het-ooit-wist-a3982174 Vergeten? Nee, hij weet niet of hij het ooit wist], ''NRC Handelsblad'', 29 november 2019.</ref> Dat was al eerder gebeurd inzake de [[Bonnetjesaffaire (2015)|bonnetjesaffaire]], die tijdens Rutte II leidde tot het vertrek van VVD-bewindspersonen [[Ivo Opstelten]] en [[Fred Teeven]], alsook bij het vertrek, begin 2018, van [[Halbe Zijlstra]] als minister van Buitenlandse Zaken, nadat die laatste toegaf te hebben gelogen over een ontmoeting met president [[Vladimir Poetin]] in een Russische [[datsja]].

Op 16 maart 2020 en later datzelfde jaar op 14 december 2020, tijdens de [[coronacrisis]], sprak Rutte het volk toe vanuit het [[torentje]], in de zogenaamde [[Torentjestoespraak]]. In zijn eerste toespraak riep hij de bevolking op zich aan de [[Maatregelen tijdens de coronacrisis in Nederland|maatregelen]] te houden opgesteld door het [[Outbreak Management Team]], een adviesorgaan van het [[Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu|RIVM]]. In zijn tweede toespraak kondigde Rutte een strenge [[Lockdown (maatregel)|lockdown]] af die direct vanaf dat moment in werking zou treden voor een duur van ten minste vijf weken.

Op 15 januari 2021 trad het kabinet-Rutte III af wegens de [[toeslagenaffaire]], waarbij tienduizenden ouders de dupe waren geworden van het fraudebeleid van de Nederlandse overheid.<ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/politiek/einde-rutte-iii-is-een-feit-kabinet-stapt-op-om-toeslagenaffaire~a0cbd791/|titel=Einde Rutte III is een feit: kabinet stapt op om toeslagenaffaire|bezochtdatum=2021-01-15|werk=[[Algemeen Dagblad]] |dodeurl=no}}</ref> Rutte zei bij het aftreden van zijn kabinet dat hij zich verantwoordelijk voelde, hoewel hij niet direct betrokken was geweest bij de affaire. Later zei hij dat hij zich "uiteraard altijd direct verantwoordelijk" voelde.<ref>{{Citeer web|url=https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5209576/rutte-wel-direct-verantwoordelijk-voor-toeslagendrama|titel=Rutte: wel 'direct verantwoordelijk' voor toeslagendrama|bezochtdatum=2021-04-05|datum=2021-01-20|werk=[[RTL Nieuws]]|archiefdatum=2021-03-03|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210303233841/https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5209576/rutte-wel-direct-verantwoordelijk-voor-toeslagendrama|dodeurl=no}}</ref> Voor het aftreden had Rutte ook getwijfeld of hij van een smet op zijn premierschap moest spreken.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/23/mark-rutte-het-is-best-even-spannend-om-een-tv-toespraak-te-houden-a4024697|titel=Mark Rutte: ‘Het is best even spannend om een tv-toespraak te houden’|bezochtdatum=2021-04-05|werk=[[NRC Handelsblad]]|archiefdatum=2020-12-29|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201229215345/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/23/mark-rutte-het-is-best-even-spannend-om-een-tv-toespraak-te-houden-a4024697|dodeurl=no}}</ref> Ook daarop kwam hij later terug, door van een "kolossale smet" te spreken.<ref>{{Citeer web|url=https://www.rijksoverheid.nl/documenten/mediateksten/2021/01/15/letterlijke-tekst-persconferentie-na-ministerraad-15-januari-2021|titel=Letterlijke tekst persconferentie na ministerraad 15 januari 2021 - Mediatekst - Rijksoverheid.nl|bezochtdatum=2021-04-05|auteur=Ministerie van Algemene Zaken|datum=2021-01-15|werk=www.rijksoverheid.nl|archiefdatum=2021-03-03|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210303155319/https://www.rijksoverheid.nl/documenten/mediateksten/2021/01/15/letterlijke-tekst-persconferentie-na-ministerraad-15-januari-2021|dodeurl=no}}</ref> Hoewel door sommige andere partijen en commentatoren werd geroepen om zijn vertrek als VVD-leider, wilde Rutte daar niet aan. Hij zei dat hij dat oordeel liever aan de kiezer wilde overlaten.<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/gs-b6519393|titel=Premier Rutte: Het oordeel is nu aan de kiezer |bezochtdatum=2021-04-05 |auteur=Raoul du Pré|datum=2021-01-19|werk=[[de Volkskrant]]|dodeurl=no}}</ref>

=== Kabinet-Rutte IV ===
{{Zie hoofdartikel|Kabinet-Rutte IV}}

In de zomer van 2020 besloot Rutte nogmaals lijsttrekker te willen zijn voor de VVD. De VVD ging de verkiezingen in met een geruime voorsprong in de peilingen, vooral te danken aan de populariteit van Rutte.<ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2021/03/03/hoe-onaantastbaar-is-vvd-leider-en-crisispremier-rutte-a4034153 Premier Rutte lijkt op een verkiezingswinst af te stevenen, maar zijn positie is kwetsbaar] NRC. [https://web.archive.org/web/20230710075022/https://www.nrc.nl/nieuws/2021/03/03/hoe-onaantastbaar-is-vvd-leider-en-crisispremier-rutte-a4034153 Gearchiveerd] op 10 juli 2023.</ref> Campagne werd daarom vooral gevoerd rondom Rutte als stabiel leiderschap. Na de [[Tweede Kamerverkiezingen 2021]] werd de VVD wederom de grootste partij, met 34 zetels.

{{Zie hoofdartikel|Kabinetsformatie Nederland 2021-'22}}
Tijdens de verkennende fase van de [[Kabinetsformatie Nederland 2021-'22|kabinetsformatie]] werd een notitie gefotografeerd van verkenner [[Kajsa Ollongren]], met daarop onder meer de tekst "positie [[Pieter Omtzigt|Omtzigt]], functie elders".<ref>{{Citeer web|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210404175537/https://nos.nl/artikel/2374063-notities-ollongren-zichtbaar-positie-omtzigt-functie-elders.html|titel=Notities Ollongren zichtbaar, 'positie Omtzigt, functie elders'|werk=[[NOS Nieuws]]|datum=25 maart 2021|archiefdatum=2021-04-04|dodeurl=no|url=https://nos.nl/artikel/2374063-notities-ollongren-zichtbaar-positie-omtzigt-functie-elders.html}}</ref> Rutte zei in een interview met de [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]] dat Omtzigt niet besproken was in zijn gesprek met de verkenners. Na publicatie van de gespreksverslagen bleek dit echter wel het geval te zijn geweest. Dit bracht Rutte in grote politieke problemen. Op 1 april 2021 nam de voltallige [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Kamer]], behoudens de VVD-fractie, een [[motie van wantrouwen#Motie van afkeuring|motie van afkeuring]] aan tegen Rutte als fractieleider. Deze motie van Kaag (D66) en Hoekstra (CDA) sprak uit "dat VVD-fractieleider Rutte, die tevens de rol van demissionair minister-president vervult, de waarheid niet sprak in de media dat hij bij oud-verkenners niet heeft gesproken over de positie van de heer Omtzigt" en "keurt deze handelswijze af".<ref>[https://web.archive.org/web/20210402092623/https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2021Z05296&did=2021D11744 Motie van de leden Kaag en Hoekstra over afkeuren van de handelwijze van de fractieleider van de VVD], ''tweedekamer.nl'', 1 april 2021.</ref> Een [[motie van wantrouwen]] tegen Rutte als premier werd met 77 stemmen tegen (coalitiefracties) en 72 stemmen voor (overige fracties) verworpen.<ref>[https://web.archive.org/web/20210603170114/https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/moties/detail?id=2021Z05295&did=2021D11743 Gewijzigde motie van de leden Wilders en Baudet over het opzeggen van het vertrouwen in de minister-president t.v.v. 35788-10 ], ''tweedekamer.nl'', 1 april 2021.</ref> Na de langste [[Lijst van kabinetsformaties in Nederland| Nederlandse kabinetsformatie]] wist Rutte ondanks de motie van afkeuring een kabinet te vormen. Net als het vorige kabinet bestond dat uit VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Het kabinet waarin Rutte wederom premier werd, werd op 10 januari 2022 beëdigd.

[[Bestand:Joe Biden meets with Mark Rutte, 2023-01-17 (52636052770).jpg|miniatuur|Mark Rutte met [[Joe Biden]], de 46e president van Amerika op 17 januari 2023.]]

Op 7 juli 2023 viel het kabinet-Rutte IV na een week [[kabinetscrisis over asiel]] om de instroom te beperken kwamen de partijen er niet uit en viel het kabinet.<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2481938-kabinet-gevallen-geen-akkoord-over-asielmaatregelen |titel=Kabinet gevallen, geen akkoord over asielmaatregelen |datum=2023-07-07 |bezochtdatum=2023-07-07 |werk=NOS |taal=|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230707183857/https://nos.nl/artikel/2481938-kabinet-gevallen-geen-akkoord-over-asielmaatregelen|archiefdatum=2023-07-07}}</ref> Op 10 juli 2023 kondigde Rutte aan niet lijsttrekker te zijn voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|daaropvolgende Tweede Kamerverkiezingen]].<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/collectie/13942/artikel/2482242-rutte-stopt-als-partijleider-vvd-en-kondigt-vertrek-aan-uit-politiek |titel=Rutte stopt als partijleider VVD en kondigt vertrek aan uit politiek |datum=2023-07-10 |bezochtdatum=2023-07-10 |werk=nos.nl |taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20230711011446/https://nos.nl/collectie/13942/artikel/2482242-rutte-stopt-als-partijleider-vvd-en-kondigt-vertrek-aan-uit-politiek|archiefdatum=2023-07-11}}</ref>

Op 30 juni 2024 hield Rutte om 16:30 uur een afscheidstoespraak vanuit het torentje in Den Haag.<ref>{{Citeer web |url=https://www.youtube.com/live/6O02yoW3-Pw?si=sb06qwO-nUonWyzz |titel=De afscheidsboodschap aan Nederland van premier Mark Rutte |auteur= |datum=2024-06-30 |bezochtdatum=2024-06-30 |werk=[[YouTube]] |uitgever=[[Rijksvoorlichtingsdienst]] |taal=}}</ref> Hij reflecteerde gedurende 12 minuten op de afgelopen jaren en de kabinetten die hij heeft geleid. Hij belichtte daarbij onderwerpen zoals de [[toeslagenaffaire]], de [[Gaswinningsproblematiek in Groningen|aardbevingen in Groningen]], [[Malaysia Airlines-vlucht 17|MH17]] en de [[coronacrisis]]. Ook benadrukte hij zijn trots over Nederland. Rutte besloot zijn toespraak met de woorden:

{{Citaat|Let een beetje op elkaar. Ik reken op u. Ik vond het een eer om jullie minister-president te mogen zijn. En ik heb het met ongelooflijk veel plezier gedaan. Dank, dank, dank.}}

=== Secretaris-generaal van de NAVO ===
[[Bestand:United States Secretary of Defense Lloyd J. Austin III and Secretary-General of NATO, Mark Rutte share warm words at NATO Headquarters in Brussels, Belgium, October 17, 2024.jpg|miniatuur|300x300px|Minister van Defensie van de Verenigde Staten [[Lloyd Austin]] en Mark Rutte op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel, België op 17 oktober 2024.]]
In oktober 2023 gaf Rutte publiekelijk te kennen dat hij interesse had in de positie van [[secretaris-generaal van de NAVO]], die zou vrijkomen na het vertrek van [[Jens Stoltenberg]] in oktober 2024.<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]] |titel=Mark Rutte: Ik had eerder weg moeten gaan |achternaam= |voornaam= |datum=2023-10-28 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.trouw.nl/politiek/mark-rutte-ik-had-eerder-weg-moeten-gaan~bd4df742/}}</ref> Eerder werd ook gesuggereerd dat Rutte [[Charles Michel]] zou kunnen opvolgen als [[voorzitter van de Europese Raad]].<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]] |titel=Rutte heeft nog een jaar om steun te krijgen voor zijn geambieerde Navo-positie |achternaam=Abels |voornaam=Romana |datum=2023-11-06 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.trouw.nl/buitenland/rutte-heeft-nog-een-jaar-om-steun-te-krijgen-voor-zijn-geambieerde-navo-positie~b0c575c6/}}</ref> Hij gold als de favoriete kandidaat voor secretaris-generaal van onder anderen de Amerikaanse president [[Joe Biden]] maar genoot ook steun omdat hij relatief goed overweg zou kunnen met diens concurrent en mogelijke opvolger [[Donald Trump]].<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]] |titel=De zes grootste uitdagingen voor Rutte als nieuwe Navo-baas |achternaam=Schmidt |voornaam=Christoph |datum=2024-06-19 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.trouw.nl/politiek/de-zes-grootste-uitdagingen-voor-rutte-als-nieuwe-navo-baas~b62f7e78/}}</ref> Andere kandidaten waren de Estische premier [[Kaja Kallas]] en de Roemeense president [[Klaus Iohannis]].<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]] |titel=Premier Kallas van Estland wil (net als Rutte) voorzitter van de Navo worden |achternaam=Brassem |voornaam=Eric |datum=2023-11-15 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.trouw.nl/buitenland/premier-kallas-van-estland-wil-net-als-rutte-voorzitter-van-de-navo-worden~b01ca87f/}}</ref><ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Leidsch Dagblad]] |titel=Rutte noemt concurrent voor NAVO-functie 'voortreffelijke man' |achternaam= |voornaam= |datum=2024-03-21 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.leidschdagblad.nl/buitenland/rutte-noemt-concurrent-voor-navo-functie-voortreffelijke-man/11836200.html}}</ref> Hoewel Rutte snel steun kreeg van de meeste NAVO-lidstaten, kwam er weerstand vanuit met name Turkije en Hongarije. Rutte had in 2017 een botsing gehad met de Turkse president [[Recep Tayyip Erdoğan|Erdoğan]], die nu wilde dat EU-landen harder zouden optreden tegen Koerdische bewegingen.<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[Trouw (krant)|Trouw]] |titel=Rutte in Istanbul om Erdoğan achter zijn Navo-kandidatuur te krijgen |achternaam=Woudwijk |voornaam=Ingrid |datum=2024-04-26 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.trouw.nl/buitenland/rutte-in-istanbul-om-erdogan-achter-zijn-navo-kandidatuur-te-krijgen~b6749ca7/}}</ref> Nadat Erdoğan eind april 2024 zijn fiat gaf kwam de voornaamste weerstand nog van de Hongaarse premier [[Viktor Orbán|Orbán]], die verbolgen was over Ruttes kritiek op Hongaarse anti-lhbti-wetgeving uit 2021 en eiste excuses daarvoor.<ref>{{Citeer nieuws |werk=NOS Nieuws |titel=Orbán eist dat Rutte kritiek terugneemt, anders geen steun bij NAVO |datum=2021-06-06 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://nos.nl/artikel/2523389-orban-eist-dat-rutte-kritiek-terugneemt-anders-geen-steun-bij-navo}}</ref> Mede na een interventie van zittend secretaris-generaal Stoltenberg sprak Orbán alsnog zijn steun uit voor Ruttes kandidatuur.<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[NRC (krant)|NRC]] |titel=Viktor Orbán spreekt steun uit voor Rutte als NAVO-baas |achternaam=Ubbens |voornaam=Charlie |datum=2024-06-18 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.nrc.nl/nieuws/2024/06/18/slowakije-steunt-benoeming-rutte-tot-navo-baas-a4856785 |medeauteurs=Arjan Meesterburrie}}</ref><ref>{{Citeer nieuws |werk=[[de Volkskrant]] |titel=Rutte ‘voorzichtig optimistisch’ over Navo-baan na ‘goed gesprek’ met Orbán |achternaam=Peeperkorn |voornaam=Marc |datum=2024-06-18 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.volkskrant.nl/politiek/rutte-voorzichtig-optimistisch-over-navo-baan-na-goed-gesprek-met-orban~b7f27852/}}</ref> Kort daarna trok de Roemeense president Ioannis zijn kandidatuur in en was de weg vrij voor Ruttes benoeming tot secretaris-generaal.<ref>{{Citeer nieuws |werk=[[NRC (krant)|NRC]] |titel=Nu ook de steun van Roemenië: Mark Rutte wordt de nieuwe NAVO-chef |achternaam=de Koning |voornaam=Petra |datum=2024-06-20 |bezochtdatum=2024-08-04 |url=https://www.nrc.nl/nieuws/2024/06/20/nu-ook-de-steun-van-roemenie-mark-rutte-wordt-de-nieuwe-navo-chef-a4857092 |medeauteurs=Michel Kerres}}</ref> Op 26 juni 2024 werd Rutte officieel verkozen als nieuwe secretaris-generaal, met ingang van 1 oktober van dat jaar.<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/artikel/2526189-rutte-officieel-benoemd-tot-secretaris-generaal-van-de-navo |titel=Rutte officieel benoemd tot secretaris-generaal van de NAVO |datum=2024-06-26 |bezochtdatum=2024-06-26 |werk=NOS Nieuws}}</ref>

[[Bestand:PM Rutte Travels.png|miniatuur|Alle reizen van Mark Rutte sinds zijn premierschap in 2010]]

== Gedachtegoed en politieke stijl ==
=== Ideologie ===
[[Bestand:Kok VanAgt DeJong Rutte Lubbers Balkenende (2).jpg|thumb|Premier Rutte samen met de voormalige premiers [[Wim Kok|Kok]], [[Dries van Agt|Van Agt]], [[Piet de Jong (politicus)|De Jong]], [[Ruud Lubbers|Lubbers]] en [[Jan Peter Balkenende|Balkenende]] juli 2011]]
Rutte omschrijft zichzelf steevast als [[liberalisme|liberaal]], maar dan wel eentje die geen alomvattende [[visie (bedrijfsleven)|visie]] heeft. Integendeel: hij verafschuwt naar eigen zeggen "[[ideologie|ideologische]] muggenzifterij". Zo deed hij in de [[HJ Schoo-lezing|H.J. Schoo-lezing]] van [[Elsevier (uitgeverij)|Elsevier]] in de [[De Rode Hoed]] in 2013 de uitspraken “Visie is als de olifant die het uitzicht beneemt” en “Als visie een blauwdruk voor de toekomst betekent, dan verzet alles wat liberaal is in mij zich daartegen”.<ref>{{Citeer web|url = http://www.elsevier.nl/Politiek/blogs/2013/9/Rutte-sprak-als-een-echte-liberaal-geen-visie-wel-idealen-1352756W/|titel = Rutte sprak als een echte liberaal: geen visie, wel idealen|bezochtdatum = |auteur = Afshin Ellian|datum = 4 september 2013|uitgever = Elsevier|archiefurl = https://web.archive.org/web/20130907015627/http://www.elsevier.nl/Politiek/blogs/2013/9/Rutte-sprak-als-een-echte-liberaal-geen-visie-wel-idealen-1352756W/|archiefdatum = 7 september 2013|dodeurl = ja}}</ref> Bekend in dit licht is ook een andere uitspraak, overgenomen van de twintigste-eeuwse Duitse sociaaldemocraat en Bondskanselier [[Helmut Schmidt]]: "Bij het woord visie denk ik direct: ga naar de oogarts!".<ref>{{Citeer web|url = http://www.elsevier.nl/Politiek/blogs/2013/9/Rutte-sprak-als-een-echte-liberaal-geen-visie-wel-idealen-1352756W/|titel = Het nieuwe avontuur van Rubberen Rutte|bezochtdatum = |auteur = Tobias den Hartog en Laurens Kok|datum = 26 oktober 2017|uitgever = Elsevier|archiefurl = https://web.archive.org/web/20130907015627/http://www.elsevier.nl/Politiek/blogs/2013/9/Rutte-sprak-als-een-echte-liberaal-geen-visie-wel-idealen-1352756W/|archiefdatum = 7 september 2013|dodeurl = ja}}</ref>

Deze ideeën keren terug in Ruttes intellectuele voorbeelden. Hij is een aanhanger van de Brits-Oostenrijkse filosoof [[Karl Popper]] en diens kritiek op het [[utopie|utopisch denken]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/gs-b1c44b84|titel=Mark Rutte, durf te denken!|bezochtdatum=2020-11-05|auteur=Peter Henk Steenhuis|datum=2011-10-03|werk=[[Trouw (krant)|Trouw]]|archiefdatum=2021-08-05|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210805194826/https://myprivacy.dpgmedia.nl/consent?siteKey=w38GrtRHtDg4T8xq&callbackUrl=https%3a%2f%2fwww.trouw.nl%2fprivacy-wall%2faccept%3fredirectUri%3d%252fgs-b1c44b84|dodeurl=no}}</ref> Daarnaast staat hij bekend als een bewonderaar van het werk van [[Alexis de Tocqueville]]. Zo haalde hij ooit een anekdote van Tocqueville aan—als Amerikanen een omgevallen boom op de weg zien ruimen ze hem zelf op, Fransen wachten tot de overheid langskomt om de boom weg te halen—om zijn interpretatie van het liberalisme te onderbouwen: "Dat zit heel diep in West-Europa, dat we geneigd zijn ons geluk in handen van de staat te leggen. Wij liberalen weten dat daar het geluk niet ligt. Het ligt in onszelf."<ref>{{Citeer web|url=https://www.groene.nl/artikel/wie-ruimt-de-bomen-van-de-weg|titel=Wie ruimt de bomen van de weg?|bezochtdatum=2020-11-05|werk=[[De Groene Amsterdammer]]|archiefdatum=2020-09-29|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200929035808/https://www.groene.nl/artikel/wie-ruimt-de-bomen-van-de-weg|dodeurl=no}}</ref>

Ruttes zelfgekozen imago als pragmatische politicus zonder ideologie wordt door sommige, maar niet alle, commentaren en beschouwingen onderschreven. Zijn veronderstelde voorkeur voor [[realpolitik]] boven een eigen agenda wordt daarbij vaak aangehaald als verklaring voor Ruttes vermogen om als premier in drie achtereenvolgende kabinetten met totaal andere partijen samen te werken en ook daarbuiten parlementaire meerderheden te zoeken. [[Sheila Sitalsing]] omschreef Rutte in een biografie van de premier als "de ‘[[procesmanagement|procesmanager]]’ die overblijft nu de oude machtspartijen afbrokkelen".<ref>{{Citeer boek|titel=Mark|auteurlink=|auteur=Shila Sitalsing|medeauteurs=|taal=|url=|uitgever=Prometheus|datum=september 2016|pagina's=|ISBN=9789044630596}}</ref>

Andere analyses noemen de aanname dat Rutte geen ideologie heeft daarentegen "ongefundeerd".<ref name=":4">{{Citeer tijdschrift|achternaam=Oudenampsen|voornaam=Merijn|medeauteurs=|taal=|url=https://www.groene.nl/artikel/naar-rechts-naar-rechts-verder-naar-rechts|titel=Naar rechts, naar rechts, verder naar rechts|jaargang=|tijdschrift=[[De Groene Amsterdammer]]|datum=4 januari 2017|access-date=5 november 2020|archiefdatum=12 november 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201112015108/https://www.groene.nl/artikel/naar-rechts-naar-rechts-verder-naar-rechts|dodeurl=no}}</ref> Zo legt hij net als veel politieke tijdgenoten veel nadruk op de [[zelfredzaamheid]] van individuele burgers, een idee dat onder zijn premierschap invulling kreeg door de schepping van de [[participatiesamenleving]]<ref>{{Citeer web|url=https://www.nu.nl/politiek/3601747/rutte-vindt-participatiesamenleving-niet-negatief.html|titel=Rutte vindt participatiesamenleving niet negatief|bezochtdatum=2020-11-05|datum=2013-10-14|5=|archiefdatum=2021-04-09|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210409182749/https://www.nu.nl/politiek/3601747/rutte-vindt-participatiesamenleving-niet-negatief.html|dodeurl=no}}</ref> als opvolger van de verzorgingsstaat: een maatschappij waarin 'Actieve Burgers' zelf het initiatief nemen, verantwoordelijkheid moeten dragen voor zichzelf en voor elkaar zorgen in plaats van op de overheid te vertrouwen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/02/van-rutte-moeten-mensen-het-zelf-doen-a4014506|titel=Van Rutte moeten mensen het zélf doen|bezochtdatum=2020-11-05|werk=[[NRC Handelsblad]]|archiefdatum=2021-03-11|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210311220226/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/02/van-rutte-moeten-mensen-het-zelf-doen-a4014506|dodeurl=no}}</ref> "Achter het masker van onuitroeibaar Prodent-optimisme schuilt een conservatief denker, die de verzorgingsstaat bekritiseert als geluksmachine", schreef de socioloog Merijn Oudenampsen in 2017 over het gedachtegoed van Rutte.<ref name=":4" />

=== Politieke stijl ===
[[Bestand:Kabinet-Rutte-bijeen.jpg|alt=Trêveszaal|miniatuur|De eerste [[Ministerraad (Nederland)|ministerraad]] van Rutte-I in de [[Trêveszaal]] op 15 oktober 2010. Rutte bemoeit zich vaak pas met de dossiers van zijn bewindspersonen als politieke problemen ontstaan.<ref name="nrc.nl">{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/08/stikstof-en-hawija-dwingen-rutte-nu-het-podium-op-a3979729|titel=Stikstof en ‘Hawija’ dwingen Rutte nu het podium op|bezochtdatum=2021-04-29|werk=NRC|archiefdatum=2020-11-11|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201111174121/https://www.nrc.nl/nieuws/2019/11/08/stikstof-en-hawija-dwingen-rutte-nu-het-podium-op-a3979729|dodeurl=no}}</ref>]]
Rutte wist als premier een groot aantal partijen aan zich te binden, als coalitiepartner of in een andere samenwerkingsvorm. Toen hij in zijn eerste kabinet, met het CDA als regeringspartner en de PVV als gedoogpartner, zocht naar parlementaire steun voor de [[Nederlandse geïntegreerde politietrainingsmissie in Kunduz]], vond hij die onder meer bij het progressieve GroenLinks. Tijdens zijn tweede kabinet, een coalitie van VVD en PvdA, wist hij akkoorden te smeden met het CDA en zelfs met de liberaal-christelijke combinatie van D66, ChristenUnie en SGP. Veel van de regeringspartners met wie Rutte als premier coalities vormde, verdwenen van het politieke toneel of verloren verkiezingen, terwijl hijzelf nooit zulke schade ondervond.<ref name=":5" /> Rutte, zo zeggen politici die met hem samenwerkten, hecht weinig aan zijn eigen ego, cijfert zichzelf weg en geeft zijn politieke partners het gevoel belangrijk te zijn, waardoor zij zich voor hem inspannen en uiterst vergevingsgezind tegenover hem zijn.<ref name=":5">{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/02/kiezers-lijken-rutte-alles-te-vergeven-a4014470|titel=De methode-Rutte: zonder ideologie heb je weinig te verliezen|bezochtdatum=2020-11-05|werk=NRC|archiefdatum=2021-01-03|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210103082107/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/10/02/kiezers-lijken-rutte-alles-te-vergeven-a4014470|dodeurl=no}}</ref> Zijn bewindspersonen en ambtenaren laat hij publiekelijk zelden tot nooit vallen.<ref>{{Citeer boek|titel=Mark Rutte|auteurlink=Petra de Koning|auteur=Petra de Koning|uitgever=Uitgeverij Brooklyn|datum=2020|ISBN=9789492754288}}</ref> Waar een voorganger als [[Ruud Lubbers]] zich actief met alle dossiers van zijn ministers bemoeide, deed Rutte dat juist niet. Pas als er grote politieke problemen dreigden, trad Rutte op de voorgrond.<ref name="nrc.nl" />

Als premier kwam Rutte meermaals onder vuur te liggen omdat zijn kabinetten en hijzelf de Tweede Kamer slecht informeerden. Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de [[Teevendeal]], het [[bombardement op Hawija]] en de [[toeslagenaffaire]]. Tijdens de eerste tien jaar van Ruttes premierschap werd de Tweede Kamer vaker onjuist of onvolledig geïnformeerd dan in de tien jaar daarvoor. Ook de pers was kritisch over de informatievoorziening aan de media. Eén van de stelregels op Ruttes eigen ministerie van Algemene Zaken was dat veel zaken niet op papier werden bijgehouden. Een andere regel was dat de 'persoonlijke beleidsopvattingen' van ambtenaren niet met de Kamer gedeeld hoefden te worden, de zogeheten [[Rutte-doctrine]]. Naar eigen zeggen wilde Rutte zo zijn ambtenaren de mogelijkheid geven om vrijuit te kunnen denken, zonder angst voor represailles als hun gedachten geopenbaard werden. Volgens critici werden onder die noemer allerlei zaken geveegd die niets met persoonlijke beleidsopvattingen te maken hadden. Zij zagen in deze doctrine een symbool van 'een vermeende afkeer van openheid'.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/14/de-rutte-doctrine-catchphrase-die-de-ergernis-van-de-kamer-verwoordt-a4027656|titel=De Rutte-doctrine: catchphrase die de ergernis van de Kamer verwoordt|bezochtdatum=2021-04-29|werk=[[NRC Handelsblad]]|archiefdatum=2021-01-16|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210116232455/https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/14/de-rutte-doctrine-catchphrase-die-de-ergernis-van-de-kamer-verwoordt-a4027656|dodeurl=no}}</ref>

Kritiek oogstte Rutte ook wanneer hij achteraf zei dat hij zich belangrijke beslissingen of gesprekken niet kon herinneren, zoals zijn kennis van een leugen van VVD-minister [[Halbe Zijlstra]] over een verzonnen bezoek aan de Russische president Poetin ("geen actieve herinnering"), zijn Hawija-dossier ("ik kan geen herinnering ''faken'' die ik niet heb") en zijn bemoeienis met de politieke toekomst van het kritische CDA-Kamerlid [[Pieter Omtzigt]] tijdens de [[Kabinetsformatie Nederland 2021|kabinetsformatie in 2021]] ("geen enkele herinnering").

De [[Onderzoeksraad voor Veiligheid]] bekritiseerde Rutte over het feit dat hij geen verantwoording af legde over zijn formele rol binnen de crisisbestrijding van de coronapandemie.<ref>{{Citeer web |url=https://www.volkskrant.nl/gs-b0e3bfc9 |titel=Jeroen Dijsselbloem (OVV) snapt niks van lakse houding kabinet: ‘We zitten aan het begin van een nieuwe coronagolf en veel dingen zijn gewoon niet opgepakt’ |bezochtdatum=2022-10-12 |auteur=Frank Hendrickx |medeauteurs=Willem Feenstra |datum=2022-06-30 |werk=de Volkskrant |taal=}}</ref> Rutte herkende zich hier niet in.<ref>{{Citeer web |url=https://www.volkskrant.nl/gs-bcdc83b8 |titel=Rutte noemt kritiek Dijsselbloem op corona-aanpak kabinet ‘hoog over’ en ‘abstract’ |bezochtdatum=2022-10-12 |auteur=Frank Hendrickx |datum=2022-07-01 |werk=de Volkskrant |taal=nl}}</ref>

=== Taal ===
[[Bestand:Persconferentie in Nieuwspoort (5537900932).jpg|alt=Mark Rutte spreekt tegenover een groep journalisten|miniatuur|Premier Rutte tijdens een van zijn wekelijkse persconferenties in het Haagse perscentrum [[Nieuwspoort]] in 2011.]]Om Ruttes succes te verklaren, bij het samenwerken met uiteenlopende partijen en het winnen van verkiezingen, wordt ook vaak gewezen op zijn communicatiestijl: een "Great Communicator" die met "Jackie Chan-achtige taalbewegingen"<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/gs-b155b109|titel=De premiersbenen van Mark Rutte|bezochtdatum=2020-11-05|auteur=Toine Heijmans|datum=2017-03-01 |werk=[[de Volkskrant]]}}</ref> kiezers en politieke tegenstanders aan zich weet te binden.

Rutte trekt meer dan eens de aandacht door 'botte' of 'directe' uitspraken. Zo had hij in 2011 een korte en felle woordenwisseling met PVV-leider [[Geert Wilders]] over PVV-Kamerlid [[Raymond de Roon]], die de Turkse premier [[Recep Tayyip Erdoğan]] een “islamitische aap [uit de mouw]” zou hebben genoemd. Rutte nam daar afstand van, maar kreeg van Wilders het verwijt dat hij De Roon verkeerd zou citeren. “Doe eens normaal man”, beet Wilders Rutte toe, waarop die antwoordde: “Doe zelf eens normaal man!”.

In het [[Zomergasten (televisieprogramma)|televisieprogramma ''Zomergasten'']] reageerde Rutte op 4 september 2016 naar Turks-Nederlandse jongeren die na de mislukte staatsgreep in Turkije de straat op gingen en een NOS-verslaggever en een cameraman lastigvielen. De jongeren riepen leuzen als “rot op” en gingen voor de verslaggever staan en duwden de cameraman weg. Rutte zei na het bekijken van het fragment over de jongeren “Ga zelf terug naar Turkije” en daarna “Pleur op, zou ik in [[Haags|plat Haags]] zeggen”. In 2019 zei Rutte naar aanleiding van geweld tegen [[hulpverlener]]s tijdens [[oud en nieuw]] dat hij "ze het liefst allemaal persoonlijk in elkaar [zou] slaan, de lui die dat doen"<ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/politiek/rutte-ik-zou-raddraaiers-oud-en-nieuw-liefst-zelf-in-elkaar-slaan~a920ff8d/|titel=Rutte: Ik zou raddraaiers oud en nieuw liefst zelf in elkaar slaan|bezochtdatum=6 oktober 2020|auteur=Algemeen Dagblad|archiefdatum=30 oktober 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201030145440/https://www.ad.nl/politiek/rutte-ik-zou-raddraaiers-oud-en-nieuw-liefst-zelf-in-elkaar-slaan~a920ff8d/|dodeurl=no}}</ref> en toen voetbalsupporters tijdens de coronacrisis tegen de regels juichten en zongen in het stadion, zei hij dat ze hun "bek" moesten houden. Dit leidde op de sociale media-platformen tot ongenoegen.

Een ander terugkerend element in Ruttes taalgebruik is zijn veelvuldig gebruik van [[verkleinwoord]]en, zoals "baantje"<ref>{{Citeer web|url=https://www.rd.nl/vandaag/binnenland/hoe-gaat-mark-rutte-de-coronacrisis-te-lijf-1.1667060|titel=Hoe gaat Mark Rutte de coronacrisis te lijf?|bezochtdatum=2020-11-05|werk=[[Reformatorisch Dagblad]]|archiefdatum=2021-08-05|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210805194829/https://www.rd.nl/artikel/856805|dodeurl=no}}</ref> (over zijn eigen positie als premier), "symbooltje"<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/gs-b6d2b9c0|titel=Wanneer de premier verkleinwoorden (woordjes) gaat gebruiken, is er iets groots aan de hand|bezochtdatum=2020-11-05|auteur=Sheila Sitalsing|datum=2020-07-01|werk=[[de Volkskrant]]}}</ref> (over [[Zwarte Piet]]) en "huisjes"<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/gs-b89798ad|titel='Leuk om in hun huisjes te kijken'|bezochtdatum=2020-11-05|voornaam=Ana|achternaam=van Es|datum=2016-05-03|werk=[[de Volkskrant]]}}</ref> (over de onderkomens van vluchtelingen in een vluchtelingenkamp in Libanon).

== Activiteiten buiten de politiek ==
Sinds september 2006 is Mark Rutte tevens docent aan de Johan de Witt - Zusterstraat en Hooftskade in Den Haag (voormalig op de Johan de Witt Scholengroep - Varias College).<ref name=":0" /><ref>{{Citeer web|url = http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/alle_kamerleden/rutte_mark/index.jsp|titel = Persoonlijke pagina Mark Rutte - Nevenfuncties|bezochtdatum = |auteur = |datum = |uitgever = Tweede Kamer|archiefurl = https://web.archive.org/web/20070711023733/http://www.tweedekamer.nl/kamerleden/alle_kamerleden/rutte_mark/index.jsp|archiefdatum = 11 juli 2007|dodeurl = ja}}</ref> Hij geeft daar eenmaal per week het vak [[maatschappijleer]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.gastindeklas.nl/inspiratie/nieuws/113/|titel=Gastindeklas.nl :: Rector tevreden over leraar Rutte|bezochtdatum=2016-10-03|werk=www.gastindeklas.nl|archiefdatum=2016-10-03|archiefurl=https://web.archive.org/web/20161003190609/https://www.gastindeklas.nl/inspiratie/nieuws/113/|dodeurl=no}}</ref>

== Privé ==
Mark Rutte is ongetrouwd. Hij is lid van de [[Protestantse Kerk in Nederland]], waar de [[Nederlandse Hervormde Kerk]] in opging in 2004.<ref name="rd.nl">{{Citeer nieuws|url=https://www.rd.nl/vandaag/politiek/rutte-het-geloof-blijft-een-worsteling-voor-mij-1.247996|titel= Rutte: Het geloof blijft een worsteling voor mij|werk=[[Reformatorisch dagblad]]|datum=2010-10-09|voornaam=Gerard|achternaam=Vroegindeweij|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210603095512/https://www.rd.nl/artikel/370354-rutte-het-geloof-blijft-een-worsteling-voor-mij|dodeurl=|archiefdatum=2021-06-03}}</ref> Rutte speelt in zijn vrije tijd graag [[piano (instrument)|piano]].<ref name="rd.nl" /> Hij is fan van voetbalclubs [[Feyenoord]] en [[ADO Den Haag]],<ref>{{Citeer web|url=https://www.ad.nl/eredivisie/premier-rutte-met-feyenoord-sjaal-gespot-in-kuip~a4700cf6/|titel=Rutte bij Feyenoord|bezochtdatum=|werk=Algemeen Dagblad|datum=|archiefdatum=2017-01-06|archiefurl=https://web.archive.org/web/20170106011506/https://www.ad.nl/eredivisie/premier-rutte-met-feyenoord-sjaal-gespot-in-kuip~a4700cf6/|dodeurl=no}}</ref> en liefhebber van het Zweedse automerk [[Saab Automobile|Saab]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.saabplanet.com/mark-rutte-continues-to-drive-saab/|titel=Mark Rutte Continues to Drive Saab|werk=saabplanet|datum=2020-06-01|bezochtdatum=2020-12-26|archiefurl=https://web.archive.org/web/20201101023407/https://www.saabplanet.com/mark-rutte-continues-to-drive-saab/|archiefdatum=2020-11-01}}</ref>

== Onderscheidingen ==
* Ridder Grootkruis in de [[Orde van de Nederlandse Leeuw]] (2 juli 2024).<ref>{{Citeer web|url=https://www.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2024-22525.html|titel=Besluit van 2 juli 2024, nr. 2024001724, houdende verlening van een onderscheiding aan oud-Minister-President Mark Rutte|bezochtdatum=2024-07-05|auteur=|uitgever=Staatscourant van het Koninkrijk der Nederlanden|archiefdatum=2024-07-04|archiefurl=https://web.archive.org/web/20240704145037/https://www.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2024-22525.html|dodeurl=no}}</ref>
* Erelid van de [[Jongerenorganisatie Vrijheid en Democratie|JOVD]] (17 november 2010).

=== Buitenlandse onderscheidingen ===
* België: Grootkruis in de [[Kroonorde (België)|Kroonorde]] (28 november 2016).{{Bron?||2024|10|18}}
* Australië: Honorary Companion of the [[Orde van Australië]] (9 oktober 2019) – Voor de goede bilaterale samenwerking tussen Nederland en Australië en het uitstekende leiderschap nadat [[MH17|vlucht MH17]] was neergehaald.<ref name="2019-S8">[https://web.archive.org/web/20200913013824/https://www.gg.gov.au/sites/default/files/2019-10/rutte_mark_-_gazette_c2019g00903.pdf 2019-S8] – Honorary Companion (AC) in General Division (9 October 2019)</ref>
* Italië: Grootkruis in de [[Orde van Verdienste (Italië)]] (9 november 2022).
* Frankrijk: Grootofficier in het [[Legioen van Eer]] (11 april 2023)
* Oekraïne: [[Orde van Vorst Jaroslav de Wijze]] in de Eerste Klasse voor een belangrijke persoonlijke bijdrage aan de versterking van de interstatelijke samenwerking, de ondersteuning van de onafhankelijkheid en de territoriale integriteit van Oekraïne (27 januari 2023).<ref name="2023n47">[http://zakon.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=47%2F2023 Besluit van de President van Oekraïne No. 47/2023]</ref>

===Prijzen===
* ''[[Socratesprijs]]'' (2010), het Nederlands Debat Instituut<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/nieuws/mark-rutte-wint-socratesprijs~b117bf0c/|titel=Mark Rutte wint Socratesprijs|bezochtdatum=2020-06-17|auteur=Trouw|archiefdatum=2020-06-17|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200617233034/https://www.trouw.nl/nieuws/mark-rutte-wint-socratesprijs~b117bf0c/|dodeurl=no}}</ref>
* ''[[Debatprijs]]'' (2010, 2011, 2013), het Nederlands Debat Instituut<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/555683-rutte-opnieuw-beste-debater.html|titel=Rutte opnieuw beste debater|bezochtdatum=2020-06-17|werk=[[NOS Nieuws]]|archiefdatum=2020-06-18|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200618135633/https://nos.nl/artikel/555683-rutte-opnieuw-beste-debater.html|dodeurl=no}}</ref><ref>{{Citeer web|url=https://www.hartvannederland.nl/top-nieuws/2013/rutte-wint-debatprijs-2013/|titel=Rutte wint debatprijs 2013|bezochtdatum=2020-06-17|auteur=Hart van Nederland|archiefdatum=2020-06-18|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200618015134/https://www.hartvannederland.nl/top-nieuws/2013/rutte-wint-debatprijs-2013/|dodeurl=ja}}</ref>
* ''[[Walther Rathenau-prijs]]'' (2014), Walther Rathenau Institut<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2004949-rutte-krijgt-rathenau-prijs-in-berlijn.html|titel=Rutte krijgt Rathenau-prijs in Berlijn|bezochtdatum=2020-06-17|auteur=NOS|archiefdatum=2020-06-18|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200618135630/https://nos.nl/artikel/2004949-rutte-krijgt-rathenau-prijs-in-berlijn.html|dodeurl=no}}</ref>
* ''[[Global Citizen Awards|Global Citizen Award]]'' (2019), de Atlantic Council<ref>{{Citeer web|url=https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2019/09/23/toespraak-minister-president-mark-rutte-bij-het-in-ontvangst-nemen-van-de-global-citizen-award|titel=Toespraak minister-president Mark Rutte bij het in ontvangst nemen van de Global Citizen Award in New York|bezochtdatum=2020-06-17|auteur=Rijksoverheid|archiefdatum=2020-06-18|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200618025937/https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2019/09/23/toespraak-minister-president-mark-rutte-bij-het-in-ontvangst-nemen-van-de-global-citizen-award|dodeurl=no}}</ref>
* ''[[De Taalstaat|Taalstaatmeesterprijs]]'' (2020)<ref>{{Citeer web|url=https://www.nporadio1.nl/de-taalstaat/onderwerpen/69898-2020-12-26-de-taalstaatmeester-deel-2-de-winnaar|titel=De Taalstaatmeester deel 2, de winnaar|bezochtdatum=2020-12-27|auteur=nporadio1|archiefdatum=2021-01-25|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210125052703/https://www.nporadio1.nl/de-taalstaat/onderwerpen/69898-2020-12-26-de-taalstaatmeester-deel-2-de-winnaar|dodeurl=no}}</ref>

==Documentaire==
In 2024 verscheen de documentaire ''RUTTE'' als [[Videoland Original]].<ref>[https://www.rtl.nl/boulevard/entertainment/artikel/5468856/documentaire-mark-rutte-nu-zien-videoland Documentaire over Mark Rutte vanaf nu te zien bij Videoland]</ref>

== Externe links, bronnen en voetnoten ==
{{Zusterproject klein
| commons     = Mark Rutte
| wikiquote   = Mark Rutte
| wikinewscat = Mark Rutte
}}
{{Appendix||2=
'''Externe links'''
* {{en}} [https://www.nato.int/cps/en/natohq/who_is_who_229125.htm Secretaris-generaal Rutte] op nato.int
* [https://archief28.sitearchief.nl/archives/sitearchief/20240701151911/https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/mark-rutte Minister-president en Minister van Algemene Zaken Rutte] op rijksoverheid.nl (gearchiveerd)
* [https://vvd-digitaal.dnpp.nl/partijleiders/mark-rutte VVD geschiedenis - profiel], Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen
'''Bronnen'''
* {{Citeer boek|auteurlink = Wouke van Scherrenburg|achternaam = van Scherrenburg|voornaam = Wouke|titel = Mannen op het Binnenhof : interviews met mannelijke politici|datum = 2007|pagina's = 150|ISBN = |bezochtdatum = |uitgever = Archipel|plaats = Amsterdam}}
* {{Citeer boek|auteurlink = Sheila Sitalsing|achternaam = Sitalsing|voornaam = Sheila |titel =Mark - Portret van een premier|datum = 2016|pagina's = |ISBN = 9789044630596 |bezochtdatum = |uitgever = Amsterdam: Prometheus|plaats = Amsterdam}}
* {{Citeer boek|achternaam = de Koning|voornaam = Petra|titel =Mark Rutte|datum = 2022|pagina's = |ISBN =9789492754288 |bezochtdatum = |uitgever = Brooklyn Books|plaats =|citaat =}}
'''Voetnoten'''
{{References||2}}
}}
{{StartOpvolging}}
{{OpvolgingCombi
| lijst      = [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Sociale Zaken en Werkgelegenheid|Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid]]<br>2002–2004
| vorige     = [[Hans Hoogervorst|J.F. (Hans) Hoogervorst]] en [[Annelies Verstand-Bogaert|A.E. (Annelies) Verstand-Bogaert]]
| volgende   = [[Henk van Hoof|H.A.L. (Henk) van Hoof]]
}}
{{OpvolgingCombi
| lijst      = [[Lijst van Nederlandse staatssecretarissen van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap|Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap]]<br>2004–2006
| vorige     = [[Annette Nijs|A.D.S.M. (Annette) Nijs]] <!-- Cees van Leeuwen was staatssecretaris in het eerste kabinet-Balkenende, dus tot mei 2003 en kan daarmee niet al voorganger van Rutte worden beschouwd. -->
| volgende   = [[Bruno Bruins|B.J. (Bruno) Bruins]]
}}
{{OpvolgingCombi
| lijst      = [[Lijst van partijleiders van de VVD|Politiek leider VVD]]<br>2006–2023
| vorige     = [[Jozias van Aartsen|J.J. (Jozias) van Aartsen]]
| volgende   = [[Dilan Yeşilgöz|D. (Dilan) Yeşilgöz]]
}}
{{OpvolgingCombi
| lijst      = [[Lijst van Nederlandse regeringsleiders|Minister-president]] & [[Lijst van Nederlandse ministers van Algemene Zaken|Minister van Algemene Zaken]]<br>2010–2024
| vorige     = [[Jan Peter Balkenende|J.P. (Jan Peter) Balkenende]]
| volgende   = [[Dick Schoof|H.W.M. (Dick) Schoof]]
}}
{{OpvolgingCombi
| lijst      = [[Secretaris-generaal van de NAVO]]<br>2024–heden
| vorige     = [[Jens Stoltenberg|J. (Jens) Stoltenberg]]
| volgende   = 
}}
{{EindOpvolging}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Balkenende I}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Balkenende II}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Rutte I}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Rutte II}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Rutte III}}
{{Navigatie bewindspersonen kabinet-Rutte IV}}
{{Navigatie VVD}}
{{Navigatie ministers-presidenten Nederland}}
{{Navigatie secretarissen-generaal NAVO}}
{{Bibliografische informatie}}

{{DEFAULTSORT:Rutte, Mark}}
[[Categorie:Minister-president van Nederland]]
[[Categorie:Secretaris-generaal van de NAVO]]
[[Categorie:Nederlands staatssecretaris]]
[[Categorie:Persoon gerelateerd aan de coronacrisis in Nederland]]
[[Categorie:Tweede Kamerlid]]
[[Categorie:VVD-politicus]]
[[Categorie:JOVD-voorzitter]]
[[Categorie:Nederlands onderwijzer]]