Brontekst bekijken van Partij voor de Dieren

{{Zie artikel|Voor de gelijknamige Belgische politieke partij, zie [[Partij voor de Dieren (België)]].}}
{{Infobox politieke partij Nederland
| naam                   = Partij voor de Dieren
| logo                   = Party for the Animals logo.svg
| partijvoorzitter       = Zwanny Naber
| partijleider           = [[Esther Ouwehand]] <small>([[Lijst van partijleiders van de Partij voor de Dieren|lijst]])</small>
| tweede_kamer           = [[Esther Ouwehand]]
| eerste_kamer           = [[Niko Koffeman]]
| europees_parlement     = [[Anja Hazekamp]]
| zetelsTK               = 3
| zetelsEK               = 3
| zetelsEP               = 1
| zetelsPS               = 24
| zetelsGR               = {{Zeteltallen gemeenteraden Nederland||PvdD}}
| zetelsWS               = 37
| kleur balk             = #006B2D
| oprichting             = 28 oktober 2002
| leden                  = 30.333 (1 januari 2024)<ref>[https://www.rug.nl/research/dnpp/themas/ledentallen/ledental-2024 Ledentallen Nederlandse politieke partijen per 1 januari 2024], ''Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen'', 28 februari 2024.</ref>
| richting               = [[Links (politiek)|Links]]<ref>{{Citeer web |url=https://www.trouw.nl/home/uitersten-in-politiek-landschap-winnen-terrein~af8c72e9|titel=Uitersten in politiek landschap winnen terrein|auteur=Lex Oomkes|datum=15 augustus 2012|uitgever=''Trouw''|bezochtdatum=28 juni 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190526151819/https://www.trouw.nl/home/uitersten-in-politiek-landschap-winnen-terrein~af8c72e9/|archiefdatum=2019-05-26|dodeurl=nee}}</ref>
| ideologie              = [[Dierenrechten]]<br>[[Ecologisme]]<br>[[Progressivisme]]<br>[[Ecosocialisme]]<br>[[Euroscepsis]]<ref>{{Citeer web |url=https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/groen-progressief-en-eurokritisch|titel=Groen, progressief en eurokritisch|uitgever=partijvoordedieren.nl|bezochtdatum=28 juni 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190523014230/https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/groen-progressief-en-eurokritisch|archiefdatum=2019-05-23|dodeurl=nee}}</ref>
| kleuren                = {{Kleurvierkant|#008000}} Groen
| jongeren               = [[PINK!]]
| wetenschappelijkbureau = [[Nicolaas G. Pierson Foundation]]
| internationaal         = [[Animal Politics Foundation]]
| eurofractie            = [[Linkse Fractie in het Europees Parlement - GUE/NGL|Linkse Fractie - GUE/NGL]]
| website                = [https://www.partijvoordedieren.nl partijvoordedieren.nl]
}}
De '''Partij voor de Dieren''' (afgekort: '''PvdD''') is een [[Lijst van politieke partijen in Nederland|Nederlandse]] [[politieke partij]] met een [[Ecologisme|ecologistische]] signatuur.

De partij werd opgericht op 28 oktober 2002<ref>{{Citeer web |url=https://www.parlement.com/id/vhnnmt7j73yg/partij_voor_de_dieren_pvdd|titel=Partij voor de Dieren (PvdD)|uitgever=parlement.com|bezochtdatum=11 mei 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200815052324/https://www.parlement.com/id/vhnnmt7j73yg/partij_voor_de_dieren_pvdd|archiefdatum=2020-08-15|dodeurl=nee}}</ref> en heeft als hoofdthema het streven naar een dier- en milieuvriendelijker beleid. In [[Duitsland]] bestond al sinds 1993 een vergelijkbare partij, de [[Partei Mensch Umwelt Tierschutz|Tierschutzpartei]], maar op 30 november 2006 werd Nederland het eerste land ter wereld waarin een partij met dit hoofdthema in het parlement is vertegenwoordigd. De partij heeft zetels in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]], [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]], [[Europees Parlement]], [[Provincies van Nederland|provincies]], [[Nederlandse gemeente|gemeenten]] en [[waterschap]]pen.

== Historie ==
[[Bestand:De Toekomst is Plantaardig.webm|thumb|Film van [[Malou Warmerdam]] over de voordelen van plantaardige voeding: ''De Toekomst is Plantaardig'' (27 januari 2015)]]
[[Bestand:Marianne Thieme Partij voor de Dieren PvdD.jpg|thumb|150px|[[Marianne Thieme]], partijleider tot 2019]]

=== 2002–2010: Oorsprong en typering ===
De Partij voor de Dieren werd direct na de val van [[Kabinet-Balkenende I|het eerste Kabinet-Balkenende]] op 28 oktober 2002 opgericht uit onvrede over het dieronvriendelijk geachte kabinetsbeleid. Oprichters waren destijds partijleider [[Marianne Thieme]], [[Ton Dekker]] en [[Lieke Keller]], die in februari 2007 directeur van het partijbureau werd.<ref>{{Citeer web |url=https://docplayer.nl/25194282-3-de-organisatie-3-1-algemeen-3-2-het-bestuur.html|titel=De organisatie. 3.1 Algemeen. 3.2 Het bestuur|uitgever=docplayer.nl|bezochtdatum=1 juni 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190601151151/https://docplayer.nl/25194282-3-de-organisatie-3-1-algemeen-3-2-het-bestuur.html|archiefdatum=2019-06-01|dodeurl=nee}}</ref> De kritiek richtte zich op meer 'diervriendelijke' politieke partijen als [[GroenLinks]], die al jaren te weinig prioriteit zouden geven aan de bewerkstelliging van meer [[dierenwelzijn]] en [[dierenrechten]]. Zo zouden ze te weinig (vergaande) diervriendelijke maatregelen hebben genomen tijdens de kabinetten-Kok ([[Kabinet-Kok I|Paars I]] en [[Kabinet-Kok II|II]]), toen de 'diervriendelijke' partijen een Kamermeerderheid hadden.{{Bron?|Hierboven staat dat GroenLinks te weinig diervriendelijk is, maar hier wordt gesuggereerd dat GL aan Paars meedeed. Ook wordt beweerd dat de meerderheid van de 2e Kamer 'diervriendelijk' was. Allemaal aannames, waar bronnen voor nodig zijn.|2021|11|29}}

De in 2002 gangbare kritiek op de Partij voor de Dieren was dat het een '[[one-issuepartij]]' is, die op niets anders dan dierenwelzijn was gericht. In het eerste partijprogramma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 januari 2003 staat dat de PvdD zich op de eerste plaats richt op dierenwelzijn, maar daarnaast ook standpunten heeft die met economie, cultuur, gezondheid en welzijn, verkeer, milieu en onderwijs te maken hadden. De PvdD is van mening dat belangrijke onderwerpen als dierenrechten en dierenwelzijn worden genegeerd door de zittende partijen. Thema's als economie, veiligheid en integratie krijgen nog steeds voorrang boven natuur, milieu en dierenwelzijn. De partij ziet zichzelf als 'aanjager'. De PvdD wil mensen wakker schudden en ze vervolgens concrete handelingsperspectieven bieden voor een betere wereld. De partij stelt noch links noch rechts te zijn en is van mening dat het dierenrechtenthema de traditionele tegenstellingen tussen links en rechts, religieus en atheïstisch overstijgt. In de regel wordt de Partij voor de Dieren echter geplaatst in het linkse politieke landschap, bijvoorbeeld in de multidimensionale weergave van het Nederlandse [[Politiek spectrum|politieke spectrum]].

De Partij voor de Dieren noemt zichzelf een [[Beginselpartij|getuigenispartij]], die niet zo zeer naar politieke macht streeft, maar probeert de andere partijen te stimuleren voor dierenrechten op te komen.<ref>[https://web.archive.org/web/20100413225410/http://www.partijvoordedieren.nl/recent/weblogs//i/mariannethieme/69 Partij voor de Dieren - Weblog - Woensdag 4 oktober 2006]</ref> Voormalig fractievoorzitter Thieme heeft met het oog hierop ook wel de term 'expressieve politiek' gebruikt (als tegenhanger van de 'instrumentele politiek' die de meer gevestigde partijen zouden voeren),<ref>[http://mariannethieme.wordpress.com/2009/03/30/woensdag-25-maart-2009/ Weblog Marianne Thieme, 25 maart 2009]</ref> wat inhoudt dat de PvdD bewustzijn voor diergerelateerde onderwerpen probeert te kweken en niet zozeer via overleg, compromissen enz. tot wetgeving probeert te komen. De Partij voor de Dieren staat dan ook bekend om haar vele [[Kamervraag|Kamervragen]] en [[motie]]s, die niet zelden irritatie oproepen bij bewindslieden, collega's en anderen en is zich daarvan bewust.<ref>[https://web.archive.org/web/20140107141754/http://www.lyncis.nl/?p=236 Thieme zet aan het denken]. Weblog Jeffrey Kutterink, verslaggever voor de ''[[Provinciale Zeeuwse Courant]]'', 7 november 2009</ref>

In 2003 deed de Partij voor de Dieren voor het eerst mee aan de verkiezingen. De partij deed in achttien van de negentien [[Kieskring#Nederland|kieskringen]] mee aan de [[Tweede Kamerverkiezingen 2003|Tweede Kamerverkiezingen van 2003]]. In de provincie [[Overijssel]] kon niet op de Partij voor de Dieren worden gestemd vanwege een organisatorische fout. De politieke partij werd op het allerlaatste moment, drie maanden voor de verkiezingen, opgericht en kreeg 47.665 stemmen, iets minder dan driekwart van het aantal dat benodigd is voor een Kamerzetel.

Op 30 november 2003 besloot het congres van de PvdD tot deelname van de partij aan de Europese verkiezingen die in juni 2004 werden gehouden. De 3,21 procent die de partij bij deze verkiezingen haalde, was echter niet genoeg voor een zetel. Eind 2005 had de partij 2408 leden. Tijdens de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2006|gemeenteraadsverkiezingen van 2006]] was de partij niet vertegenwoordigd. Naar eigen zeggen was dat om zich te concentreren op een landelijke doorbraak tijdens de verkiezingen van 2007.

Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2006|vervroegde Tweede Kamerverkiezingen van 2006]] verwierf de Partij voor de Dieren haar eerste twee zetels in het [[Parlement]]. Marianne Thieme kreeg 150.307 voorkeurstemmen, en [[Esther Ouwehand]] kreeg er 4.370. De partij had veel [[lijstduwer]]s op de kandidatenlijst. Dit waren onder anderen [[Paul Cliteur]], [[Martin Gaus]], [[Maarten 't Hart]], [[Kees van Kooten]], [[Rudy Kousbroek (schrijver)|Rudy Kousbroek]], [[Georgina Verbaan]] en [[Jan Wolkers]].

Bij de [[Provinciale Statenverkiezingen 2007]] haalde de Partij voor de Dieren negen zetels in acht [[provincie]]s en voldoende zetels in de [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]] om één zetel in de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] te behalen. [[Niko Koffeman]] is de eerste [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|senator]] namens de Partij voor de Dieren.

==== Kwestie rond Pierson ====
Op 10 maart 2007 maakte ''[[NRC Handelsblad]]'' bekend dat de belangrijkste financier van de Partij voor de Dieren, [[Niek Pierson|Nicolaas Pierson]], zijn geld verdient met de verkoop van geïmpregneerde [[klamboe]]s waarvan de [[Stof (scheikunde)|chemicaliën]] zijn getest op dieren. Ook zou zijn bedrijf samenwerken met het chemieconcern [[Bayer]] dat erom bekendstaat [[Dierproef|dierproeven]] te doen. Als reactie zei oud-partijvoorzitter Thieme dat Pierson het geld op persoonlijke titel doneerde en dat een bijdrage van zijn bedrijf niet geaccepteerd zou zijn. Ook noemde ze de proeven "een noodzakelijk kwaad."<ref>{{Citeer nieuws |url=http://vorige.nrc.nl/binnenland/article1777659.ece/Financier_van_dierenpartij_betrokken_bij_dierproeven |title=Financier van dierenpartij betrokken bij dierproeven |author=[[NRC Handelsblad]] |date=10 maart 2007|archiefurl=https://web.archive.org/web/20160303233301/http://vorige.nrc.nl/binnenland/article1777659.ece/Financier_van_dierenpartij_betrokken_bij_dierproeven|archiefdatum=2016-03-03|dodeurl=nee}}<!-- Archieflink: http://web.archive.org/web/20070312120638/http://www.nrc.nl/binnenland/article654506.ece/Financier_van_dierenpartij_betrokken_bij_dierproeven --></ref>

==== Zevendedagsadventisten ====
Zowel Marianne Thieme als Eerste Kamerlid [[Niko Koffeman]] behoren tot het kerkgenootschap van de [[zevendedagsadventisten]]. Hierdoor ontstond in april 2007 kort opschudding. Thieme gaf toen een interview aan ''[[De Telegraaf]]'', waarin zij verklaarde dat [[Adam]] en [[Eva (persoon)|Eva]] vegetariërs waren en pas na de [[zondeval]] vlees waren gaan eten. Dat ze door deze uitspraak pleitte voor [[vegetarisme]], maar meer nog voor haar geloof in de schepping, viel niet bij iedereen in goede aarde. Thieme zou volgens oud-lijstduwer [[Maarten 't Hart]] eerder al een passage uit het verkiezingsprogramma voor de Europese Verkiezingen geschrapt willen hebben waarin de [[evolutietheorie]] als verklaring van het ontstaan van soorten werd gegeven. Naar aanleiding hiervan noemde 't Hart Thieme en Koffeman "bij uitstek ongeschikt om een partij te leiden."<ref>{{Citeer nieuws|url=http://vorige.nrc.nl/opinie/article1786905.ece/De_zondeval_van_Thieme|title=De zondeval van Thieme|author=[[Maarten 't Hart]] in het ''NRC Handelsblad''|date=10 april 2007|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210222184917/https://web.archive.org/web/20110120225449/http://vorige.nrc.nl/opinie/article1786905.ece/De_zondeval_van_Thieme|archiefdatum=22 februari 2021|dodeurl=unfit|accessdate=8 april 2020}}</ref><ref>{{Citeer nieuws |url=http://www.refdag.nl/nieuws/binnenland/atheisten_vallen_thieme_aan_op_haar_overtuiging_1_210171 |title=Atheïsten vallen Thieme aan op haar overtuiging |author=[[Reformatorisch Dagblad]] ([[archive.today]]) |date=11 april 2007 |accessdate=24 juni 2022 |archiefdatum=30 mei 2012 |archiefurl=https://archive.today/20120530021836/http://www.refdag.nl/nieuws/binnenland/atheisten_vallen_thieme_aan_op_haar_overtuiging_1_210171 |dodeurl=unfit }}</ref>

Thieme vond dat de kritiek geen hout sneed. Haar keuze voor de Adventkerk in 2006 hield volgens haar geen verband met het partijprogramma uit 2004. Verder was de uitspraak over Adam en Eva volgens haar een antwoord op de vraag van de Telegraaf, hoe het beschermen van dieren te rijmen viel met de [[Brandoffer|dierenoffers]] die in de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] worden genoemd. Dat de passage over de evolutietheorie uit het Europese verkiezingsprogramma geschrapt was, zou volgens Thieme mede in overleg gebeurd zijn met de atheïsten die 80% van het bestuur van de Partij van de Dieren uit zouden maken.<ref>{{Citeer nieuws |url=http://vorige.nrc.nl/opinie/article1787225.ece/Wat_ik_geloof%2C_heeft_niets_te_maken_met_de_PvdD_ |title=Wat ik geloof, heeft niets te maken met de PvdD |author=Marianne Thieme in het ''NRC Handelsblad'' |date=11 april 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303233304/http://vorige.nrc.nl/opinie/article1787225.ece/Wat_ik_geloof%2C_heeft_niets_te_maken_met_de_PvdD_ |archivedate=3 maart 2016}}</ref>

==== Nota Dierenwelzijn ====
Op 27 januari 2008 was Thieme te gast in het tv-programma ''[[Buitenhof (televisieprogramma)|Buitenhof]]'' waarin ze – ter aftrap voor het Kamerdebat – in debat ging met [[Christen-Democratisch Appèl|CDA]]-Kamerlid [[Henk Jan Ormel]].<ref>Debat tussen twee dierenvrienden: Marianne Thieme en Henk Jan Ormel, [[Buitenhof (televisieprogramma)|Buitenhof]], 27 januari 2008</ref> Een dag later, op 28 januari, werd er voor het eerst in de Tweede Kamer gedebatteerd over dierenwelzijn. Thieme drong aan op een actievere houding van minister [[Gerda Verburg]] (CDA) van Landbouw en haar ambtenaren, maar hoewel er negen uur voor het debat was vrijgemaakt, werd na zo'n tien uur kanttekeningen maken en vragen stellen het debat geschorst.<ref>{{Citeer nieuws |url=http://www.nu.nl/algemeen/1411481/dierenwelzijn-maakt-tongen-los-in-kamer.html |title=Dierenwelzijn maakt tongen los in Kamer |author=[[NU.nl]] |date=28 januari 2008|archiefurl=https://web.archive.org/web/20171109023154/https://www.nu.nl/algemeen/1411481/dierenwelzijn-maakt-tongen-los-in-kamer.html|archiefdatum=2017-11-09|dodeurl=nee}}</ref>

De partij nam in 2009 opnieuw deel aan de [[Europese Parlementsverkiezingen 2009|Europese Parlementsverkiezingen]]. Naast lijsttrekker Natasja Oerlemans bestond de lijst met name uit leden van de [[Provinciale Staten (Nederland)|Provinciale Staten]], lijstduwers waren de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste]] en [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamerleden]] van de partij. De partij haalde net geen zetel.

==== Esther Ouwehand en concept-kieslijst 2010 ====
In april 2010 bleek dat [[Esther Ouwehand]], die naast Marianne Thieme ook voor de Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer zit, niet voorkwam op de concept-kieslijst voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2010|Kamerverkiezingen]] van 9 juni dat jaar. Er werden naar aanleiding hiervan her en der verwijten geuit over vermeend ondemocratisch gedrag in de partijtop. De werkgroep Zeeland, en later ook Noord-Holland, van de partij kondigde aan geen campagne te zullen voeren zolang Ouwehand van de kieslijst zou worden geweerd.<ref>{{Citeer nieuws |url=http://www.pzc.nl/regio/zeeland/6554309/Zeeuwse-werkgroep-Partij-voor-de-Dieren-staakt-campagne.ece |title=Zeeuwse werkgroep Partij voor de Dieren staakt campagne |author=[[Provinciale Zeeuwse Courant]] |date=16 april 2010|archiefurl=https://web.archive.org/web/20100419142700/http://www.pzc.nl:80/regio/zeeland/6554309/Zeeuwse-werkgroep-Partij-voor-de-Dieren-staakt-campagne.ece|archiefdatum=2010-04-19|dodeurl=nee}}</ref> Thieme toonde zich kalm onder de ophef,<ref>{{Citeer nieuws |url=http://nos.nl/artikel/151101-thieme-kalm-over-onvrede-in-partij.html |title=Thieme kalm over onvrede in partij |author=[[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]] |date=16 april 2010|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210304133658/https://nos.nl/artikel/151101-thieme-kalm-over-onvrede-in-partij.html|archiefdatum=2021-03-04|dodeurl=nee}}</ref> maar zij noch Ouwehand gaf inhoudelijk commentaar. Na een partijcongres op 25 april 2010 kwam Ouwehand alsnog op nummer 2 van de kieslijst. Over de oorzaak van de aanvankelijke schrapping werden geen mededelingen gedaan.<ref>{{Citeer nieuws |url=http://nos.nl/artikel/153075-ouwehand-alsnog-op-kandidatenlijst-pvdd.html |title=Ouwehand alsnog op kandidatenlijst PvdD |author=NOS |date=25 april 2010|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210226170111/https://nos.nl/artikel/153075-ouwehand-alsnog-op-kandidatenlijst-pvdd.html|archiefdatum=2021-02-26|dodeurl=nee}}</ref>

Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2010|Tweede Kamerverkiezingen van 2010]] behield de partij haar twee zetels.

=== 2011–heden: Verdere groei ===
==== Vleestaks ====
Op 3 oktober 2011, een dag voor [[dierendag]], stelde Thieme voor een heffing in te voeren voor het kopen van vlees, zoals in [[Denemarken]] belasting bestaat op vet voedsel. Volgens haar vindt twee derde van de Nederlanders vlees een luxeproduct.<ref>{{Citeer web |url=http://www.missethoreca.nl/restaurant/nieuws/2012/04/partij-voor-de-dieren-wil-vleestaks-101136668?vakmedianet-approve-cookies=1 |titel=Partij voor de Dieren wil vleestaks |auteur= |uitgever=missethoreca.nl |datum=19 april 2012 |bezochtdatum=30 juli 2018|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180730170825/http://www.missethoreca.nl/restaurant/nieuws/2012/04/partij-voor-de-dieren-wil-vleestaks-101136668?vakmedianet-approve-cookies=1|archiefdatum=2018-07-30|dodeurl=nee}}</ref> Bovendien zou door verschillende organisaties zijn beweerd dat het eten van dierlijke producten, met als belangrijkste factor vlees, voor 18% verantwoordelijk is voor [[Opwarming van de Aarde|klimaatverandering]].<ref>{{Citeer web |url=https://www.vlees.nl/themas/milieu-techniek/footprint-co2 |titel=Carbon Footprint |auteur= |uitgever=vlees.nl |datum= |bezochtdatum=30 juli 2018|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180909035525/https://www.vlees.nl/themas/milieu-techniek/footprint-co2/|archiefdatum=2018-09-09|dodeurl=nee}}</ref> Daarnaast is voor de productie van vlees en andere dierlijke producten naar verhouding veel meer land en water nodig dan voor plantaardige producten. Toen in 2007 [[Milieudefensie]] voorstelde een heffing te innen op niet-duurzaam geproduceerd vlees, werkte Thieme dit plan uit tot deze vleestaks die de btw op vlees moet verhogen van 6 naar 19%.
Uit onderzoek van [[EenVandaag]] van mei 2018, bleek 40% van de ondervraagde jongeren tussen de 16 en 34 jaar voorstander te zijn van de vleestaks.<ref>{{Citeer web|url=https://eenvandaag.avrotros.nl/fileadmin/user_upload/PDF/2018_Rapportage_onderzoek_vlees_eten.pdf|titel=Onderzoek: Vlees eten|uitgever=[[Eenvandaag]]|datum=mei 2018|bezochtdatum=19 juli 2019|archiefdatum=19 juli 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190719184023/https://eenvandaag.avrotros.nl/fileadmin/user_upload/PDF/2018_Rapportage_onderzoek_vlees_eten.pdf|dodeurl=ja}}</ref>

De [[Universiteit van Oxford]] berekende in 2018 dat een vleestaks van 20% op rood en bewerkt vlees wereldwijd zo'n 172 miljard [[Amerikaanse dollar|dollar]] zou opleveren en daarmee 70% van de extra uitgaven voor volksgezondheid dekken die de consumptie van deze vleesproducten de samenleving kost. Om de kosten volledig te dekken, zou de belasting verdubbeld moeten worden. Ook zou de belasting de uitstoot van broeikasgassen met meer dan 100 miljoen ton verminderen, voornamelijk door de lagere consumptie van rundvlees. Daarnaast zou het een gunstig effect hebben op het terugdringen van [[obesitas]].<ref>{{Citeer web |url=http://www.ox.ac.uk/news/2018-11-06-tax-meat-could-offset-health-costs#|titel=Tax on meat could offset health costs|taal=en|uitgever=[[Universiteit van Oxford]]|datum=6 november 2018|bezochtdatum=19 juli 2019}}</ref>

==== Groeiend Verzet ====
Op 8 december 2011 startte de campagne ''Groeiend Verzet tegen Nieuwe Natuurwet''. Binnen vijf dagen werden 19.000 bomen verkocht<ref>{{Citeer nieuws |url=https://www.partijvoordedieren.nl/recent/news/i/6110 |title=Protestbos tegen nieuwe Natuurwet Bleker snelst groeiende bos van Nederland |author=Partij voor de dieren |date=13 december 2011|archiefurl=https://web.archive.org/web/20140107141019/https://www.partijvoordedieren.nl/recent/news/i/6110|archiefdatum=2014-01-07|dodeurl=nee}}</ref> die geplant werden als protest tegen plannen voor een nieuwe Natuurwet van [[kabinet-Rutte I]].<ref>{{Citeer nieuws |url=http://www.bndestem.nl/algemeen/brabant/10050431/Al-10000-bomen-gekocht-tegen-natuurwet-Bleker.ece |title=Al 13.000 bomen gekocht tegen natuurwet Bleker |author=[[BN DeStem]] |date=11 december 2011}}</ref>

Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2012|Tweede Kamerverkiezingen van 2012]] werden wederom twee zetels behaald. Ditmaal was er sprake van een groei van 45% van het aantal op de Partij voor de Dieren uitgebrachte stemmen in vergelijking met 2010. Ze behaalde nu 1,9% van de stemmen, net te weinig voor een derde zetel.

Bij de [[Europese Parlementsverkiezingen 2014 in Nederland|Europese Parlementsverkiezingen 2014]] behaalde de Partij voor de Dieren 4,2% van de stemmen, ruim voldoende voor een zetel. Voor deze verkiezingen maakte de partij ook weer gebruik van [[lijstduwer]]s op de [[Europese Parlementsverkiezingen 2014/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|kandidatenlijst]], zoals [[Paul Cliteur]], [[Babette van Veen]], [[Jan Siebelink]], [[Ewald Engelen]], [[Redmond O'Hanlon]] en [[Guido Weijers]].

Bij de [[Provinciale Statenverkiezingen 2015|Provinciale Staten-]] en [[Waterschapsverkiezingen 2015|waterschapsverkiezingen van 18 maart 2015]] haalde de Partij voor de Dieren vijftien zetels in acht waterschappen en achttien zetels in tien verschillende Provinciale Staten waardoor tijdens de [[Eerste Kamerverkiezingen 2015|Eerste Kamerverkiezingen van 2015]] het aantal zetels van één naar twee verdubbelde. [[Christine Teunissen]] werd verkozen als jongste vertegenwoordiger van de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]].<ref>{{Citeer web |url=https://nos.nl/op3/artikel/2040390-jongste-eerste-kamerlid-wil-revolutie.html|titel=Jongste Eerste Kamerlid wil 'revolutie'|uitgever=NOS|datum=9 juni 2015|bezochtdatum=6 april 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190406145656/https://nos.nl/op3/artikel/2040390-jongste-eerste-kamerlid-wil-revolutie.html|archiefdatum=2019-04-06|dodeurl=nee}}</ref>

In 2017 vonden er weer de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|Tweede Kamerverkiezingen]] plaats. Bij deze verkiezingen behaalde de partij vijf Kamerzetels. Naast Thieme en Ouwehand werden [[Lammert van Raan]], [[Frank Wassenberg]] en [[Femke Merel Arissen|Femke Merel van Kooten]] voor de Partij voor de Dieren in de Tweede Kamer gekozen.<ref>[https://www.ad.nl/politiek/de-pvdd-groeit-maar-door~a706449c/ De PvdD groeit maar door] Algemeen Dagblad, 16 maart 2018</ref> Femke Merel van Kooten werd tijdens haar zwangerschapsverlof gedurende deze periode vervangen door [[Eva Akerboom]].

Bij de [[Provinciale Statenverkiezingen 2019|Provinciale Staten-]] en [[Waterschapsverkiezingen 2019|waterschapsverkiezingen van 20 maart 2019]] haalde de partij zeventien zetels in zeven waterschappen, en twintig zetels verspreid over de twaalf provincies. Het was de eerste keer dat de partij in alle provincies deelnam, en waarna de partij ook voor het eerst in alle provincies vertegenwoordigd was.<ref>{{Citeer web|url=https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/partij-voor-de-dieren-doet-voor-het-eerst-mee-in-alle-provincies|titel=Partij voor de Dieren doet in alle provincies mee aan Statenverkiezingen|bezochtdatum=2019-06-11|werk=Partij voor de Dieren|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190523014311/https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/partij-voor-de-dieren-doet-voor-het-eerst-mee-in-alle-provincies|archiefdatum=2019-05-23|dodeurl=nee}}</ref> De groei in de Provinciale Staten vertaalde zich na de [[Eerste Kamerverkiezingen 2019|Eerste Kamerverkiezingen van 27 mei 2019]] ook in een groei van twee naar drie zetels in de Eerste Kamer.

==== Afsplitsing Van Kooten ====
Op 16 juli 2019 verliet [[Femke Merel van Kooten-Arissen]] de fractie en ging verder als onafhankelijk Kamerlid ''[[Lijst van afsplitsingen van Tweede Kamerfracties#Lid Van Kooten-Arissen (ex-PvdD)|Lid Van Kooten-Arissen]]''. Als reden gaf zij, dat er binnen de PvdD sprake was van een versmalling van het aantal onderwerpen in plaats van een verbreding. Aanleiding bleek een artikel in het ''[[Reformatorisch Dagblad]]'' van mei 2018 waarmee Thieme haar portefeuille raakte: "Mensendingen waren voor mensenpartijen. Waarom Kamervragen over futiele mensendingen?". Van Kooten was woordvoerder over onder meer volksgezondheid, justitie en emancipatie. De Partij voor de Dieren royeerde haar vervolgens dezelfde dag nog als lid.<ref>[https://www.ad.nl/politiek/partij-voor-de-dieren-royeert-van-kooten-vanwege-zetelroof~a13151e8/ Partij voor de Dieren royeert Van Kooten vanwege 'zetelroof’], Algemeen Dagblad, 16 juli 2019</ref>

==== Kamerafscheid Marianne Thieme ====
Op 8 oktober 2019 verliet Marianne Thieme na zeventien jaar de Tweede Kamer, waarna Esther Ouwehand het leiderschap overnam.<ref>{{Citeer web |url=https://www.ad.nl/politiek/marianne-thieme-vertrekt-uit-tweede-kamer~a519f0ef|titel=Marianne Thieme vertrekt uit Tweede Kamer|auteur=Peter Winterman |uitgever=Ad.nl|datum=29 september 2019|bezochtdatum=29 september 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190929173646/https://www.ad.nl/politiek/marianne-thieme-vertrekt-uit-tweede-kamer~a519f0ef/|archiefdatum=2019-09-29|dodeurl=nee}}</ref> [[Eva van Esch]] nam op 9 oktober zitting in de Tweede Kamer, na vijf jaar in de gemeenteraad van Utrecht zitting te hebben gehad. Op 1 januari 2022 werd Thieme aangesteld als directeur van het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren, de [[Nicolaas G. Pierson Foundation]].<ref>{{Citeer web|url=https://www.ngpf.nl/marianne-thieme-nieuwe-directeur-nicolaas-g-pierson-foundation/|titel=Marianne Thieme nieuwe directeur Nicolaas G. Pierson Foundation - NGPF|bezochtdatum=2022-03-31|datum=2022-01-06|taal=nl-NL}}</ref>

==== Ontslag partijvoorzitter ====
Op 15 oktober 2019 ontsloeg het bestuur partijvoorzitter [[Sebastiaan Wolswinkel]] door hem te royeren als lid, wegens het stelselmatig naast zich neerleggen van bestuursbesluiten.<ref>{{Citeer web|url=https://joop.bnnvara.nl/nieuws/voorzitter-sebastiaan-wolswinkel-uit-partij-voor-de-dieren-gezet|titel=Partij voor de Dieren royeert voorzitter Sebastiaan Wolswinkel|bezochtdatum=2020-07-08|datum=2019-10-15|werk=Joop|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200710233426/https://joop.bnnvara.nl/nieuws/voorzitter-sebastiaan-wolswinkel-uit-partij-voor-de-dieren-gezet|archiefdatum=2020-07-10|dodeurl=nee}}</ref> Omdat de PvdD een vereniging is, met door leden gekozen bestuur en voorzitter, riep dit vragen op over de rechtmatigheid.<ref>{{Citeer web|url=https://joop.bnnvara.nl/nieuws/opstand-in-partij-voor-de-dieren-tegen-afzetten-voorzitter|titel=Opstand in Partij voor de Dieren tegen afzetten voorzitter|bezochtdatum=23 februari 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|uitgever=VARA|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20210118160012/https://joop.bnnvara.nl/nieuws/opstand-in-partij-voor-de-dieren-tegen-afzetten-voorzitter|archiefdatum=2021-01-18|dodeurl=nee}}</ref> Wolswinkel tekende bezwaar aan tegen het royement; een commissie van beroep oordeelde dat hij terecht geroyeerd is, het bestuur de procedures juist heeft toegepast en er ook geen terechte inhoudelijke bezwaren tegen het royement waren aangevoerd.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/22/partij-voor-de-dieren-heeft-voorzitter-terecht-geroyeerd-a3987846|titel= Partij voor de Dieren heeft voorzitter terecht geroyeerd |bezochtdatum=2021-01-18|datum=2020-01-22|werk=NRC|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211101154527/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/22/partij-voor-de-dieren-heeft-voorzitter-terecht-geroyeerd-a3987846|archiefdatum=2021-11-01|dodeurl=nee}}</ref> Een grote meerderheid van de leden schaarde zich tijdens een congres achter het bestuur, en oordeelde dat het ontslag van de voorzitter terecht was.<ref>{{Citeer web|url= https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/26/splijtzwam-achtervolgt-partij-voor-de-dieren-ook-op-congres-a3988246|titel=Splijtzwam achtervolgt partij voor de dieren ook op congres |bezochtdatum=2021-01-18|datum=2020-01-26|werk=NRC|taal=nl|archiefurl=https://web.archive.org/web/20211102130116/https://www.nrc.nl/nieuws/2020/01/26/splijtzwam-achtervolgt-partij-voor-de-dieren-ook-op-congres-a3988246|archiefdatum=2021-11-02|dodeurl=nee}}</ref>

==== Electorale winst ====
Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2021|Tweede Kamerverkiezingen van 2021]] haalde de partij 3,84% van de stemmen, wat resulteerde in zes zetels. Naast de al zittende Kamerleden, werden nu ook [[Christine Teunissen]] en [[Leonie Vestering]] lid van de Tweede Kamer. Bij de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2022|gemeenteraadsverkiezingen van 2022]] verdubbelde de Partij voor de Dieren bijna haar gemeenteraadszetels door te groeien van 33 naar 63 zetels.<ref>{{Citeer web|url=https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/partij-voor-de-dieren-verdubbeld-in-gemeenteraad|titel=Partij voor de Dieren verdubbeld in gemeenteraad - Van 33 naar 63 raadszetels|bezochtdatum=2022-03-31|werk=Partij voor de Dieren|taal=nl-NL}}</ref> Daarmee zetelt de PvdD nu in 29 gemeenten, twaalf meer dan de verkiezingen in 2018. Deze electorale winst vertaalde zich in de eerste coalitiedeelnames in vier gemeentes: [[Arnhem]], [[Groningen (gemeente)|Groningen]], [[Amersfoort]] en [[Almere]].<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/l/2432251|titel=Formatie gemeentecolleges op stoom, lokalen de grote winnaar|bezochtdatum=2022-06-15|werk=nos.nl|taal=nl}}</ref>

==== Tweede Kamerverkiezingen 2023 ====
In aanloop naar de [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|Tweede Kamerverkiezingen van 2023]] belandde partijleider en lijsttrekker Ouwehand in een conflict met het partijbestuur over de koers van de partij, waarna dat bestuur Ouwehand als lijsttrekker aan de kant zette wegens integriteitsmeldingen.<ref name=":nos">{{Citeer web|url=https://nos.nl/artikel/2493107-partijleider-ouwehand-gaat-door-na-uitslag-onderzoek-integriteitsschendingen|titel=Partijleider Ouwehand gaat door na uitslag onderzoek integriteitsschendingen|bezochtdatum=2023-11-10|datum=2023-10-06|werk=nos.nl}}</ref> Daarop schakelde zij hulp van een advocaat in, waarop het bestuur aftrad. Ouwehand trad tijdelijk terug als partijleider en legde haar lijsttrekkerstaken neer, ondanks grote steun van de partijleden.<ref>{{Citeer web|url=https://nos.nl/collectie/13944/artikel/2491676-ouwehand-treedt-ondanks-steun-tijdelijk-terug|titel=Ouwehand treedt ondanks steun tijdelijk terug|bezochtdatum=2023-11-10|datum=2023-09-24|werk=nos.nl}}</ref> Toen twee weken later het nieuwe bestuur concludeerde dat de integriteitsmeldingen ongegrond waren, pakte Ouwehand haar taken weer op.<ref name=":nos"/>

Bij deze verkiezingen daalde voor het eerst het aantal zetels, de partij ging van zes naar drie zetels.

== Organisatie ==
De Partij voor de Dieren is een vereniging met leden, donateurs en een bestuur. Doorgaans vindt er tweemaal per jaar een congres voor de leden plaats. De congressen zijn toegankelijk voor de pers.

===== Partijvoorzitters =====
* 2002–2010: Marianne Thieme
* 2010–2015: [[Luuk Folkerts]]
* 2015–2016: Marianne Thieme (a.i.)
* 2016–2019: [[Floriske van Leeuwen]]
* 2019: [[Sebastiaan Wolswinkel]]
* 2019–2020: Ruud van der Velden (a.i.)
* 2020–2023: Ruud van der Velden
* 2023: Michiel Knol (a.i.)
* 2023–2024: Michiel Knol
* 2024–heden: Zwanny Naber

=== Afdelingen ===
De Partij voor de Dieren is regionaal actief met acht afdelingen en vier provinciale werkgroepen.<ref>{{Citeer web|url=https://www.partijvoordedieren.nl/doe-mee|titel=Doe mee met de Partij voor de Dieren!|bezochtdatum=8 april 2020|uitgever=Partij voor de Dieren|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200820005052/https://www.partijvoordedieren.nl/doe-mee|archiefdatum=2020-08-20|dodeurl=nee}}</ref> Onder een afdeling kunnen meerdere werkgroepen bestaan, zoals bij de afdeling Zuid-Holland bijvoorbeeld het geval is. In een afdeling of werkgroep komen actieve leden regelmatig bijeen om de partij op lokaal niveau vorm te geven. Zij ondersteunen het partijbureau bij landelijke activiteiten zoals campagne voeren, maar houden ook de lokale actualiteit in de gaten en ondernemen actie indien nodig. Werkgroepen komen ongeveer één keer per maand bijeen. Iedere werkgroep heeft een eigen coördinator die ook contactpersoon is voor het partijbureau dat gevestigd is in Amsterdam.

Aanvankelijk diende ieder nieuw lid van de partij een [[ballotage]] te doorlopen, waarin hij diende te verklaren dat hij niet jaagt, zich niet bezighoudt met hengelsport en niet werkzaam is in de intensieve veeteelt of de pelsdierenfokkerij. Later heeft de partij besloten dat aspirant-leden ook zonder ballotage lid konden worden.

=== Jongerenbeweging ===
De [[Politieke jongerenorganisatie|jongerenorganisatie]] van de Partij voor de Dieren heet [[PINK!]] Op 12 september 2006 werd deze jongerenbeweging gelanceerd met een landelijke [[abri (wachthuisje)|abripostercampagne]] op stations van de [[Nederlandse Spoorwegen]].

=== Wetenschappelijk bureau ===
De [[Nicolaas G. Pierson Foundation]] (afgekort NGPF) is het wetenschappelijk bureau van de Partij voor de Dieren. Het doel van NGPF is het verrichten van wetenschappelijk onderzoek en het verbreden van kennis en bewustzijn over vraagstukken van maatschappelijk belang, in het bijzonder met betrekking tot de kernthema’s van dierenwelzijn, dierenrechten, duurzaamheid en natuur. De NGPF richt zich op het analyseren en presenteren van alternatieven die kunnen bijdragen aan de totstandbrenging van een aangenamere, diervriendelijker en duurzamere samenleving. De NGPF is onder meer bekend van de [[documentaire]]s ''[[Meat the Truth]]'' over de klimaateffecten van vleesconsumptie en ''Sea the Truth'' over de vernietiging van het leven op zee.

=== Internationaal ===
De PvdD heeft in 2012 een neveninstelling opgericht voor de verdere internationalisering van de partij. Dit is de [[Animal Politics Foundation]] (afgekort APF).<ref>{{Citeer web|url=https://www.partyfortheanimals.nl/nl/animal-politics-foundation|titel=Animal Politics Foundation|taal=en|uitgever=partyfortheanimals.nl|bezochtdatum=30 juli 2018|archiefdatum=30 juli 2018|archiefurl=https://web.archive.org/web/20180730235014/https://www.partyfortheanimals.nl/nl/animal-politics-foundation/|dodeurl=ja}}</ref> Er is een internationale site en er worden internationale conferenties georganiseerd, zoals in 2013 in [[Istanboel]], 2014 in [[Belgrado]] en 2015 in [[Tirana (stad)|Tirana]]. In 2017 werd de Belgische tak, ''[[DierAnimal]]'', opgericht.

De PvdD maakte deel uit van het samenwerkingsverband '[[Euro Animal 7]]' van dierenbeschermingspartijen uit zeven EU-lidstaten.<ref name="care2">[https://web.archive.org/web/20190709161903/http://www.care2.com/causes/europes-animal-welfare-party-could-make-history-this-week.html Europe’s Animal Welfare Party Could Make History This Week]. Care2, 21 mei 2014. Geraadpleegd 17 februari 2017.</ref> Dit samenwerkingsverband is in aanloop naar de [[Europese Parlementsverkiezingen 2019|Europese Parlementsverkiezingen van 2019]] tot elf partijen uitgebreid, onder de noemer '[[Animal Politics EU]]'.<ref>{{Citeer web|url=https://www.partyfortheanimals.com/eu2019|titel=European elections 2019|bezochtdatum=2019-05-31|werk=Party for the Animals|taal=en|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190524180335/https://www.partyfortheanimals.com/eu2019|archiefdatum=2019-05-24|dodeurl=nee}}</ref>

=== Leden ===
{{Grafiek Ledentallen Politieke Partijen}}
{| class="wikitable"
|+Leden PvdD<ref>''Bron: [https://www.rug.nl/research/dnpp/politieke-partijen/pvdd/geschiedenis/pvdd-ledentallen-2007 Partij voor de Dieren - ledentallen] ([[Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen]])''</ref>
!Jaar||Aantal leden||Jaar||Aantal leden
|-
| 2005 ||  1.799 || 2015 || 12.019
|-
| 2006 ||  2.408 || 2016 || 12.131
|-
| 2007 ||  6.370 || 2017 || 12.866
|-
| 2008 ||  6.972 || 2018 || 16.156
|-
| 2009 ||  8.012 || 2019 || 17.043
|-
| 2010 || 10.310 || 2020 || 18.344
|-
| 2011 || 11.610 || 2021 || 19.173
|-
| 2012 || 12.250 || 2022 || 23.811
|-
| 2013 || 12.519 || 2023 || 24.848
|-
| 2014 || 12.254 || 2024 || 30.333
|}

== Ideologie ==
Het hoofddoel van de PvdD is om het leven van dieren en de staat van de natuur te verbeteren. Ze ziet economische groei meer als een probleem dan als een oplossing, en ziet het constante verlangen naar meer economische groei als een van de oorzaken voor het huidige dierenleed en voor de slechte staat waar de natuur in verkeert.<ref>{{Citeer web |url=https://www.partijvoordedieren.nl/organisatie |titel=De partij |bezochtdatum=2023-10-18 |werk=Partij voor de Dieren |taal=nl-NL}}</ref> Ze wil dat dierenrechten in de grondwet komen te staan.

De partij heeft anno 2023 haar kijk verbreed en is zich ook gaan richten op andere zaken dan dierenrechten, zoals duurzaamheid, gezondheidszorg en wonen. Ook wil de partij een kortere werkweek en een [[basisinkomen]].<ref>{{Citeer web |url=https://npokennis.nl/longread/7571/wat-is-de-partij-voor-de-dieren |titel=Wat is de Partij voor de Dieren? |bezochtdatum=2023-10-18 |werk=NPO Kennis}}</ref>

=== Standpunten ===
Een greep uit de standpunten uit haar eigen website:<ref>{{Citeer web|url=https://www.partijvoordedieren.nl/standpunten|titel=Standpunten|uitgever=Partij voor de Dieren|bezochtdatum=28 maart 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190523014014/https://www.partijvoordedieren.nl/standpunten|archiefdatum=2019-05-23|dodeurl=nee}}</ref>

{{Kolommen lijst| inhoud=
* Einde aan huidige vorm [[dierentuin]]
* Strengere welzijnseisen dieren op [[kinderboerderij]]
* Uitbreiding verbod wilde dieren in [[Circus (attractie)|circus]]
* Verkoop van dieren sterk beperken
* Aanpak bijtincidenten honden begint bij fokker en eigenaar
* Afschaffen [[Hondenbelasting|honden- en kattenbelasting]]
* Lage BTW voor biologische [[diervoeding]]
* Strenge regels voor het houden van [[paarden]]
* Samenwerking om [[dierenmishandeling]] in het buitenland aan te pakken
* Verbod [[Jacht (activiteit)|jacht]] [[Bedreigde soort|bedreigde dieren]] buitenland
* Dierenrechten in de [[grondwet]]
* Einde aan [[dierproeven]]
* Einde aan [[bio-industrie]] / vee-industrie
* Einde misstanden [[pluimveehouderij]]
* Duurzame / [[Biologische landbouw|biologische]] landbouw stimuleren
* Verbod genetisch manipuleren van planten
* Strenge regels voor [[keurmerk]]en
* Verbod op [[bestrijdingsmiddelen]] om [[bijensterfte]] tegen te gaan
* Bescherming Nederlands-Caribische natuur
* Natuur- en milieueffecten veehouderij toetsen
* Aanpak illegale bomenkap
* [[Stedelijke vergroening]]
* Uitbreiding [[speelnatuur]]
* Energieneutraal en [[aardgas]]vrij wonen
* Sluiting [[kerncentrale]]s
* Stoppen met subsidie op [[biomassa]]
* [[Statiegeld]] op [[blikje]]s en flesjes
* Daadkrachtig en eerlijk Klimaatakkoord
* [[Plasticsoep]] tegengaan
* Strengere normen [[luchtkwaliteit]]
* Zuinig met grondstoffen omgaan
* Krimp luchtvaart
* [[Vliegtaks]]
* Cultuurlandschappen bevorderen
* 100% [[biologische voeding]] in schoolkantines
* Aanpak [[voedselverspilling]]
* Duurzaam onderwijs op basis- en middelbare school
* Einde bezuinigingen op de gezondheidszorg
* [[Zelfbeschikkingsrecht]] [[euthanasie]] en [[abortus]]
* Einde kraakverbod
* Studenten leenstelsel afschaffen en terugkomst basisbeurs
* Aanpak [[belastingontduiking]]
* [[Circulaire economie]]
* Boetevrij aflossen [[Hypothecaire lening|hypotheken]]
* Leidende rol overheid bij tegengaan schaarste van grondstoffen
* Milieueffecten meenemen in belasting- en investeringsverdragen
* Nieuw systeem geldcreatie onderzoeken
* Stimuleren pilots [[basisinkomen]]
* Meer zekerheid voor [[Freelance|ZZP'ers]]
* Einde uitkeren van bonussen door banken
* Flexibele [[AOW-leeftijd]]
* Meer directe democratie zoals [[referenda]]
* Vrijheid van meningsuiting
* Wapenhandel aan banden leggen
}}

== Volksvertegenwoordiging ==
=== Tweede Kamer ===
[[Bestand:Esther Ouwehand (cropped).jpg|thumb|150px|[[Esther Ouwehand]], fractievoorzitter Tweede Kamer sinds 2019]]
{{Zie ook|Zie: [[Lijst van Tweede Kamerleden voor de Partij voor de Dieren|alle (voormalige) Tweede Kamerleden voor de Partij voor de Dieren]]}}

{| class="wikitable"
! Verkiezingsjaar
! Lijsttrekker
! Kandidatenlijst
! Aantal stemmen
! % van de stemmers
! Aantal behaalde zetels
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2003#Uitslag|2003]]
| rowspan="5" |[[Marianne Thieme]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2003/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 47.754
| 0,49%
| 0 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2006#Uitslag|2006]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2006/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 179.988
| 1,83%
| 2 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2010#Uitslag|2010]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2010/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 122.317
| 1,30%
| 2 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2012#Uitslag|2012]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2012/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 182.162
| 1,93%
| 2 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2017#Uitslag|2017]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2017/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 335.214
| 3,19%
| 5 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2021#Uitslag|2021]]
| rowspan="2" | [[Esther Ouwehand]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2021/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 399.750
| 3,84%
| 6 / 150
|-
! [[Tweede Kamerverkiezingen 2023#Uitslag|2023]]
| [[Tweede Kamerverkiezingen 2023/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 235.148
| 2,25%
| 3 / 150
|}
De Partij voor de Dieren heeft tot op heden geen deel uitgemaakt van enig kabinet.

=== Eerste Kamer ===
[[Bestand:Niko Koffeman (cropped).jpg|thumb|150px|[[Niko Koffeman]], fractievoorzitter Eerste Kamer sinds 2007]]
{{Zie ook|Zie: [[Lijst van Eerste Kamerleden voor de Partij voor de Dieren|alle (voormalige) Eerste Kamerleden voor de Partij voor de Dieren]]}}

{| class="wikitable"
! Verkiezingsjaar
! Lijsttrekker
! Kandidatenlijst
! Aantal stemmen<ref>Gewogen stemmen na toepassing van de stemwaardefactor.</ref>
! % van de stemmen<ref>Percentage na toepassing van de stemwaardefactor.</ref>
! Aantal behaalde zetels
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2007#Uitslag|2007]]
| rowspan="5" |[[Niko Koffeman]]
| [[Eerste Kamerverkiezingen 2007/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 3.366
| 2,06%
| 1 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2011#Uitslag|2011]]
| [[Eerste Kamerverkiezingen 2011/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 2.177
| 1,31%
| 1 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2015#Uitslag|2015]]
| [[Eerste Kamerverkiezingen 2015/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 6.073
| 3,59%
| 2 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2019#Uitslag|2019]]
| [[Eerste Kamerverkiezingen 2019/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 6.550
| 3,78%
| 3 / 75
|-
! [[Eerste Kamerverkiezingen 2023#Uitslag|2023]]
| [[Eerste Kamerverkiezingen 2023/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 8.560
| 4,78%
| 3 / 75
|}

=== Europees Parlement ===
[[Bestand:AnjaHazekamp.jpg|thumb|150px|[[Anja Hazekamp]], Europarlementariër sinds 2014]]

{| class="wikitable"
! Verkiezingsjaar
! Lijsttrekker
! Kandidatenlijst
! Aantal stemmen
! % van de stemmers
! Aantal behaalde zetels
|-
! [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2004 in Nederland|2004]]
| [[Marianne Thieme]]
| [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2004/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 153.432
| 3,21%
| 0 / 27
|-
! [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2009 in Nederland|2009]]
| Natasja Oerlemans
| [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2009/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 157.735
| 3,46%
| 0 / 25 - 0 / 26
|-
! [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2014 in Nederland|2014]]
| rowspan="3" |[[Anja Hazekamp]]
| [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2014/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 200.254
| 4,21%
| 1 / 26
|-
! [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2019 in Nederland|2019]]
| [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2019/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 220.938
| 4,02%
| 1 / 26 - 1 / 29
|-
! [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024 in Nederland|2024]]
| [[Verkiezingen voor het Europees Parlement 2024/Kandidatenlijst/Partij voor de Dieren|Kandidatenlijst]]
| 281.600
| 4,52%
| 1 / 31
|}

{| class="wikitable sortable vatop"
! Naam !! Begindatum !! Einddatum
|-
| {{SortNaam|Anja|Hazekamp}}
| 1 juli 2014
| 
|}

=== Provincies ===
{| class="wikitable ta-right"
! [[Provincie]]
! [[Provinciale Statenverkiezingen 2007|Zetels 2007]]
! [[Provinciale Statenverkiezingen 2011|Zetels 2011]]
! [[Provinciale Statenverkiezingen 2015|Zetels 2015]]
! [[Provinciale Statenverkiezingen 2019|Zetels 2019]]
! [[Provinciale Statenverkiezingen 2023|Zetels 2023]]
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Groningen (provincie)|Groningen}}
| 1 van 43
| 1 van 43
| 2 van 43
| 1 van 43
| 2 van 43
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Friesland}}
| 0 van 43
| 0 van 43
| 1 van 43
| 1 van 43
| 1 van 43
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Drenthe}}
| 0 van 41
| 0 van 41
|  -
| 1 van 41
| 2 van 43
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Overijssel}}
| 0 van 47
| 0 van 47
| 1 van 47
| 1 van 47
| 1 van 47
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Flevoland}}
| 1 van 39
| 1 van 39
| 2 van 41
| 2 van 41
| 2 van 41
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Gelderland}}
| 1 van 53
| 1 van 55
| 2 van 55
| 2 van 55
| 2 van 55
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Utrecht (provincie)|Utrecht}}
| 1 van 47
| 1 van 47
| 2 van 49
| 2 van 49
| 3 van 49
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Noord-Holland}}
| 2 van 55
| 1 van 55
| 3 van 55
| 3 van 55
| 4 van 55
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Zuid-Holland}}
| 1 van 55
| 1 van 55
| 2 van 55
| 2 van 55
| 3 van 55
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Zeeland}}
| -
| -
| -
| 1 van 39
| 1 van 39
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Noord-Brabant}}
| 1 van 55
| 1 van 55
| 2 van 55
| 2 van 55
| 2 van 55
|-
| class="ta-left" | {{NL-vlag|Limburg}}
| 1 van 47
| 0 van 47
| 1 van 47
| 2 van 47
| 2 van 47
|-
! class="ta-left" | Nederland
! 9 van 564
! 7 van 566
! 18 van 570
! 20 van 570
! 25 van 572
|}

''Een "-" in de tabel betekent dat de partij geen kandidatenlijst had ingediend.''

=== Gemeenten ===
{| class="wikitable"
|+
!Gemeente
![[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2010|Zetels 2010]]
![[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2014|Zetels 2014]]
![[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2018|Zetels 2018]]
![[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 2022|Zetels 2022]]
|-
|[[Alkmaar (gemeente)|Alkmaar]]
| -
| -
|2 {{Winst}}
|2 {{Stabiel}}
|-
|[[Almere]]
| -
| -
|3 {{Winst}}
|3 {{Stabiel}}
|-
|[[Amersfoort]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Amsterdam (gemeente)|Amsterdam]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|3 {{Winst}}
|3 {{Stabiel}}
|-
|[[Apeldoorn (gemeente)|Apeldoorn]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|2 {{Winst}}
|2 {{Stabiel}}
|-
|[[Arnhem]]
| -
|1 {{Winst}}
|2 {{Winst}}
|3 {{Winst}}
|-
|[[Breda (gemeente)|Breda]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Buren (gemeente)|Buren]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|2 {{Winst}}
|1 {{Verlies}}
|-
|[[Culemborg]]
| -
| -
| -
|1 {{Winst}}
|-
|[[Den Haag]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|2 {{Winst}}
|3 {{Winst}}
|-
|[['s-Hertogenbosch (gemeente)|Den Bosch]]
| -
| -
| -
|1 {{Winst}}
|-
|[[Dordrecht]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Eindhoven]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Enschede]]
| -
| -
| -
|1 {{Winst}}
|-
|[[Gouda]]
| -
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|2 {{Winst}}
|-
|[[Groningen (gemeente)|Groningen]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|3 {{Winst}}
|4 {{Winst}}
|-
|[[Haarlem]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Heerlen]]
| -
| -
|2 {{Winst}}
|1 {{Verlies}}
|-
|[[Leeuwarden (gemeente)|Leeuwarden]]
| -
| -
|1** {{Winst}}
| -
|-
|[[Leiden]]
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|3 {{Winst}}
|4 {{Winst}}
|-
|[[Maastricht]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Nijmegen]]
| -
| -
|2 {{Winst}}
|4 {{Winst}}
|-
|[[Pijnacker-Nootdorp]]
| -
|1 {{Winst}}
|2 {{Winst}}
|1 {{Verlies}}
|-
|[[Rotterdam (gemeente)|Rotterdam]]
| -
|1 {{Winst}}
|1 {{Stabiel}}
|2 {{Winst}}
|-
|[[Tilburg (gemeente)|Tilburg]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Utrecht (stad)|Utrecht]]
| -
|1 {{Winst}}
|2 {{Winst}}
|3 {{Winst}}
|-
|[[Utrechtse Heuvelrug (gemeente)|Utrechtse Heuvelrug]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Vlagtwedde (gemeente)|Vlagtwedde]]
| -
|1 {{Winst}}
|''n.v.t.''
|''n.v.t.''
|-
|[[Westerwolde (gemeente)|Westerwolde]]
|''n.v.t.''
|''n.v.t.''
|1** {{Winst}}
| -
|-
|[[Zaanstad]]
| -
| -
|1 {{Winst}}
|2 {{Winst}}
|-
|[[Zutphen (gemeente)|Zutphen]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
|[[Zwolle]]
| -
| -
| -
|2 {{Winst}}
|-
!Nederland
! 6 {{Winst}}
! 2 {{Winst}}
! 35 {{Winst}}
! 63 {{Winst}}
|}
''Een "-" in de tabel betekent dat de partij geen kandidatenlijst had ingediend.''

''** De zetels in Leeuwarden en Westerwolde zijn behaald tijdens de [[gemeentelijke herindelingsverkiezingen in Nederland 2017]].''

=== Waterschappen ===
{| class="wikitable ta-right"
! Waterschap
! [[Waterschapsverkiezingen 2008|Zetels 2008]]<ref>{{Citeer web |url=https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/enorm-succes-in-waterschappen|titel=Enorm succes in waterschappen|uitgever=Partij voor de Dieren|datum=30 november 2008|bezochtdatum=14 maart 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190523014834/https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/enorm-succes-in-waterschappen|archiefdatum=2019-05-23|dodeurl=nee}}</ref>
! [[Waterschapsverkiezingen 2015|Zetels 2015]]<ref>{{Citeer web |url=https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/grote-winst-in-provinciale-staten-en-waterschappen|titel=Grote winst in Provinciale Staten en waterschappen|uitgever=Partij voor de Dieren|datum=25 maart 2015|bezochtdatum=14 maart 2019|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190523022342/https://www.partijvoordedieren.nl/nieuws/grote-winst-in-provinciale-staten-en-waterschappen|archiefdatum=2019-05-23|dodeurl=nee}}</ref>
! [[Waterschapsverkiezingen 2019|Zetels 2019]]
! [[Waterschapsverkiezingen 2023|Zetels 2023]]
|-
| class="ta-left" | [[Aa en Maas]]
| -
| -
| -
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Brabantse Delta]]
| -
| -
| 2
| 2
|-
| class="ta-left" | [[De Dommel]]
| -
| -
| -
| 3
|-
| class="ta-left" | [[Drents Overijsselse Delta]]
| -
| -
| -
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Hollandse Delta]]
| -
| -
| -
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden]]
| 1
| 3
| 3
| 4
|-
| class="ta-left" | [[Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier]]
| -
| -
| -
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Hoogheemraadschap van Delfland]]
| 2
| 2
| 3
| 3
|-
| class="ta-left" | [[Hoogheemraadschap van Rijnland]]
| 1
| 2
| 2
| 3
|-
| class="ta-left" | [[Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard]]
| -
| -
| -
| 3
|-
| class="ta-left" | [[Scheldestromen]]
| -
| -
| -
| 1
|-
| class="ta-left" | [[Vallei en Veluwe]]
| - 
| -
| -
| 1
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap Amstel, Gooi en Vecht]]
| 2
| 3
| 4
| 4
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap (Nederland)|Waterschap]] [[Hunze en Aa's]]
| 1
| 2
| -
| -
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap Limburg]]
| -
| -
| -
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap Noorderzijlvest]]
| 0
| 1
| -
| -
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap Rivierenland (Nederland)|Waterschap Rivierenland]]
| 0
| 1
| 2
| 2
|-
| class="ta-left" | [[Waterschap Zuiderzeeland]]
| 1
| 0
| -
| -
|-
| class="ta-left" | [[Wetterskip Fryslân]]
| 0
| 1
| 1
| 1
|-
! class="ta-left" | Totaal
! 8 van 502
! 15 van 444
! 17 van 442
! 37 van 518
|}

''Een "-" in de tabel betekent dat de partij geen kandidatenlijst had ingediend.''

== Externe links ==
* [https://www.partijvoordedieren.nl Officiële website]
* [https://www.rug.nl/research/dnpp/politieke-partijen/pvdd/ PvdD op DNPP.nl], [[Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen]]
* [https://www.rug.nl/research/dnpp/politieke-partijen/pvdd/geschiedenis/ Geschiedenis van PvdD], [[Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen]]

{{Appendix}}
{{Navigatie politieke partijen Nederland}}
{{Navigatie Partij voor de Dieren}}
{{Commonscat}}

[[Categorie:Partij voor de Dieren| ]]