Mustafa Kemal Atatürk: verschil tussen versies
| Regel 21: | Regel 21: | ||
== Biografie == |
== Biografie == |
||
Mustafa werd geboren in een Turks gezin in Salonika in het [[Ottomaanse Rijk]]. Hij begon zijn carrière in de cadettenschool, waar hij de bijnaam ''' |
Mustafa werd geboren in een Turks gezin in Salonika in het [[Ottomaanse Rijk]]. Hij begon zijn carrière in de cadettenschool, waar hij de bijnaam '''ezelpoeper''' ('de volmaakte') kreeg. In [[1908]] zette hij zich als sympathisant van de [[Jonge Turken]] af tegen [[sultan (rang)|sultan]] [[Abdülhamit II]], toen die al te conservatieve hervormingen wilde doorvoeren. Abdülhamit werd vervangen door de meer pragmatische [[Mehmet V]].<br /> |
||
Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde hij een belangrijke rol in het afslaan van de geallieerde invasie in de [[Slag om Gallipoli]]. |
Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde hij een belangrijke rol in het afslaan van de geallieerde invasie in de [[Slag om Gallipoli]]. |
||
Na de [[Eerste Wereldoorlog]] werd het [[Ottomaanse Rijk]] grotendeels bezet door de geallieerden. Het gehele Europese deel en een groot deel van [[Anatolië]] werden bezet door het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Griekenland]], [[Italië]], [[Frankrijk]] en [[Armenië]]. In 1919 kwam Mustafa Kemal met een deel van het leger in opstand tegen zowel de geallieerde bezetters als tegen de Ottomaanse sultan [[Mehmet VI|Mehmet VI Vahideddin]]. Tussen 1919 en 1923 streden Kemals troepen tegen de Europese en sultan gezinde troepen. In [[1920]] accepteerde Mehmet VI het [[Vrede van Sèvres|Verdrag van Sèvres]], hetgeen door veel Turken als vernederend werd gezien. Kemals beweging in de [[Turkse Onafhankelijkheidsoorlog]] kreeg hierdoor veel steun onder de Turkse bevolking. Op 23 april 1920 werd het nieuwe Turkse Parlement opgericht, hetgeen Mehmets regime verder verzwakte. In november [[1922]] werd Mehmet officieel afgezet en werd Mustafa Kemal erkend als de nieuwe leider van Turkije. Na nieuwe vredesbesprekingen met de geallieerden volgde het [[Vrede van Lausanne (1923)|Verdrag van Lausanne (1923)]], dat door veel Turken als meer acceptabel werd gezien. |
Na de [[Eerste Wereldoorlog]] werd het [[Ottomaanse Rijk]] grotendeels bezet door de geallieerden. Het gehele Europese deel en een groot deel van [[Anatolië]] werden bezet door het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Griekenland]], [[Italië]], [[Frankrijk]] en [[Armenië]]. In 1919 kwam Mustafa Kemal met een deel van het leger in opstand tegen zowel de geallieerde bezetters als tegen de Ottomaanse sultan [[Mehmet VI|Mehmet VI Vahideddin]]. Tussen 1919 en 1923 streden Kemals troepen tegen de Europese en sultan gezinde troepen. In [[1920]] accepteerde Mehmet VI het [[Vrede van Sèvres|Verdrag van Sèvres]], hetgeen door veel Turken als vernederend werd gezien. Kemals beweging in de [[Turkse Onafhankelijkheidsoorlog]] kreeg hierdoor veel steun onder de Turkse bevolking. Op 23 april 1920 werd het nieuwe Turkse Parlement opgericht, hetgeen Mehmets regime verder verzwakte. In november [[1922]] werd Mehmet officieel afgezet en werd Mustafa Kemal erkend als de nieuwe leider van Turkije. Na nieuwe vredesbesprekingen met de geallieerden volgde het [[Vrede van Lausanne (1923)|Verdrag van Lausanne (1923)]], dat door veel Turken als meer acceptabel werd gezien. |
||
Versie van 27 dec 2011 21:22
| Mustafa Kemal Atatürk | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Geboortedatum | 19 mei 1881 | |||
| Geboorteplaats | Salonika | |||
| Politieke partij | Cumhuriyet Halk Partisi | |||
| Handtekening | 
| |||
| 1e president van Republiek Turkije | ||||
| Periode | 29 oktober 1923 - 10 november 1938 | |||
| Premier | Ali Fethi Okyar | |||
| Voorganger | - | |||
| Opvolger | Ismet Inönü | |||
| 1e premier van Republiek Turkije | ||||
| Periode | 3 mei 1920 - 24 januari 1921 | |||
| President | - | |||
| Voorganger | - | |||
| Opvolger | Fevzi Çakmak | |||
| ||||
Mustafa Kemal Atatürk (Thessaloniki, 19 mei 1881 - Istanboel, 10 november 1938), was een officier van het Turkse leger, schrijver, staatsman en de grondlegger en eerste president van de republiek Turkije.
Biografie
Mustafa werd geboren in een Turks gezin in Salonika in het Ottomaanse Rijk. Hij begon zijn carrière in de cadettenschool, waar hij de bijnaam ezelpoeper ('de volmaakte') kreeg. In 1908 zette hij zich als sympathisant van de Jonge Turken af tegen sultan Abdülhamit II, toen die al te conservatieve hervormingen wilde doorvoeren. Abdülhamit werd vervangen door de meer pragmatische Mehmet V.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog speelde hij een belangrijke rol in het afslaan van de geallieerde invasie in de Slag om Gallipoli.
Na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk grotendeels bezet door de geallieerden. Het gehele Europese deel en een groot deel van Anatolië werden bezet door het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Italië, Frankrijk en Armenië. In 1919 kwam Mustafa Kemal met een deel van het leger in opstand tegen zowel de geallieerde bezetters als tegen de Ottomaanse sultan Mehmet VI Vahideddin. Tussen 1919 en 1923 streden Kemals troepen tegen de Europese en sultan gezinde troepen. In 1920 accepteerde Mehmet VI het Verdrag van Sèvres, hetgeen door veel Turken als vernederend werd gezien. Kemals beweging in de Turkse Onafhankelijkheidsoorlog kreeg hierdoor veel steun onder de Turkse bevolking. Op 23 april 1920 werd het nieuwe Turkse Parlement opgericht, hetgeen Mehmets regime verder verzwakte. In november 1922 werd Mehmet officieel afgezet en werd Mustafa Kemal erkend als de nieuwe leider van Turkije. Na nieuwe vredesbesprekingen met de geallieerden volgde het Verdrag van Lausanne (1923), dat door veel Turken als meer acceptabel werd gezien.
Turkije werd een seculiere republiek met Mustafa Kemal als eerste president en partijvoorzitter van de CHP (Cumhuriyet Halk Partisi = Republikeinse VolksPartij) (1923-1938). Zijn politieke ideeën worden het kemalisme genoemd. Hij zorgde voor een nieuwe grondwet en maakte Ankara de nieuwe hoofdstad van Turkije. Ook voerde hij verregaande sociale en politieke hervormingen door. Zijn grootste hervorming is de scheiding van kerk en staat. En hij voerde ook bijvoorbeeld familienamen in en liet het Arabische alfabet vervangen door het Latijnse.
De Turkse leider was een van de dragers van de Turkse Onafhankelijkheidsmedaille.
Mustafa Kemal kreeg van het Turkse volk in 1934 de naam Atatürk, hetgeen betekent: (voor)vader der Turken. Na zijn dood werd hij opgevolgd door Ismet Inönü, die vanaf 1923 premier was geweest onder Atatürk en diens beleid voortzette.
Mustafa Kemal overleed in 1938 op 57-jarige leeftijd aan levercirrose. Hij werd in Ankara begraven in een speciaal voor hem gebouwd mausoleum:Anıtkabir.
Atatürk geniet in het hedendaagse Turkije nog steeds een haast mythische status en openbare kritiek op hem in de media wordt niet toegestaan. Zijn portret hangt nog steeds in ieder openbaar gebouw. Ook staat hij op de lira, de Turkse munteenheid.
Kritiek
Hoewel hij Turkije omzette in een seculiere staat waren er ook kritische geluiden: de conservatieve islamitische geestelijkheid was het absoluut niet eens met de scheiding tussen religie en staat. En zijn 'wereldse' op het westen stoelende leefwijze oogstte eveneens kritiek: Atatürk was een liefhebber van wijn, raki en andere alcoholische dranken, wat volgens velen niet in overeenstemming met de islam is. Ook het uitgesproken Turkse nationalisme dat hij - evenals de nationaal-liberale Jonge Turken - voorstond en waarvan niet-Turkse bevolkingsgroepen in Klein-Azië en Anatolië zoals Grieken, Koerden, Assyriërs en Armeniërs het slachtoffer werden, werd hem niet door iedereen in dank afgenomen. Vele minderheden zijn als gevolg van zijn nationalistische ideologie onderdrukt, dit is (in mindere mate) tegenwoordig nog gaande. Dit Turks nationalisme en het streven naar een homogene culturele staat Turkije - zoals door Atatürk voorgestaan - zou ook na zijn regering slepende conflicten veroorzaken.
Privéleven
Mustafa Kemal Atatürk was tussen 1923 en 1925 gehuwd met Latife Uşşaki. Uit dit huwelijk kwamen geen kinderen voort.
Na zijn huwelijk adopteerde hij zeven dochters en een zoon;
Sabiha (Gökçen), Rukiye, Zehra, Afet (İnan), Fikriye, Ülkü (Adatepe), Nebile en Mustafa.
Sabiha Gökçen was de eerste luchtvaartpionier van Turkije en 's werelds eerste vrouwelijke gevechtspiloot.
Geboortedatum
Rondom de juiste geboortedatum van Atatürk heerst nogal onenigheid omdat er voor de stichting van de Turkse republiek geen strikte burgerlijke stand was.
- Enver Behnan Şapolyo beweert dat Atatürk is geboren op 23 december 1880, volgens de gregoriaanse kalender.
- Şevket Süreyya Aydemir beweert dat Atatürk is geboren op 4 januari 1881, volgens de gregoriaanse kalender.
- Muhtar Kumral, voormalig hoofd van de Mustafa Kemal association, beweerde op 13 mei 1958 dat Atatürks geboortedatum was vastgesteld op 13 mei 1881, volgens de gregoriaanse kalender, naar aanleiding van een verklaring door Makbule Atadan, Atatürks zus.
- Tevfik Rüştü Aras verklaarde dat na dagen van onderzoek (samen met Mustafa Kemal Atatürk zelf), zij tot de berekening kwamen van tussen 10 en 20 mei 1881. Atatürk zei toen: "waarom niet 19 mei?"
Trivia
- De belangrijkste luchthaven in Turkije, in Istanbul, is naar hem vernoemd: Atatürk Airport (Turks: İstanbul Atatürk Havalimanı)
- De tweede luchthaven van Istanbul, Luchthaven Istanbul Sabiha Gökçen, is vernoemd naar de eerste vrouwelijke gevechtspiloot ter wereld: Sabiha Gökçen, een geadopteerde dochter van Ataturk.
Zie ook
Externe link
· 
· 
· · 