Naar inhoud springen

The Great Dictator: verschil tussen versies

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Er stond Charlie Chaplin als barbier terwijl de foto erboven Hynkel aanwees
 
(45 tussenliggende versies door 31 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox film
{{Infobox film
| titel = The Great Dictator<br /><small>De dictator (B/NL)<ref>{{nl}} [http://www.cinemacontext.nl/cgi/b/bib/bib-idx?q1=Great%20Dictator;type=simple;rgn1=simple%20fields;tpl=details.tpl;g=ccc;xc=1;sid=59788cdf4189136d515bb67439ac3970;lang=nl;c=cccbioscoop;c=cccfilm;c=cccfilmvoorstelling;c=cccpersoon;c=cccrechtspersoon;cc=ALLSELECTED;view=reslist;sort=geen;fmt=long;page=reslist;size=1;start=1 Cinema Context] Nederlandse titel</ref></small>
| titel = ''The Great Dictator''<br /><small>De dictator (B/NL)<ref>{{nl}} [http://www.cinemacontext.nl/cgi/b/bib/bib-idx?q1=Great%20Dictator;type=simple;rgn1=simple%20fields;tpl=details.tpl;g=ccc;xc=1;sid=59788cdf4189136d515bb67439ac3970;lang=nl;c=cccbioscoop;c=cccfilm;c=cccfilmvoorstelling;c=cccpersoon;c=cccrechtspersoon;cc=ALLSELECTED;view=reslist;sort=geen;fmt=long;page=reslist;size=1;start=1 Cinema Context] Nederlandse titel</ref></small>
| afbeelding =
| afbeelding = The Great Dictator still cropped.jpg
| tagline =
| tagline =
| regie = [[Charlie Chaplin]],<br />[[Wheeler Dryden]]
| regie = [[Charlie Chaplin]]<br />[[Wheeler Dryden]]
| producer = [[Charlie Chaplin]]
| producer = Charlie Chaplin
| schrijver = [[Charlie Chaplin]]
| schrijver = Charlie Chaplin
| spelers = [[Charlie Chaplin]],<br />[[Paulette Goddard]],<br />[[Jack Oakie]]
| spelers = Charlie Chaplin<br />[[Paulette Goddard]]<br />[[Jack Oakie]]
| muziek =
| muziek =
| montage =
| montage =
| cinematografie =
| cinematografie =
| distributeur = [[United Artists]]
| distributeur = [[United Artists]]
| première = [[15 oktober]] [[1940]] ([[Verenigde Staten|VS]])
| première = {{US-VLAG}} [[15 oktober]] [[1940]]
| genre =
| genre =
| lengte = 124 minuten
| lengte = 124 minuten
| taal = nep-[[Duits]], [[Engels]], [[Esperanto]]
| taal = [[Engels]], pseudo-[[Duits]], [[Esperanto]]
| land =
| land =
| budget = [[Amerikaanse dollar|$]] 2.000.000
| budget = [[Amerikaanse dollar|$]] 2.000.000
Regel 22: Regel 22:
| vervolg =
| vervolg =
| imdb = 0032553
| imdb = 0032553
| moviemeter = 2435
}}
}}
[[Bestand:Charlie Chaplin and Paulette Goddard in The Great Dictator trailer.JPG|thumb|Fragment uit ''The Great Dictator'']]
'''The Great Dictator''' (1940) is een film geschreven en geregisseerd door [[Charlie Chaplin]], die ook de hoofdrol speelt. Het is vooral een satirische kijk op de toenmalige dictator [[Adolf Hitler]], die in de film Adenoid Hynkel heet. Ook zien we een parodie op de dictator [[Benito Mussolini|Mussolini]] die in de film Napaloni wordt genoemd.
[[Bestand:Charlie Chaplin and Paulette Goddard in The Great Dictator trailer 2.JPG|thumb|Fragment uit ''The Great Dictator'']]
[[Bestand:Chaplin Great Dictator final.gif|thumb|Charlie Chaplin verkleed als Hynkel]]


'''''The Great Dictator''''' (1940) is een film geschreven en geregisseerd door [[Charlie Chaplin]], die ook de hoofdrol speelt. Het is vooral een satirische kijk op de toenmalige dictator [[Adolf Hitler]], die in de film Adenoid Hynkel heet. Ook is een parodie op de dictator [[Benito Mussolini]] te zien, die in de film Benzino Napaloni wordt genoemd.
Chaplin speelt zelf twee rollen in "The Great Dictator": die van een joodse kapper en die van de dictator (Hynkel). Dit is overigens ook de eerste film waarin Chaplin spreekt. Hij heeft dit zo lang mogelijk gemeden uit angst voor de reacties.


Chaplin speelt zelf twee rollen in ''The Great Dictator'': die van een joodse kapper en die van de dictator (Hynkel). Dit is de eerste film waarin Chaplin spreekt.
Alhoewel Chaplin al eind jaren 30 aan de film werkte verscheen hij uiteindelijk pas in [[1940]] in de zalen, toen Hitler al grote delen van Europa veroverd had. In eerste instantie werd de film in de VS niet goed ontvangen en sprak de toenmalige regering zelfs van een aanval op "een staatshoofd van een bevriend land". De populariteit van de film steeg echter pas toen de VS in 1941 ook bij de [[Tweede Wereldoorlog]] betrokken raakte vanwege de aanval op Pearl Harbor en zodoende "The Great Dictator" gebruikt kon worden als [[propagandafilm]]. Tijdens de [[Processen van Neurenberg|Neurenbergprocessen]] bleek dat de film twee keer opduikt in overzichten van films die naar Hitler gestuurd zijn.<ref name="BBC4">BBC Four Documentaries - [http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/tramp-and-the-dictator.shtml The Tramp and the Dictator].</ref> Een ooggetuige uit de kringen rondom Hitler is er van overtuigd dat Hitler de film heeft gezien.<ref name="BBC4"/> Wat Hitler van de film zelf vond blijft een [[mysterie]]. Dat hij de film grappig gevonden zou hebben lijkt nogal ongeloofwaardig, gezien hij in de waan verkeerde dat Chaplin een [[Joden|jood]] was.<ref name="BBC4"/>


Alhoewel Chaplin al eind jaren 30 aan de film werkte verscheen hij uiteindelijk pas in [[1940]] in de zalen, toen Hitler al grote delen van Europa veroverd had. In eerste instantie werd de film in de VS niet goed ontvangen en sprak de toenmalige regering zelfs van een aanval op "een staatshoofd van een bevriend land". De populariteit van de film steeg pas toen de VS in 1941 ook bij de [[Tweede Wereldoorlog]] betrokken raakte vanwege de aanval op Pearl Harbor en zodoende ''The Great Dictator'' gebruikt kon worden als [[propagandafilm]]. Tijdens de [[Processen van Neurenberg|Neurenbergprocessen]] bleek dat de film twee keer opduikt in overzichten van films die naar Hitler gestuurd zijn.<ref name="BBC4">BBC Four Documentaries – [https://web.archive.org/web/20021030033841/http://www.bbc.co.uk/bbcfour/documentaries/features/tramp-and-the-dictator.shtml The Tramp and the Dictator] BBC Four (gearchiveerd)</ref> Een ooggetuige uit de kringen rondom Hitler is ervan overtuigd dat Hitler de film heeft gezien.<ref name="BBC4" />
Chaplin gaf overigens later toe dat als hij wist wat Hitler later allemaal voor vreselijks zou doen, hij nooit deze (komische) film zou hebben gemaakt.


Chaplin gaf overigens later aan dat als hij had geweten wat Hitler later allemaal voor vreselijks zou doen, hij nooit deze (komische) film zou hebben gemaakt.
{|
|[[Bestand:Charlie Chaplin and Paulette Goddard in The Great Dictator trailer.JPG|thumb|left|Fragment uit ''The Great Dictator'']]
|[[Bestand:Charlie Chaplin and Paulette Goddard in The Great Dictator trailer 2.JPG|thumb|left|Fragment uit ''The Great Dictator'']]
|[[Bestand:Chaplin Great Dictator final.gif|thumb|left|Charlie Chaplin als Adenoid Hynkel]]
|}


== Geen "Tramp" film ==
== Geen "Tramp" film ==
Hoewel het personage van de [[Landloper|zwerver]] al in zijn vorige film [[Modern Times (film)|Modern Times]] ([[1936]]) met pensioen was gegaan, draagt Chaplin in deze film wel weer de kledij (zwarte jas, hangbroek, bolhoed en wandelstok) van dit typetje. Hij wilde alleen niet dat deze film bij voorbaat al werd bestempeld als de zoveelste ''Tramp''-film, vandaar dat hij van de joodse kapper een personage op zich maakte en hem met opzet naamloos liet.
Hoewel het personage van de [[Landloper|zwerver]] al in zijn vorige film ''[[Modern Times (film)|Modern Times]]'' ([[1936]]) met pensioen was gegaan, draagt Chaplin in deze film wel weer de kledij (zwarte jas, hangbroek, bolhoed en wandelstok) van dit typetje. Hij wilde alleen niet dat deze film bij voorbaat al werd bestempeld als de zoveelste ''Tramp''-film, vandaar dat hij van de joodse kapper een personage op zich maakte en hem met opzet naamloos liet.


== Toespraak ==
== Toespraak ==
Aan het eind van de film houdt Chaplin een toespraak die wordt gezien als een van de beste toespraken in de filmgeschiedenis. Deze redevoering diende als een pleidooi voor vrede in een wereld gehuld in wanhoop. Een op de zolder van Chaplins huis gevonden kleurenfilm, door Chaplins broer Sydney opgenomen tijdens de productie van ''The Great Dictator'', laat zien dat de toespraak echter op het laatste moment werd ingevoegd. Aanvankelijk had Chaplin een heel ander einde voor ogen, maar vanwege technische problemen werd voor de toespraak gekozen.<ref name="BBC4"/>
Aan het eind van de film houdt Chaplin een toespraak die wordt gezien als een van de beste toespraken in de filmgeschiedenis. Deze redevoering diende als een pleidooi voor vrede in een wereld gehuld in wanhoop. Een op de zolder van Chaplins huis gevonden kleurenfilm, door Chaplins broer Sydney opgenomen tijdens de productie van ''The Great Dictator'', laat zien dat de toespraak echter op het laatste moment werd ingevoegd. Aanvankelijk had Chaplin een heel ander einde voor ogen, maar vanwege technische problemen werd voor de toespraak gekozen.<ref name="BBC4" />


== Namen ==
== Namen ==
In deze film worden een aantal bestaande personen en zaken gepersifleerd. Een lijstje met namen:
In deze film worden een aantal bestaande personen en zaken gepersifleerd. Een lijstje met namen:
{{Tabel cast|kolom3=Persiflage op}}
{| class="wikitable"
! Echte naam
! Fictieve naam
|-
|-
|
| Duitsland
| Tomainia
| Tomania
| [[Duitsland]]
|-
|-
|
| Hitler
| Bacteria
| Hynkel
|[[Italië]]
|-
|
|Aroma
|[[Rome (stad)|Rome]]
|-
|
|Osterlich
|[[Oostenrijk]]
|-
| {{SortNaam|Charlie|Chaplin}}
| Adenoid Hynkel (adenoid betekent neusamandel)
| [[Adolf Hitler]]
|-
| {{SortNaam|Charlie|Chaplin|geenlink}}
| Joodse barbier
|
|-
|-
| {{SortNaam|Henry|Daniell}}
| [[Joseph Goebbels|Goebbels]]
| Garbitsch (verwijst naar "garbage", afval)
| Garbitsch (verwijst naar "garbage", afval)
| [[Joseph Goebbels]]
|-
|-
| {{SortNaam|Billy|Gilbert}}
| [[Hermann Göring|Göring]]
| Herring (haring)
| Herring (haring)
| [[Hermann Göring]]
|-
|-
| {{SortNaam|Jack|Oakie}}
| [[Benito Mussolini|Mussolini]]
| Napaloni
| Benzino Napaloni
| [[Benito Mussolini]]
|-
|-
| {{SortNaam|Paulette|Goddard}}
| Italië
|Hannah
| Bacteria
|-
|
|Oostenrijk
|Osterlich
|}
|}

==Symbool==
Het symbool van het rijk van dictator Hynkel is twee kruisen, in plaats van het hakenkruis van Hitler. Het Engelse woord ''double-cross'' betekent: bedrog.


==Gebruikte talen==
==Gebruikte talen==
De drie talen die zijn gebruikt zijn nep-Duits, Engels en enigszins gewijzigd Esperanto. De taal die Charlie Chaplin in zijn toespraak gebruikte is een mengvorm van Engels, Duits en een verzameling klanken die de taal op Duits doet lijken. De opschriften op winkels in het dorp van de Joodse barbier (eveneens gespeeld door Charlie Chaplin) lijken zeer op het Esperanto. Voor de rest wordt Engels als taal gebruikt.
De drie talen die zijn gebruikt zijn nep-Duits, Engels en enigszins gewijzigd Esperanto. De taal die Charlie Chaplin in zijn toespraak gebruikte is een mengvorm van Engels, Duits en een verzameling klanken die de taal op Duits doet lijken. Een voorbeeld is de zin "Free sprecken shtonk." (=Vrijheid van meningsuiting wordt afgeschaft) "Free" is gebaseerd op Engels "free". "Sprecken" is gebaseerd op Duits "sprechen" (Chaplin verving de klank /ç/ door /k/, mogelijk omdat hij de eerstgenoemde klank niet kon uitspreken). "Shtonk" zou verwant kunnen zijn met Engels "to stink" of Duits "stinken". Het zou een opvatting of een maatregel van Adenoid Hynkel kunnen zijn.

De opschriften op winkels in het dorp van de Joodse barbier (eveneens gespeeld door Charlie Chaplin) lijken zeer op het Esperanto. Voor de rest wordt Engels als taal gebruikt.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=PW6fmy0zz_4 La Granda Diktatoro – The Great Dictator]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=culm_r_oAdc Charlie Chaplin "The Great Dictator" (1940)]</ref><ref>{{eo}} [https://web.archive.org/web/20120926171840/http://www.aleph.com.br/kce/historio-08-diktatoro.htm La Granda Diktatoro]</ref>

==Amsterdam==
Tijdens de scène waarin een professor een demonstratie geeft van de compactste parachute ter wereld, speelt de stad Amsterdam een bijrol. Wanneer de professor door het open raam springt, zijn de torens van de [[Basiliek van de Heilige Nicolaas (Amsterdam)|Sint-Nicolaaskerk]], de spits van de [[Oude Kerk (Amsterdam)|Oude Kerk]] en het dak van de Effectenbeurs te zien. Charlie Chaplin gebruikte een foto genomen vanaf het torentje van de Bijenkorf als achtergrond.<ref>{{Citeer web
| title = Nummer 5: Mei 2011
| work = Ons Amsterdam
| accessdate = 2014-06-03
| url = http://www.onsamsterdam.nl/component/content/article/29-tijdschrift/tijdschrift-jaargang-2011/722-nummer-5-mei-201117
}}</ref><ref>{{Citeer web
| title = Nummer 5: Mei 2011
| work = Ons Amsterdam
| accessdate = 2019-07-21
| url = https://onsamsterdam.nl/filmstad-met-divakuren
}}</ref>


{{Appendix}}
{{Appendix}}
{{Navigatie films Charles Chaplin}}
{{Commonscat|The Great Dictator (film)}}
{{Commonscat|The Great Dictator (film)}}


Regel 85: Regel 120:
[[Categorie:Film van United Artists]]
[[Categorie:Film van United Artists]]
[[Categorie:Zwart-witfilm]]
[[Categorie:Zwart-witfilm]]
[[Categorie:Propagandafilm]]

[[Categorie:Tragikomedie]]
[[ar:الديكتاتور العظيم (فيلم)]]
[[az:Böyük diktator (film, 1940)]]
[[bg:Великият диктатор]]
[[ca:El gran dictador]]
[[cs:Diktátor (film, 1940)]]
[[de:Der große Diktator]]
[[en:The Great Dictator]]
[[eo:The Great Dictator]]
[[es:El gran dictador]]
[[fa:دیکتاتور بزرگ]]
[[fi:Diktaattori (elokuva)]]
[[fr:Le Dictateur]]
[[ga:The Great Dictator]]
[[gl:O gran ditador]]
[[he:הדיקטטור הגדול]]
[[hr:Veliki diktator]]
[[hu:A diktátor]]
[[hy:Մեծ բռնապետը]]
[[id:The Great Dictator]]
[[it:Il grande dittatore]]
[[ja:独裁者 (映画)]]
[[ka:დიდი დიქტატორი]]
[[ko:위대한 독재자]]
[[la:The Great Dictator]]
[[ml:ദ് ഗ്രേറ്റ് ഡിക്ടേറ്റർ]]
[[nds:The Great Dictator]]
[[no:Diktatoren]]
[[pl:Dyktator (film)]]
[[pt:O Grande Ditador]]
[[ro:Dictatorul (film din 1940)]]
[[ru:Великий диктатор]]
[[sco:The Great Dictator]]
[[sk:Diktátor (film)]]
[[sv:Diktatorn]]
[[tr:Büyük Diktatör]]
[[uk:Великий диктатор]]
[[zh:大独裁者]]

Huidige versie van 19 feb 2024 om 19:42

The Great Dictator
De dictator (B/NL)[1]
The Great Dictator
Regie Charlie Chaplin
Wheeler Dryden
Producent Charlie Chaplin
Scenario Charlie Chaplin
Hoofdrollen Charlie Chaplin
Paulette Goddard
Jack Oakie
Distributie United Artists
Première Vlag van Verenigde Staten 15 oktober 1940
Speelduur 124 minuten
Taal Engels, pseudo-Duits, Esperanto
Budget $ 2.000.000
(en) IMDb-profiel
MovieMeter-profiel
(mul) TMDb-profiel
(en) AllMovie-profiel
Portaal  Portaalicoon   Film
Fragment uit The Great Dictator
Fragment uit The Great Dictator
Charlie Chaplin verkleed als Hynkel

The Great Dictator (1940) is een film geschreven en geregisseerd door Charlie Chaplin, die ook de hoofdrol speelt. Het is vooral een satirische kijk op de toenmalige dictator Adolf Hitler, die in de film Adenoid Hynkel heet. Ook is een parodie op de dictator Benito Mussolini te zien, die in de film Benzino Napaloni wordt genoemd.

Chaplin speelt zelf twee rollen in The Great Dictator: die van een joodse kapper en die van de dictator (Hynkel). Dit is de eerste film waarin Chaplin spreekt.

Alhoewel Chaplin al eind jaren 30 aan de film werkte verscheen hij uiteindelijk pas in 1940 in de zalen, toen Hitler al grote delen van Europa veroverd had. In eerste instantie werd de film in de VS niet goed ontvangen en sprak de toenmalige regering zelfs van een aanval op "een staatshoofd van een bevriend land". De populariteit van de film steeg pas toen de VS in 1941 ook bij de Tweede Wereldoorlog betrokken raakte vanwege de aanval op Pearl Harbor en zodoende The Great Dictator gebruikt kon worden als propagandafilm. Tijdens de Neurenbergprocessen bleek dat de film twee keer opduikt in overzichten van films die naar Hitler gestuurd zijn.[2] Een ooggetuige uit de kringen rondom Hitler is ervan overtuigd dat Hitler de film heeft gezien.[2]

Chaplin gaf overigens later aan dat als hij had geweten wat Hitler later allemaal voor vreselijks zou doen, hij nooit deze (komische) film zou hebben gemaakt.

Geen "Tramp" film

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel het personage van de zwerver al in zijn vorige film Modern Times (1936) met pensioen was gegaan, draagt Chaplin in deze film wel weer de kledij (zwarte jas, hangbroek, bolhoed en wandelstok) van dit typetje. Hij wilde alleen niet dat deze film bij voorbaat al werd bestempeld als de zoveelste Tramp-film, vandaar dat hij van de joodse kapper een personage op zich maakte en hem met opzet naamloos liet.

Toespraak

[bewerken | brontekst bewerken]

Aan het eind van de film houdt Chaplin een toespraak die wordt gezien als een van de beste toespraken in de filmgeschiedenis. Deze redevoering diende als een pleidooi voor vrede in een wereld gehuld in wanhoop. Een op de zolder van Chaplins huis gevonden kleurenfilm, door Chaplins broer Sydney opgenomen tijdens de productie van The Great Dictator, laat zien dat de toespraak echter op het laatste moment werd ingevoegd. Aanvankelijk had Chaplin een heel ander einde voor ogen, maar vanwege technische problemen werd voor de toespraak gekozen.[2]

Namen

[bewerken | brontekst bewerken]

In deze film worden een aantal bestaande personen en zaken gepersifleerd. Een lijstje met namen:

Acteur Personage Persiflage op
Tomainia Duitsland
Bacteria Italië
Aroma Rome
Osterlich Oostenrijk
Chaplin, Charlie Charlie Chaplin Adenoid Hynkel (adenoid betekent neusamandel) Adolf Hitler
Chaplin, Charlie Charlie Chaplin Joodse barbier
Daniell, Henry Henry Daniell Garbitsch (verwijst naar "garbage", afval) Joseph Goebbels
Gilbert, Billy Billy Gilbert Herring (haring) Hermann Göring
Oakie, Jack Jack Oakie Benzino Napaloni Benito Mussolini
Goddard, Paulette Paulette Goddard Hannah

Symbool

[bewerken | brontekst bewerken]

Het symbool van het rijk van dictator Hynkel is twee kruisen, in plaats van het hakenkruis van Hitler. Het Engelse woord double-cross betekent: bedrog.

Gebruikte talen

[bewerken | brontekst bewerken]

De drie talen die zijn gebruikt zijn nep-Duits, Engels en enigszins gewijzigd Esperanto. De taal die Charlie Chaplin in zijn toespraak gebruikte is een mengvorm van Engels, Duits en een verzameling klanken die de taal op Duits doet lijken. Een voorbeeld is de zin "Free sprecken shtonk." (=Vrijheid van meningsuiting wordt afgeschaft) "Free" is gebaseerd op Engels "free". "Sprecken" is gebaseerd op Duits "sprechen" (Chaplin verving de klank /ç/ door /k/, mogelijk omdat hij de eerstgenoemde klank niet kon uitspreken). "Shtonk" zou verwant kunnen zijn met Engels "to stink" of Duits "stinken". Het zou een opvatting of een maatregel van Adenoid Hynkel kunnen zijn.

De opschriften op winkels in het dorp van de Joodse barbier (eveneens gespeeld door Charlie Chaplin) lijken zeer op het Esperanto. Voor de rest wordt Engels als taal gebruikt.[3][4][5]

Amsterdam

[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdens de scène waarin een professor een demonstratie geeft van de compactste parachute ter wereld, speelt de stad Amsterdam een bijrol. Wanneer de professor door het open raam springt, zijn de torens van de Sint-Nicolaaskerk, de spits van de Oude Kerk en het dak van de Effectenbeurs te zien. Charlie Chaplin gebruikte een foto genomen vanaf het torentje van de Bijenkorf als achtergrond.[6][7]

Zie de categorie The Great Dictator (film) van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=The_Great_Dictator&oldid=67064756"