Blauwe vinvis: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 21: | Regel 21: | ||
Blauwe vinvissen leven in alle wereldzeeën; voornamelijk sinds de 20e eeuw leven zij wijd verspreid. Gedurende deze laatste eeuw werden zij echter vaak het slachtoffer van walvisvaarders, waardoor zij bijna uitgestorven waren. Sinds het jaar 1966 worden deze dieren beschermd door de internationale gemeenschap. In 2002 verscheen een rapport waarin hun aantal (populatiegrootte) wereldwijd tussen de 5000 en de 12.000 exemplaren werd geschat. Tegelijk werd verondersteld dat deze populatie leefde in minstens vijf verschillende "groepen". Echter, na wetenschappelijk onderzoek van de ondersoort ''B. m. brevicauda'', vermoedt men dat deze populatiegrootte enigszins onderschat is. Vooraleer het walvisvaren doorbrak, leefden er veel grotere populaties blauwe vinvissen in de oceanen. Alleen al in de Antarctische wateren zouden er toen zo'n 239.000 geleefd hebben. |
Blauwe vinvissen leven in alle wereldzeeën; voornamelijk sinds de 20e eeuw leven zij wijd verspreid. Gedurende deze laatste eeuw werden zij echter vaak het slachtoffer van walvisvaarders, waardoor zij bijna uitgestorven waren. Sinds het jaar 1966 worden deze dieren beschermd door de internationale gemeenschap. In 2002 verscheen een rapport waarin hun aantal (populatiegrootte) wereldwijd tussen de 5000 en de 12.000 exemplaren werd geschat. Tegelijk werd verondersteld dat deze populatie leefde in minstens vijf verschillende "groepen". Echter, na wetenschappelijk onderzoek van de ondersoort ''B. m. brevicauda'', vermoedt men dat deze populatiegrootte enigszins onderschat is. Vooraleer het walvisvaren doorbrak, leefden er veel grotere populaties blauwe vinvissen in de oceanen. Alleen al in de Antarctische wateren zouden er toen zo'n 239.000 geleefd hebben. |
||
== Taxonomie en evolutie == |
|||
Blauwe vinvissen behoren tot de familie der [[vinvissen]] ([[Balaenopteridae]]). Tot deze familie behoren ook de [[bultrug]] (''[[Megaptera novaeangliae]]''), de [[gewone vinvis]] (''[[Balaenoptera physalus]]''), de [[Brydevinvis]] (''[[Balaenoptera brydei]]''), de [[Noordse vinvis]] (''[[Balaenoptera borealis]]'') en de [[dwergvinvis]] (''[[Balaenoptera acutorostrata]]''). Men vermoedt dat deze familie zich heeft afgesplitst van andere families uit de onderorde der [[baleinwalvissen]] ([[Mysticeti]]) tijdens het tijdperk [[Oligoceen]] (33,9 - 23,03 miljoen jaar geleden). Hoe de leden van al deze families afzonderlijk zich van elkaar hebben afgesplitst, is niet duidelijk. |
|||
De blauwe vinvis is één van de acht soorten uit het geslacht ''[[Balaenoptera]]''; sommige wetenschappers plaatsen deze soort echter in een afzonderlijk geslacht ''Sibbaldus'' (maar dit wordt niet algemeen aanvaard). Analyse van hun [[DNA]] heeft uitgewezen dat de blauwe vinvis [[fylogenetisch]] meer verwant is aan de Noordse vinvis (''Balaenoptera borealis'') en de Brydevinvis (''Balaenoptera brydei'') dan aan andere soorten uit dit geslacht. Tevens is de blauwe vinvis meer verwant aan de bultrug (''Megaptera novaeangliae'') en de [[grijze walvis]] (''Eschrichtius robustus'') dan aan de dwergvinvis (''Balaenoptera acutorostrata'') en de [[Antarctische dwergvinvis]] (''Balaenoptera bonaerensis''). Deze inzichten zouden er - na verdere research - kunnen toe leiden dat men de vinvissen zal moeten herclassificeren. |
|||
Er zijn minstens 11 gevallen bekend van kruisingen tussen de blauwe vinvis en de gewone vinvis. Uljiu Arnason en Anette Gullberg stellen dat de genetische verwantschap tussen deze soorten overeenkomt met dat tussen de mens en de gorilla. Onderzoekers menen dat ze nabij [[Fiji]] ook een kruising tussen een blauwe vinvis en een bultrug gefotografeerd hebben. |
|||
De eerste gepubliceerde beschrijvingen van de blauwe vinvis zijn afkomstig van de Schotse [[arts]] en antiquair [[Robert Sibbald]] (1641-1722). Deze eerste beschrijvingen staan in zijn ''Phalainologia Nova'' uit 1694. In september 1692 zou Sibbald een gestrande blauwe vinvis gevonden hebben in het Schotse [[estuarium]] [[Firth of Forth]], ten noorden van [[Edinburgh]]. |
|||
Het begrip "musculus" in zijn Latijnse naam zou kunnen verwijzen naar de Nederlandse vertaling "spieren" of "gespierdheid". Maar het zou evengoed kunnen verwijzen naar het Engelse "little mouse". De blauwe vinvis werd officieel beschreven door [[Carolus Linnaeus]] in 1758 in zijn [[Systema Naturae]]. Zijn Engelse naam "blue whale" zou afstammen van het Noorse "blåhval". |
|||
== Kenmerken == |
== Kenmerken == |
||
Versie van 17 nov 2013 19:30
| Blauwe vinvis IUCN-status: Bedreigd[1] (2008) | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||
| Balaenoptera musculus (Linnaeus, 1758) | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Verspreidingsgebied blauwe vinvis | |||||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||||
Blauwe vinvis op  Wikispecies
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
De blauwe vinvis (Balaenoptera musculus) is een zeezoogdier uit de onderorde van de baleinwalvissen (Mysticeti of Mystacoceti). Baleinwalvissen worden ook wel grote walvissen genoemd, en ze vormen eigenlijk een onderorde van de orde der walvissen (Cetacea). Deze orde behoort op haar beurt tot de klasse van de zoogdieren (Mammalia). Deze walvissen kunnen een lengte van 30 meter bereiken en 170 ton wegen. Dit maakt hen de grootste dieren die ooit op aarde geleefd hebben. Ze zijn voornamelijk grijs van kleur; doorgaans een wat donkerder gekleurd bovenlichaam en een lichter gekleurd onderlichaam. Er bestaan enkele ondersoorten: B. m. musculus (leeft in het noorden van de Atlantische Oceaan en de Grote Oceaan), B. m. intermedia (leeft in de Zuidelijke Oceaan) en B. m. brevicauda (een kleinere ondersoort die in de Indische Oceaan en het zuiden van de Grote Oceaan leeft). Sommigen beweren dat er nog een vierde ondersoort bestaat: B. m. indica. Net zoals bij andere baleinwalvissen, bestaat het dieet van de blauwe vinvis hoofdzakelijk uit kleine kreeftachtigen (Crustacea) die krill genoemd worden. Dit krill behoort voornamelijk tot de orde Euphausiacea.
Blauwe vinvissen leven in alle wereldzeeën; voornamelijk sinds de 20e eeuw leven zij wijd verspreid. Gedurende deze laatste eeuw werden zij echter vaak het slachtoffer van walvisvaarders, waardoor zij bijna uitgestorven waren. Sinds het jaar 1966 worden deze dieren beschermd door de internationale gemeenschap. In 2002 verscheen een rapport waarin hun aantal (populatiegrootte) wereldwijd tussen de 5000 en de 12.000 exemplaren werd geschat. Tegelijk werd verondersteld dat deze populatie leefde in minstens vijf verschillende "groepen". Echter, na wetenschappelijk onderzoek van de ondersoort B. m. brevicauda, vermoedt men dat deze populatiegrootte enigszins onderschat is. Vooraleer het walvisvaren doorbrak, leefden er veel grotere populaties blauwe vinvissen in de oceanen. Alleen al in de Antarctische wateren zouden er toen zo'n 239.000 geleefd hebben.
Taxonomie en evolutie
Blauwe vinvissen behoren tot de familie der vinvissen (Balaenopteridae). Tot deze familie behoren ook de bultrug (Megaptera novaeangliae), de gewone vinvis (Balaenoptera physalus), de Brydevinvis (Balaenoptera brydei), de Noordse vinvis (Balaenoptera borealis) en de dwergvinvis (Balaenoptera acutorostrata). Men vermoedt dat deze familie zich heeft afgesplitst van andere families uit de onderorde der baleinwalvissen (Mysticeti) tijdens het tijdperk Oligoceen (33,9 - 23,03 miljoen jaar geleden). Hoe de leden van al deze families afzonderlijk zich van elkaar hebben afgesplitst, is niet duidelijk.
De blauwe vinvis is één van de acht soorten uit het geslacht Balaenoptera; sommige wetenschappers plaatsen deze soort echter in een afzonderlijk geslacht Sibbaldus (maar dit wordt niet algemeen aanvaard). Analyse van hun DNA heeft uitgewezen dat de blauwe vinvis fylogenetisch meer verwant is aan de Noordse vinvis (Balaenoptera borealis) en de Brydevinvis (Balaenoptera brydei) dan aan andere soorten uit dit geslacht. Tevens is de blauwe vinvis meer verwant aan de bultrug (Megaptera novaeangliae) en de grijze walvis (Eschrichtius robustus) dan aan de dwergvinvis (Balaenoptera acutorostrata) en de Antarctische dwergvinvis (Balaenoptera bonaerensis). Deze inzichten zouden er - na verdere research - kunnen toe leiden dat men de vinvissen zal moeten herclassificeren.
Er zijn minstens 11 gevallen bekend van kruisingen tussen de blauwe vinvis en de gewone vinvis. Uljiu Arnason en Anette Gullberg stellen dat de genetische verwantschap tussen deze soorten overeenkomt met dat tussen de mens en de gorilla. Onderzoekers menen dat ze nabij Fiji ook een kruising tussen een blauwe vinvis en een bultrug gefotografeerd hebben.
De eerste gepubliceerde beschrijvingen van de blauwe vinvis zijn afkomstig van de Schotse arts en antiquair Robert Sibbald (1641-1722). Deze eerste beschrijvingen staan in zijn Phalainologia Nova uit 1694. In september 1692 zou Sibbald een gestrande blauwe vinvis gevonden hebben in het Schotse estuarium Firth of Forth, ten noorden van Edinburgh.
Het begrip "musculus" in zijn Latijnse naam zou kunnen verwijzen naar de Nederlandse vertaling "spieren" of "gespierdheid". Maar het zou evengoed kunnen verwijzen naar het Engelse "little mouse". De blauwe vinvis werd officieel beschreven door Carolus Linnaeus in 1758 in zijn Systema Naturae. Zijn Engelse naam "blue whale" zou afstammen van het Noorse "blåhval".
Kenmerken
De blauwe vinvis is - voor zover nu bekend - het grootste dier dat ooit op aarde leefde.[2] Volwassen exemplaren kunnen een maximale lengte van ongeveer 33 meter en een (bewezen) maximaal gewicht van 170 ton bereiken. Om een idee van de grootte te hebben: de tong van de blauwe vinvis is net zo groot als een olifant en weegt ongeveer 2 ton.
Een blauwe vinvis heeft een longcapaciteit van 5000 liter en een hart dat 500 kilo weegt.
Het dier heeft slechts een kleine rugvin die kort zichtbaar is tijdens het duiken. Tijdens het uitademen ontstaat een waternevel van ± 9 meter hoogte.
Ondanks de reusachtige afmetingen heeft de blauwe vinvis een slank voorkomen en kan hij een snelheid bereiken van 40 tot 50 kilometer per uur.
Het gewicht van een blauwe vinvis kan wel sterk wisselen met het seizoen. In de warme tijd eten ze zich helemaal vol in de koude wateren bij de polen. Vier maanden lang slokken ze enorme hoeveelheden kleine kreeftjes op : soms wel 4000 kilogram per dag. Zo bouwen ze een flinke speklaag op, waar ze de rest van het jaar op kunnen teren. Aan het einde van de zomer trekken ze naar warmere wateren, waar de vrouwtjes eventueel een jong krijgen. Ze eten dan helemaal niets meer, maar voeden wel hun jong. In de zeven maanden durende zoogperiode kan een vrouwtje maar liefst een kwart van haar lichaamsgewicht (ongeveer 25 ton) verliezen. Haar jong weegt bij geboorte zo'n 2 ton.
Een dier van een dergelijke grootte kan uitsluitend in water leven. Op het land zou het dier stikken daar het door zijn borstkas zakt en dus geen adem kan halen.
Geschiedenis
Tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw werd de blauwe vinvis bijna tot uitsterven gebracht door de intensieve walvisjacht. Beschermende maatregelen in de tweede helft van die eeuw lijken het voortbestaan van de soort te hebben gered. Aantallen worden geschat op 5000 tot 12000, wereldwijd.
Voedsel
De blauwe vinvis voedt zich met plankton. Per dag eet een volwassen dier zo'n 3500 kg krill. Hun jachtmethode bestaat erin om zo'n 500 meter te duiken en daarna terug naar boven te gaan met opengesperde mond. Met hun baleinen filteren ze de voedingsstoffen uit het water. Per duik nemen ze ruim 1,2 ton voedsel tot zich.[3][4]
Gedrag en leefwijze
Een blauwe vinvis kan 80 tot 100 jaar oud worden. Ze leven alleen of in groepjes van twee of drie dieren. De blauwe vinvis staat, evenals de bultrug, bekend om zijn gezang. Bij de blauwe vinvis kan zijn gezang wel 180 decibel zijn.
Voortplanting
De voorplanting vindt plaats tijdens de winter. Als meerdere mannetjes met één vrouwtje willen paren gaan ze er allemaal omheen zwemmen en proberen met haar te paren. Een wonderlijk feit hierbij is dat niet het eerste maar het laatste mannetje nakomelingen verwekt. Het sperma van het laatste mannetje spoelt het sperma van het voorgaande mannetje weg. Het kalf is bij de geboorte 7 meter lang en 2,5 ton zwaar. Het wordt 6 tot 8 maanden gezoogd.
Verspreiding
Deze grote dieren leven op volle zee maar blijven aan de oppervlakte omdat hun voedsel zich daar ook bevindt. 's Zomers bevinden ze zich aan de rand van het pakijs, 's winters meer in subtropische wateren. De gebieden waar ze zich bevinden zijn onder andere de Indische Oceaan en de open wateren van de Grote Oceaan.
Externe link
- ↑ (en) Blauwe vinvis op de IUCN Red List of Threatened Species.
- ↑ What is the biggest animal ever to exist on Earth?. How Stuff Works. Geraadpleegd op 29 mei 2007.
- ↑ Goldbogen, J.A., Calambokidis, J., Oleson, E., Potvin, J., Pyenson, N.D., Schorr, G. & Shadwick, R.E. (2011). Mechanics, hydrodynamics and energetics of blue whale lunge feeding: efficiency dependence on krill density. Journal of Experimental Biology 214: 131-146 (The Company of Biologists). DOI: 10.1242/jeb.048157.
- ↑ How to Feed a 180-Ton Whale. Science Now (9 december 2010). Geraadpleegd op 27 december 2010.
