1710-1719: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking Nieuwere bewerking →

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

In de regel

Versie van 25 jan 2018 23:23

De jaren 1710-1719 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 18e eeuw.

Belangrijke gebeurtenissen

Europa

De Grote Noordse Oorlog woedt in Noord-Europa.
Als Lodewijk XIV van Frankrijk in 1715 overlijdt, is een vijfjarig kind erfgenaam van de troon. De oom van het kind Filips van Orleans wordt regent. Hij vervangt de ministers en stelt raden in. De parlementen krijgen oude bevoegdheden terug, zoals het remonstrantierecht. Maar al snel trekt de eerste minister kardinaal Dubois de stekker uit het democratiseringsproject.
Het door de regent aangetrokken hoofd van de Franse staatsbank, de Schot John Law, saneert de overheidsfinanciën, maar veroorzaakt in 1720 ten slotte een staatsbankroet. In Engeland verleiden speculanten de houders van oorlogsobligaties deze om te ruilen voor aandelen in de South Sea Company. Deze belooft enorme winsten op de Transatlantische slavenhandel, maar in 1720 klapt de zeepbel.
In Engeland komen in 1710 de Tories aan de macht, met Robert Harley, de graaf van Oxford, en Henry St John, burggraaf Bolingbroke. Zij slagen erin eindelijk de Spaanse successieoorlog af te sluiten met de Vrede van Utrecht.
In 1714 sterft koningin Anna van Engeland zonder directe erfgenaam. Er zijn contacten geweest met haar katholieke halfbroer James, maar die is niet van zins anglicaans te worden. De keurvorst van Hannover George is dan als kleinzoon van Elizabeth Stuart de nieuwe koning van Engeland, Schotland en Ierland. Een invasie in 1715 van The Old Pretender loopt op niets uit.
De achtste en laatste Ottomaans-Venetiaanse oorlog (1714–1718), resulteert in de herovering van Morea en van de laatste Venetiaanse steunpunten in de Egeïsche Zee door het Ottomaanse rijk. Bij de Vrede van Passarowitz (1718) krijgt het Ottomaanse Rijk Morea samen met Kreta terug van Venetië.

Zuidelijke Nederlanden

1713 - 11 april - De Vrede van Utrecht maakt een einde aan de Spaanse Successieoorlog (1702-1713) en wijst onder meer de Zuidelijke Nederlanden toe aan Oostenrijk (tot dan toe Spaans).
1715 - 15 november - De Republiek en Oostenrijk sluiten te Antwerpen het Barrièreverdrag, waardoor de Republiek het recht krijgt soldaten te legeren in acht steden in de Zuidelijke Nederlanden.
In 1716 legt het Oostenrijkse regime nieuwe belastingen op aan de steden en stelt hun privileges in vraag. Dit leidt in het voorjaar van 1717 tot rellen in Gent, Antwerpen, Mechelen en Brussel. De Naties van Brussel weigeren de belastingen, ingediend bij de Staten van Brabant. De dekens, aangevoerd door Frans Anneessens, doen een beroep op de oude stedelijke privileges. Het keizerlijke leger bezet de stad en organiseert een harde repressie, waarbij Anneessens ter dood veroordeeld wordt.
Aanleg van de Steenweg Kortrijk-Gent ter vervanging van de oude Heirweg Kortrijk-Gent.

Republiek

Bij de Vrede van Utrecht in 1713 en vervolgens in 1715 bij het Barrièretraktaat wordt een deel van Spaans Opper-Gelre als een nieuw Generaliteitsland aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden toegevoegd: Staats-Opper-Gelre.
Na de Kerstvloed van 1717 waarbij in vrijwel alle Groninger kustdijken gaten worden geslagen, wordt er meer systematisch aandacht geschonken aan de kwaliteit van de dijken (als eerste door Thomas van Serat, commies-provinciaal van de provincie Groningen).

Scheepvaart en Koloniën

In november 1712 worden Suriname en Berbice aangevallen door de Franse kaperkapitein Jacques Cassard. Baron de Mouans leidt de aanval op Berbice. De Franse kapers brengen aanzienlijke schade toe aan plantages, houden de kolonies tot in het volgend jaar bezet en eisen een grote som geld. In Suriname zien 'zoutwaternegers' (uit Afrika aangekomen slaven) kans om tijdens de verwarring van de plantages te ontsnappen, het oerwoud in. Asikan Sylvester is één van hen. Hij sticht een Marron-gemeenschap.
1710 - Op grond van de hopeloze verarming van de kolonie geeft de VOC Mauritius op, ditmaal voorgoed. Gouverneur van der Velde geeft opdracht het eiland te ontruimen.
kapitein Benjamin Hornigold; met zijn schip Blackbeard is de eerste die het Caraïbische gebied onveilig maakt. Hornigold wil alleen Franse en Spaanse schepen aanvallen; zijn bemanning gaat er echter toe over om schepen van alle nationaliteiten te plunderen. De bemanning kiest in juni 1716 Samuel Bellamy tot kapitein. In de daarop volgende maanden hebben ze veel succes. In april 1717 vaart Bellamy met zijn schip naar Cape Cod, komt in een storm terecht en het schip vergaat.
Tussen 1716 en 1718 maakt de piratenkapitein Zwartbaard het Caraïbisch gebied onveilig. Klein begonnen gaat hij zich na enige tijd op groter buit richten. Hij bemachtigt het Franse schip La Concorde en doopt het om tot "Queen Anne's Revenge". Uiteindelijk laat de gouverneur van Virginia hem uitschakelen.
1717 - De kolonie Groß-Friedrichsburg aan de Goudkust (het huidige Ghana) wordt door Frederik Willem I van Pruisen aan Nederland verkocht. Het blijft onder de naam Fort Hollandia Nederlands tot 1872.

Godsdienst

Paus Clemens XI schrijft de bul Unigenitus op aandrang van koning Lodewijk XIV van Frankrijk en enkele Franse bisschoppen en richt zich in het bijzonder tegen de stellingen van de jansenistische theoloog Pasquier Quesnel. De 101 stellingen uit diens Abregé de la morale de l'Evangile ou pensées chrestiennes sur le texte des quatre evangelistes, worden in de bul als ketters uitgelegd. De bul is onder de bisschoppen erg omstreden en verzwakt de positie van de paus. Het Parlement van Parijs weigert de bul te registreren, en de aartsbisschop van Parijs, Mgr. de Noailles verbiedt zijn priesters te bul af te kondigen. De krachtdadige actie van Lodewijk XIV (een plan voor een proces tegen Noailles; boze gesprekken met procureur d'Aguesseau) wordt onderbroken door de dood van de koning.

Kunsten

Händel, vanaf 1710 kapelmeester in Hannover, vestigtt zich in 1712 in Londen, waar hij doorgaat met het componeren van Italiaanse opera's. In 1714 wordt hij hofcomponist, en het volgend jaar schrijft hij Watermusic voor een koninklijke boottocht op de Thames.

1715 - De Nachtwacht wordt overgebracht naar het Amsterdams stadhuis, waar het doek een beetje wordt ingekort. Drie mannen van de Compagnie van Banning Kocq vallen af.

Zie de categorie 1710s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

@@ Regel 33: / Regel 33: @@
 ;Kunsten
+* [[Georg Friedrich Händel|Händel]], vanaf 1710 kapelmeester in Hannover, vestigtt zich in 1712 in Londen, waar hij doorgaat met het componeren van Italiaanse opera's. In 1714 wordt hij hofcomponist, en het volgend jaar schrijft hij [[Watermusic]] voor een koninklijke boottocht op de Thames.
 * [[1715]] - [[De Nachtwacht]] wordt overgebracht naar het [[Paleis op de Dam|Amsterdams stadhuis]], waar het doek een beetje wordt ingekort. Drie mannen van de Compagnie van Banning Kocq vallen af.