Naar inhoud springen

Berliner Außenring

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Ringspoorlijn Berlijn
Berliner Außenring
DB 6126 Saarmund - Eichgestell
DB 6080 Eichgestell - Biesdorfer Kreuz
DB 6067 Biesdorfer Kreuz - Karower Kreuz
DB 6087 Karower Kreuz - Priort
DB 6068 Priort - Golm
DB 6116 Golm - Saarmund
DB 6011 Biesdorfer Kreuz - Springpfuhl
DB 6012 Springpfuhl - Wartenberg
DB 6009 Karower Kreuz - Bergfelde
Totale lengte125 km
Spoorwijdte1435 mm
Aangelegd doorDeutsche Reichsbahn (DR)
Geopenddeels 1951/1961
Huidige statusin gebruik
Geëlektrificeerdja
Aantal sporen2, deels 4
Beveiliging of treinbeïnvloedingIndusi
Treindienst doorDeutsche Bahn (DB)
Traject
STR+lSTR+r
STRSTRf van Nesselgrund
STRLSTR
BHF
14,7
7,8
Saarmund
eDST 12,5 Ahrensdorf
ABZgl+lSTR+r naar Ludwigsfelde en Berlijn
BHFSTR 16,5 Genshagener Heide
STRqKRZo+rABZql+l naar Halle
ABZglSTRr van Berlijn
eDST 24,2 Diedersdorf
BS2c1BS2+r aansl. Glasower Damm West
KSBHFaqKRZuSTRq Blankenfelde
kABZg3
kABZq1x2KRZu+k4x3eABZq+l 26,7 naar Dresden
ekABZg+4exSTR 28,1 aansl. Glasower Damm Ost
STR2xSTR3u
xSTR+1uSTR+4
exSTR+lexSTRqexSTRreDST 31,2 Waßmannsdorf
extSTRatSTR+ltSTR+rSTR
extBHFtKSBHFetSTReSTR Nieuwe terminal Schönefeld
extSTReFLUGSBHFBHF 35,5 Schönefeld Flughafen
exSTR+GRZqSTR+GRZqSTR+GRZq grens Brandenburg/Berlijn
exSTRSTRABZgl 39,5 aansl. Grünauer Süd
eABZqr + eABZql
STRq +
KRZu + KRZu
KRZor+r +
aansl. Grünauer Berlijn - Görlitz
STRSTR 40,7 aansl. Grünauer Nord v. Görlitz
STRlKRZo S-Bahn van Luchthaven Berlijn-Schönefeld
dSTRc2v-STR3
dvSTR+1-STRc4
hKRZWae Teltowkanal
ABZg+l van Schöneweide
eDST 42,8 Wendenheide
KSBHFaqKRZoSTRq Spindlersfeld
hKRZWae Spree
eDST
44,2
25,0
Güteraußenring
(via Teltow)
STRlDAMPF Berliner Parkeisenbahn (600 mm)
SHI4+rqABZgr+r aansl. Wuhlheide
SHI4glqKRZolSTRq naar Franfurt (Oder)
eDST Rbf Wuhlheide
eABZgr naar Kaulsdorf
uSTRqmKRZouSTRq U5, ehemals VnK - Strecke
STRSTR+l van Rummelsburg
ABZglrABZg+r 30,0 aansl. Biesdorfer Süd n.Lichtenbg (lange Kurve)
ABZgrABZgl 31,2 aansl. Biesdorfer Mitte n. Strausbg. u. Lichtenbg.
STR+lKRZoKRZo Berlin - Strausberg (S - Bahn)
KRZuKRZoKRZo aansl. Biesdorfer Berlijn - Strausberg
KRZuABZg+rABZg+l van Strausberg en Lichtenberg
STRKRWg+lKRWr
33,0
- 1,2
aansl. Biesdorfer Nord v. Strausb., Lichtenb.
SBHFSTR Springpfuhl
ABZgrABZgr naar Werneuchen
eSHSTSTR Bürknersfelde geplant
STRKRWglKRW+r
STRSTRDST 0,6 Gbf Berlijn Nordost
SHSTSTRSTR Gehrenseestraße
STRKRWg+lKRWr
SBHFHST 3,7 Hohenschönhausen
KSHSTxeSTR Wartenberg
exSHSTeBHF Malchow gepland tot 1990
exKSBHFeSTR Sellheimbrücke gepland
STR
8,5
0,0
aansl. Karow Ost naar Eberswalde
ABZq+rKRZulrSTRq aansl. Karower naar Eberswalde
KRZueTHSTuSTRq Karower (S - Bahn), gepland
KRWlKRWg+rSTR+l 1,4 aansl. Karow West van Eberswalde en Pankow
hKRZWaehKRZWae Panke
STReSHST Buchholz gepland tot 1990
STReSBHF Arkenberge gepland tot 1990
STR+GRZqSTR+GRZq grens Berlijn/Brandenburg
STRSHST Mühlenbeck-Mönchmühle
STRqKRZoKRZo Heidekrautbahn
hKRZWaehKRZWae Tegeler Fließ
eBHFSBHF 11,0 Schönfließ
STRSBHF 12,6 Bergfelde
BS2+lBS2c14BS2+r
KRW+lKRWgrSTR 12,8 aansl. Schönfließ West
STRABZgl+lSTR+rSTR 12,8 aansl. Schönfließ West
ABZqr+rKRZoxABZqreKRZ Berlijn - Neustrelitz
KRZuKRZoSBHFqABZqr Hohen Neuendorf
KRWlKRWg+r van Neustrelitz
BS2lBS2c3
BHF 16,1 Hohen Neuendorf West
hKRZWae Oder - Havel - Kanal
hKRZWae Veltener Kanal
STR 20,4 naar Hennigsdorf
STRqKRZolrHSTq Hennigsdorf Nord naar Kremmen)
STR 21,5 van Hennigsdorf
eBHF 27,1 Schönwalde (Kr. Nauen)
hKRZWae Havelkanal
hKRZWae Nieder Neuendorfer Kanal
eBHF 34,6 Falkenhagen (Kr. Nauen)
kABZg23 35,0 naar Hamburg en Berlijn
kABZq12KRZo+k134kABZq+4 aansl. Brieselang naar Hamburg
kABZg+4 37,9 van Hamburg
STR
exKRW+lKRWglxrKRW+r 40,1 aansl. Wustermark
xKRZKRZuKRZu HSL naar Oebisfelde
ABZqxr+rKRZuKRZu naar Lehrte
ABZglKRZuABZql+l
KRWlKRWg+lrKRWr
41,7
77,9
van Hannover en Berlijn
eHST 77,3 Elstal (Kr. Nauen)
BHF 75,1 Priort via Umgehungsbahn)
DST 70,4 Satzkorn
HST 67,9 Marquardt
hKRZWae Sacrow - Paretzer Kanal
eHST 65,5 Bornim - Grube
BHF
62,7
0,0
Golm
STR aansl. Kuhfort
STRqKRZolrSTRq aansl. Golm naar Maagdenburg
ABZg+r 2,4 aansl. Wildpark West van Werder (Havel)
eBHF 4,9 Potsdam Pirschheide
STR+lKRZoBHFq 56,2 Potsdam Pirschheide Umgehungsbahn
hKRZWae Templiner See/Havel
CSTR
CSTRe@f
DST 7,9 Nesselgrund
STR 9,9 aansl. Nesselgrund Ost
STRqKRZolreHSTq 10,9 Bergholz naar Dessau
STR van Dessau
hKRZWae Nuthe
BHF
15,5
7,8
Saarmund
STRLSTR
STRSTRg naar Ahrensdorf
STRlSTRr

De Berliner Außenring (BAR), de Buitenring Berlijn, is een spoorlijn met een lengte van 125 kilometer rond (het voormalige) West-Berlijn in het noordoosten van Duitsland. Deze spoorlijn is onder beheer van DB Netze.

Het oosten van de ring ligt daardoor in de (sinds 1990 herenigde) stad Berlijn, terwijl het merendeel in de deelstaat Brandenburg ligt.

Tegen het eind van de 19e eeuw kwam, vooral in het Duitse leger, de wens op om treinsporen rondom Berlijn aan te leggen.

Voor het goederenvervoer werd in 1902 een project begonnen voor een Umgehungsbahn; een spoorlijn tussen Jüterbog en Oranienburg, via Potsdam, Nauen en Kremmen. Zo werden de volgende spoorlijnen met elkaar verbonden. De Magdeburger Bahn, de Lehrter Bahn en de Hamburger Bahn gebruikten de Umgehungsbahn tussen Potsdam Park Sanssouci (ook wel Kaiserbahnhof genoemd) over Wustermark naar Nauen.

In de jaren daarna werd het traject verlengd van Berlijn naar Jüterbog en de Anhalter Bahn en Oranienburg aan de Nordbahn. In de jaren 20 werd het rangeerstation Seddin aan de Berlin-Blankenheimer Bahn gebouwd en volgde de verlenging van het traject over Saarmund naar Großbeeren aan de Anhalter Bahn. In de periode 1940/41 werd een provisorische verbinding van Teltow aan de Anhalter Bahn over Schönefeld door Oost-Berlijn en Berlijn-Karow aan de Stettiner Bahn aangelegd.

Na de Tweede Wereldoorlog hadden de Sovjetstrijdkrachten en later ook de DDR-regering de behoefte aan een hoofdspoor rond West-Berlijn. Als eerste maatregel werd in 1948 een verbindingsspoor tussen Werder en Golm (spoorlijn 6507) met de Umgehungsbahn en de Görlitzer Bahn bij Berlijn-Grünau naar het noorden aangelegd. In 1950 ontstond de verbinding van Berlijn-Karow naar Basdorf aan de Heidekrautbahn en verder van Wensickendorf met de Preußische Nordbahn naar Oranienburg.

Op 8 juli 1951 werd het gedeelte tussen Genshagener Heide en Schönefeld en het aansluitend traject Genshagener Heide Ost - Ludwigsfelde en Glasower Damm Ost - Blankenfelde in gebruik genomen. Dit werd op 12 augustus 1951 gevolgd door het traject Schönefeld - Grünauer Kruis en op 2 december 1951 met de verlenging tot Wendenheide. Op 22 november 1952 werd het trajectdeel tussen Karower Kreuz en Bergfelde alsmede de verbindingsboog tussen Bergfelde en Birkenwerder geopend.

De volgende stappen waren in 1953 de verbindingsboog tussen Karow en Berlijn-Blankenburg, op 1 oktober 1953 het rangeerstation Berlijn Wuhlheide en het enkelsporige traject Bergfelde - Falkenhagen - Brieselang. In 1953/55 werd de verbinding tussen aansluiting Karow West en aansluiting Karow Nord uitgebreid met een tweede spoor. Het voormalige traject van de Umgehungsbahn tussen Saarmund en Genshagener Heide werd uitgebreid met een tweede spoor. Ook werden de verbindingen tussen aansluiting Hennigsdorf (West) - Hennigsdorf, Hennigsdorf Ost - Hennigsdorf, Hohen Neuendorf West - Birkenwerder en Falkenhagen - Finkenkrug - Brieselang aangelegd.

  • Op 2 oktober 1955 werd het traject Falkenhagen – aansluiting Wustermark en de verbindingsboog Wustermark-Rangierbahnhof - Wustermark geopend.
  • Op 11 december 1955 werd het traject aansluiting Wustermark – aansluiting Elstal (DB 6104) en het traject tussen Golm - Elstal geopend.
  • Het laatste trajectdeel tussen Golm en Saarmund door de Templiner See werd op 30 september 1956 geopend.

Daarna werden de volgende verbindingsbogen geopend:

  • 28 september 1957: Nesselgrund Ost - Wilhelmshorst
  • 28 september 1957: Golm - Wildpark
  • 1 juni 1958: Genshagener Heide - Birkengrund (Nordwestkurve)
  • 6 februari 1959: Werder (Havel) - Golm
  • 25 mei 1961: Glasower Damm - Blankenfelde (Südwestkurve)

Op 13 augustus 1961 werd de grens naar West-Berlijn gesloten. Dit was tevens de start van de bouw van de Berlijnse Muur. Hierdoor werd een nieuwe S-Bahn verbinding richting Oranienburg tussen Berlijn-Blankenburg en Hohen Neuendorf nodig. Dit traject werd op 2 september 1984 in gebruik genomen.

  • In 1962 werd met de werkzaamheden begonnen. Eveneens werd met de bouw van een nieuwe S-Bahn verbinding Adlershof en Flughafen Berlin-Schönefeld begonnen.
  • In 1962 ontstond bij aansluiting Falkenhager Kreuz de verbindingsboog tussen aansluiting Hasselberg en Brieselang (DB 6101).
  • Op 16 april 1982 werd het tweede spoor in de verbindingsboog tussen aansluiting Glasower Damm-Ost en aansluiting Glasower Damm-Süd (Blankenfelde) (DB 6138) in gebruik genomen.
  • Op het traject tussen aansluiting Glasower Damm en Flughafen Berlijn-Schönefeld werd op 17 mei 1983 het derde spoor en op 29 september 1983 het vierde spoor in gebruik genomen.
  • Op 10 juni 1994 werd het rangeerstation Berlijn Wuhlheide stilgelegd en later opgebroken.

Met de opening op 27 mei 2006 van de Nord-Süd-Fernbahn werden op 28 mei 2006 het traject tussen Berlijn Südkreuz en Genshagener Kreuz, Anhalter Bahn en het traject tussen Berlijn Südkreuz en Glasower Damm, Dresdener Bahn geopend.

In 2008 werd de verbindingsboog tussen aansluiting Glasower Damm Ost en station Berlin-Schönefeld Flughafen buiten gebruik gesteld en voor een groot deel afgebroken. Deze verbindingsboog werd vervangen door een ongelijkvloerse kruising (de aansluiting Selchow tussen aansluiting Glasower Damm Ost en Waßmannsdorf).

Om de nieuwe luchthaven van Berlijn te ontsluiten, is er een nieuw stuk spoorlijn gerealiseerd, ten zuiden van de huidige luchthaven Schönefeld. Ook wordt de S-Bahn vanaf Schönefeld via Waßmannsdorf naar de nieuwe luchthaven verlengd. Naar verwachting zullen beide trajecten op 3 juni 2012 in gebruik worden genomen.

Treindiensten

[bewerken | brontekst bewerken]

Deutsche Reichsbahn (DR)

[bewerken | brontekst bewerken]
  • In 1958 werd op dit traject het S-Bahn-Tarief van Berlijn ingevoerd. In de volksmond werden deze treindiensten ook wel Sputnik genoemd.
  • In 1962 werd het station Flughafen Berlijn-Schönefeld vrijgegeven voor personenvervoer met sneltreinen. Tot 1962 werd op dit station hier alleen gecontroleerd.

Deutsche Bundesbahn (DB)

[bewerken | brontekst bewerken]

De Deutsche Bahn verzorgt het personenvervoer op dit traject met RE / RB treinen.

De spoorlijn wordt ook gebruikt door de S-Bahn. De treinen rijden volgens een vaste dienstregeling met een redelijk hoge frequentie.

De volgende S-Bahnlijnen sluiten aan, kruisen of lopen langs een deel van dit traject:

  • S1 Wannsee - Gesundbrunnen - Oranienburg
  • S2 Blankenfelde - Bernau
  • S45 Hermannstraße - Flughafen Berlijn-Schönefeld
  • S7 Potsdam Hauptbahnhof - Berlijn Hbf - Ahrensfelde
  • S75 Spandau - Wartenberg
  • S8 Hohen Neuendorf - Zeuthen
  • S9 Spandau - Berlijn Hbf - Flughafen Berlijn-Schönefeld

Aansluitingen

[bewerken | brontekst bewerken]

In de volgende plaatsen was of is er een aansluiting van de volgende spoorwegmaatschappijen:

Aansluiting Genshagener Heide

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Anhalter Bahn spoorlijn tussen Berlijn Anhalter Bahnhof en Halle Hbf

Aansluiting Glasower Damm

[bewerken | brontekst bewerken]

Berlijn Schönefeld

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Grünauer Kreuz

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Wuhlheide

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Karower Kreuz

[bewerken | brontekst bewerken]

Mühlenbeck-Mönchmühle

[bewerken | brontekst bewerken]

Geen aansluiting met de Heidekrautbahn.

  • Heidekrautbahn spoorlijn tussen onder meer Groß Schönebeck en Berlin-Karow

Aansluiting Hohen Neuendorf

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Henningsdorf

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Falkenhagener Kreuz

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Wustermark

[bewerken | brontekst bewerken]

Aansluiting Golm

[bewerken | brontekst bewerken]

Potsdam Pirschheide

[bewerken | brontekst bewerken]

In 1958 werd station Potsdam Süd aangelegd met perrons aan de Oranienburg en Jüterbog (Umgehungsbahn) en aan de Berliner Außenring. Het station werd toen Potsdam Hbf genoemd. Later kreeg het station de naam Potsdam Pirschheide. Het perron aan de Berliner Außenring wordt niet meer gebruik voor personenvervoer.

Aansluiting Wilhelmshorst

[bewerken | brontekst bewerken]

Elektrische tractie

[bewerken | brontekst bewerken]

De S-Bahn van Berlijn maakt gebruik van een stroomrail. Dit net is uitgerust met een spanning van 800 volt gelijkstroom.

In 1962 werd een proef traject tussen Hennigsdorf en rangeerstation Wustermark geëlektrificeerd met een spanning van 25.000 volt 50 Hz wisselstroom. Op dit traject werden onder meer locomotieven van de Baureihe E 251 gebouwd door LEW uitgebreid beproefd. De locomotieven werden sinds 1965 tot en met 1996 op de Rübelandbahn ingezet. De bovenleiding werd in 1973 gedemonteerd.

Het traject tussen Blankenburg en Tanne werd door de Deutsche Reichsbahn (DR) tussen 1960 en 1965 geëlektrificeerd met een spanning van 25.000 volt 50 Hz wisselstroom. Dit traject was een voorbeeldproject in verband met eventuele exportmogelijkheden.

Berliner Außenring

[bewerken | brontekst bewerken]

Het traject van de Berliner Außenring werd in fases geëlektrificeerd met een spanning van 15.000 volt 16 2/3 Hz wisselstroom.

  • 1982: Saarmund - Glasower Damm (- Blankenfelde), Saarmund - Michendorf, Genshagener Heide/Genshagener Heide Ost - Ludwigsfelde, Priort - Saarmund
  • 1983: Wustermark / Wustermark-Rangierbahnhof - Priort, Luchthaven Berlin-Schönefeld - Grünauer Kreuz, aansluiting Birkenwerder - aansluiting Wustermark Süd, Golm/aansluiting Wildpark West - Werder, aansluiting Wustermark Nord - Wustermark-Rangierbahnhof / Wustermark en Falkenhagener Kreuz

Indeling traject

[bewerken | brontekst bewerken]

Het traject is door DB Netze als volgt ingedeeld:

  • 6126: Saarmund - Eichgestell
  • 6080: Eichgestell - Biesdorfer Kreuz
  • 6067: Biesdorfer Kreuz - Karower Kreuz
  • 6087: Karower Kreuz - Priort
  • 6068: Priort - Golm
  • 6116: Golm - Saarmund

De sporen van DB Stadtverkehr GmbH lopen deels parallel als spoorlijn

  • 6011 Biesdorfer Kreuz - Springpfuhl
  • 6012 Springpfuhl - Wartenberg
  • 6009 Karower Kreuz - Bergfelde
  • Bernd Kuhlmann: Der Berliner Außenring. Kenning, Nordhorn 1997. ISBN 3-927587-65-6
  • Wolfgang Adam: Tagebuchblätter der Elektrifizierung der Eisenbahnstrecken im Kreis Zossen im Heimatkalender für den Kreis Zossen 1985, Seite 50 - 58, Rat des Kreises Zossen, 28. Jahrgang, 1985
  • Eisenbahnatlas Deutschland. Schweers + Wall, Aachen 2005, ISBN 3-89494-134-0.