Commissaris van de Koning
De Commissaris van de Koningin is in Nederland de voorzitter van het College van Gedeputeerde Staten en van Provinciale Staten van een provincie, en is als zodanig ook vaak het 'gezicht' van het bestuur van de provincie. De commissaris hoeft het echter niet met het beleid van de provincie eens te zijn. Ook vertegenwoordigt de commissaris het rijk binnen de provincie.
Commissaris der Koningin
De commissaris van de Koningin wordt benoemd door de regering voor een periode van zes jaar. Alleen de regering kan de commissaris binnen deze periode ontslaan.
Tot midden jaren 1980 was het gebruikelijker te spreken over Commissaris der Koningin (CdK), inmiddels is het gangbaarder geworden om deze door de regering benoemde ambtenaar aan te duiden met commissaris van de Koningin (CvdK). Volgens de 'Groene' spelling van 2006 dient 'commissaris' met een kleine letter geschreven te worden.
Gouverneur
Tot 1850 werd de titel "Gouverneur des Konings" gebruikt. In Limburg wordt de commissaris van de Koningin officieus nog steeds "gouverneur" genoemd. Het Provinciehuis in Maastricht wordt bijgevolg nog steeds aangeduid met Gouvernement.
In België staat een Gouverneur aan het hoofd van een provincie.
Commissaris der Provincie
Ten tijde van de Tweede Wereldoorlog werden bijna alle Commissarissen van de Koningin ontslagen door de Duitsers. Hiervoor in de plaats werden NSB'ers geïnstalleerd met als titel Commissaris der Provincie.
Rampen
Indien een ramp in Nederland de gemeentegrenzen overschrijdt, is de CvdK verantwoordelijk voor de coördinatie van de hulpdiensten. De CvdK heeft hiernaast ook nog andere bevoegdheden op het gebied van openbare orde.
Ophef over bijbanen
In februari 2005 bracht het weekblad Elsevier een overzicht over de nevenfuncties van de commissarissen van de Koningin. Het was een imposante lijst, aangevoerd door de Groningse commissaris Alders, die zijn inkomen van 122.000 euro per jaar bijna wist te verdubbelen tot meer dan 212.689 euro. Een voorstel om de bijbanen openbaar te maken wezen de CvdK verontwaardigd van de hand, omdat dat van andere gezagsdragers ook niet werd verlangd. Sommige provinciehoofden betoogden dat hun drukke baan geen nevenfuncties toeliet. Dit werd bestreden door Hans Wiegel, oud-commissaris van Friesland: "Het is een baan waar je veel naast kunt doen."