Sjå kjelda til Das Wohltemperierte Klavier

{{infoboks bok}}
'''''Das Wohltemperirte Klavier''''' eller '''''Das Wohltemperierte Clavier''''', er ei samling solostykke for [[klaverinstrument]] komponert av [[Johann Sebastian Bach]]. Han gav opphavleg denne tittelen til ei bok med [[preludium]] og [[fuge]]r i alle dei 24 ulike [[toneart]]ane (12 [[dur]]- og 12 [[moll]]toneartar). Boka kom ut 1722, og skulle eigentleg nyttast for musikalsk ungdom som ønskte opplæring, særleg dei som alt var på eit visst nivå. Bach utarbeidde seinare ei anna bok med liknande innhald, som kom ut i 1744 og som berre heitte ''24 preludium og fuger''. Begge verka vert rekna for å utgjere «Det veltemperererte klaveret», og vert kalla Bok I og Bok II.

Den første boka kom då Bach arbeidde i [[Köthen]]; den andre følgde 22 år seinare då han var i [[Leipzig]]. Begge sirkulerte lenge i handskriven form. Trykte eksemplar kom ikkje ut før i 1801, og då nesten samtidig av tre ulike forlag. Stilen til Bach vart umoderne før han døydde, men i 1770-åra vart han interessant igjen, og både [[Haydn]] og [[Mozart]] studerte verket nøye. 

Kvar bok inneheld 24 par preludium og fuger. Det første paret er i [[C-dur]], det andre i [[c-moll]], det tredje i [[Ciss-dur]], det fjerde i [[ciss-moll]] og så vidare. Fleire av stykkene er meir eller mindre lånte frå tideglare verk, derfor finst elleve av preludia i ei anna form i boka hans «Klavierbüchlein für Wilhelm Friedemann Bach» frå 1720. Preludium og fuge i Ciss-dur (i første boka) var opphavleg skriven i C-dur. Bach gjorde om stykka till Ciss-dur ved å gje dei sju kryss som [[forteikn|fast forteikn]], og gjere dei nødvendige endringane i mellombelse forteikn. 

Tittelen til Bach indikerer at han hadde skrive for eit (12-tonars) [[temperering|veltemperert]] stemming, der alle toneartar let bra (òg kalla sirkulært [[temperering|temperament]]). Det konkurrerande systemet på Bachs tid var [[temperering|mellomtonestemming]], der toneartar med mange forteikn let ustemde. Det er òg foreslått at Bach faktisk kjende til ei [[temperering|likestemming]], det vil seie den metoden som vert nytta i dag, og som ikkje vart kjend før etter han døydde. 

Sjølv om Bachs «Veltempererte klaver» var det første fullstendige verket med stykke i alle 24 toneartar for [[tangentinstrument]], hadde liknande idear førekome tidlegare. Nokre døme på komponistar på slutten av 1600-talet som skreiv liknande samlingar var [[Johann Pachelbel]], [[Georg Muffat]] og [[Johannes Speth]]. Dessutan hadde verk for alle toneartar vorte komponerte på 1500-talet, men då for [[strengeinstrument]] som [[lutt]] og [[teorbe]].

== Media ==

<gallery>
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 02Epre cmaj.ogg| Bok 1, preludium 1 i C-dur (BWV 846). Framført på cembalo av Martha Goldstein
JOHN MICHEL CELLO-BACH AVE MARIA.ogg|''Ave Maria'' av [[Charles Gounod]], basert på det første preludiet frå den første boka, i arrangement for piano og cello. Framført av John Michel     
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 03Efuge maj.ogg|Bok 1, fuge i C-dur. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 04Epre cmin.ogg|Bok 1, preludium i c-moll. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 05Efuge cmin.ogg|Bok 1, fuge i c-moll. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - WTK1 Prelude in C-sharp minor.ogg|Bok 1, preludium i ciss-moll. Framført på piano av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - WTK1 Fugue in C-sharp minor.ogg|Bok 1, fuge i ciss-moll. Framført på piano av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 06Epre Dmaj.ogg|Bok 1, preludium i D-dur. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 07Efuge Dmaj.ogg|Bok 1, fuge i D-dur. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 08Epre Dmin.ogg|Bok 1, preludium 6 i d-moll (BWV 851). Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 09Efuge Dmin.ogg|Bok 1, fuge i d-moll. Framført på cembalo av Martha Goldstein
{{col-2}}
Johann Sebastian Bach - book i- prelude and fugue no. 8 in e flat minor, bwv 853 - prelude.ogg|Bok 1, preludium i ess-moll. Framført på piano av Carlos Gardels.
JSBachPrelude_and_Fugue_F-sharp_Major_-_WTC_book_1.ogg|Bok 1, preludium og fuge i Fiss-dur. Framført på piano av Raymond Smullyan
JsBachPrelude and Fugue G-sharp minor - WTC book 1.ogg|Bok 1, preludium og fuge i giss-moll. Framført på piano av Raymond Smullyan
Bach_Prelude_and_Fugue_in_A_Minor.ogg|Bok 1, preludium og fuge i a-moll. Framført på piano av Samuel Cormier-Iijima
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 10Epre Bb.ogg|Bok 1, preludium i B-dur. Framført på cembalo av Martha Goldstein
Johann Sebastian Bach - The Well-tempered Clavier - Book 1 - 11Efuge Bbmaj.ogg|Bok 1, fuge i B-dur. Framført på cembalo av Martha Goldstein
JSBachPrelude_and_Fugue_Bb_minor_-_WTC_book_1.ogg|Bok 1, preludium og fuge i b-moll. Framført på piano av Raymond Smullyan
JSBachPrelude_and_Fugue_B_Major_-_WTC_book_1.ogg|Bok 1, preludium og fuge i H-dur. Framført på piano av Raymond Smullyan
JSBachPrelude_and_Fugue_C-sharp_MAJOR_-_WTC_book_2.ogg|Bok 2, preludium og fuge i Ciss-dur. Framført på piano av Raymond Smullyan
JSBach WTK2 Prelude and Fugue Emaj.ogg|Bok 2, preludium og fuge i E-dur. Framført på piano av Randolph Hokanson
</gallery>
==Kjelder==
<div class="references-small">
*''Denne artikkelen bygger på «[[:sv:Das wohltemperierte Klavier|Das wohltemperierte Klavier]]» frå {{Wikipedia-utgåve|sv}},  den 25. april 2010.'' </div>

==Bakgrunnsstoff==
* {{IMSLP2|id=Das_wohltemperierte_Klavier_I,_BWV_846-869_(Bach,_Johann_Sebastian%29|cname=Well-Tempered Clavier, Book 1|id2=Das_wohltemperierte_Klavier_II,_BWV_870-893_(Bach,_Johann_Sebastian%29|cname2=Book 2}}

{{Autoritetsdata}}

[[Kategori:Musikkverk av Johann Sebastian Bach]]
[[Kategori:Cembaloverk]]
[[Kategori:Solopianostykke]]
[[Kategori:Fuger]]