Veire la font de Ans 1470

{{Dialècte Provençau}}

<center>[[Ans 1430|../..]] | [[Ans 1440]] | [[Ans 1450]] | [[Ans 1460]] | ''' Ans 1470''' | [[Ans 1480]] | [[Ans 1490]] | [[Ans 1500]] | [[Ans 1510|../..]]</center>

== Istòria ==

'''1471''' : en [[Africa Orientala]], plusors [[estat]]s [[islam|musulmans]] capitèron de s'unir per declarar una « [[guèrra santa]] » còntra [[Etiopia]]. Dins aquò, seis atacas foguèron rebutadas (→ [[1473]]).
<br/>
'''1471''' : mòrt de l'emperaire [[Empèri Inca|inca]] [[Pachacutec]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Tupac Yupanqui]]. Son rèine marquèt lo començament de l'expansion territòriala inca. Bastiguèt tanben plusors monuments importants ([[Temple dau Soleu (Cuzco)|Temple dau Soleu]], [[Machu Picchu]]...).
<br/>
'''1472''' : inquiets de l'emergéncia dau [[Principat de Moscòu]], lei caps dau reiaume de [[Polonha]]-[[Lituània]] e dau [[Khanat de l'Òrda d'Aur]] signèron una aliança.
<br/>
'''1473-1474''' : tocadas per una epidemia, leis armadas [[etiopia]]nas en guèrra còntra sei vesins [[islam|musulmans]] deguèron se retirar vèrs sei frontieras onte capitèron de blocar divèrseis atacas. Aquò entraïnèt una pausa dins lei combats.
<br/>
'''1473-1478''' : en [[Mesoamerica]], campanha victoriosa dau ''[[tlatoani]]'' [[Axayacatl]] que capitèt de sometre la vila de [[Tlatelolco]] e lei pòbles de la Vau de Toluca en [[1473]]. Pasmens, aquò entraïnèt una reaccion dei [[Reiaume Tarasc|Tarascs]] que capitèron d'expulsar leis [[Civilizacion astèca|Astècs]] de la region de Toluca.
<br/>
'''1475''' : conquista dau comptador [[Republica de Gènoa|genoés]] de [[Caffa]] en [[Crimèa]] per leis [[Empèri Otoman|Otomans]].
<br/>
'''1478''' : [[mòrt]] dau negus [[Baeda Maryam]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Eskender]] ([[1478]]-[[1494]]) qu'èra encara un enfant de sèt ans. Una [[regéncia]] dirigida per la rèine Romna, l'abat Tasfa Giyorgis e lo senhor Amda Mikael foguèt establida. Dins lei fachs, Amda Mikael dirigiguèt lo país car Romna se retirèt rapidament au [[monastèri de Debre Libanos]] e car Tasfa Giyorgis aviá pas lei competéncias necessàrias per dirigir leis afaires de l'Estat.
<br/>
'''1478''' : en [[Insulíndia]], conquista de [[Trowulan]] per lei fòrças dau [[reiaume de Kediri]] e [[mòrt]] dau rèi [[Kertabumi]]. Aquò entraïnèt la disparicion de [[Majapahit]] que foguèt annexat per lo venceire<ref>[[Ranawijaya]], rèi de Kediri e fiu de [[Singhawikramawardhana]] qu'èra lo rèi legitim de [[Majapahit]] caçat per una revòuta de [[Kertabumi]] en [[1468]], proclamèt la reconstitucion de [[Majapahit]]. Pasmens, dins lei fachs, lo govèrn e l'administracion demorèron aquelei de son reiaume de Kediri.</ref>.
<br/>
'''1479''' : fin de la [[Premiera Guèrra Turcoveneciana]] (iniciada en [[1463]]). S'acabèt per una victòria [[Empèri Otoman|otoman]]a. [[Republica de Venècia|Venècia]] deguèt acceptar la pèrda de [[Morèa]], de [[Negroponte]] e d'[[Albania]]. En mai d'aquò, deguèt pagar una importanta indemnitat per gardar sei privilègis comerciaus.
<br/>
'''1479''' : conquista dau [[Sultanat de Jaunpur]] per lei tropas de [[Bahlul Lodi]]. Aquò marquèt la restauracion de la poissança dau [[Sultanat de Delhi]] après lei pilhatges de [[Tamburlan]].

== Cultura ==

[[Fichièr:1479 Stein der fünften Sonne, sog. Aztekenkalender, Ollin Tonatiuh anagoria.JPG|thumb|right|[[Fotografia]] de la Pèira dau Soleu.]]
'''1479''' : per la [[fèsta dau fuòc novèu]], leis [[Civilizacion astèca|Astècs]] acabèron la realizacion de la « [[Pèira dau Soleu]] » qu'es uei venguda un simbòl major de l'art precolombian. Es un disc monolitic de [[basalt]] de de 3,6 [[mètre]]s de [[diamètre]] e de 1,22 mètre d'espessor que son pes es d'aperaquí 24 tonas. Sa foncion precisa es desconeguda mai èra probablament un [[cuauhxicalli]], es a dire un autar e un receptacle de [[sacrifici]].

== Sciéncias e tecnicas ==

'''1472''' : publicacion de ''Theoricae novae planetarum'' de l'[[astronomia|astronòm]] e [[matematicas|matematian]] [[Àustria|austrian]] [[Georg von Peuerbach]] ([[1423]]-[[1461]]). Son obratge aguèt la particularitat d'èsser lo premier libre d'[[astronomia]] que foguèt estampat e que conoguèt una difusion larga.
<br/>
'''1477''' : en [[França]], per accelerar lei comunicacions, creacion dau Relèu dei Pòstas per lo rèi [[Loís XI de França|Loís XI]].

== Decès ==

<div style="-moz-column-count:3; column-count:3;">
* [[Baede Maryam]], [[negus]] d'[[Etiopia]].
* [[Leon Battista Alberti]], sabent e [[filosofia|filosòf]] [[Itàlia|italian]].
* [[Guillaume Du Fay]], [[musica|musician]] [[França|franco]][[Flandra|flamenc]].
* [[Pachacutec]], emperaire [[Empèri Inca|inca]].
* [[Regiomontanus]], sabent [[Alemanha|alemand]].
</div>

== Liames intèrnes ==

== Bibliografia ==

== Nòtas e referéncias ==
<references/>