Vejatz lo contengut

Cesar (títol)

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

« Cesar » (en latin Caesar) èra un dels títols dels emperaires romans, los plaçant a la seguida del dictator roman Juli Cesar. Lo cambiament del cognomen en títol imperial roman comença dins los ans 68-69 dicha l'« An dels quatre emperaires ». Lo títol (en grèc Καῖσαρ) demora jos l'Empèri bizantin.

Etimologia

[modificar | Modificar lo còdi]

L'etimologia del cognomen Caesar – ja portat pel paire, lo grand e reire grand del dictator[1] – demora desconeguda[2]. Lo primièr de portar aquel cognomen que l'istòria gardèt la traça es un ciutadan roman qu'èra pretor en 208 AbC. e qu'aviá una carga de comandament indeterminada a la batalha de Canne en 216[3].

La tradicion dels gramaticans romans prepausavan quatre etimologias, utilizadas per Spartianus dins l’Historia Augusta, II, 3-4 : « Las conjecturas que donèron luòc al nom de Cesar, lo sol títol qu'aja portat lo prince qu'escrivi la vida [(Luci Aeli)], me pareissent dever i èsser contadas, dirai que, seguissent l'opinion dels mai dòctes e mai sabentoses autors, aquel mot ven de çò que lo primièr que foguè atal nomenat aviá tuat dins un combat un elefant, animal nomenat Caesa dins la lenga dels Moros; o de çò que calguèt, per li balhar lo jorn, far a sa maire, que moriguèt abans de lo far nàisser, l'opeacion nomenada cesariana; o de çò que nasquèt amb cabeladura longa; o fin finala de çò que los sieus uèis èran d'un blau celèst e d'una vivacitat extraordinària »[4].

Lo títol de Cesar dins l'Empèri roman

[modificar | Modificar lo còdi]
Aureus amb l'efigie de Galba, Palais Massimo alle Terme.

De biais comun se designa jos aquel nom Juli Cesar e los onze emperaires que regnèron de -27 a +96 : August, Tibèri, Caligula, Claudi, Neron, Galba, Oton, Vitellius, Vespasian, Titus e Domician, pasmens se los sièis darrièrs d'aqueles princes sián pas gaire de la familha de Cesar. Suetoni escriguèt la Vida dels dotze Cesars.

A partir d’August, Caesar es un dels praenomina (que ven abans le nomen de familiha – es pas l’exacte equivalent del prenom) dels emperaires, en companhiá mai sovent d’imperator, e es Galba que, lo primièr sens ligam amb la familha dels Julioclaudians, accedís al tròn imperial prenent lo nom de Servius Galba Imperator Caesar en 68, imitat per Oton (Imperator Marcus Otho Caesar Augustus) e Vespasian (Imperator Caesar Vespasianus Augustus) pendent l'Ann dels quatre emperaires entre junh de 68 e decembre de 69[5].

En 293, l'emperaire Dioclecian introduguèt la Tetrarquia: dos « Cesars » essent designats coma emperaires adjunts dels dos « Augusts ». Aquela organizacion subrevisquèt pas a la roïna de la Tetrarquia a partir de 306, quand Constantin fuguèt proclamat Cesar per las tropas de son paire, Constanci I.

[[Constantin I lo Grand|Constantin I lo grandsègle i]] tornèt utilizar lo títol, mas per donar un estatut imperial als sieus filhs e los installar dins de regions de l'empèri per lo representar.

Son fillh, Constanci II, figuèt Cesars sos cosins Gal, puèi Julian. Lor estatut èra intermediari entre aquel dels Cesars de la Tetrarquia e aquel dels princes eritièrs de Constantin: membres de la familha imperiala, dotats per tant de l'aura mai o mens magic pròpri als emperaires, èran son representant, disposavan d'un cert poder, mas essent somés tanben a un fòrça estricte contraròtle. Après l'execucion de Gal per sas mancas a Atakya e l'usurpacion de Julian, los emperaires seguents utilizèron pas mai aqyel dispositiu, que pensvan de segur dangierós. Atal, quand Teodòsi I volguèt auçar son filh Flavi Arcadi sul tròn, lo faguèt directament August.

Lo títol es utilizat de còps qu'i a dins los darrièr ans de l'Empèri roman. Majorian es proclamat August per l'armada lo 1èr d'abril de 457, près de Ravena mas lo títol li es contestat per l'emperaire d'Orient, que li reconéis pas qu'aquel de Cesar. Passant enlà, Majorian pren lo títol d'August oe 28 de decembre de 457. Foguèt executat per son encian aliat Ricimer, a Tortona, lo 7 d'agost de 461. L’emperaire d'Orient  Leon I auça Anthemius Cesar en 467 e Juli Nepos es el auçat Cesar per Zenon après lo 9 de febrièr de 474, darrièr emperaire d'Occident de portar lo títol. Auçat August per l'Occident lo 24 de junh de 474, es capvirat per Orestes lo 28 d'agost de 475.

Lo títol de Cesar dins l'Empèri bizantin

[modificar | Modificar lo còdi]

A Constantinòble, lo títol es portat per Patrici, segond filh del general Aspar, que l'impausa coma cesar a l'emperaire Leon I en 468. Es capvirat pels eunucs defenseires del palais de Leon en 471, contra vida salva. Aquel darrièr auça son fellen Leon II al títol lo 31 d'octobre de 473. Auçat August lo 17 de novembre de 473, moriguèt de malautiá lo 10 de novembre de 474. L'an seguent Basilisc auça son filh Marc al títol per unes meses abans de l'auçar coma August. Morriguèt en exili sus òrdre de Zenon en 477.

Heraclius (610-641) renóncia a portar los títols de Cesar e d’August e la titulatura latina, al benefici del títol de basileus. Lo títol de Cesar demora pasmens dins la titulatura bizantina, e ven just après aquel de basileus.

Mai, la practica de le balhar als filhs cabdèts de l'emperaire, o a de pròches e influents parents d'aquel, contunha, amb per exemple: Alexis Mosele, bèl filh de Teofil (r. 829-842), Bardas, l'oncle e principal ministre de Miquèl III (r. 842-867), o encara Bardas Focas, lo paire de Nicefòr II (r. 963-969)[6][7]. L'autreg del títol al khan bulgar Tervèl per Justinian II (r. 685–695, 705–711), per l'aver ajudat a tornar prene son tròn en 705, delora un cas excepcional[8][9]. Lo títol es tanben balhat vèrs 1081 al fraire de l'imperatritz Maria d'Albania, Giorgi II de Georgia.

Segon lo Klētorologion de 899, los insignia del Caesar bizantin son una corona sens crotz, e la ceremonia d'autreg drl títol (datant de Constantin V) es descricha dins lo De ceremoniis (I.43) de Constantin VII Porfirogenèta[10]. Demora mai naut dins la ierarquia imperiala fins a l'introduccion d'aquel de sebastokratōr (compausat de sebastos e autokratōr, los equivalents grecs d’Augustus e imperator) per [[Alexis Ier Comnèna|Alexis Ier sègle i Comnèna]] (r. 1081-1118), puiè d'aquel de despotēs per [[Manual Ièr Comnèn|Manualsègle i Ièr Comnèna]] (r. 1143-1180). Lo títol demora utilizat fins als darrièrs sègles de l'empèri. Jols Paleològ, es autrejat a de nbles proeminents, coma Alexis Strategopolos, mas a partir del sègle XIV, es conferit subretot a de sobeirans balcanics (Valaquia, Serbia, Tessalia)[11]. Dins le Libre dels officis del pseudo-Kodinos (mièg de sègle XVI), lo títol se plaça entre aquel de sebastokratōr e aquel de megas domestikos[12].

Posteritat

[modificar | Modificar lo còdi]

De « Cesar » venon après l'epòca antica los noms d'unes emperaires o dirigents:

Le títol de « Cesar » dins la Legenda arturiana

[modificar | Modificar lo còdi]

Un personatge de la Legenda arturiana apaoréis jol nom de « Juli Cesar ». Es dich, al subjècte de la « batalha de Carohaise », que Merlin « faguèt una visita a Juli Cesar » dins una scèna qui contribuariá al mite del magician, capable de passar le temps e l'espaci. S'agís de fach d'una aberracion d'interpretacion, car l'autor se referís al títol de vice emperaire: s'agís non pas de « Juli Cesar » mas Juli « lo cesar », es a dire Julius Nepos[13].

Nota e referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ Dain 2005, p. 61
  2. ↑ Badian 2009, p. 13.
  3. ↑ Badian 2009, p. 13-14
  4. ↑ « Et quoniam de Caesarum nomine in huius praecipue vita est aliquid disputandum, qui hoc solum nomen indeptus est, Caesarem vel ab elephanto, qui lingua Maurorum caesai dicitur, in proelio caeso eum, qui primus sic appellatus est, doctissimi viri et eruditissimi putant dictum, vel quia mortua matre, sed ventre caeso, sit natus, vel quod cum magnis crinibus sit utero parentis effusus, vel quod oculis caesiis et ultra humanum morem viguerit. »
  5. ↑ France 2013, p. 96.
  6. ↑ Bury 1911, p. 36.
  7. ↑ Kazhdan 1991, vol. 1, « Caesar », p. 363
  8. ↑ Kazhdan 1991, vol. 1, « Caesar », p. 363
  9. ↑ Kazhdan 1991, vol. 3, « Tervel », p. 2026
  10. ↑ Bury 1911, p. 20, 36.
  11. ↑ Kazhdan 1991, vol. 1, « Caesar », p. 363
  12. ↑ Kazhdan 1991, vol. 1, « Caesar », p. 363
  13. ↑ Even et Kernivinenn 1996, p. 60-61

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]
  • (en) Ernst Badian, « From the Iulii to Caesar », dans Miriam Griffin (dir.), A Companion to Julius Caesar, Wiley-Blackwell, .
  •  {{{títol}}}. .
  •  {{{títol}}}. .
  •  {{{títol}}}. .
  •  {{{títol}}}. .
  • (en) Alexander Kazhdan (dir.), The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford, Oxford University Press, , 3 vols. (ISBN 978-0-19-504652-6).
  •  {{{títol}}}. .
  •  {{{títol}}}. .
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Cesar_(títol)&oldid=2032472 »