Tekst źródłowy strony Chojny (Łódź)

'''Chojny''' – [[jednostka pomocnicza gminy|osiedle]] w południowej części [[Łódź|Łodzi]], w [[Podział administracyjny Łodzi|dawnej dzielnicy]] [[Górna]], do 1906 roku obszar ten był jedną z podłódzkich wsi. Do 1946 roku miejscowość była siedzibą [[Chojny (gmina)|gminy Chojny]].

Chojny to jednocześnie:
* Chojny - osiedle administracyjne zamieszkiwane przez 33 448 osób<ref>[https://bip.uml.lodz.pl/files/bip/public/miasto/budzet_miasta/wb_budzet_20140131.pdf Tabela nr 13 do Uchwały budżetowej Rady Miejskiej w Łodzi z dnia 16 stycznia 2014 r.]</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Górna |data dostępu = 2024-10-31 |opublikowany = bip.uml.lodz.pl |url = https://bip.uml.lodz.pl/samorzad/rady-osiedli/gorna/ |język = pl}}</ref>,
* Chojny - obszar [[System Informacji Miejskiej w Łodzi|SIM]], którego południową granicę wyznacza [[Linia kolejowa nr 540|linia kolejowa D540]] (przebiegająca przez dworzec [[Łódź Chojny]]), natomiast północną granicę wyznacza ul. [[Jarosław Dąbrowski|Jarosława Dąbrowskiego]],
* Stare Chojny - obszar [[System Informacji Miejskiej w Łodzi|SIM]], rozciągający się od południowej granicy miasta do [[Linia kolejowa nr 540|linii kolejowej D540]] na północy,
* również potocznie określany obszar
** [[Nowe Chojny w Łodzi|Nowych Chojen]] – osiedle,
** [[Chojny Zatorze w Łodzi|Chojen Zatorza]] – osiedle położone na południe od [[Linia kolejowa nr 540|linii kolejowej D540]], na zachód od [[Ulica Rzgowska w Łodzi|ul. Rzgowskiej]]
** [[Kurczaki (Łódź)|Komorniki]] – osiedle,
** części obszaru SIM [[Kurak (Łódź)|Kurak]] – od ul. Jarosławskiej do ul. Tuszyńskiej.

== Historia ==
Pierwsze wzmianki pisane o wsi Chojny pochodzą z 1396 roku. W XIX wieku majątki szlacheckie zostały sprzedane i rozparcelowane na działki budowlane pod powstające robotnicze przedmieście „Nowe Chojny”. Z 1469 roku<ref>[http://uml.lodz.pl/index.php?str=4314 Oprac. Andrzej Janecki na podstawie monografii ''Łódź. Dzieje miasta'' pod red. R. Rosina]</ref> pochodzą pierwsze informacje o „Chojnach Dużych” i „Chojnach Małych”, kiedy to obie wsie miały wejść do parafii rzgowskiej.

Prawdopodobnie nazwa tego rejonu pochodzi od licznego [[drzewostan]]u [[sosna|sosen]]. Dopiero w drugiej połowie XVIII wieku sprowadzono [[Olędrzy|olędrów]] polskich i niemieckich, a na wykarczowanych polach stały Holędrów Choiński i wieś Dąbrówka, zwana też [[Dąbrowa (Łódź)|Dąbrową]]. Nowo powstałe osady weszły w skład [[Parafia św. Doroty i św. Jana Chrzciciela w Łodzi|parafii Mileszki]] erygowanej przez Jana Bogorię Skotnickiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego.

W 1822 roku według ''Tabeli miast i wsi'' we wsi Chojny istniał dom [[kantor]]a ewangelickiego.

W latach 1870–1890 nastąpił okres najintensywniejszej w dziejach Łodzi rozbudowy przemysłu. Terytorium miasta nie było przygotowane ani do racjonalnego wchłonięcia ogromnej rzeszy nowych mieszkańców, ani do właściwego zlokalizowania dużej liczby nowych fabryk (w 1908 roku 340-tysięczne miasto zajmowało ten sam obszar, na którym w 1840 roku zamieszkiwało zaledwie 13 tys. osób). Głód terenów budowlanych spowodował przełamanie granic administracyjnych miasta. Powstały pierwsze przedmieścia łódzkie: [[Bałuty]] i Chojny – dzielnice nędzy, chaotycznie i prymitywnie zabudowane, pozbawione jakichkolwiek urządzeń komunalnych. Rodziła się nowa struktura klasowa wywołująca nowe konflikty<ref>[http://www.uml.lodz.pl/index.php?str=1196 Wirtualna Łódź; Łódź w latach 1870–1918]</ref>.

Pod koniec XIX wieku Chojny zaczęły się niezmiernie intensywnie [[Urbanizacja|urbanizować]]. Powstały zakłady przemysłowe, zaczęła się parcelacja lasów i pól oraz ziem należących do chłopów. W jej rezultacie powstało drugie co do wielkości przedmieście Łodzi, którego centralnym [[plac]]em był [[Czerwony Rynek w Łodzi|Czerwony Rynek]]. W 1903 roku na terenie Chojen wytyczono linię [[Kolej obwodowa w Łodzi|kolej obwodowej]]. W 1906 roku władze carskie włączyły do miasta sąsiadujące z nim tereny, wśród nich Dąbrówkę oraz Chojny Kolonię.

Po [[I wojna światowa|I wojnie światowej]], powstawać zaczęły na Chojnach i Dąbrowie osady domków jednorodzinnych oraz gospodarstw ogrodniczych, zamieszkało tu wielu tramwajarzy.

Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1945 roku wieś i cały obszar gminy zostały 13 lutego 1946 roku włączone do obszaru miasta Łodzi{{#tag:ref|Faktycznie obszar gminy Chojny został już włączony w granice administracyjne Łodzi wcześniej – 26 lipca 1945 roku, o czym prezydent miasta [[Kazimierz Mijal]] powiadomił okólnikiem nr&nbsp;41 z dnia 2&nbsp;sierpnia 1945 roku<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = | imię = | autor = | autor link = | tytuł = Okólnik nr. 41 | url = http://bc.wimbp.lodz.pl/Content/67917/Dziennik_Zarz_Miej_w_Lodzi_1945_nr3a.pdf | czasopismo = Dziennik Zarządu Miejskiego w Łodzi | adres czasopisma = | oznaczenie = | wolumin = | wydanie = nr 3 | strony = 29 (PDF – 15) | data = 1945-09-15 | rok = | odpowiedzialność = | wydawca = Zarząd Miejski w Łodzi | miejsce = [[Łódź]] | issn = | doi = | doietykieta = | pmid = | pmc = | oclc = | bibcode = | arxiv = | jstor = | id = | cytat = ''[...] Z dniem 26 lipca 1945 r. Starosta Grodzki Południowo-Łódzki przejął z rąk Tymczasowego Zarządu Gminnego sprawowane przezeń czynności. [...] W związku z powyższym polecam poszczególnym Wydziałom Zarządu Miejskiego objąć swym zasięgiem od zaraz dotychczasowy teren gminy Chojny, który w ten sposób zostaje inkorporowany do m. Łodzi'' | język = | data dostępu = 2017-04-11 | odn =}}</ref>.|group=uwaga|name=uwaga1}}<ref>{{Dziennik Ustaw|rok=1946|numer=4|pozycja=35}}, s. 66 (PDF – 2), kol. 1.</ref>.

W latach 1970–1990 zbudowano tu wielkie osiedla mieszkaniowe. Dworzec kolejowy [[Łódź Chojny]] przez wiele lat pełnił funkcję jednego z najważniejszych dworców w Łodzi, był również dworcem międzynarodowym. W związku z zamknięciem przebudowywanego dworca Łódź Fabryczna od października 2011 roku, po wielu latach przerwy, dworzec Łódź Chojny został reaktywowany.

== Granice ==
[[Plik:Dzielnica łódź górna (osiedla administracyjne wg SIM) chojny.svg|thumb|right|300px|Mapa obszarów [[System Informacji Miejskiej w Łodzi|SIM]] dzielnicy Górna]]
Teren osiedla administracyjnego Chojny obejmuje obszar SIM [[Stare Chojny (Łódź)|Stare Chojny]], w tym Chojny Zatorze. Natomiast obszar SIM Chojny jest zachodnią częścią osiedla administracyjnego Chojny-Dąbrowa.
{{clear}}
{| class="wikitable" align=wyśrodkowane
|+ '''Granice obszaru SIM i osiedla administracyjnego'''
! granica
! sąsiadujące osiedla SIM
! ulice lub inne
! sąsiadujące osiedla administracyjne
! ulice lub inne
|-
! północ
| [[Górniak (Łódź)|Górniak]]
|  rowspan=2 | [[Ulica gen. Jarosława Dąbrowskiego w Łodzi|gen. Jarosława Dąbrowskiego]], [[Aleja marsz. Edwarda Śmigłego-Rydza w Łodzi|al. marsz. Edwarda Rydza-Śmigłego]] i Władysława Orkana
| [[Piastów-Kurak (osiedle administracyjne w Łodzi)|Piastów-Kurak]]
| wzdłuż torów PKP trasy Łódź Kaliska – Łódź Chojny i trasy Łódź Chojny – Koluszki (od&nbsp;bocznicy kolejowej do ul. Przyjacielskiej)
|-
! wschód
| [[Dąbrowa (Łódź)|Dąbrowa]]
| [[Wiskitno (Łódź)|Wiskitno]]
| ul. Przyjacielską (od torów PKP trasy Łódź Chojny – Koluszki do [[Ulica Kolumny w Łodzi|ul. Kolumny]]), wzdłuż linii rozdzielającej prawnie tereny dawnych wsi Józefów i Bronisin (od ul. Kolumny do&nbsp;granicy miasta)
|-
! południe
| [[Stare Chojny (Łódź)|Stare Chojny]]
| [[Linia kolejowa nr 540|linia kolejowa D540]]
| granica administracyjna miasta
| granica administracyjna miasta
|-
! zachód
| [[Kurak (Łódź)|Kurak]]
| Jarosławska, [[Ulica Bednarska w Łodzi|Bednarska]] i&nbsp;[[Ulica Rzgowska w Łodzi|Rzgowska]]
| [[Ruda Pabianicka]]
| ul. Graniczna – numery parzyste (od granicy miasta do [[Olechówka|rzeki Olechówki]]), wzdłuż granicy zakładów przemysłowych (od rzeki Olechówki do ul. 3 Maja), ul. Pryncypalną – numery parzyste (od ul. 3 Maja do bocznicy kolejowej), wzdłuż bocznicy kolejowej (od&nbsp;ul. Pryncypalnej do torów PKP trasy Łódź Kaliska – Łódź Chojny)
|}

== Obszar SIM ==
{{Galeria
| Nazwa=Galeria zdjęć
| wielkość = 300
|pozycja=right
| Grafika:Przychodnia Miejska przy ul. Leczniczej.JPG|Miejska Przychodnia przy [[Ulica Lecznicza w Łodzi|ul. Leczniczej]] 6<br />(czerwiec 2008)
| Grafika:Park przy ul. Leczniczej (pergola).JPG|Widok na pergolę w [[Park Miejski przy ul. Leczniczej w Łodzi|parku przy ul. Leczniczej]] (czerwiec 2008)
| Grafika:Czerwony_Rynek_w_Łodzi.JPG|[[Czerwony Rynek w Łodzi|Czerwony Rynek]] – część południowa,<br />widok od [[Ulica Rzgowska w Łodzi|ul. Rzgowskiej]] (czerwiec 2008)
| Grafika:Lodz_Chojny-Railway_Station.jpg|Budynek dworca kolejowego [[Łódź Chojny]] (kwiecień 2007)
|||}}

=== Ważne obiekty ===
* [[Czerwony Rynek w Łodzi|Czerwony Rynek]]

==== Kościoły i obiekty religijne ====
* [[Kościół Przemienienia Pańskiego w Łodzi|kościół Przemienienia Pańskiego]]
* [[Kościół Matki Bożej Anielskiej w Łodzi|kościół Matki Boskiej Anielskiej]]
* [[Kościół św. Wojciecha w Łodzi|kościół św. Wojciecha]]
* kościół Zmartwychwstania Pańskiego
* [[Sala Zgromadzeń]] [[Świadkowie Jehowy|Świadków Jehowy]]

==== Parki ====
* [[Park Miejski przy ul. Leczniczej w Łodzi|Park Miejski przy ul. Leczniczej]]
* [[Park im. gen. Jarosława Dąbrowskiego w Łodzi|park im. gen. Jarosława Dąbrowskiego]]

==== Zabytki ====
* [[Przychodnia Miejska przy ul. Leczniczej w Łodzi|Przychodnia Miejska przy ul. Leczniczej]]

==== Obiekty sportowe i rekreacyjne ====
* [[ChKS Łódź|Chojeński Klub Sportowy]]
* [[Stawy Jana w Łodzi|Stawy Jana]]

== Osiedle administracyjne ==
Teren osiedla administracyjnego Chojny obejmuje obszar SIM [[Stare Chojny (Łódź)|Stare Chojny]].

=== Adres rady osiedla ===
: 93-321 Łódź, ul. Powszechna 15
: (Szkoła Podstawowa nr 162)

:za [http://bip.uml.lodz.pl/index.php?str=3334 BIP]:
:Osiedle Chojny
:ul. Rzgowska 151, 93-303 Łódź

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{SgKP|I|623|Chojny (4)}}

{{Łódź}}

[[Kategoria:Górna]]