Tekst źródłowy strony Historia wrestlingu

[[Rozrywka sportowa]], którą jest '''wrestling''', wyewoluowała z zapasów organizowanych w europejskich i amerykańskich cyrkach oraz na amerykańskich festynach w XIX wieku. Choć organizowane zapasy opierały się na różnych zasadach w zależności od upodobań zawodników, widowni i promotora, przeważały style grecko-rzymski (klasyczny) i [[Wolnoamerykanka|wolnoamerykański]] lub połączenie obu tych stylów. Zapaśnicy rzucali publiczności wyzwania i oferowali nagrody pieniężne tym, którzy ich pokonają. Czasami osoba wyłoniona z publiczności była podstawiona. Wraz z rosnącą popularnością widowiska powstały pierwsze [[Trupa|trupy]] organizujące wyłącznie zapasy, a także zaczęto organizować turnieje zapaśników. Początkowo walki były w większości autentyczne, ale z czasem promotorzy, chcąc uatrakcyjnić przedstawienie dla publiki, zaczęli dodawać do widowiska coraz więcej elementów teatru (główną inspirację stanowiły [[wodewil]]e) oraz wymyślać imiona, narodowości i historie dla zawodników, a walki zaczęto w coraz większym stopniu [[reżyser]]ować. Świadomość elementów fikcji w wrestlingu stała się powszechna po 1900 roku. W 1908 roku amerykańskie media przestały traktować wrestling jako sport, a w czasach [[Wielki kryzys|wielkiego kryzysu]] ludzie coraz rzadziej kupowali bilety na widowiska, jednak dzięki nowatorskim rozwiązaniom kolejnych promotorów, w szczególności [[Toots Mondt|Tootsa Mondta]], wrestling przetrwał ten okres i cały czas się rozwijał. W latach 40. zaczął być emitowany w [[Program telewizyjny (audycja)|programach telewizyjnych]]; powstały też liczne organizacje wrestlingowe. W 1948 powstała [[National Wrestling Alliance]] (NWA), liga zrzeszająca największe organizacje wrestlingowe w Stanach Zjednoczonych. Także w latach 40. wrestling zyskał ogólnokrajową popularność w [[Meksyk]]u za sprawą promotora [[Salvador Lutteroth González|Salvadora Lutterotha Gonzáleza]] i jego organizacji [[Consejo Mundial de Lucha Libre|Empresa Mexicana de Lucha Libre]] (EMLL), a także popularnego wrestlera [[El Santo]]. W latach 50. [[Rikidōzan]] spopularyzował wrestling w [[Japonia|Japonii]]. W latach 80. pozycja NWA ustąpiła ekspansji [[WWE|World Wrestling Federation]] (WWF) i [[World Championship Wrestling]] (WCW). W 1989 promotor WWF, [[Vince McMahon]], oświadczył przed senatem stanowym [[New Jersey]], że wrestling nie jest sportem, aby uniknąć regulacji, którymi obejmowano gale sportowe. 10 lutego ustawa deregulująca wrestling została przegłosowana przez senat. W latach 1995–2001 WWF i WCW rywalizowały ze sobą i transmitowały swoje programy w tym samym czasie. W 2001 WCW upadło, a WWF, przemianowane w 2002 na [[WWE|World Wrestling Entertainment]] (WWE), jest od 2001 monopolistą w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]].

Choć w języku angielskim [[wrestling]] oznacza także olimpijskie [[zapasy]], w języku polskim przyjęło się nazywać w ten sposób wyłącznie widowiska, w których elementy wyreżyserowane przeważają nad autentycznością<ref name=":11">{{Cytuj|tytuł=Wrestling – udawany sport czy prawdziwa sztuka?|data=2014-01-13|data dostępu=2017-11-03|opublikowany=[[Interia.pl|Interia]]|url=http://on.interia.pl/aktywnosc/sporty/news-wrestling-udawany-sport-czy-prawdziwa-sztuka,nId,1088682|język=pl}}</ref><ref name=":2" />.

== Geneza (XIX wiek i wczesny początek XX wieku) ==
=== Cyrki w Europie ===
[[Plik:Paul Pons et Raoul le Boucher La Vie au grand air 1902.jpg|mały|Walka o pas między [[Paul Pons|Paulem Ponsem]], a [[Raoul le Boucher|Raoulem le Boucherem]] w 1902, zdjęcie w magazynie ''[[La Vie]]'']]
Jedne z pierwszych udokumentowanych prób połączenia zapasów i spektaklu miały miejsce we [[Francja|Francji]] około 1830. Zapaśnicy posługujący się takimi [[Pseudonim ringowy|pseudonimami ringowymi]], jak „Edward, pożeracz stali”, „Gustave z [[Awinion]]u, niszczyciel kości”, czy „Bonnet, wół z [[Alpy Południowe|Alp Południowych]]”, podróżowali z [[trupa]]mi [[Cyrk (rozrywka)|cyrkowymi]] i rzucali wyzwania publiczności. Tym, którzy dadzą radę pokonać cyrkowego zawodnika oferowano 500 [[Frank francuski|franków]]<ref name=":0" /><ref name=":1" />. W 1848 Jean Broyassei, weteran [[Wojny napoleońskie|Wojen napoleońskich]] posługujący się pseudonimem Jean Exbroyat, stworzył pierwszą wrestlingową trupę cyrkową i ustanowił zasadę aby nie zakładać chwytów poniżej talii. Nazwał ten styl ''lutte à mains plates''. Po śmierci Exbroyata w 1872 jego trupę przejął prawnik z [[Lyon]]u, Rossignol-Rollin, któremu przypisuje się aranżowanie walk. Francuski styl z czasem stał się popularny w [[Austro-Węgry|Imperium Austro-Węgierskim]], [[Włochy|Włoszech]], [[Dania|Danii]] oraz [[Imperium Rosyjskie|Imperium Rosyjskim]] i był nazywany grecko-rzymską&nbsp;odmianą&nbsp;zapasów, zwaną także klasyczną<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref name=":7">{{Cytuj|autor=Tim Corvin|rozdział=Origins of Professional Wrestling|tytuł=Pioneers of Professional Wrestling: 1860–1899|data=2014-01-20|data dostępu=2017-11-03|isbn=9781480804593|wydawca=ArchwayPublishing|s=1|url=https://books.google.pl/books?id=e6moAgAAQBAJ&pg=PA6|język=en}}</ref>. Termin ''grecko-rzymski styl'' wprowadził włoski zapaśnik Basilio Bartoletti. W grecko-rzymskich zapasach ciosy poniżej pasa były zakazane, ale zezwalano się na takie ruchy jak ciągnięcie za ramię, [[bear hug]] (duszenie przeciwnika przez ściskanie jego tułowia), headlock (ściskanie głowy przeciwnika wewnętrzną częścią ramienia), [[suples]] (podniesienie przeciwnika i obalenie go na matę przerzucając go za siebie), body slam (podniesienie przeciwnika i obalenie go na matę rzucając go przed siebie), chokehold (duszenie chwytem zakładanym na szyję) i uderzenia głową. Takie walki trwały zwykle około 2-3 godzin<ref name=":8">{{Cytuj|autor=Tim Corvin|rozdział=Greco-Roman|tytuł=Pioneers of Professional Wrestling: 1860–1899|data=2014-01-20|data dostępu=2017-11-03|isbn=9781480804593|wydawca=ArchwayPublishing|s=2|url=https://books.google.pl/books?id=e6moAgAAQBAJ|język=en}}</ref>.

W 1871 promotor [[John Graham Chambers]] zaprezentował w [[Londyn|londyńskim]] ośrodku sportowym [[Lillie Bridge Grounds]] styl [[Wolnoamerykanka|catch-as-catch-can]], znany również jako ''styl wolny'' (a w [[Język polski|języku polskim]] jako ''Wolnoamerykanka'' ze względu na jego późniejszą popularność w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]]). Catch-as-catch-can łączył ze sobą między innymi styl grecko-rzymski, irlandzki [[collar-and-elbow]], angielski [[Cumberland and Westmorland]], ludowe style z [[Kornwalia|Kornwalii]], [[Devon]] i [[Lancashire]], oraz japońskie [[judo]] i [[ju-jitsu]]. W przeciwieństwie do stylu grecko-rzymskiego, w stylu wolnym chwyty poniżej pasa były dozwolone. [[Wolnoamerykanka]] jest uważana za bezpośredniego prekursora wrestlingu oraz [[Mieszane sztuki walki|mieszanych sztuk walki]]<ref name=":11" /><ref>{{Cytuj|autor=Tim Corvin|rozdział=Catch-as-Catch-Can|tytuł=Pioneers of Professional Wrestling: 1860–1899|data=2014-01-20|data dostępu=2017-11-03|isbn=9781480804593|wydawca=ArchwayPublishing|s=2-3|url=https://books.google.pl/books?id=e6moAgAAQBAJ|język=en}}</ref>.

Profesjonalne walki zapaśnicze były organizowane w całej Europie i miewały różne dodatkowe zasady w zależności od upodobań zawodników, promotorów i publiczności<ref name=":0">{{Cytuj|tytuł=Roots and history of Olympic wrestling|data=2012-06-21|data dostępu=2017-11-02|opublikowany=International Federation of Associated Wrestling|url=https://web.archive.org/web/20120621030042/http://www.fila-official.com/index.php?option=com_content&view=article&id=14&Itemid=100246&lang=en|język=en}}</ref><ref name=":1">{{Cytuj|tytuł=History of Wrestling|data dostępu=2017-11-01|opublikowany=United World Wrestling|url=http://web.archive.org/web/20171107013641/https://unitedworldwrestling.org/organization/history|język=en}}</ref><ref name=":7" />. Najczęściej były oparte na klasycznym stylu grecko-rzymskim, ale z elementami stylu wolnego. Kończyły się powaleniem przeciwnika na łopatki lub osiągnięciem wyraźnej przewagi technicznej przez jednego z zawodników. Zdarzały się dyskwalifikacje za brutalność i niedozwolone chwyty. Niekiedy sędziowie orzekali remis, co było sposobem na pobudzenie emocji publiczności i zachęcenie jej do powrotu na walkę rewanżową<ref name=":2" />.

W 1873 w Paryżu wystąpił pierwszy zapaśnik w masce – posługiwał się on pseudonimem Zamaskowany Zapaśnik<ref name=":10">{{Cytuj|tytuł=Wrestling History|data=2016-01-28|data dostępu=2017-11-03|opublikowany=[[Pro Wrestling Illustrated]]|url=https://web.archive.org/web/20160128050735/http://www.pwi-online.com/pages/wrestlingframe.html|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Kalendarium wrestlingu|data dostępu=2017-11-03|opublikowany=Wrestling Attitude – Portal o wrestlingu|url=http://www.wrestling.pl/kalendarium.html|język=pl}}</ref>. 27 grudnia 1898 [[Francuzi|Francuz]] [[Paul Pons]] zwany Kolosem został pierwszym światowym mistrzem zapasów na turnieju organizowanym w Paryżu. Kolejnymi mistrzami byli między innymi [[Polacy|Polak]] [[Władysław Pytlasiński]], [[Turcy|Turek]] Kara Ahmed alias ''Wschodni Potwór'' lub ''Straszliwy Turek'', [[Bułgarzy|Bułgar]] [[Nikola Petrov]] alias ''Lew Bałkanów'', [[Ukraińcy|Ukrainiec]] [[Iwan Poddubny]] alias ''Ukraiński Olbrzym'' lub ''Mistrz Mistrzów'' oraz [[Estończycy]] [[Georg Lurich]] i [[George Hackenschmidt|Georg Hackenschmidt]]<ref name=":2">{{Cytuj|autor=[[Jerzy Chociłowski]]|rozdział=Władysław Pytlasiński – rzeźnik, zapaśnik, aktor|tytuł=Talia niezwykłych postaci II RP : sławne, niezwykłe, popularne|data=|isbn=9788364185090|wydanie=I|miejsce=Warszawa|oclc=878481983|url=https://histmag.org/Wladyslaw-Pytlasinski-rzeznik-zapasnik-aktor-8920}}</ref><ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cytuj|tytuł=Paris Wrestling Tournament|data dostępu=2017-11-02|opublikowany=Wrestling-Titles.com|url=http://www.wrestling-titles.com/europe/france/t-paris.html|język=en}}</ref>. Pod koniec XIX wieku zapasy były jedną z najbardziej popularnych rozrywek w Europie, jednak po 1900 nastąpiła ich degradacja z powodu coraz powszechniejszej świadomości częstych praktyk aranżowania walk, ustawiania zwycięstw oraz zmyślania narodowości i przeszłości zawodników<ref name=":0" /><ref name=":1" />.

=== Festyny w Stanach Zjednoczonych ===
[[Plik:William Muldoon1.jpg|mały|298x298px|[[William Muldoon]] na karcie kolekcjonerskiej [[Allen & Ginter]]]]
W latach 30. XIX wieku irlandzcy imigranci spopularyzowali [[Wolnoamerykanka|wolnoamerykankę]] w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] w formie powszechnie wówczas nazywanej collar-and-elbow ([[Język polski|pl.]] ''Kołnierz i łokieć''), w której zawodnicy zaczynali walki w pozycji z jedną ręką na ramieniu przeciwnika i drugą ręką tuż nad łokciem przeciwnika<ref name=":9" />. Do popularności wolnoamerykanki przyczyniła się także kampania prezydencka [[Abraham Lincoln|Abrahama Lincolna]] w [[Wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych w 1860 roku|1860 roku]], ponieważ często podkreślano przeszłość zapaśniczą kandydata<ref>{{Cytuj|autor=Tim Corvin|rozdział=Abraham Lincoln Popularizes Wrestling in America|tytuł=Pioneers of Professional Wrestling: 1860–1899|data=2014-01-20|data dostępu=2017-11-03|isbn=9781480804593|wydawca=ArchwayPublishing|s=4|url=https://books.google.pl/books?id=e6moAgAAQBAJ|język=en}}</ref> W 1831 w [[New Salem (Illinois)|New Salem]] w stanie [[Illinois]] Lincoln miał pokonać lokalnego awanturnika, Jacka Armstronga<ref name=":22">{{Cytuj |autor = John Grasso |tytuł = Historical Dictionary of Wrestling |data = 2014-03-06 |data dostępu = 2018-02-04 |isbn = 9780810879263 |wydawca = Scarecrow Press |s = XVII-XXX i 1-20 |url = https://books.google.pl/books?id=KUsJAwAAQBAJ |język = en}}</ref>. Po [[wojna secesyjna|wojnie secesyjnej]] wolnoamerykanka była organizowana na festynach. Zawodnicy nosili kolorowe stroje, często zmyślali swoje imiona i ubarwiali swoją przeszłość oraz dokonania. Oferowali nagrody pieniężne dla dowolnej osoby z widowni, która albo będzie w stanie ich powalić i przytrzymać leżących na [[łopatka]]ch na czas odliczania do trzech, albo wytrzyma w ringu niepokonana przez 15 minut. Czasem osoba wyłoniona z publiczności była podstawiona, a walka ustawiona<ref name=":9">{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=The Roots of Pro Wrestling|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=11-14|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>. 29 stycznia 1858, w [[Nowy Jork|nowojorskim]] miejscu zgromadzeń Chinese Assembly Rooms, miała miejsce pierwsza sfilmowana walka – Louis Ainsworth pokonał Johna Farleya<ref name=":22" />. W 1874 były [[Niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych|niewolnik]] z [[Beaufort (Karolina Południowa)|Beaufort]] w [[Karolina Północna|Karolinie Północnej]], [[Viro Small]], stał się pierwszym słynnym [[Afroamerykanie|afroamerykańskim]] zapaśnikiem<ref name=":10" />. W 1875 Francuz Thiebaud Bauer zaczął organizować w Stanach Zjednoczonych pierwsze walki w stylu grecko-rzymskim<ref name=":8" />.

Niektórzy uważają [[William Muldoon|Williama Muldoona]] za ''ojca amerykańskiego wrestlingu'' (na przykład autorzy książek o historii wrestlingu Scott Beekman<ref>{{Cytuj|autor=Scott Beekman|tytuł=Ringside: A History of Professional Wrestling in America|data=2006|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780275984014|wydawca=Greenwood Publishing Group|s=22|url=https://books.google.pl/books?id=SzAHxRZtreQC|język=en}}</ref> i Keith Elliot Greenberg<ref name=":3">{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=Wrestling's Forefathers|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=14-18|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>). Był on policjantem aktywnym zawodowo w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] w XIX wieku. Praktykował [[boks]] i zapasy zarówno w stylu grecko-rzymskim, jak i [[Wolnoamerykanka|wolnoamerykańskim]]. Często występował w stroju rzymskiego [[gladiator]]a<ref name=":3" />. 26 stycznia 1880 walczył z [[Professor William Miller|Profesorem Williamem Millerem]] przez 9 godzin i 35 minut, aż ich starcie zakończyło się remisem<ref name=":22" /><ref name=":3" />. W 1881 zmierzył się z [[Clarence Whistler|Clarencem Whistlerem]], ich pojedynek trwał 7 godzin, aż do godziny czwartej rano. Promotor zdecydował się zakończyć walkę wyłączając światła, po tym jak większość publiczności opuściła widowisko<ref name=":3" />.

Na początku XX wieku na festynach zaczęto wystawiać także walki kobiet. Niektóre z nich, na przykład [[Cora Livingstone]], walczyły zarówno z kobietami, jak i mężczyznami<ref>{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=Woman's wrestling|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=31|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>. W 1901 w [[San Francisco]] miała miejsce pierwsza walka [[tag team]]ów<ref name=":10" />.

== Powstawanie amerykańskiego stylu (I połowa XX wieku) ==
=== Frank Gotch&nbsp;kontra Georg Hackenschmidt (1905–1911) ===
[[Plik:Frank Gotch vs Georg Hackenschmidt 1908.jpg|mały|374x374px|Pojedynek [[Frank Gotch|Franka Gotcha]] i [[George Hackenschmidt|Georga Hackenschmidta]] w 1908 w pawilonie Dexter Park w [[Chicago]]&nbsp;]]
4 maja 1905 w [[Nowy Jork|Nowym Jorku]] [[George Hackenschmidt|Georg Hackenschmidt]] pokonał posiadacza pasa [[American Heavyweight Championship]], [[Tom Jenkins|Toma Jenkinsa]], w turnieju o nowo utworzone mistrzostwo [[World Heavyweight Wrestling Championship]], które był w użyciu przez wiele lat w różnych organizacjach, aż do 24 lipca 1954, kiedy zostało przejęte przez [[National Wrestling Alliance]]<ref name=":22" />.

Pierwsza walka, która została okrzyknięta walką stulecia miała miejsce w pawilonie Dexter Park w [[Chicago]] 3 kwietnia 1908. [[Frank Gotch]] stoczył pojedynek z [[George Hackenschmidt|George’em „The Russian Lion” Hackenschmidtem]] w walce o należące do Hackenshmista mistrzostwo [[World Heavyweight Wrestling Championship|World Heavyweight Championship]]. Wcześniej tego dnia Gotch [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Vacant|zwakował]] swój pas [[American Heavyweight Championship]], ponieważ nie mógł walczyć o mistrzostwo świata posiadając w tym czasie mistrzostwo Ameryki. Gotch i Hackenschmidt [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Feud|rywalizowali]] ze sobą na oczach widowni od 1905<ref name=":3" />. Wielu dziennikarzy sportowych typowało Hackenschmidta na zwycięzcę, jednak po dwóch godzinach pojedynku, gdy Gotch był gotowy przypiąć [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Pinfall|przeciwnika]], Hackenschmidt wycofał się i przegrał [[walkower]]em. Gotch został nowym mistrzem. Później przegrany oskarżał mistrza o posmarowanie ciała śliskim olejem i używanie nielegalnych ruchów, takich jak uderzenia głową i ciosy zaciśniętymi pięściami<ref name=":3" />. 4 września 1911<ref name=":22" /> obaj zawodnicy mieli się zmierzyć na stadionie [[Comiskey Park]] w [[Chicago]]. Przed walką jednak wrestler [[Ad Santel]] miał na polecenie Gotcha uszkodzić Hackenschmidtowi kolano w czasie sparingu. Kontuzjowany Hackenschmidt prosił promotorów o odroczenie pojedynku z Gotchem, ale zamiast tego wypracowano kompromis − walka miała się odbyć, jednak na zasadach [[Lista rodzajów walk w wrestlingu#Standardowa walka (normal match)|Two out of Three Falls match]] (zwycięstwo wymaga [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Pinfall|przypięcia]] przeciwnika dwa razy). Gotch natomiast miał obiecać Hackenschmidtowi, że pozwoli mu się raz przypiąć, jeśli ten utrzyma swoją kontuzję w tajemnicy. Mistrz jednak nie dotrzymał słowa i wygrał walkę 2 do 0<ref name=":3" /> w 20 minut<ref name=":22" />. Gdy dziennikarze dowiedzieli się o okolicznościach pojedynku, zaczęli podważać autentyczność [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Feud|rywalizacji]] zawodników i przestali traktować wrestling jak [[Dyscyplina sportu|dyscyplinę sportu]]. Po tych wydarzeniach, które przyczyniły się do popularyzacji, ale także zdemaskowania wrestlingu, wielu promotorów zaczęło stosować techniki wykorzystywane w [[wodewil]]ach aby utrzymać zainteresowanie publiczności<ref name=":3" />.

27 stycznia 1916 wrestler Mort Henderson po raz pierwszy wystąpił w masce, która zakrywała całą jego twarz. Tego dnia przegrał walkę o pas [[World Heavyweight Wrestling Championship]] przeciwko mistrzowi [[Joe Stecher|Joemu Stecherowi]]. Wielu historyków uważa go za pierwszego zamaskowanego wrestlera<ref name=":22" />.

=== Gold Dust Trio (lata 20. XX wieku) ===
{{Osobny artykuł|Gold Dust Trio}}
Przełomowe dla wrestlingu okazały się walki objazdowe organizowane przez [[Toots Mondt|Tootsa Mondta]], które odbywały się według ustalonego wcześniej programu. Jego [[trupa]] odtwarzała ten sam program w różnych miastach, co było wówczas nowatorskim podejściem. Mondt wprowadził też limit czasowy, aby walki nie trwały kilka godzin i zachęcał zawodników żeby zamiast tylko wymieniać chwyty stosowali też ruchy wymagające podniesienia się z [[Mata|maty]], na przykład [[dropkick]]. Ruchy stosowane przez wrestlerów stawały się coraz bardziej widowiskowe, ale też wymagające współpracy obu zawodników. Dla lepszego efektu atakowani zawodnicy krzyczeli i trzęśli się udając ból<ref name=":3" />.

Dominującym wrestlerem lat 20. XX wieku był pochodzący z [[Wisconsin]] [[Ed Lewis (wrestler)|Robert Herman Julius Fredlich]], posługujący się [[Pseudonim ringowy|pseudonimem ringowym]] [[Ed Lewis (wrestler)|Ed „Strangler” Lewis]]. Jego przybrane imię było hołdem dla [[Evan Lewis|Evana „Stranglera” Lewisa]], zapaśnika aktywnego w II połowie XIX wieku. [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Signature move|Charakterystycznym ruchem]] Eda Lewisa był headlock (ściskanie głowy przeciwnika oplatając ją ramieniem). Lewis mówił dziennikarzom, że często praktykuje ten chwyt na drewnianej głowie, wewnątrz której znajdują się mocne [[stal]]owe sprężyny, i teoretycznie mógłby headlockiem rozłupać przeciwnikowi czaszkę. Lewis, jego [[Menedżer (wrestling)|manager]] [[Billy Sandow]] oraz promotor walk Toots Mondt często są wyróżniani przez analityków jako osoby, które zdominowały amerykański wrestling w tym okresie, a oni sami nazywali siebie [[Gold Dust Trio]]. Lewis zdobył pas [[World Heavyweight Wrestling Championship]] cztery razy. Przegrywał tylko wtedy kiedy uznawał, że jest to korzystne z biznesowego punktu widzenia, a jeśli jego przeciwnik odmawiał przegrania w ustawionym pojedynku, zwykle był w stanie pokonać sabotażystę autentycznie<ref name=":3" />. Aby przyciągnąć liczniejszą publikę, promotorzy wrestlingu rekrutowali także gwiazdy [[Futbol amerykański|futbolu amerykańskiego]]. W 1925 [[Wayne Munn]] znany z gry w reprezentacji uniwersytetu [[University of Nebraska–Lincoln]] pokonał Stranglera Lewisa w walce o tytuł. [[Gus Sonnenberg]] grający dla [[Dartmouth College]] i [[University of Detroit Mercy]] przejął pas w 1929. [[Bronko Nagurski]], profesjonalny futbolista drużyny [[Chicago Bears]], porzucił karierę sportową, aby zostać wrestlerem w latach 30<ref name=":4">{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=Unforgettable Personalities|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=18-21|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>.

=== Wczesne eksperymenty z formą (lata 30. XX wieku) ===
[[Plik:Mildredburke.jpg|mały|[[Mildred Burke]] w 1937|281x281px]]
W latach 30. XX wieku publika była coraz mniej przychylna Lewisowi, a w czasie [[Wielki kryzys|Wielkiego kryzysu]] coraz mniej Amerykanów kupowało bilety na wrestling. W związku z tym promotorzy musieli wymyślać nowe sposoby aby uatrakcyjnić rozrywkę<ref name=":3" />. Choć pierwsza walka dwuosobowych zespołów wrestlerskich, zwanych [[tag team]]ami, miała miejsce w 1901 w [[San Francisco]], te walki stały się popularne dopiero w 1937, kiedy promotor Morris Sigel wystawił walkę, którą nazwał ''Texas Tornado'' – Milo Steinborn i Whiskers Savage stoczyli pojedynek z [[Tiger Daula]] i Fazulem Mohammedem. Później zasady zostały zmienione tak aby w tego typu starciach mogli walczyć tylko dwaj wrestlerzy naraz. Drugi członek tag teamu czekał w rogu, a kiedy jego partner chciał się zamienić miejscami, musieli się dotknąć. Inni promotorzy organizowali walki w [[Lody|lodach]], w [[Błoto (zawiesina)|błocie]], w [[Jagoda (botanika)|jagodach]], w [[Melasa|melasie]], z użyciem [[kastet]]ów, w stalowej klatce (dziś znane jako [[Steel Cage match]]) lub takie, w których obaj zawodnicy byli połączeni ze sobą [[łańcuch]]em. Jednymi z bardziej popularnych wrestlerów w tym okresie byli [[Jim Londos]] i [[Lou Thesz]]<ref name=":4" />.

W czasach [[Wielki kryzys|wielkiego kryzysu]] promotorzy spopularyzowali także walki kobiet, do czego w znacznej mierze przyczyniła się wrestlerka [[Mildred Burke]] i wrestler oraz promotor [[Billy Wolfe]], któremu Burke zaimponowała na siłowni pokonując w zapasach mężczyznę. Wolfe w czasie festynów oferował 25 dolarów każdemu mężczyźnie, który da radę [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Pinfall|przypiąć]] Burke lub zmusić ją do poddania się. Burke stoczyła około 200 walk przeciwko mężczyznom i tylko jedną z nich przegrała, co nastąpiło, jak sama twierdzi, przez [[nokaut]]. Posiadała pas [[Women’s World Championship]] przez kilkanaście lat. W czasie ich współpracy Wolfe i Burke zostali małżeństwem<ref>{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=Mildred the Great|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=31-34|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>.

W 1937 nowojorski dziennikarz sportowy Marcus Griffin wydał książkę ''Fall Guy'', która dokumentowała zakulisowe techniki stosowane przez promotorów i wrestlerów oraz jest pierwszym udokumentowanym opisem terminologii, którą posługiwali się ludzie związani z wrestlingiem. Ta terminologia w znacznej mierze przetrwała do czasów współczesnych. Początkowo posługiwali się nią tylko wrestlerzy i promotorzy, obecnie robią to także dziennikarze, analitycy, felietoniści i fani. Słowo ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Work|work]]'' ([[Język polski|pl.]] ''praca'') według Griffina oznacza walkę, która jest bardziej występem scenicznym, a nie prawdziwą potyczką, oraz wszystkie elementy wrestlingu, które są z góry zaplanowane. ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Work|Shoot]]'' to prawdziwa, niewyreżyserowana walka – dziś odnosi się także do wypowiedzi wrestlerów, którzy dzielą się swoimi prawdziwymi przemyśleniami i nie odgrywają w danym momencie postaci. ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Face|Face]]'' jest w wrestlingu odpowiednikiem dobrego [[bohater]]a, a ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heel]]'', [[Czarny charakter|czarnego charakteru]]. Ludzie zajmujący się decydowaniem o przebiegu zdarzeń i o tym kto będzie wygrywał to ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Booker|bookerzy]]'', a wykonywana przez nich praca to ''[[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Book|booking]]''. ''[[Gimmick]]'' był opisywany jako postać odgrywana przez wrestlera, nielegalny obiekt używany w walce przez heela lub dowolny element [[merchandising]]u. Natomiast ''[[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]]'' określa koncept, zgodnie z którym ludzie związani z wrestlingiem nie wtajemniczali osób z zewnątrz w funkcjonowanie rozrywki – zawsze odgrywali swoje postacie i kłamali traktując work, jak i shoot tak jakby były równie autentyczne<ref>{{Cytuj|autor=Marcus Griffin|tytuł=Fall Guy: The Barnums of Bounce : the Inside Story of the Wrestling Business, America’s Most Profitable and Best Organized Professional Sport|data=1937|data dostępu=2017-11-04|wydawca=Reilly & Lee|url=https://books.google.pl/books?id=37NbugAACAAJ|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=John Lister|tytuł=Professional Wrestling's Clandestine Jargon|czasopismo=Verbatim|data=2006|data dostępu=2017-11-04|wolumin=31|numer=2|url=https://web.archive.org/web/20081015060222/http://www.johnlisterwriting.com/verbatim.html|język=en}}</ref>.

=== Początek emisji walk w telewizji (lata 40. XX wieku) ===
[[Plik:Gorgeous George.jpg|mały|
[[Gorgeous George]] (z żoną Elizabeth), popularyzator wrestlingu jako [[Rozrywka sportowa|rozrywki sportowej]]
]]

Po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]] nastąpił rozwój telewizji, co wykorzystywali promotorzy współpracując z lokalnymi stacjami. Przesyłali operatorom taśmy z nagranymi walkami, które następnie były emitowane w telewizji w celu wypromowania kolejnych wydarzeń. Postacie odgrywane przez zawodników oraz podział na [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Face|face’ów]] i [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heelów]] stawały się coraz bardziej wyraziste. W celu budowania napięcia wrestlerzy zaczęli udzielać w telewizji wywiadów i wygłaszać [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Promo|promo]]<ref>{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=Gorgeous George|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=23|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>.

[[Gorgeous George]] uważany jest za człowieka, który radykalnie zmienił podejście wrestlerów i promotorów wrestlingu wobec gimmicków w latach 40. i 50. XX wieku. Jego gimmick był bardziej barwny i showmański od innych, dotąd znanych. Gorgeous George był pierwszym wrestlerem, któremu przy wejściu na [[Ring (wrestling)|ring]] towarzyszyła muzyka. Spopularyzował też funkcję [[Menedżer (wrestling)|managera]] (osoby towarzyszącej wrestlerowi, niebiorącej udziału w pojedynkach). Jego wejścia na ring przypominały [[Ceremonia|ceremonie]]. Był narcyzem z obsesją na punkcie swoich włosów. Za zadanie postawił sobie wzbudzanie niechęci widowni, aby jego przegrana była w oczach publiczności bardziej satysfakcjonująca. Często też oszukiwał i kłócił się z [[Sędzia sportowy|sędzią]]. Od tej pory barwne gimmicki, narcystyczni [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heelowie]] wzbudzający niechęć publiczności, managerowie i ceremonialne wejścia na ring z muzyką w tle stały się powszechne w wrestlingu<ref name=":62">{{Cytuj |autor = Rex Ivanovic |tytuł = Always cheat: Gorgeous George |data = 2013-05-01 |data dostępu = 2018-01-13 |opublikowany = Cageside Seats |url = https://www.cagesideseats.com/2013/5/1/4291028/underrated-and-under-appreciated-wrestler-series-gorgeous-george |język = en}}</ref><ref name=":82">{{Cytuj |autor = John S. Nash |tytuł = The 65th Anniversary of Gorgeous George’s TV Debut |data = 2012-11-11 |data dostępu = 2018-01-13 |opublikowany = Cageside Seats |url = https://www.cagesideseats.com/2012/11/11/3630204/wrestling-with-the-past-ladies-and-gentlemen-gorgeous-george-is-here/in/3323215 |język = en}}</ref>.

== Wrestling w Stanach Zjednoczonych po 1948 ==
=== Okres terytoriów (1948–lata 80. XX wieku) ===
[[Plik:NWA Professional Wrestling Territories.png|mały|Podział ligi [[National Wrestling Alliance]] w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] i [[Kanada|Kanadzie]]]]
14 lipca 1948 promotor z [[Saint Louis]], [[Sam Muchnick]], zwołał spotkanie promotorów wrestlingu w hotelu prezydenckim w [[Waterloo (Iowa)|Waterloo]], w stanie [[Iowa]]<ref>{{Cytuj |autor = Keith Elliot Greenberg, Classy Freddie Blassie |rozdział = The Big Push |tytuł = The Legends of Wrestling: „Classy” Freddie Blassie: Listen, You Pencil Neck Geeks |data = 2010-06-15 |data dostępu = 2018-05-05 |isbn = 9781451604269 |wydawca = Simon and Schuster |url = https://books.google.pl/books?id=2MDgz2o0ly0C |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = William Renken |tytuł = Going Broadway 05.08.12: The Picaresque Journey of Orville Brown |data = 2012-05-08 |data dostępu = 2018-05-05 |opublikowany = 411MANIA |url = https://411mania.com/wrestling/going-broadway-05-08-12-the-picaresque-journey-of-orville-brown/ |język = en}}</ref>. Wzięli w nim udział między innymi Tony Stecher z [[Minneapolis]], [[Minnesota]]; Al Haft z [[Columbus]], [[Ohio]]; Max Clayton z [[Omaha]], [[Nebraska]]; Pinky George z [[Des Moines]], [[Iowa]] i [[Orville Brown]] z [[Kansas City]], [[Missouri (stan)|Missouri]]. Uczestnicy ustalili między sobą, że każdy promotor będzie miał wyłączność na organizowanie walk w swoim rejonie. Zgodzili się też pomagać sobie nawzajem wymieniając się zawodnikami i wspólnie bojkotując wrestlerów, którzy sprawiają problemy dowolnemu z promotorów. Tak zaczął się okres terytoriów. Ukształtowały się regionalne organizacje wrestlerskie, które posługiwały się różnymi nazwami, posiadały własne tytuły mistrzowskie i miały unikatowe [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Roster|rostery]], [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Storyline|wątki fabularne]] oraz [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Feud|rywalizacje]]. Promotorzy, którzy brali udział w spotkaniu w Waterloo, utworzyli ligę o nazwie [[National Wrestling Alliance]] (NWA), do której z czasem dołączały też inne organizacje<ref name=":25" /><ref name=":12" />. Pierwszym prezesem ligi został Paul „Pinkie” George<ref name=":22" />. Najważniejszym mistrzostwem w lidze było [[NWA World Heavyweight Championship]], którego inauguracyjnym posiadaczem był [[Orville Brown]]<ref name=":25">{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=The Age of Territories|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=37-39|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref><ref name=":12">{{Cytuj|tytuł=The History of the National Wrestling Alliance|data=2014-09-07|data dostępu=2017-11-03|opublikowany=Online World of Wrestling|url=http://www.onlineworldofwrestling.com/history-national-wrestling-alliance/|język=en}}</ref>.

Z czasem liga NWA stała się największą organizacją wrestlingu na świecie i była [[monopol]]istą w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]], a do lat 70. XX wieku miała swoich przedstawicieli między innymi także w [[Japonia|Japonii]], [[Meksyk]]u, [[Australia|Australii]], [[Nowa Zelandia|Nowej Zelandii]], [[Korea|Korei]], [[Kanada|Kanadzie]], [[Santo Domingo]] i [[Singapur]]ze. Jedyną istniejącą wiele lat dużą organizacją, która nigdy nie dołączyła do NWA było [[American Wrestling Association]] [[Verne Gagne|Verna Gagne]], jednak i on uczestniczył w spotkaniach ligi i był traktowany jak honorowy członek. Każda organizacja należąca do ligi kontrolowała inny obszar, zwykle stan. Wszelkie próby rozwinięcia się nowych organizacji na obszarach kontrolowanych przez NWA były zwalczane. Zgodnie z ustalonymi zasadami, jedynym mistrzostwem w lidze, które mogło używać w nazwie słowa ''World'' ([[Język polski|pl.]] ''Światowe'') było [[NWA World Heavyweight Championship]] kreowane na najwyższy tytuł wrestlerski na świecie. Zwykle starcia o NWA World Heavyweight Championship przyciągały większą widownię, niż inne walki<ref name=":12" />.

18 września 1956 w [[Baltimore]] odbyła się walka promowana jako ''Wrestle-Royal'' (dziś tego typu walka nazywa się [[Battle Royal]]), w której miała zostać wyłoniona kolejna posiadaczka [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Vacant|zawieszonego]] w tym czasie tytułu [[Women’s World Championship|Women’s World]]. W walce wzięło udział 13 kobiet. Zwyciężyła [[The Fabulous Moolah]], a ostatnią wyeliminowaną z Wrestle-Royal zawodniczką była [[Judy Grable]]. Moolah była mistrzynią nieprzerwanie przez 29 lat. W tym czasie obroniła tytuł w starciach między innymi z [[Donna Christiantello|Donną Christiantello]], [[Toni Rose]], [[Penny Banner]] i [[Sandy Parker]]. Kiedy Moolah uznała, że się zestarzała, zaczęła odgrywać rolę [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heela]]. Wytrenowała też przyszłe gwiazdy żeńskiego wrestlingu, takie jak [[Lelian Kai]], [[Judy Martin]], [[Wenoma Littler Heart]] oraz pierwsza osoba, której udało się pokonać Moolah w walce o tytuł, [[Wendi Richter]]. W ciągu kolejnych lat Moolah kilkukrotnie traciła i odzyskiwała tytuł<ref name=":5">{{Cytuj|autor=Keith Elliot Greenberg|rozdział=The Fabulous Moolah|tytuł=Pro Wrestling: From Carnivals to Cable TV|data=2000|data dostępu=2017-11-02|isbn=9780822533320|wydawca=Lerner Publications|s=34-35|url=https://books.google.pl/books?id=QsCizgeX_ngC|język=en}}</ref>, a jej ostatnie panowanie mistrzowskie przypada na rok 1999, gdy miała 75 lat<ref>{{Cytuj|tytuł=Fabulous Moolah: Oct. 17, 1999 – Oct. 25, 1999|data=2007-01-13|data dostępu=2017-11-02|opublikowany=[[WWE]]|url=https://web.archive.org/web/20070113051836/http://www.wwe.com:80/inside/titlehistory/women/30445413212111215|język=en}}</ref>.

W latach 80. XX wieku wrestling rozsławił komik [[Andy Kaufman]]. Wyzywał kobiety na pojedynki wrestlerskie w klubach nocnych i starał się upokorzyć przeciwniczki. W 1982 ogłosił się między-płciowym mistrzem świata. Wrestler i promotor [[Jerry Lawler]] oburzony takim zachowaniem zaprosił Kaufmana na swoje terytorium, do [[Memphis]], [[Tennessee]]. Kaufman występując na arenie [[Mid-South Coliseum]], a także w materiałach promocyjnych, obrażał publiczność oraz miasto i robił wszystko aby publiczność go nienawidziła. Gdy pierwszy raz zmierzył się z Lawlerem w ringu, ku uciesze widzów przegrał w upokarzającej walce. Obaj zawodnicy wystąpili później w popularnym [[talk-show]] [[David Letterman|Davida Lettermana]] ''[[Late Night with David Letterman]]''. Kaufman miał na szyi [[kołnierz ortopedyczny]]. W pewnym momencie Lawler uderzył swojego rywala w twarz, powalając go na ziemię. Kaufman wpadł w szał, wygłosił tyradę i zagroził wrestlerowi pozwem sądowym. [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Feud|Rywalizacja]] trwała przez kolejne lata. Kaufman specjalnie odgrywał nieznośną postać, aby publiczność czuła większą satysfakcję jego porażkami. Nigdy nie złamał [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]]. Lawler natomiast wspominał współpracę z Kaufmanem po jego śmierci i wystąpił w poświęconym mu filmie fabularnym [[Miloš Forman|Miloša Formana]] ''[[Człowiek z księżyca (film 1999)|Człowiek z księżyca]]'', gdzie również złamał [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]]. Reporter [[CNN]], Wayne Drash, stwierdził w swojej publikacji, że nawet niektórzy dziennikarze za życia Kaufmana traktowali jego rywalizację i walki jakby były autentyczne<ref>{{Cytuj|autor=Wayne Drash|tytuł=The Great Ruse: The comedic genius who rocked wrestling|data=2012-04-07|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[CNN]]|url=http://edition.cnn.com/2012/04/07/us/kaufman-lawler-wrestling-match/index.html|język=en}}</ref>.

W latach 1986–1992 XX wieku przez krótki czas istniała organizacja [[Gorgeous Ladies of Wrestling]] (GLOW), w której występowały wyłącznie kobiety<ref name=":5" />.

=== Ekspansja WWF (lata 80. XX wieku po 1982) ===
[[Plik:Bruno WWWF Champion.jpg|mały|[[Bruno Sammartino]], mistrz [[WWE Championship|WWWF World Heavyweight]] w latach 1963–1971 i mistrz [[WWE Championship|WWWF Heavyweight]] w latach 1973–1977]]
[[Plik:Hulk Hogan Pointing.jpg|mały|Hulk Hogan, główny [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Main eventer|main eventer]] [[WWE]] w latach 80. XX wieku]]
Do [[National Wrestling Alliance]] (NWA) należała między innymi organizacja [[WWE|Capitol Wrestling Corporation]] (CWC), założona w 1952 przez [[Jess McMahon|Jessa McMahona]] i [[Toots Mondt|Tootsa Mondta]]. CWC dołączyło do NWA w 1953<ref name=":25" />. Organizacja stała się niezależna w 1963, w wyniku sporu o to czy [[Buddy Rogers]] powinien mieć [[NWA World Heavyweight Championship|główne mistrzostwo ligowe]], i zmieniła nazwę na World Wide Wrestling Federation (WWWF)<ref>{{Cytuj |autor = Sergio Hernandez |tytuł = On This Date in WWE History: Buddy Rogers becomes the first WWWF Champion |data = 2012-04-29 |data dostępu = 2018-03-31 |opublikowany = Cageside Seats |url = https://www.cagesideseats.com/2012/4/29/2986151/on-this-date-in-wwe-history-buddy-rogers-becomes-the-first-wwwf |język = en}}</ref>. W 1971 WWWF ponownie weszło w skład ligi National Wrestling Alliance<ref>{{Cytuj |tytuł = World Wide Wrestling Federation Alumni (1963-1979) |data dostępu = 2018-04-21 |opublikowany = Online World of Wrestling |url = http://www.onlineworldofwrestling.com/promotions/wwwf/ |język = en}}</ref>. W 1979 organizacja została przemianowana na [[WWE|World Wrestling Federation]] (WWF)<ref name=":27" />.

Organizacja osiągnęła regionalny sukces na północno-wschodnim wybrzeżu. W latach 60. i 70. XX wieku dominującym wrestlerem organizacji był [[Bruno Sammartino]], posiadacz głównego mistrzostwa w latach 1963–1971 i 1973–1977<ref name=":27">{{Cytuj|autor=Chris Schramm|tytuł=Sammartino the Living Legend|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=SLAM! Wrestling|url=http://www.canoe.ca/SlamWrestlingGuestColumn/schramm_99sep15.html|język=en}}</ref>.

6 czerwca 1982 [[Vince McMahon]] odkupił od ojca federację [[WWE|World Wrestling Federation]] i rozpoczął jej ekspansję. Jego celem od samego początku było zmonopolizowanie rynku, mimo woli ojca<ref name=":13">{{Cytuj|autor=Przemysław Naruszewicz|tytuł=Historia WWE – World Wrestling Entertaiment|data=2007-06-24|data dostępu=2017-11-01|opublikowany=wrestling.pl|url=http://www.wrestling.pl/historia-wwe.html|język=pl}}</ref><ref name=":14">{{Cytuj|tytuł=The epic history of WWE|czasopismo=WWE|data=2012-02-15|data dostępu=2017-11-01|url=http://www.wwe.com/classics/history-of-wwe|język=en}}</ref>. W 1983 organizacja World Wrestling Federation opuściła ligę [[National Wrestling Alliance|NWA]]<ref name=":12" />. W 1983 organizacja World Wrestling Federation zaczęła proponować swoje widowiska stacjom telewizyjnym w całej Ameryce, a także rozpoczęła sprzedaż kaset z galami poza swoim terytorium. Pieniądze z dochodów McMahon przeznaczył na wykupienie popularnych zawodników z rywalizujących organizacji. Wkrótce w WWF zaczęły występować jedni z najsłynniejszych zawodników tej epoki, tacy jak [[André the Giant]], [[Hulk Hogan]] i [[Roddy Piper|„Rowdy” Roddy Piper]]. Do sukcesu firmy przyczyniła się także współpraca z branżą muzyczną. 23 lipca 1984 w telewizji [[MTV]] po raz pierwszy wyemitowano walkę wrestlerską na żywo – [[Wendi Richter]] wspierana w narożniku przez piosenkarkę [[Cyndi Lauper]] pokonała mistrzynię [[The Fabulous Moolah]] w walce o pas [[WWE Women’s Championship (1956–2010)|WWF Women’s Championship]]. 30 marca 1985 Hulk Hogan jako pierwszy wrestler w historii wystąpił w popularnym talk-show ''[[Saturday Night Live]]''. Przełomowy moment dla WWF miał miejsce 31 marca 1985, kiedy firma miała wyemitować swoją pierwszą telewizyjną galę [[pay-per-view]], ''[[WrestleMania I|WrestleMania]]''. Brali w niej udział tacy zawodnicy jak Hulk Hogan, Roddy Piper i [[Paul Ondorff]], a także celebryci tacy jak Cyndi Lauper, [[Mr. T]] i [[Muhammad Ali (amerykański bokser)|Muhammad Ali]]. Gala okazała się wielkim sukcesem, w związku z czym stacja [[NBC]] zgodziła się co miesiąc emitować galę WWF ''[[Saturday Night’s Main Event]]''<ref name=":13" /><ref name=":14" />. 24 stycznia 1988 w [[FirstOntario Centre|Copps Coliseum]]&nbsp;w&nbsp;[[Hamilton (Kanada)|Hamilton]] w stanie [[Ontario]] miała miejsce pierwsza walka [[Royal Rumble]] – wzięło w niej udział 20 wrestlerów, którzy wchodzili na ring w przypadkowej (w [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]]) kolejności co 2 minuty<ref>{{Cytuj|tytuł=Royal Rumble 1988|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[WWE]]|url=http://www.wwe.com/shows/royalrumble/history/1988#full-detail-25016926|język=en}}</ref>. Gala, w której głównym wydarzeniem jest walka Royal Rumble odbywa się od tej pory co roku, a udział w niej bierze zwykle 30 zawodników<ref>{{Cytuj|tytuł=Royal Rumble|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[WWE Network]]|url=http://network.wwe.com/shows/wwe/royal-rumble|język=en}}</ref>.

W 1989 [[Vince McMahon]] wystąpił przed stanowym senatem w [[New Jersey]] oświadczając, że wrestling nie jest sportem. Chciał w ten sposób przekonać komisję, aby wykreśliła wrestling z listy sportów objętych regulacjami, w wyniku których [[WWE|WWF]] musiałoby płacić podatki od organizowanych gal. McMahon oświadczył, że wrestling powinno się definiować jako ''działalność, w której uczestnicy zmagają się współpracując ze sobą, przede wszystkim w celu zapewnienia rozrywki widzom, a nie zmierzenia się w uczciwych zawodach atletycznych''. WWF zaczęło określać swoją działalność mianem ''[[Rozrywka sportowa|rozrywki sportowej]]''<ref name=":26" />. Ustawa deregulująca wrestling przeszła 10 lutego<ref name=":22" />, stosunkiem głosów 37 do 1. Wielu analityków i mediów (na przykład ''[[The Independent]]'') określają to wydarzenie jako ''śmierć [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]]''<ref name=":26">{{Cytuj|autor=Richard Hoy-Browne|tytuł=Historic Moments in Wrestling part 6: Vince McMahon admits wrestling|data=2014-05-30|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=The Independent|url=http://www.independent.co.uk/sport/general/wwe-mma-wrestling/historic-moments-in-wrestling-part-6-vince-mcmahon-admits-wrestling-is-predetermined-9461429.html|język=en}}</ref>.

2 czerwca 1992 [[Vince McMahon]] wyprodukował swój pierwszy film, ''[[Wszystkie chwyty dozwolone]]'' z [[Hulk Hogan|Hulkiem Hoganem]] w roli głównej<ref name=":14" />.

Następnie uwagę mainstreamu przyciągnął występ gwiazdy [[Futbol amerykański|futbolu amerykańskiego]], [[Lawrence Taylor|Lawrence’a Taylora]], 2 kwietnia 1995 na gali ''[[WrestleMania XI]]''. Futbolista który pokonał zawodowego wrestlera, [[Bam Bam Bigelow|Bam Bama Bigelow]]<ref name=":14" />.

==== Skandal sterydowy (1991–1994) ====
{{Osobny artykuł|Skandal sterydowy WWF}}
W 1991 miał miejsce początek tak zwanego [[Skandal sterydowy WWF|skandalu sterydowego]]. 5 lutego lekarz pracujący dla [[WWE|WWF]], doktor George T. Zahorian III, usłyszał zarzut nielegalnej dystrybucji kontrolowanych substancji. Wrestlerzy [[Brian Blair]], [[Rick Martel]], [[Roddy Piper|Rowdy Roddy Piper]] i [[Daniel Stivey]] zeznali 25 czerwca, że zamówili sterydy u doktora Zahoriana telefonicznie i otrzymali je za pośrednictwem kuriera [[FedEx|Federal Express]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Doctor Tied to Steroid Sales |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1991-06-26 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1991/06/26/sports/doctor-tied-to-steroid-sales.html |język = en}}</ref>. 29 grudnia doktor został skazany na 12 700 dolarów grzywny i trzy lata więzienia począwszy od 3 lutego 1992. Po odbyciu kary doktor miał zostać objęty dwuletnim okresem próbnym<ref>{{Cytuj |tytuł = SPORTS PEOPLE: PRO WRESTLING; Prison for Doctor |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1991-12-29 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1991/12/29/sports/sports-people-pro-wrestling-prison-for-doctor.html |język = en}}</ref>.

18 listopada 1993 [[Vince McMahon|Vince’owi McMahonowi]] postawiono zarzut współudziału w dystrybucji [[Sterydy anaboliczne|sterydów anabolicznych]]<ref>{{Cytuj |tytuł = W.W.F.'s McMahon Indicted |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1993-11-19 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1993/11/19/sports/wwf-s-mcmahon-indicted.html |język = en}}</ref>. Proces w tej sprawie rozpoczął się 7 lipca 1994<ref>{{Cytuj |tytuł = Wrestling Promoter's Trial On Steroids Charges Begins |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1994-07-07 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1994/07/07/nyregion/wrestling-promoter-s-trial-on-steroids-charges-begins.html |język = en}}</ref>. 11 lipca [[Nailz]] zeznał, że [[Vince McMahon]] osobiście zalecił mu używanie sterydów<ref name=":152">{{Cytuj |tytuł = Nailz the Wrestler Testifies He Was Told to Use Steroids |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1994-07-12 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1994/07/12/nyregion/nailz-the-wrestler-testifies-he-was-told-to-use-steroids.html |język = en}}</ref>. 14 lipca [[Hulk Hogan]] zeznał, że w latach 80. XX wieku używanie sterydów przez wrestlerów było powszechne, a on sam stosował je prawie 14 lat. Przyznał, że w czasie [[Trasa koncertowa|tras]] [[WWE|World Wrestling Federation]] kontaktował się z ówczesną sekretarz wykonawczą [[Vince McMahon|Vince’a McMahona]], Emily Feinberg, za pośrednictwem której składał zamówienia u doktora Zahoriana. Zamówienia miał odbierać regularnie w siedzibie WWF razem z listami od fanów i wypłatą. Przyznał, że zażywał [[sterydy anaboliczne]] nie tylko po to by zwiększyć masę ciała, ale także po to by leczyć rany i podtrzymywać kondycję. Sam Vince McMahon miał jednak nigdy nie nakazywać, ani nie zachęcać go stosowania sterydów<ref>{{Cytuj |tytuł = Hulk Hogan, on Witness Stand, Tells of Steroid Use in Wrestling |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1994-07-15 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1994/07/15/nyregion/hulk-hogan-on-witness-stand-tells-of-steroid-use-in-wrestling.html |język = en}}</ref>. Jedenastu wrestlerów wezwanych przez prokuraturę odmówiło składania zeznań przeciwko McMahonowi<ref name="autonazwa1">{{Cytuj |tytuł = A Promoter Of Wrestling Is Acquitted |czasopismo = [[The New York Times]] |data = 1994-07-23 |data dostępu = 2018-02-11 |issn = 0362-4331 |url = http://www.nytimes.com/1994/07/23/nyregion/a-promoter-of-wrestling-is-acquitted.html |język = en}}</ref>. 22 lipca sąd oczyścił McMahona ze wszystkich postawionych mu zarzutów<ref name="autonazwa1" />.

=== Ekspansja WCW (1988–początek lat 90. XX wieku) ===
[[Plik:Международная Леонардо-премия 10.1 (cropped).jpg|mały|[[Ted Turner (przedsiębiorca)|Ted Turner]]]]
21 listopada 1988 promotor [[Jim Crockett]] sprzedał swoją organizację, [[Jim Crockett Promotions]] (JCP), producentowi [[Ted Turner (przedsiębiorca)|Tedowi Turnerowi]], który zmienił jej nazwę na [[World Championship Wrestling]] (WCW) i zaczął emitować walki na posiadanej przez siebie stacji telewizyjnej ''[[TBS (stacja telewizyjna)|TBS]]''. [[National Wrestling Alliance|NWA]] było nieprzychylne zmianom w organizacji, ponieważ Ted Turner formalnie nie należał do ligi. Organizacja ustanowiła mistrzostwo [[WCW World Heavyweight Championship]], które 11 stycznia 1991 zdobył [[Ric Flair]] pokonując [[Sting (wrestler)|Stinga]]. Do organizacji zostali sprowadzeni tacy zawodnicy, jak [[The Great Muta]], [[Ricky Steamboat]] i [[Terry Funk]]. W 1992 [[Ron Simmons]] zdobył pas [[WCW World Heavyweight Championship]] pokonując [[Big Van Vader|Vadera]] – [[WWE]] uznaje go za pierwszego czarnoskórego mistrza świata w wrestlingu. 14 lutego 1993 [[Eric Bischoff]] został wiceprezesem WCW, a 18 lipca nastąpiło oficjalne odłączenie się organizacji od NWA. W latach 90. XX wieku do organizacji zostali sprowadzeni [[Hulk Hogan]], [[Randy Savage]], [[Kevin Nash]] oraz [[Scott Hall]]<ref name=":12" /><ref>{{Cytuj|tytuł=Historia WCW – World Championship Wrestling|data=2007-06-28|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=wrestling.pl|url=http://www.wrestling.pl/historia-wcw.html|język=pl}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=Historia WCW – World Championship Wrestling – WWEPolska – WWE TLC 2017|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=wwepolska.pl|url=https://web.archive.org/web/20171107005720/https://wwepolska.pl/2015/08/20/historia-wcw-world-championship-wrestling/|język=pl}}</ref><ref name=":15">{{Cytuj|autor=Kevin Powers|tytuł=The History of WCW|data=2012-02-23|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[WWE]]|url=http://www.wwe.com/classics/wcw/history-of-wcw|język=en}}</ref>.

=== Poniedziałkowe wojny (1995–2001) ===
[[Plik:Steve Austin soaks in cheers.jpg|mały|[[Stone Cold Steve Austin]], [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Main eventer|główna gwiazda]] [[WWE|WWF]] w okresie zwanym [[Historia WWE#Attitude Era (1996–2002)|Attitude Era]]]]
11 stycznia 1993 WWF zaczęło emisję cotygodniowej gali ''[[WWE Raw|Monday Night Raw]]'' w każdy poniedziałek<ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=Uncut, Uncooked, Uncensored|url=https://www.imdb.com/title/tt0742714/|autorzy=Brian Adams, Rodney Anoai, Rob Bartlett|data dostępu=2017-11-04|emisja=1993-01-11}}</ref>, a 4 września 1995 WCW rozpoczęło produkcję ''[[WCW Monday Nitro|Monday Nitro]]'', nadawany również w poniedziałek, w tych samych godzinach co ''Raw''. Był to początek rywalizacji o [[oglądalność]] między WWF i WCW, która przeszła do historii jako [[Historia wrestlingu#Poniedziałkowe wojny (1995–2001)|Monday Night Wars]] (Poniedziałkowe wojny)<ref name=":15" />. WWF zaczęło przeciągać na swoją stronę wrestlerów z organizacji [[Extreme Championship Wrestling]] (ECW), którzy cieszyli się wówczas dużą popularnością. Byli wśród nich między innymi przyszli mistrzowie i [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Main eventer|główne gwiazdy WWF]]: [[Stone Cold Steve Austin]], [[Mick Foley]], [[Rick Rude]] i [[Triple H]]<ref name=":14" />.

18 grudnia 1995 [[WWE Women’s Championship (1956–2010)|mistrzyni kobiet WWF]] [[Madusa]] przeszła do [[World Championship Wrestling|WCW]] i debiutując wygłosiła przemówienie, w którym potępiła swoją dotychczasową organizację oraz jej właściciela, a następnie publicznie wyrzuciła pas [[WWE Women’s Championship (1956–2010)|WWF Women’s Championship]] do kosza na śmieci<ref>{{Cytuj|autor=The Notorious Eddie Mac|tytuł=Madusa Dumps The WWF Women’s Championship|data=2016-12-18|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=Cageside Seats|url=https://www.cagesideseats.com/2016/12/18/13988568/today-pro-wrestling-history-dec-18-madusa-dumps-the-wwf-womens-championship|język=en}}</ref>.

W 1996 roku w [[World Championship Wrestling|WCW]] powstała [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Stable|stajnia]] [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heelów]] [[New World Order (wrestling)|New World Order]] (nWo, założona przez [[Kevin Nash|Kevina Nasha]], [[Scott Hall|Scotta Halla]] i [[Hulk Hogan|Hulka Hogana]]), która była kreowana na grupę najeźdźców z konkurencyjnej firmy [[WWE|WWF]]. Mieli oni chcieć zniszczyć WCW od środka<ref name=":15" />. WWF próbowało powtórzyć sukces nWo tworząc 13 października 1997 podobną stajnię, [[D-Generation X]], której założycielami byli [[Shawn Michaels]], [[Triple H]], [[Rick Rude]] i debiutująca [[Chyna]]<ref name=":14" />. Grupie nWo przypisuje się przyczynienie się do uzyskania przewagi WCW nad WWF na kilka lat. Do sukcesu miał przyczynić się także wrestler [[Bill Goldberg]], który zasłyną z bycia niepokonanym w latach 1997–1998 oraz latynoscy wrestlerzy, tacy jak [[Eddie Guerrero]] i [[Rey Mysterio]], którzy rozsławili w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] styl [[lucha libre]]<ref name=":15" />.

W 1997, gdy [[WWE Championship|główny mistrz WWF]], [[Bret Hart]], miał po wygaśnięciu kontraktu przejść do [[World Championship Wrestling|WCW]], [[Vince McMahon]] obawiał się, że może postąpić podobnie jak [[Madusa]], która w 1995 wyrzuciła pas [[WWE Women’s Championship (1956–2010)|WWF Women’s Championship]] do kosza na śmieci w programie ''[[WCW Monday Nitro|Monday Nitro]]''. Aby do tego nie doszło, właściciel [[WWE|WWF]] poprosił Harta, aby przegrał mistrzostwo w walce z [[Shawn Michaels|Shawnem Michaelsem]] na gali ''[[Survivor Series (1997)|Survivor Series]]'' w [[Montreal]]u. Hart nie zgodził się, ponieważ miał zatarg z Michaelsem, a [[Kanada]] była jego ojczyzną. Zaproponował jednak, że odroczy swoją umowę z WCW i przegra tytuł po gali z kimś innym albo zrzeknie się tytułu. McMahon jednak nie ufał Hartowi. Przed galą ''Survivor Series'' scenarzysta [[Vince Russo]] dostarczył Bretowi Hartowi scenariusz, zgodnie z którym Michaels miał założyć Hartowi chwyt Sharpshooter i przytrzymać go kilka sekund, po czym mistrz miałby odzyskać kontrolę, wygrać i zatrzymać pas.&nbsp;Michaels dostał jednak z zupełnie inny scenariusz, w którym było napisane, że Hart podda się po Sharpshooterze. [[WWE|WWF]] zdecydowało się na przeprowadzenie scenariusza wręczonego Michaelsowi bez mówienia tego Hartowi. Gdy w czasie gali 9 listopada Michaels założył Hartowi Sharpshooter, mistrz nie poddał się, ale McMahon podbiegł do ringu i krzycząc nakazał sędziemu przerwać walkę. Michaels bardzo szybko opuścił ring z pasem, bez tradycyjnego świętowania po pojedynku. Hart splunął przy wszystkich McMahonowi w twarz i uderzył go na zapleczu po gali.&nbsp;To wydarzenie przeszło do historii jako [[Montreal Screwjob]] i było szeroko opisywane przez prawie każdego felietonistę zajmującego się wrestlingiem<ref name=":13" /><ref name=":14" /><ref>{{Cytuj|autor=Bruce Hart|rozdział=The Infamous Montreal Screwjob|tytuł=Straight from the Hart|data=2011-03|data dostępu=2017-11-04|isbn=9781770900042|wydawca=ECW Press|url=https://books.google.pl/books?id=jHKf2e9lin4C|język=en}}</ref>.&nbsp;

Od 1998 główną atrakcją oferowaną przez WWF była rywalizacja [[Stone Cold Steve Austin|Steve’a Austina]] z właścicielem organizacji, [[Vince McMahon|Vince’em McMahonem]]. W [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]] McMahon nie mogąc liczyć na uległość Austina, starał się utrudnić mu karierę. Austin kilkukrotnie przejął mistrzostwo [[WWE Championship|WWF Championship]] i kilkukrotnie zmierzył się ze swoim przełożonym w ringu<ref name=":14" />. Do popularyzacji wrestlingu w [[mainstream]]ie przyczyniły się występy [[Koszykówka|koszykarzy]] [[National Basketball Association|NBA]], [[Dennis Rodman|Dennisa Rodmana]] i [[Karl Malone|Karla Malone]], w roli wrestlerów w [[World Championship Wrestling|WCW]], w 1998<ref name=":15" /> oraz liczne sesje zdjęciowe do różnych [[Magazyn (czasopismo)|magazynów]] wrestlerki [[WWE|WWF]] [[Sable (wrestlerka)|Sable]] w 1999<ref name=":5" />.

Popularność WCW zaczęła słabnąć w 1999. 4 stycznia publiczność była rozczarowana pojedynkiem o mistrzostwo [[WCW World Heavyweight Championship]] pomiędzy powracającym po przerwie [[Hulk Hogan|Hulkiem Hoganem]], a mistrzem [[Kevin Nash|Kevinem Nashem]]. Obaj zawodnicy zakpili z publiczności – zamiast walczyć, pretendent do tytułu dotknął lekko palcem mistrza, który natychmiast padł i pozwolił się [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Pinfall|przypiąć]]. Następnie [[konferansjer]] [[Tony Schiavone]], próbując przekonać widzów, by nie przełączali programu, nieopatrznie zdradził, że w ''[[WWE Raw|Monday Night Raw]]'' [[Mick Foley]] właśnie zdobył [[WWE Championship|główne mistrzostwo]]. ''[[WCW Monday Nitro|Monday Nitro]]'' straciło w tym momencie setki tysięcy widzów, na rzecz programu [[WWE|WWF]]. 10 września zarząd podjął decyzję o odebraniu stanowiska [[Eric Bischoff|Ericowi Bischoffowi]] i przekazanie go [[Bill Busch|Billowi Buschowi]]. Do organizacji zatrudniono także byłych pracowników WWF, [[Vince Russo|Vince’a Russo]] i [[Ed Ferrara|Eda Ferrara]], w roli organizatorów<ref name=":15" />.

Dążąc do odzyskania popularności [[World Championship Wrestling|WCW]], nowi organizatorzy postanowili 10 kwietnia 2000 odebrać tytuły wszystkim mistrzom organizacji i rozpocząć serię turniejów wyłaniających nowych posiadaczy pasów. Wyprodukowano też film komediowy o nazwie ''[[Kibice do dzieła!]]'' z udziałem wrestlerów WCW. W ramach promocji filmu akcja w ''[[WCW Monday Nitro|Monday Nitro]]'' została tak poprowadzona, że aktor odgrywający główną rolę w ''Kibice do dzieła!,'' [[David Arquette]], zdobył pas [[WCW World Heavyweight Championship]] 26 kwietnia. W oczach wielu fanów i analityków przejęcie pasa przez Arquetta zostało odbierane jako ośmieszenie [[wrestling]]u<ref name=":14" /><ref name=":15" />.

23 maja 1999 na gali ''[[WWF Over the Edge]]'' doszło do głośnej kontrowersji. Wrestler [[Owen Hart]] opuszczał się po linie wkraczając na arenę, ale mechanizm zabezpieczający wyłączył się zbyt wcześnie i zawodnik spadł z ponad dwudziestu metrów ginąc tragicznie na oczach publiczności. Telewidzowie nie zobaczyli tego zdarzenia. Po tym zdarzeniu komentator [[Jim Ross]] poinformował widzów, że Owen Hart nie żyje i nie jest to część zaplanowanej rozrywki. Kontrowersje wzbudzał fakt, że mimo to zdecydowano się kontynuować galę<ref>{{Cytuj|tytuł=Wrestler Owen Hart killed in fall during stunt|data=1999-05-24|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[CNN]]|url=http://edition.cnn.com/US/9905/24/wrestler.dies.04/index.html|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|tytuł=As I See It: Remembering The Night Owen Hart Passed Away|data=2012-05-28|data dostępu=2017-11-05|opublikowany=WrestlingInc.com|url=http://www.wrestlinginc.com/wi/news/2012/0528/552989/owen-hart/|język=en}}</ref><ref name=":32">{{Cytuj |autor = Chris Flynn |tytuł = 15 Things WWE Wants You To Forget About The Hart Family |data = 2016-07-31 |data dostępu = 2018-01-24 |opublikowany = TheRichest |url = https://www.therichest.com/sports/wrestling/15-things-wwe-wants-you-to-forget-about-the-hart-family/ |język = en |archiwum = https://web.archive.org/web/20181111173826/https://www.therichest.com/sports/wrestling/15-things-wwe-wants-you-to-forget-about-the-hart-family/ |zarchiwizowano = 2018-11-11 }}</ref>.

9 lipca 2000 na gali ''[[Bash at the Beach (2000)|Bash at the Beach]]'' [[Hulk Hogan]], uważany przez wielu za największą gwiazdę WCW, miał walczyć z ówczesnym [[WCW World Heavyweight Championship|mistrzem wagi ciężkiej]], [[Jeff Jarrett|Jeffem Jarrettem]]. Mistrz jednak położył się na ringu i pozwolił się łatwo [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Pinfall|przypiąć]], a [[Vince Russo]] rzucił na ring pas mistrzowski i powiedział Hulkowi Hoganowi żeby go sobie wziął. Jeszcze tego samego dnia Russo wygłosił improwizowaną przemowę, w której oskarżył Hogana o nadużywanie swojego statusu gwiazdy i wywierania nacisków na organizację. Hogan już więcej nie pojawił się w WCW i pozwał organizację do sądu, ale przegrał proces. Od 25 września 2000 przez pewien czas posiadaczem [[WCW World Heavyweight Championship]] był sam Vince Russo. 26 marca 2001 wyemitowano ostatni odcinek ''[[WCW Monday Nitro|Monday Nitro]]''. Wystąpił w nim syn właściciela [[WWE|WWF]], [[Shane McMahon]], który ogłosił, że [[World Championship Wrestling|WCW]] zostało wykupione i przejęte przez jego organizację<ref name=":14" /><ref name=":15" />.

=== Okres dominacji WWE (od 2001) ===
==== WWE ====
[[Plik:John Cena 134616.jpg|mały|[[John Cena]], wielokrotny i wieloletni posiadacz różnych tytułów w [[WWE]], szesnastokrotny posiadacz tytułu światowego]]
{{Osobny artykuł|Historia WWE}}
Od 2001 [[WWE|World Wrestling Federation]] jest bezkonkurencyjnym monopolistą wśród organizacji wrestlerskich. Po upadku [[World Championship Wrestling|WCW]] i [[Extreme Championship Wrestling|ECW]], WWF przejęło większość wrestlerów byłej organizacji. W [[Wrestling#Kayfabe|kayfabe]] dawne WCW miałoby przeprowadzać ''[[Historia WWE#Przejęcie WCW (2001)|Inwazję]]'' na WWF. Przez pewien czas często prowadzono walki pomiędzy zawodnikami wiernymi WWF, a „najeźdźcami” z WCW i ECW. Czasem WWF próbowało też odtworzyć wątki, które cieszyły się popularnością w WCW, jak reaktywowane 16 lutego 2002 nWo, czy wątek niepokonanego [[Bill Goldberg|Goldberga]] prowadzony ponownie od 31 marca 2003<ref name=":14" />.

W 2002, w związku z powiększeniem personelu WWF, firma zdecydowała się dokonać [[Podział WWE na brandy|podziału na brandy]], czyli dwie podległe [[Franczyza|franczyzy]] posiadające własne [[Program telewizyjny (audycja)|programy telewizyjne]]. 25 marca miał miejsce pierwszy ''[[WWE Draft|Draft]]'', w trakcie którego każdy zawodnik został przypisany do [[WWE SmackDown|Smackdown]] lub [[WWE Raw|Raw]]<ref>{{Cytuj|tytuł=WWE News, RAW Results, Smackdown Results|data=2002-03-25|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=Wrestling News and Results, WWE News, TNA News, ROH News|url=http://www.wrestleview.com/results/raw/66.shtml|język=en}}</ref>.

6 maja 2002 World Wrestling Federation z powodu przegranego procesu, jaki został wytoczony przez używające tego samego skrótu (WWF) [[World Wide Fund for Nature]], musiało zrezygnować z dotychczasowej nazwy i loga. Od tego momentu organizacja nazywa się [[WWE|World Wrestling Entertainment]] (WWE)<ref>{{Cytuj|tytuł=World Wrestling Federation Entertainment drops the ‘F’!|data=2002-05-06|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[WWE]]|url=https://archive.is/20200218034855/https://corporate.wwe.com/news/company-news/2002/05-06-2002|język=en}}</ref>.

13 czerwca 2006 powstał kolejny brand WWE, [[Extreme Championship Wrestling]] (ECW), który miał być w założeniu odrodzoną wersją byłej organizacji [[Tod Gordon|Toda Gordona]] i [[Paul Heyman|Paula Heymana]], specjalizującej się w ekstremalnym wrestlingu ([[Wrestling#Hardcore wrestling|hardcore wrestling]]). W lutym 2010 ECW zostało zastąpione przez [[WWE NXT|NXT]], które dodatkowo pełniło funkcję [[Klub farmerski|klubu farmerskiego]]<ref name=":14" />.

25 czerwca 2007 doszło do tragedii, kiedy popularny wrestler [[Chris Benoit]] zamordował swoją żonę, [[Nancy Benoit]], i syna, Daniela Benoit, a potem popełnił samobójstwo. Istniały podejrzenia, że Benoit dopuścił się morderstwa pod wpływem narkotyków, sterydów lub częstych urazów w głowę. Chirurdzy przeprowadzający sekcję potwierdzili, że Benoit miał uszkodzony [[mózg]]. [[WWE]] odcięło się od zmarłego wrestlera i od tego czasu stara się o nim nie wspominać w swoich materiałach. Głośna tragedia przyczyniła się jednak do wielu zmian w organizacji. Z czasem budowa ciał zawodników zatrudnianych przez WWE stała się bardziej stonowana. Personel zaczęto poddawać regularnym testom medycznym. Ograniczono sytuacje, w których wrestlerzy mogli doznać urazu głowy, w tym częste i charakterystyczne dla WWE ciosy składanym krzesłem. Starano się też aby w czasie walk nie dochodziło do krwawienia. Od lipca 2008&nbsp;programy WWE posiadają kategorię PG, czyli zalecany nadzór rodzicielski<ref>{{Cytuj|autor=Michael Hamflett|tytuł=10 Ways The Chris Benoit Double-Murder/Suicide Case Changed WWE Forever|czasopismo=WhatCulture.com|data=2017-06-24|data dostępu=2017-11-04|url=http://whatculture.com/wwe/10-ways-the-chris-benoit-double-murder-suicide-case-changed-wwe-forever|język=en}}</ref>.

W 2011 porzucono podział na [[WWE SmackDown|Smackdown]] i [[WWE Raw|Raw]]. Główne [[Program telewizyjny (audycja)|programy telewizyjne]] dawnych brandów nadal istniały, ale porzucono podział na unikatowe składy personelu. [[Podział WWE na brandy|Podział na brandy]] przywrócono w 2016, a na ich czele stali potomkowie [[Vince McMahon|Vince’a McMahona]]: [[Shane McMahon]] i [[Stephanie McMahon]]<ref>{{Cytuj|tytuł=Reacting to live WWE Smackdown on Tuesdays and return of the brand extension|czasopismo=The Comeback|data=2016-05-26|data dostępu=2017-11-04|url=http://thecomeback.com/wwe/reacting-live-wwe-smackdown-tuesdays-return-brand-extension.html|język=en}}</ref>.

Dominującymi wrestlerami [[WWE]] w XXI wieku byli między innymi [[John Cena]], [[Randy Orton]] i [[Triple H]], którzy pobili rekordy w liczbie posiadań [[WWE Championship|głównego tytułu mistrzowskiego]], [[Trish Stratus]], która była [[WWE Women’s Championship (1956–2010)|mistrzynią kobiet]] ponad 400 dni, [[tag team]] [[The New Day]] ([[Kofi Kingston]], [[Xavier Woods]] i [[Big E]]), który pobił rekord długości czasu posiadania dowolnego mistrzostwa drużynowego organizacji, oraz [[Asuka (wrestlerka)|Asuka]], która posiadała pas [[NXT Women’s Championship]] ponad 500 dni.

==== TNA i drugie Poniedziałkowe Wojny ====
W 2002 powstała organizacja [[Impact Wrestling|Total Nonstop Action Wrestling]] (TNA) założona przez byłego zawodnika [[World Championship Wrestling|WCW]], [[Jeff Jarrett|Jeffa Jarretta]], i jego ojca, [[Jerry Jarrett|Jerry’ego Jarretta]]. Do 2004 organizacja należała do [[National Wrestling Alliance]]. Była pierwszą amerykańską organizacją, która używała heksagonalnego ringu zamiast tradycyjnego czterokrotnego. Ponieważ TNA okazało się niedochodowym interesem, w październiku 2002 Jerry Jarrett sprzedał pakiet kontrolny nad spółką prywatnemu inwestorowi [[Panda Energy International]]. Jeff Jarrett został wiceprezesem TNA, a [[Dixie Carter (wrestling)|Dixie Carter]], córka prezesa zarządu Panda Energy (Robert W. Carter), objęła stanowisko prezesa<ref>{{Cytuj |autor = Przemysław Naruszewicz |tytuł = Historia TNA – Total Nonstop Action Wrestling |data = 2007-06-28 |data dostępu = 2017-11-04 |opublikowany = wrestling.pl |url = http://www.wrestling.pl/historia-tna.html |język = pl}}</ref>. W 2009 do organizacji zostali sprowadzeni [[Hulk Hogan]] i [[Eric Bischoff]], a Carter zapowiedziała, że chce aby TNA stało się największą organizacją wrestlingową na świecie<ref>{{Cytuj |autor = Matt Fowler |tytuł = Hulk Hogan Signs With TNA |data = 2009-10-27 |data dostępu = 2017-11-04 |opublikowany = [[IGN]] |url = http://www.ign.com/articles/2009/10/28/hulk-hogan-signs-with-tna |język = en}}</ref>. 4 stycznia 2010 czas emisji głównego programu telewizyjnego organizacji, ''[[Impact! (program telewizyjny)|Impact!]]'', został przesunięty na poniedziałek, w tym samym czasie kiedy emitowano ''[[WWE Raw]]''. Miał być to [[Monday Night Wars II]] – powrót do poniedziałkowych wojen, jakie toczyły ze sobą WWF i WCW<ref>{{Cytuj |autor = Simon Rothstein |tytuł = Hulk Hogan to make TNA debut live on Monday January 4 up against Raw |data = 2009-12-09 |data dostępu = 2017-11-04 |opublikowany = The Sun |url = http://web.archive.org/web/20091209022331/http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/sport/wrestling/2760057/Hulk-Hogan-to-make-TNA-debut-live-on-Monday-January-4-up-against-Raw.html |język = en}}</ref>. TNA jednak nigdy nie wyprzedziło WWE pod względem [[Oglądalność|oglądalności]] i pod koniec roku przesunęło emisję swojego programu na czwartki<ref>{{Cytuj |autor = James Caldwell |tytuł = TNA News: TNA rebranding Impact on Thursday nights; „Reaction” start date announced in press release |data = 2010-05-03 |data dostępu = 2017-11-04 |opublikowany = PWTorch.com |url = https://www.pwtorch.com/artman2/publish/TNA_News_1/article_41077.shtml#.Wf4JKmj9RPY |język = en}}</ref>.

==== AEW i Środowe Wojny ====
{{Osobny artykuł|Wednesday Night Wars}}
W 2019, na bazie sukcesu niezależnej gali [[All In]] z 2018<ref name=":111">{{Cytuj |autor = Soumik Datta |tytuł = All In Results,1st September 2018, Latest All In Winners & Video Highlights |data = 2018-09-02 |data dostępu = 2019-03-15 |opublikowany = sportskeeda.com |url = https://www.sportskeeda.com/wwe/all-in-results-1st-september-2018-latest-all-in-winners-video-highlights |język = en}}</ref>, powstała organizacja wrestlingu [[All Elite Wrestling]] (AEW), której sponsorem był multimiliarder [[Shahid Khan]]<ref>{{Cytuj stronę|autor=James Klonowski|tytuł=AEW Is Official: Everything You Need To Know & Logo Revealed|data=2019-01-01|data dostępu=2019-03-10|opublikowany=WhatCulture.com|url=https://whatculture.com/wwe/aew-is-official-everything-you-need-to-know-logo-revealed|język=en}}</ref>. Za sprawą dużego rozgłosu i między innymi dlatego, że Khan dysponował większymi środkami finansowymi, niż właściciel [[WWE]], [[Vince McMahon]], pojawiły się sugestie, że AEW może być w stanie skutecznie rywalizować z WWE, jak dawniej [[World Championship Wrestling|WCW]]<ref>{{Cytuj |autor = Graham Flanagan |tytuł = This billionaire NFL owner and his son are taking on Vince McMahon and WWE |data = 2019-04-09 |data dostępu = 2019-12-14 |opublikowany = [[Business Insider]] |url = https://www.businessinsider.com/billionaire-wwe-vince-mcmahon-wrestling-shahid-tony-khan-aew-2019-4 |język = en}}</ref>. 24 lipca 2019 organizacja [[All Elite Wrestling]] ogłosiła, że od środy 2 października rozpocznie dwugodzinny program na żywo o nazwie ''[[AEW Dynamite|AEW: Dynamite]]'' w telewizji [[TNT (stacja telewizyjna)|TNT]]<ref>{{Cytuj |autor = Joe Otterson |tytuł = All Elite Wrestling to Launch on TNT Wednesdays in October |data = 2019-07-24 |data dostępu = 2019-12-10 |opublikowany = Variety |url = https://variety.com/2019/tv/news/aew-tnt-premiere-date-1203277974/ |język = en}}</ref>. Niedługo potem, w sierpniu, firma [[WWE]] ogłosiła, że jeden z jej programów, [[WWE NXT|''NXT'']], zostanie przeniesiony na środę, na kanał [[USA Network]], i od tej pory również będzie nadawany w formacie dwugodzinnym i na żywo<ref>{{Cytuj |autor = Khadrice Rollins |tytuł = NXT moving to cable TV on Sept. 18 |data = 2019-08-19 |data dostępu = 2019-12-14 |opublikowany = Sports Illustrated |url = https://www.si.com/wrestling/2019/08/19/wwe-nxt-usa-network-announcement-aew |język = en}}</ref>. Wkrótce media zaczęły nazywać nową rywalizację [[Wednesday Night Wars]] ([[Język polski|pl.]] ''Wojny Środowych Nocy'')<ref>{{Cytuj |autor = Justin Barrasso |tytuł = AEW, NXT Deliver Exciting Start to ‘Wednesday Night Wars’ |data = 2019-10-03 |data dostępu = 2019-12-14 |opublikowany = [[Sports Illustrated]] |url = https://www.si.com/wrestling/2019/10/03/aew-nxt-recap-finn-balor-chris-jericho-cody-rhodes-adam-cole |język = en}}</ref>.

==== Inne organizacje ====
Ponieważ WWE z czasem przeszło na familijny format<ref>{{Cytuj|tytuł=WWE goes PG|data=2015-09-01|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=WWE.com|url=https://web.archive.org/web/20150901161859/http://www.wwe.com/inside/industrynews/7706710|język=en}}</ref> i nie oferowało krwawych walk oraz nie stawiało nacisku na styl japoński, czy [[lucha libre]], powstały nowe organizacje, których celem było wypełnienie [[Nisza rynkowa|niszy rynkowej]], na przykład [[Lucha Underground]], [[Ring of Honor]], [[Evolve Wrestling|EVOLVE]], [[Pro Wrestling Guerrilla]], [[Shimmer Women Athletes]], [[Global Force Wrestling (2014–2017)|Global Force Wrestling]], [[Dragon Gate USA]] i [[Chikara]]<ref>{{Cytuj|autor=Harry Kettle|tytuł=5 wrestling promotions that are WWE's biggest threats|data=2017-01-18|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[Sportskeeda]]|url=https://www.sportskeeda.com/wwe/5-wrestling-promotions-that-are-wwe-biggest-threats|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Katie Gregerson|tytuł=7 Spectacular Wrestling Promotions That Aren't WWE|data=2017-07-14|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=Ringside Intel|url=https://web.archive.org/web/20171107030848/http://ringsideintel.com/2017/07/best-wrestling-promotions-arent-wwe/|język=en}}</ref><ref>{{Cytuj|autor=Alex Giardini|tytuł=Top 10 Wrestling Shows You Should Watch Instead of WWE|data=2015-06-18|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=The Richest|url=https://www.therichest.com/sports/wrestling/top-10-wrestling-shows-you-should-watch-instead-of-wwe/|język=en|archiwum=https://web.archive.org/web/20171107024347/https://www.therichest.com/sports/wrestling/top-10-wrestling-shows-you-should-watch-instead-of-wwe/|zarchiwizowano=2017-11-07}}</ref>.

== Rozwój wrestlingu poza Stanami Zjednoczonymi ==
=== Japonia ===
[[Plik:Rikidouzan.jpg|mały|[[Rikidōzan]], wrestler i promotor, który wypromował wrestling w [[Japonia|Japonii]]]]
Za pierwszego japońskiego wrestlera uważany jest [[Matsuda Sorakichi]], były zapaśnik [[sumo]], który debiutował w [[Stany Zjednoczone|Stanach Zjednoczonych]] w 1883. Wraz z Hamada Shōkichi – również wrestlerem i byłym zapaśnikiem sumo – urządzili pierwszy w historii [[Japonia|Japonii]] pokaz wrestlingu w amerykańskim stylu. Miało to miejsce w 1887 w [[Ginza|Ginzie]], w [[Tokio]]. Widowisko cieszyło się jednak znikomym zainteresowaniem<ref name=":16">{{Cytuj|tytuł=A Brief History of Japanese Professional Wrestling|data=2014-12-03|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=nippon.com|url=http://www.nippon.com/en/features/h00082/|język=en}}</ref>. Kolejne próby zainteresowania Japończyków wrestlingiem miały miejsce w marcu 1921, kiedy wrestler z [[San Francisco]] [[Ad Santel]] rozpoczął występy w Japonii wraz z trupą amerykańskich zawodników europejskiego i japońskiego pochodzenia. Trupa również nie osiągnęła upragnionego sukcesu, a Santel zapowiedział, że nigdy więcej nie wystąpi w Japonii bez gwarantowanego wynagrodzenia od japońskich promotorów<ref name=":10" />. W 1948 powstała pierwsza japońska organizacja wrestlerska organizująca wyłącznie walki kobiet, jednak stawiała duży nacisk na seksualizację zawodniczek, przez co również nie cieszyła się dużym zainteresowaniem i szybko upadła<ref name=":17" />.

Wrestling w [[Japonia|Japonii]], zwany także ''puroresu'', zaczął zyskiwać popularność w 1951, za sprawą debiutującego wrestlera [[Rikidōzan]]a, który postanowił wykorzystać antyamerykańskie nastroje społeczeństwa po [[II wojna światowa|II wojnie światowej]]. Rikidōzan grał antyamerykańskiego nacjonalistę i często pokonywał w walce amerykańskich wrestlerów. Charakterystycznym dla niego atakiem był cios [[karate]]. W 1953 założył organizację wrestlingu [[Japan Pro Wrestling Alliance]] (JWA). Organizacja cieszyła się dużą popularnością aż do śmierci jej założyciela w 1963. Jednak wraz ze wzrostem popularności wrestlingu w Japonii, JWA doczekało się konkurencji w postaci [[Tokyo Pro Wrestling]] (TPW) i [[International Wrestling Enterprise]] (IWE). Następnie [[Antonio Inoki]] i [[Giant Baba]] odeszli z JWA i założyli kolejno [[New Japan Pro-Wrestling]] (NJPW) oraz [[All Japan Pro Wrestling]] (AJP)<ref name=":16" />. W 1968 Takashi Matsunaga założył organizację [[All Japan Women’s Pro-Wrestling|All Japan Women’s Pro-Wrestling Corporation]] (AJWPW), organizującą wyłącznie walki kobiece, zwane w japonii ''joshi puroresu''. AJWPW przyczyniło się do spopularyzowania wrestlingu kobiet i pierwszej transmisji joshi w telewizji<ref name=":17">{{Cytuj|tytuł=All Japan Women’s Pro-Wrestling|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=Puroresu Dojo|url=http://www.puroresu.com/zenjo/|język=en}}</ref>.

W 1973 [[Japan Pro Wrestling Alliance|JWA]] zostało rozwiązane<ref>{{Cytuj|autor=Kenny Herzog|tytuł=Everything You Need to Know About New Japan Pro-Wrestling|data=2017-06-29|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=[[Rolling Stone]]|url=http://www.rollingstone.com/sports/new-japan-pro-wrestling-everything-you-need-to-know-w490422|język=en}}</ref>. W latach 70. [[Antonio Inoki]] spopularyzował tak zwany ''styl silny'', posiadający aspekty [[Sztuki walki|wschodnich sztuk walki]]. Do popularności wrestlingu przyczyniły się także autentyczne pojedynki Inoki z legendami różnych [[Sport walki|sportów walki]], jak bokser [[Muhammad Ali (amerykański bokser)|Muhammad Ali]], czy [[Judo na letnich igrzyskach olimpijskich|olimpijski judoka]] [[Wim Ruska|Willem Ruska]]. Baba&nbsp;natomiast preferował styl oparty na [[grappling]]u i wykorzystywał swoje znajomości z amerykańską ligą [[National Wrestling Alliance]], aby wypożyczać do swojej organizacji słynnych amerykańskich zawodników. Z kolei [[International Wrestling Enterprise|IWE]] sprowadzało do swojej organizacji europejskich wrestlerów preferujących różne style walki<ref name=":16" />. W latach 80. najpopularniejszymi wrestlerami byli [[Tomomi Tsuruta|Jumbo Tsuruta]], [[Genichiro Tenryu]], [[Tatsumi Fujinami]], [[Kwak Gwang-ung|Riki Choshu]] oraz [[Satoru Sayama]], który jako pierwszy odgrywał popularną przez wiele lat i odgrywaną przez różnych zawodników postać zwaną [[Tiger Mask IV|Tiger Mask]]<ref name=":16" />.

W latach 90. XX wieku [[Antonio Inoki]] i [[Giant Baba]] wycofali się z życia publicznego, a popularność wrestlingu w Japonii zaczęła słabnąć. Telewizje, które do tej pory transmitowały puroresu w godzinach największej oglądalności, przesunęły transmisję na późną noc. W 1989 uczeń Baby, [[Atsushi Onita]], założył organizację [[Frontier Martial-Arts Wrestling]] (FMAW). Coraz częstsze transmisje amerykańskich programów wrestlingowych sprawiły, że amerykańscy wrestlerzy rzadziej dołączali do japońskich organizacji, a japońskie organizacje odchodziły od zwyczajowego obsadzania Amerykanów w roli [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Heel|heelów]]. W 1997 [[Plum Mariko]] była pierwszą spośród japońskich wrestlerów, która zmarła w wyniku wypadku w ringu. W latach 90. najpopularniejszymi wrestlerami byli [[Masahiro Chono]], [[Keiji Mutoh]] i [[Shinya Hashimoto]] z [[New Japan Pro-Wrestling|NJPW]]&nbsp;oraz [[Mitsuharu Misawa]], [[Toshiaki Kawada]], [[Kenta Kobashi]] i [[Akira Taue]] z [[All Japan Pro Wrestling|AJP]]<ref name=":16" />. 4 listopada 1992 NJPW zorganizowało swoją pierwszą galę z serii ''Starrcade'', która później zmieniła nazwę na ''[[January 4 Tokyo Dome Show]]'' i w swoim założeniu miała być japońskim odpowiednikiem ''[[WrestleMania|WrestleManii]]''<ref name=":22" />.

W pierwszej dekadzie XXI wieku po śmierci [[Giant Baba|Giant Baby]] [[All Japan Pro Wrestling|AJP]] zostało przejęte przez [[Mitsuharu Misawa|Mitsuharu Misawę]], który jednak z powodu braku porozumienia z wdową po Babie odszedł wraz z większością zawodników organizacji i założył [[Pro Wrestling Noah]] (PWN). AJP jednak przetrwało dzięki organizowaniu walk wspólnie z [[New Japan Pro-Wrestling|NJPW]]. Nowym prezesem AJP w 2002 roku został [[Keiji Mutoh]]. Po odejściu z NJPW, [[Shinya Hashimoto]] założył organizację [[Pro Wrestling Zero1]]. Zachęcone sukcesami AJP i NJPW, inne organizacje też zaczęły coraz częściej organizować wspólne wydarzenia i do dziś jest to standardowa praktyka w Japonii. W 2006 roku Misawa podjął próbę zjednoczenia niezależnych japońskich organizacji pod przywództwem ligi [[Global Professional Wrestling Alliance]], jednak nigdy nie udało mu się tego dokonać, a liga została rozwiązana wraz z jego śmiercią w 2009 roku<ref name=":16" />.

=== Meksyk ===
[[Plik:Mascara El Santo.jpg|mały|Maska [[El Santo]]|250x250px]]
Pierwsze zapasy były urządzane na terenie [[Meksyk]]u przez Francuzów w 1863 roku, w trakcie [[Francuska interwencja w Meksyku|francuskiej interwencji]]. Na początku XX wieku, w trakcie [[Rewolucja meksykańska|rewolucji meksykańskiej]], dwóch włoskich biznesmenów, Giovanni Reselevich i Antonio Fournier, zaczęli organizować pojedynki, w których uczestnicy walczyli bez broni i ochraniaczy. Te walki słynęły z brak zasad oraz brutalności i były znane jako ''lucha libre'' ([[Język polski|pl.]] ''Wolne walki''), a ich uczestnicy byli zwani ''luchadorami''. W 1929 roku Meksykanin [[Salvador Lutteroth González]] zaczął pracę jako inspektor nieruchomości dla urzędu podatkowego w [[El Paso (Teksas)|El Paso]] w [[Teksas]]ie. Tam zafascynowały go wystawiane walki amerykańskich wrestlierów i postanowił zapoczątkować takie wydarzenia w swoim ojczystym kraju. W 1933 roku razem z [[Francisco Ahumada]] założył organizację [[Consejo Mundial de Lucha Libre|Empresa Mexicana de Lucha Libre]] (EMLL) w mieście [[Meksyk (miasto)|Meksyk]]. Pierwszą galę EMLL wystawiło na arenie [[Arena México|Modelo]], która miała zostać przeznaczona do wyburzenia. EMLL osiągnęło sukces i zaczęło regularnie wystawiać kolejne gale. Od 1991 roku ta organizacja jest znana jako [[Consejo Mundial de Lucha Libre]] (CMLL) i jest najdłużej istniejącą organizacją wrestlingową na świecie. Należąca do CMLL arena Modelo, która później została przemianowana na arenę [[Arena México|México]] nazywana jest ''Mekką wrestlingu w Meksyku''<ref name=":6">{{Cytuj|tytuł=History of Lucha Libre and Mexican Professional Wrestling|data dostępu=2017-11-04|opublikowany=Maska Lucha|url=http://maskalucha.com/history-of-lucha-libre.aspx|język=en}}</ref>.

W 1942 roku debiutował zamaskowany wrestler [[El Santo]], który przykuwał uwagę szerokiej publiczności swoimi umiejętnościami wrestlerskimi i zagadkową tożsamością. Choć maski były częścią lucha libre już wcześniej, Santo przyczynił się do ich spopularyzowania. Szybko stał się ikoną, występował w wielu filmach i został bohaterem [[komiks]]ów. Nigdy nie pokazywał się bez maski, aż do 1984 roku, kiedy na chwilę podwinął przednią część maski w meksykańskim [[talk-show]] ''Contrapunto''. Santo powiedział, że chciał w ten sposób pożegnać się z fanami, a kilka dni później, 5 lutego, zmarł na&nbsp;[[Zawał mięśnia sercowego|atak serca]]<ref name=":6" /><ref>{{Cytuj|autor=Luis Miguel Echegaray|tytuł=El Santo, legendary Mexican wrestler, commemorated in Google doodle|czasopismo=The Guardian|data=2016-09-23|data dostępu=2017-11-04|issn=0261-3077|url=http://www.theguardian.com/world/2016/sep/23/el-santo-google-doodle-mexico-wrestler-lucha-libre|język=en-GB}}</ref>. Do innych znanych luchadorów lat 40-80 XX wieku zaliczają się między innymi [[Blue Demon]], [[Dr. Wagner]], [[El Solitario]], [[Mil Máscaras]], [[Rolando Vera]], [[Aníbal]], [[Ray Mendoza]] i [[Rayo de Jalisco]]<ref name=":6" />.

=== Polska ===
Wśród zapaśników biorących udział w europejskich turniejach pod koniec XIX wieku byli także [[Polacy]]. Ci należący do europejskiej czołówki to między innymi bracia [[Stanisław Cyganiewicz|Stanisław „Zbyszko” Cyganiewicz]] i [[Władysław Cyganiewicz]], Piotr Jankowski, Leon Pinecki, [[Teodor Sztekker|Herkules Teodor Sztekker]]<ref name=":19">{{Cytuj |autor = Paweł Smoleński |tytuł = Zbyszko Cyganiewicz – galicyjski zapaśnik, który podbił świat. Przed wojną był najbogatszym polskim sportowcem |data = 2017-07-31 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = [[Gazeta Wyborcza]] |url = http://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,22156438,zbyszko-cyganiewicz-galicyjski-zapasnik-ktory-podbil-swiat.html |język = pl}}</ref>, a także dwukrotny mistrz świata nazywany ''ojcem polskich zapasów'', [[Władysław Pytlasiński]]<ref name=":2" /><ref name=":19" />.

[[Plik:Stanisław Cyganiewicz (-1901)a.jpg|mały|[[Stanisław Cyganiewicz|Stanisław „Zbyszko” Cyganiewicz]]]]
Zapasy w stylu grecko-rzymskim z elementami spektaklu zaczęły być organizowane w [[Polska|Polsce]] pod koniec XIX wieku przez cyrki objazdowe. [[Stanisław Cyganiewicz|Jan Stanisław Cyganiewicz]] jako [[Gimnazjum|gimnazjalista]] pokonał rzucającego wyzwanie publiczności [[Strongman|siłacza]] z jednego z takich cyrków, [[Austriacy|Austriaka]] Adolfa Spechta. Cyganiewicz zdecydował się wtedy na karierę zapaśniczą<ref name=":19" />. Na początku XX wieku<ref name=":20">{{Cytuj |tytuł = Superstar of the Month – Larry Zbyszko |data = 2013-09-15 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = TWM News |url = http://www.twm.news/superstar-of-the-month-larry-zbyszko/ |język = en}}</ref> przyjął [[pseudonim ringowy]] ''Zbyszko'' na cześć [[Zbyszko z Bogdańca|Zbyszka z Bogdańca]], postaci literackiej z powieści ''[[Krzyżacy (powieść)|Krzyżacy]]'' [[Henryk Sienkiewicz|Henryka Sienkiewicza]]<ref name=":19" />. Później na cześć Cyganiewicza ten sam pseudonim ringowy przyjął amerykański wrestler i obecnie członek [[WWE Hall of Fame]] [[Larry Zbyszko]]<ref name=":20" />. W okresie [[Historia Polski (1918–1939)|dwudziestolecia międzywojennego]] walki zapaśników organizowano w [[Cyrk Braci Staniewskich w Warszawie|Cyrku Braci Staniewskich]]. U szczytu popularności pojedynki te przypominały reżyserowane spektakle parateatralne. Niemal tak samo jak walka znaczenie miała oprawa i atmosfera tajemniczości. W cyrku występował między innymi zamaskowany zapaśnik o pseudonimie ''Czarna Maska''. Organizatorzy obiecywali, że atleta zdejmie maskę, jeśli przegra walkę, co jednak nigdy nie nastąpiło<ref name=":19" />. Pokazy te zostały upamiętnione w piosence ''Cyrk na Ordynackiej''<ref name=":2" /> ze słowami Henryka Kotarskiego i muzyką Stefana Rembowskiego<ref>{{Cytuj |tytuł = Cyrk na Ordynackiej |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Cyfrowa Biblioteka Polskiej Piosenki |url = http://www.bibliotekapiosenki.pl/utwory/Cyrk_na_Ordynackiej |język = pl}}</ref>:
{{Cytat
 |treść =
A jak walczył na arenie [[Aleksander Garkowienko|Garkowienko]] z Czarną Maską,<br>
To na takie przedstawienie zasuwało całe miasto.<br>
Ale [[Teodor Sztekker|Sztekker]] kładł każdego, bo jak kogo wziął w [[Nelson (chwyt)|nelsona]],<br>
Mokra plama była z niego, każdy pękał, niech ja skonam!
 |autor = Henryk Kotarski
 |źródło = 
 |styl = środek
}}

[[Plik:Andrzej Supron Wrestling.jpg|mały|Zdjęcie jednego z pokazów wrestlingu organizowanych pod koniec XX wieku przez [[Andrzej Supron|Andrzeja Suprona]] (stojący po lewej)]]
W latach 80 XX wieku wielokrotny medalista [[Mistrzostwa świata w zapasach|mistrzostw świata]] i [[Mistrzostwa Europy w zapasach|Europy]] w [[Zapasy|zapasach]] oraz [[Letnie Igrzyska Olimpijskie 1980|wicemistrz olimpijski z 1980 roku]], [[Andrzej Supron]], z pomocą kolegi pracującego w [[ZPR Media|Zjednoczonym Przedsiębiorstwie Rozrywkowym]], stworzył pierwszą polską grupę organizującą pokazy profesjonalnego wrestlingu. Należeli do niej [[kulturyści]] i [[Atleta|atleci]] – między innymi [[Władysław Komar]], którego częścią [[gimmick]]u było śpiewanie po każdej walce. Grupa występowała między innymi w [[Warszawa|Warszawie]], w [[Poznań|Poznaniu]], a także w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]: w [[Tbilisi]] w [[Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Gruzji]], w [[Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka|Kazachstanie]], w [[Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka|Armenii]], w [[Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka|Azerbejdżanie]], na [[Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka|Łotwie]] i na [[Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka|Litwie]]. Trzykrotnie wystąpili też w [[Park Gorkiego w Moskwie|parku Gorkiego]] w [[Moskwa|Moskwie]]. Urządzili między innymi turniej, w którym zgodnie z założeniami [[Rosjanie|rosyjscy]] wrestlerzy pokonywali [[Niemcy (naród)|niemieckich]]<ref>{{Cytuj |autor = Bartosz Turlejski |tytuł = Chwyt Suprona (wywiad) |data = 2011-09-30 |data dostępu = 2018-01-19 |opublikowany = 24Kurier |url = https://web.archive.org/web/20110930235704/http://www.24kurier.pl/Aktualnosci/Sport/Chwyt-Suprona |cytat = Poznałem kolegę, który pracował z Zjednoczonych Przedsiębiorstwach Rozrywkowych i m.in. przy jego pomocy organizowałem gale. To było na początku lat 80. Wzięliśmy paru kulturystów, atletów m.in. świętej pamięci Władka Komara. Jeździliśmy po Polsce. W Warszawie i Poznaniu nasze pokazy oglądało mnóstwo widzów. Ale jeździliśmy też po ZSRR. W Tbilisi w Gruzji w hali na 8 tysięcy ludzi – oglądało nas ściśnięte w jedną kupę 14 tysięcy osób. Wszystkiego pilnowały dwa kordony policji. Byliśmy też w Kazachstanie, Armenii, Azerbejdżanie, na Łotwie i Litwie… No i oczywiście byliśmy też w Moskwie. W parku Gorkiego wystąpiliśmy trzy razy. To był niesamowity sukces. Tyle osób w tym miejscu mogła zebrać chyba tylko Ałła Pugaczowa. W hali Dynama też było ludzi po brzegi. Urządzaliśmy międzynarodowy turniej, w którym m.in. Rosjanie bili Niemców itp. A publiczność była zachwycona. Były też zabawne sytuacje. Władek Komar po każdej walce śpiewał. W Polsce publiczność była zachwycona. W Związku Radzieckim z kolei najpierw była cisza, konsternacja, a później głośne gwizdy. W Tbilisi natomiast była taka sytuacja, że ogłosiliśmy turniej. Zaprosiliśmy do udziału najsilniejszych mężczyzn z widowni. Wszyscy byli przekonani, że będą walczyć ze mną. Rywalizacja miała polegać jednak na tym, żeby robić przysiady z modelką na plecach. Problem był taki, że to byli muzułmanie i żaden nie mógł dopuścić do tego, żeby kobieta mu tak usiadła. Innym razem daliśmy plakat naszego show z kobietami w bokserskich rękawicach i z nagimi piersiami. Grozili, że nas powyrzynają. |język = pl}}</ref>.

[[Plik:Andrzej Supron 2011.jpg|mały|[[Andrzej Supron]], popularyzator [[wrestling]]u w [[Polska|Polsce]]]]
14 grudnia 1993, w [[Warszawa|warszawskiej]] [[Hala Torwar|Hali Torwar]], miała miejsce pierwsza w [[Polska|Polsce]] gala wrestlingu zawodowego zorganizowana przez zagraniczną grupę. Gala ta nazywała się ''American Wrestling World`s Superstars''. Wystąpili na niej między innymi [[Sunny Beach]], [[tag team]] [[Demolition (wrestling)|Demolition]], [[Doink the Clown]], [[Jim Duggan]], [[Rick Martel]], [[Max Moon]], [[The Iron Sheik]], [[Tito Santana]], [[Special Delivery Jones]] i [[Greg Valentine]]. Galę poprowadził [[Andrzej Supron]]. Na widowni było około 600 osób, a bilety kosztowały po 180 tysięcy złotych (przed [[Denominacja złotego w 1995 roku|denominacją]]). Grupa początkowo nie planowała występu w Polsce, ale za namową Suprona zgodzili się na występ w przerwie [[Trasa koncertowa|tournee]] po [[Niemcy|Niemczech]] i [[Austria|Austrii]]. Choć ''[[Gazeta Wyborcza]]'' i ''[[Rzeczpospolita (gazeta)|Rzeczpospolita]]'' promowały wydarzenie, Supron skrytykował zachowanie innych mediów, które w swoich relacjach wychodziły z założenia, że przeciętny widz nie wie, że widowisko jest wyreżyserowane. Zadeklarował też chęć zorganizowania podobnych gali w kwietniu 1994 roku i w kolejnych latach, ale nie udało mu się zrealizować planów<ref>{{Cytuj |autor = Rp.pl |tytuł = Przyjechał „Żelazny Szejk” – Archiwum Rzeczpospolitej |data dostępu = 2018-01-19 |opublikowany = archiwum.rp.pl |url = http://archiwum.rp.pl/artykul/13190-Przyjechal-quot;Zelazny-Szejkquot;.html}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Żelazny Szejk  |czasopismo = gazetapl |data dostępu = 2018-01-19 |url = http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,20106,19931214WA-DLO,Zelazny_Szejk_i_inni,.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Goście z komiksu |czasopismo = gazetapl |data dostępu = 2018-01-19 |url = http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,277314,19931215RP-DGW,Goscie_z_komiksu,.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Zapasy zdemaskowane |czasopismo = gazetapl |data dostępu = 2018-01-19 |url = http://www.archiwum.wyborcza.pl/Archiwum/1,0,277340,19931216RP-DGW,Zapasy_zdemaskowane,.html |język = pl}}</ref>.

W 2009 w [[Warszawa|Warszawie]]<ref>{{Cytuj |autor = Olga Mickiewicz |tytuł = Musi boleć. To nie balet. |czasopismo = [[Polityka (tygodnik)|Polityka]] |data = 2010-08-21 |data dostępu = 2023-07-04 |wolumin = 34 |s = 92 – 97 |opublikowany = archiwum.polityka.pl |url = https://archiwum.polityka.pl/art/musi-bolec-to-nie-balet,428952.html |język = pl}}</ref> powstała pierwsza polska federacja wrestlingu, Do Or Die Wrestling (DDW). Była to pierwsza firma, która sprowadziła [[Ring (wrestling)|ring wrestlingowy]] z [[Stany Zjednoczone|USA]] i organizowała gale na żywo. Prowadziła także pierwszą i wówczas jedyną w [[Polska|Polsce]] szkołę wrestlingu. Założycielem, właścicielem i promotorem federacji oraz głównym trenerem w szkole był [[Amerykanie|Amerykanin]] Daniel Austin, znany lepiej pod swoim [[Pseudonim ringowy|pseudonimem ringowym]] jako Don Roid. Przy powstawaniu przedsięwzięcia pomagali także [[Andrzej Supron]] i Paweł Borkowski<ref>{{Cytuj |tytuł = O nas |data = 2012-07-24 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Do or Die Wrestling |url = https://web.archive.org/web/20120724014054/http://ddwwrestling.pl/site/index.php?option=com_content&view=article&id=110&Itemid=110&lang=pl |cytat = DDW jest pierwszą prawdziwą federacją wrestlingu w Polsce. Jesteśmy pierwszą firmą, która sprowadziła ring z USA i organizuje gale na żywo. Prowadzimy także pierwszą i jedyną szkołę wrestlingu w kraju. Jesteśmy dumni z bycia prawdziwą POLSKĄ federacją trenującą i wspierającą polskich wrestlerów z naszej szkoły oraz promującą pro wrestling nie tylko w panśtwie, ale na całym świecie. DDW powstało w 2009 roku z inicjatywy Dona Roida, amerykańskiego pro wrestlera. Don jest właścicielem, promotorem i głównym trenerem w szkółce DDW. |język = pl}}</ref><ref name=":23">{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = Do Or Die Wrestling (DDW) |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=585 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Gwiazdy wrestlingu w Polsce – Onet Sport |data = 2012-07-14 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = [[Onet.pl]] |url = https://archive.is/20120714064613/http://sport.onet.pl/0,1248893,2060747,gwiazdy_wrestlingu_w_polsce,wiadomosc.html#selection-1247.152-1247.153 |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Andrzej Dworak |tytuł = Wrestling w Stodole |data = 2009-10-23 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = warszawa.naszemiasto.pl |url = http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/wrestling-w-stodole,54555,art,t,id,tm.html |język = pl}}</ref>. Jednym z pierwszych uczniów szkoły, a wkrótce promotorem DDW, został Arkadiusz „Pan” Pawłowski. Do federacji należeli też tacy zawodnicy jak Kamil Aleksander, Jędruś Bułecka, Klarys, czy Rider. Inauguracyjny pokaz odbył się 8 sierpnia 2009<ref>{{Cytuj |autor = Olga Mickiewicz |tytuł = Musi boleć. To nie balet. |czasopismo = [[Polityka (tygodnik)|Polityka]] |data = 2010-08-21 |data dostępu = 2018-01-20 |wolumin = 34 |s = 92 – 97 |opublikowany = archiwum.polityka.pl |url = https://archiwum.polityka.pl/art/musi-bolec-to-nie-balet,428952.html |język = pl}}</ref>. W 2013 reprezentacja DDW wystąpiła w programie ''[[Mam talent!]]'', gdzie urządzili pokazową walkę wrestlingową. Nie przeszli pomyślnie rundy eliminacyjnej, ponieważ [[Jury|jurorzy]] zgodnie zagłosowali przeciw. [[Agnieszka Chylińska]] skrytykowała [[Lista pojęć związanych z wrestlingiem#Sell|selling]], [[Małgorzata Foremniak]] grę aktorską, a [[Agustin Egurrola]] [[Choreografia|choreografię]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Ostry wrestling czy teatrzyk dla dzieci? |data = 2017-09-21 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = mamtalent.tvn.pl |url = http://mamtalent.tvn.pl/wideo,1912,v/ostry-wrestling-czy-teatrzyk-dla-dzieci,893338.html |język = pl}}</ref>. Federacja zakończyła działalność w 2015 roku<ref name=":23" />.

Również w 2009 [[Andrzej Supron]] i Paweł Borkowski założyli własną organizację wrestlingu o nazwie Total Blast Wrestling (TBW). Współpracowali przy tym z francuską organizacją Eurostars, która funkcjonowała w tym czasie od 25 lat. Dzięki tym kontaktom, Total Blast Wrestling mogło zatrudnić zagranicznych wrestlerów z wieloletnim doświadczeniem<ref name=":24">{{Cytuj |autor = |tytuł = Organizacja |data = |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Total Blast Wrestling |url = http://wrestling.nazwa.pl/tbw/organizacja.htm |cytat = Total Blast Wrestling jest polską organizacją wrestlingu współpracującą z francuską promocją Eurostars, która funkcjonuje już od 25 lat. Gwiazdy Total Blast Wrestling to wrestlerzy z wieloletnim doświadczeniem, efektowni, potężni i z charakterem. (...) Patronat nad Total Blast Wrestling posiadają takie media jak Rock Megastacja, Radio Rekord oraz Super Express. |język = pl}}</ref>, takich jak [[Bambikiller]], [[Erik Isaksen]], [[Nico Stevenson|Cybernic Machine]], [[Michael Majalahti|Starbuck]] i [[Bernard Vandamme]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Roster |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Total Blast Wrestling |url = http://wrestling.nazwa.pl/tbw/roster.htm |język = pl}}</ref>. Patronat nad TBW posiadały takie media jak Rock Megastacja, [[Radio Rekord FM]] oraz [[Super Express]]<ref name=":24" /><ref name=":02">{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = Total Blast Wrestling |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=667 |język = en}}</ref>. W 2011 organizacja zakończyła działalność<ref name=":02" />. W 2017 Paweł Borkowski powiedział w wywiadzie, że powodem zaprzestania funkcjonowania był brak środków finansowych, ale jest gotowy na przywrócenie organizacji jeśli udałoby się znaleźć sponsorów<ref>{{Cytuj |autor = Szymon Kastelik |tytuł = „Jest to rozrywka dla całych rodzin”. Paweł Borkowski szczerze o wrestlingu |data = 2017-12-02 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Magazyn Sportowiec |url = https://www.magazynsportowiec.pl/rozrywka-dla-calych-rodzin-pawel-borkowski-opowiada-czym-wrestling/ |język = pl}}</ref>.

{{mapa lokalizacyjna
 |mapa = POL
 |rozmiar = 180
 |wyrównanie = right
 |podpis = Federacje wrestlingu w Polsce: [[Kombat Pro Wrestling]] (Gdynia), [[Maniac Zone Wrestling]] (Wrocław), PpW Ewenement Wrestling (Warszawa) i [[Prime Time Wrestling]] (Chorzów)
 |punkty mapy =
{{mapa lokalizacyjna/punkt|50°18'N 18°57'E|pozycja=right|opis=[[Chorzów]]}}
{{mapa lokalizacyjna/punkt|54°31'09”N 18°32'22”E|pozycja=left|opis=[[Gdynia]]}}
{{mapa lokalizacyjna/punkt|51°06'36”N 17°01'20”E|pozycja=right|opis=[[Wrocław]]}}
{{mapa lokalizacyjna/punkt|52°13′56″N 21°00′30″E|pozycja=left|opis=[[Warszawa]]}}
}}
W 2014 polski wrestler Shadow założył organizację o nazwie [[Maniac Zone Wrestling]] (MZW)<ref name=":18">{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = Maniac Zone Wrestling (MZW) |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=1343 |język = en}}</ref>. Następnie w 2015, w [[Gdynia|Gdyni]], powstał [[Kombat Pro Wrestling]] (KPW)<ref>{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = Kombat Pro Wrestling (KPW) |data dostępu = 2023-07-04 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=1747 |język = en}}</ref>. W tym samym roku otwarto też należącą do KPW szkołę wrestlingu w [[Gdynia|Gdyni]], gdzie za treningi odpowiadają dwaj wrestlerzy: Greg<ref name=":21">{{Cytuj |tytuł = Szkoła KPW |data dostępu = 2022-05-17 |opublikowany = Kombat Pro Wrestling |url = http://kpwrestling.pl/szkola/ |język = pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20220517180522/http://kpwrestling.pl/szkola/ |zarchiwizowano = 2022-05-17 }}</ref> i pierwszy posiadacz pasa KPW Championship<ref name=":18" />, Piękny Kawaler<ref name=":21" />.

31 maja 2015 miał miejsce pierwszy śmiertelny wypadek związany z wrestlingiem w Polsce. Na gali organizowanej przez MZW szesnastoletnia Kinga Leszczyk, posługująca się [[Pseudonim ringowy|pseudonimem]] Akira, doznała urazu po walce z jej przeciwniczką, Hexią. Zawody zostały natychmiast przerwane, a Akira odwieziona do szpitala w [[Nysa|Nysie]], gdzie podjęto nieudaną próbę ratowania jej życia. Zmarła 3 czerwca. Media pisały, że Akira doznała urazu [[kręgosłup]]a po tym jak Hexia wykonała na niej manewr [[Lista ruchów w wrestlingu#Chokeslam|chokeslam]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Nastolatka zmarła podczas międzynarodowej gali wrestlingu w Głuchołazach |data = 2015-06-05 |data dostępu = 2017-11-20 |opublikowany = [[gazeta.pl]] |url = http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,18055625,Nastolatka_zmarla_podczas_miedzynarodowej_gali_wrestlingu.html |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Tragiczna śmierć 16-latki na zawodach sportowych! |data = 2016-03-19 |data dostępu = 2017-11-20 |opublikowany = [[Fakt (gazeta)|Fakt]] |url = http://www.fakt.pl/wydarzenia/polska/wroclaw/tragiczny-wypadek-na-gali-wrestlingu-zmarla-16-latka/59xgsly |język = pl}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = 16-letnia wrocławianka zmarła po gali wrestlingu |data = 2015-06-05 |data dostępu = 2018-01-20 |opublikowany = [[Gazeta Wrocławska]] |url = http://www.gazetawroclawska.pl/artykul/3889981,16letnia-wroclawianka-zmarla-po-gali-wrestlingu,id,t.html |język = pl}}</ref>, jednak MZW poinformowało, że przyczyną zgonu była ukryta choroba<ref>{{Cytuj |autor = Patryk Dereszyński |tytuł = Maniac Zone Wrestling powraca do akcji! » MyWrestling |data = 2015-08-17 |data dostępu = 2019-09-25 |opublikowany = MyWrestling |url = http://mywrestling.com.pl/maniac-zone-wrestling-powraca-do-akcji/ |język = pl}}</ref>.

Z początkiem 2020 roku profesjonalną działalność rozpoczęła warszawska federacja PpW Ewenement Wrestling (PpW), założona w 2010 r. jako [[Wrestling#Backyard wrestling|backyard]]<ref>{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = PpW Ewenement Wrestling (PpW) |data dostępu = 2023-12-29 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=3787 |język = en}}</ref><ref name="WrestleMap Barbed wire">{{Cytuj |autor = |tytuł = The First Barbed Wire Match in Polish Wrestling History |data dostępu = 2023-12-29 |opublikowany = Wrestlemap.com |url = https://www.wrestlemap.com/spotlight-on-the-first-ever-barbed-wire-match-in-poland |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = O organizacji PpW |data dostępu = 2023-12-29 |opublikowany = MyWrestling.pl |url = https://mywrestling.com.pl/o-organizacji-ppw/ |język = pl}}</ref>. PpW charakteryzuje się częstymi walkami typu [[Wrestling#Hardcore wrestling|hardcore]], z dużą ilością krwi i wykorzystaniem licznych przedmiotów w charakterze broni<ref name="WrestleMap Barbed wire" /><ref>{{Cytuj |autor = |tytuł = New European Ultraviolent Championship belt introduced by Poland’s PpW with winner being crowned in Saturday’s main event |data dostępu = 2023-12-29 |opublikowany = Wrestlemap.com |url = https://www.wrestlemap.com/news/p1e7040pmjt9uwctkin6cod0xwqj1k |język = en}}</ref>.

W 2021 w [[Chorzów|Chorzowie]] rozpoczęła działalność federacja [[Prime Time Wrestling]] (PTW), której założycielami są Arkadiusz „Pan” Pawłowski oraz Marcin „Rzeźnik” Rzeźniczek<ref>{{Cytuj |autor = Philip Kreikenbohm |tytuł = Prime Time Wrestling (PTW) |data dostępu = 2023-07-17 |opublikowany = Cagematch.net |url = https://www.cagematch.net/?id=8&nr=3149 |język = en}}</ref>. PTW prowadzi także własną szkołę wrestlingu.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj |autor=Bauman, Kit., Chapman, Mike, 1943- |tytuł=Hooker : an authentic wrestler's adventures inside the bizarre world of professional wrestling |data=2000 |isbn=0970651600 |wydanie=1st pbk. ed., rev|miejsce=Seattle Wash. |wydawca=Wrestling Channel Press |oclc=49724784}}
* {{Cytuj |autor=Greenberg, Keith Elliot, 1959-|tytuł=Pro wrestling : from carnivals to cable TV |data=2000 |isbn=9780822533320 |miejsce=Minneapolis, Minn. |wydawca=LernerSports |oclc=42690025}}
* {{Cytuj |autor=Guttman, James, 1977-|tytuł=World Wrestling insanity : the decline and fall of a family empire |data=2006 |isbn=1550227289 |miejsce=Toronto [Ont.] |wydawca=ECW Press |oclc=288124005}}
* {{Cytuj |autor=Lewin, Ted. |tytuł=I was a teenage professional wrestler |data=1993 |isbn=0531054772 |miejsce=New York |wydawca=Orchard Books |oclc=26503760}}
* {{Cytuj |autor=Mooneyham, Mike. |tytuł=Sex, lies, and headlocks : the real story of Vince McMahon and the World Wrestling Entertainment |data=2004 |isbn=1400051436 |wydanie=1st pbk. ed |miejsce=New York |wydawca=Three Rivers Press |oclc=54451665}}
* {{Cytuj |autor=Roberts, Jeremy, 1956-, World Wrestling Entertainment, Inc. |tytuł=World Wrestling Entertainment presents Controversy creates cash |data=2006 |isbn=141652729X |miejsce=New York |wydawca=Pocket Books |oclc=70708122}}

== Linki zewnętrzne ==
* {{Cytuj stronę | url = http://www.pwi-online.com/pages/wrestlingyears.html | tytuł = Kalendarium historii wrestlingu | opublikowany = pwi-online.com | archiwum = https://web.archive.org/web/20150924083400/http://www.pwi-online.com/pages/wrestlingyears.html | zarchiwizowano = 2015-09-24}} na stronie [[Pro Wrestling Illustrated]]
* [https://www.cagesideseats.com/this-date-pro-wrestling-history Artykuły poświęcone historii wrestlingu] na stronie Cageside Seats
* [http://www.wrestling.pl/kalendarium.html Historia wrestlingu] na Attitude Polska

[[Kategoria:Historia sportu]]
[[Kategoria:Historia wrestlingu| Historia wrestlingu]]