Tekst źródłowy strony Sławkowski Szczyt

{{Góra infobox
 |nazwa                 = Sławkowski Szczyt
 |nazwa oryginalna      = Slavkovský štít
 |grafika               = Slavkovský štít.jpg
 |opis grafiki          = Widok z Nowej Leśnej
 |państwo               = SVK
 |położenie             = 
 |pasmo                 = [[Tatry]], [[Karpaty]]
 |wysokość              = 2453
 |kod mapy              = Tatry
 |wybitność             = 191
 |data zdobycia         = 1664
 |pierwsze wejście      = Georg Buchholtz
 |data zdobycia zimą    = 
 |pierwsze wejście zimą = 
 |wariant mapy          = SVK
 |współrzędne           = 49°09′57.9″N 20°11′04.8″E
 |commons               = Category:Slavkovský štít
}}
[[Plik:Sławkowska Grań.jpg|thumb|240px|Sławkowski Szczyt i Sławkowska Grań od strony Doliny Staroleśnej]]
[[Plik:Slovakia High Tatras 69.jpg|thumb|240px|Widok na Sławkowski Szczyt i Królewski Nos z [[Tatrzańskie Zręby|Tatrzańskich Zrębów]]]]
[[Plik:Slavkovský štít, Vysoké Tatry (6).JPG|thumb|240px|Sławkowski Szczyt]]
[[Plik:Slavkovský štít, Vysoké Tatry (4).JPG|thumb|240px|Wierzchołek Sławkowskiego Szczytu]]

'''Sławkowski Szczyt''' ([[język słowacki|słow.]] ''Slavkovský štít'', [[język węgierski|węg.]] ''Nagyszalóki-csúcs'', [[język niemiecki|niem.]] ''Schlagendorfer Spitze'', 2453 m [[n.p.m.]]<ref name="ugkk">{{Cytuj |autor = * Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky; |tytuł = Produkty leteckého laserového skenovania}}</ref>) – wysoki i rozłożysty szczyt w bocznej grani [[Tatry Wysokie|Tatr Wysokich]], odchodzącej od [[grań główna Tatr|grani głównej]] w zworniku [[Mała Wysoka|Małej Wysokiej]] (''Východná Vysoká''). Szczyt charakteryzuje jedna z największych w Tatrach [[Wysokość względna|wysokości względnych]] – jego północno-wschodnie stoki wznoszą się 950 metrów ponad podstawę<ref>''100 Najpiękniejszych Gór Świata'' (''Grupa IMAGE''), (s. 47), zob. bibliografia.</ref>.

== Topografia ==
Szczyt jest położony na terenie [[Słowacja|Słowacji]] pomiędzy dolinami [[Dolina Staroleśna|Staroleśną]] (''Veľká Studená dolina'') i [[Dolina Sławkowska|Sławkowską]] (''Slavkovská dolina'') oraz [[Sienna Kotlina|Sienną Kotliną]] (''kotol Slavkovských plies''), na północny zachód od [[Stary Smokowiec|Starego Smokowca]]. Sławkowski Szczyt znajduje się pomiędzy [[Sławkowska Kopa|Sławkowską Kopą]] (''Slavkovská kopa'', 2350&nbsp;m<ref name="ugkk" />) a [[Królewski Nos|Królewskim Nosem]] (''Slavkovský Nos'', 2274&nbsp;m<ref name="ugkk" />). Od Sławkowskiej Kopy oddziela go [[Jamińska Przełęcz]], od Królewskiego Nosa – [[Królewska Przełęcz]]. Szczyt opada w kierunku południowym kamienistymi stokami, a w kierunku północnym (do Doliny Staroleśnej) stromymi żlebami i [[Grzęda (geomorfologia)|grzędami]] z licznymi obrywami skalnymi<ref name="atlas">{{Cytuj książkę |nazwisko = Januszewski |imię = Jarosław |nazwisko2 = Głazek |imię2 = Grzegorz |nazwisko3 = Fedorowicz-Jackowski |imię3 = Witold |tytuł = Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15&nbsp;000 |rok = 2005 |wydawca = GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o. |miejsce = Warszawa |isbn = 83-909352-2-8 |strony = 141–142}}</ref><ref name="bedeker">{{Cytuj książkę |nazwisko = Barczyk |imię = Grzegorz |nazwisko2 = Jakubowski (red.) |imię2 = Ryszard |nazwisko3 = Piechowski |imię3 = Adam |nazwisko4 = Żurawska |imię4 = Grażyna |tytuł = Bedeker tatrzański |data = 2000 |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |isbn = 83-01-13184-5 |strony = 391–393}}</ref>.

Grań biegnąca od szczytu na zachód w kierunku Sławkowskiej Kopy i dalej do [[Sławkowska Przełęcz|Sławkowskiej Przełęczy]] to [[Sławkowska Grań]], zaś grań wschodnia, ciągnąca się przez Królewski Nos aż do [[Smokowieckie Siodełko|Siodełka]] (''Hrebienok''), nazywana jest [[Sławkowski Grzebień|Sławkowskim Grzebieniem]]. Jego przedłużenie to Zbójnicki Grzebyk – zalesiony grzbiet kierujący się aż do Turnicy (1118 m)<ref name="whp">{{Cytuj książkę |nazwisko = Paryski |imię = Witold Henryk |autor link = Witold Henryk Paryski |tytuł = Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XIV. Warzęchowe Turnie – Zawracik Rówienkowy |data = 1971 |wydawca = Sport i Turystyka |miejsce = Warszawa |strony = 113–137}}</ref>.

Południowe [[Żebro (geomorfologia)|żebro]] opada ze Sławkowskiego Szczytu na szeroką [[Sienna Przehyba|Sienną Przehybę]], oddzielającą jego masyw od [[Sienna Kopa|Siennej Kopy]]. Dużo bardziej skomplikowana jest budowa północnych stoków szczytu, opadających do Doliny Staroleśnej. Kolejno od zachodu znajdują się w nich{{r|whp}}:
* [[Jamiński Żleb]] z górnym piętrem, [[Jamina (Tatry Wysokie)|Jaminą]], ograniczony od zachodu [[Warzęchowy Filar|Warzęchowym Filarem]] i [[Jamiński Filar|Jamińskim Filarem]],
* [[Filar Grosza]] z Jamińskimi Wrótkami i Jamińską Kazalnicą,
* [[Żleb Grosza (Sławkowski Szczyt)|Żleb Grosza]],
* [[Filar Sawickiego]], w którym znajdują się:
** Sławkowskie Wrótka,
** Sławkowski Róg,
** Wyżni Sławkowski Przechód,
** Wyżnia Sławkowska Baszta,
** Pośredni Sławkowski Przechód,
** Pośrednia Sławkowska Baszta,
** Niżni Sławkowski Przechód,
** Niżnia Sławkowska Baszta,
* [[Żleb Veverki]] z [[Lodospad Veverki|Lodospadem Veverki]],
* [[Filar Birkenmajera]], w którym znajdują się:
** Wyżni Królewski Przechód,
** Wyżnia Królewska Baszta,
** Pośredni Królewski Przechód,
** Pośrednia Królewska Baszta,
** Niżni Królewski Przechód,
** Niżnia Królewska Baszta,
** Królewska Kopka,
* [[Królewski Żleb]] opadający spod Królewskiej Przełęczy,
* [[Królewski Grzebień]] odgałęziający się od [[Królewska Czuba|Królewskiej Czuby]].

== Opis ==
W przeszłości Sławkowski Szczyt był uważany za najwyższy szczyt w Tatrach. Twierdzono też, że szczyt miał rozpaść się 6 (lub 9) sierpnia [[1662]] na skutek gigantycznego obrywu spowodowanego długotrwałymi opadami i być może lokalnym [[Trzęsienia ziemi na ziemiach polskich|trzęsieniem ziemi]], przez co wierzchołek straciłby ok. 300 m. Śladem obrywów skalnych miały być rumowiska na stokach góry. Hipoteza ta nie została jednak potwierdzona przez badania naukowe<ref name="KęRą">{{cytuj pismo |autor = Stanisław Kędzia |autor2 = [[Zofia Rączkowska]] |tytuł = Wielki obryw na Sławkowskim Szczycie w świetle ostatnich badań lichenometryczno-geomorfologicznych |czasopismo = Wierchy. Rocznik poświęcony górom |wolumin = R. 74(2008) |miejsce = Kraków |wydawca = Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK |issn = 0137-6829 |data = 2010 |strony = 163–167}}</ref><ref name="whp" />.

Pierwsza udana wyprawa na szczyt miała miejsce w lipcu 1664 r. Brali w niej udział Georg Topperczer (proboszcz z [[Sławków Wielki|Wielkiego Sławkowa]]), Martinus Jani (kantor ze [[Spiska Sobota|Spiskiej Soboty]]), Martinus Fabry (organista z [[Maciejowce (Poprad)|Maciejowiec]]) oraz grupa starszych uczniów z ewangelickiej szkoły w tej ostatniej miejscowości, a także nieznany z nazwiska góralski myśliwy jako przewodnik. Wśród owych „studentów” był m.in. [[Georg Buchholtz (senior)|Georg Buchholtz]] – później jeden z pierwszych znanych badaczy Tatr oraz autor cennych opisów tych gór i całego [[Spisz]]u<ref name="Bur">Burdová Lenka: ''Ku chwale pierwszych zdobywców'', w: [[Tatry (czasopismo)|„Tatry”]] nr 4 (50), jesień 2014, s. 24.</ref>.

12-osobowa grupa, po nocy spędzonej przy ognisku, już w [[Piętro kosodrzewiny|piętrze kosodrzewiny]], wschodnią granią weszła na Królewski Nos. W połowie drogi między Królewskim Nosem a szczytem z dalszej drogi zrezygnowali G. Topperczer, M. Fabry i czterej studenci. Nieco wyżej dali za wygraną dwaj inni uczniowie, Georgius Cocci i Andreas Greskovicz. 22<ref name="Bur" /> (lub 16) lipca, około godziny jedenastej, na wierzchołku stanęli ostatecznie, „w imię Boże, choć z wielkim zagrożeniem ciała i życia”, M. Jani, G. Buchhotz, drugi student Martinus Veisser oraz przewodnik<ref name="Bur" />.

Opis tego wejścia zamieścił Georg Buchholtz w „Kronice rodzinnej” (''Historischer-Geschlechts-Bericht''; pisana w l. 1703-1710, fragment opublikowany w roku 1774 pt. ''Besteigung der Schlagendorfer Spitze'', w pełni wydana w 1904 r. w Lewoczy<ref>Houdek Ivan, Bohuš Ivan: ''Osudy Tatier'', Šport, Bratislava 1976, s. 49.</ref>), a także w dziele ''Das weit und breit erschollene Zipser-Schnee-Gebürg'' (rękopis 1719, opublikowane dopiero w 1899 r. w wychodzącym w [[Lewocza|Lewoczy]] tygodniku „Zipser Bote”). Na tej podstawie uznano, że było to pierwsze zdobycie konkretnego, nazwanego tatrzańskiego szczytu udokumentowane w pisanych źródłach.

Drugie potwierdzone wejście na Sławkowski Szczyt należy do [[Stanisław Staszic|Stanisława Staszica]] (12 sierpnia 1805 r.). Zimą jako pierwszy na szczycie był [[Eduard Blásy]] z przewodnikiem J. Gellhofem 15 stycznia 1873 r.<ref name="whp" />

25 lipca 2014 r. Martin Hric i Igor Ľudma wynieśli na szczyt i umocowali do stojącego tam krzyża okolicznościową tablicę, przypominającą pierwsze wejście sprzed 350 lat<ref name="Bur" />.

Nazwa szczytu pochodzi od [[Spisz|spiskiej]] wsi [[Wielki Sławków]]. Szlak turystyczny na szczyt wybudował w latach 1901–1908, w znacznej części własnym kosztem, Maximilian Weisz. Wykonana przy tej trasie platforma widokowa na krawędzi [[Sławkowski Grzebień|Sławkowskiego Grzebienia]] nazywana jest „Maksymilianką”. Panorama widokowa ze Sławkowskiego Szczytu jest bogata, szczególnie dobrze prezentuje się stąd Dolina Staroleśna i jej otoczenie, widoczne są stąd niemal wszystkie (liczne) [[Staroleśne Stawy]]. Widok ku południowi, obejmujący znaczną część Spisza, wraz ze Spiską Sobotą, [[Kieżmark]]iem, [[Podoliniec|Podolińcem]] i [[Lubica (Słowacja)|Lubicą]], wspominał już w swych zapiskach pierwszy zdobywca szczytu, Georg Buchholtz<ref name="Bur" />. Bogata jest też flora w [[Piętro turniowe|piętrze turniowym]].

== Turystyka ==
Sławkowski należy do [[Wielka Korona Tatr|Wielkiej Korony Tatr]]<ref name="marcisz">[[Andrzej Marcisz]], ''Wielka Korona Tatr. Przewodnik wspinaczkowy po 14 ośmiotysięcznikach tatrzańskich'', Gliwice: wyd. Helion, 2020, {{ISBN|978-83-283-5985-7}}.</ref>. Turystyczne wejście na szczyt jest możliwe ze Starego Smokowca oraz ze [[Smokowieckie Siodełko|Smokowieckiego Siodełka]], od górnej stacji kolejki. Według stanu z połowy 2020 roku jest to trzeci pod względem wysokości tatrzański szczyt dostępny dla turystów (po [[Rysy|Rysach]] i [[Krywań|Krywaniu]]).
: {{szlak SVK|niebieski}} – niebieski szlak ze Starego Smokowca od stacji [[Tatrzańskie Koleje Elektryczne|TEŽ]] przez [[Pięć Źródeł]], Rozdroże pod Sławkowskim Szczytem, a stąd dalej Sławkowskim Grzebieniem przez [[Królewski Nos]] na Sławkowski Szczyt. Suma podejść wynosi 1453 m.
:* Czas przejścia ze Starego Smokowca do rozdroża: 1&nbsp;h, ↓&nbsp;40&nbsp;min
:* Czas przejścia od rozdroża na szczyt: 4&nbsp;h 15&nbsp;min, ↓&nbsp;3&nbsp;h
: {{szlak SVK|czerwony}} {{szlak SVK|niebieski}} – czerwony szlak ([[Magistrala Tatrzańska]]) ze Smokowieckiego Siodełka do Rozdroża pod Sławkowskim Szczytem, dalej już szlakiem niebieskim.
:* Czas przejścia z Siodełka do rozdroża: 20&nbsp;min w obie strony<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Nodzyński |imię = Tomasz |nazwisko2 = Cobel-Tokarska |imię2 = Marta |tytuł = Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie |data = 2007 |wydawca = ExpressMap |miejsce = Warszawa |isbn = 978-83-60120-88-0}}</ref>

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Barczyk |imię = Grzegorz |nazwisko2 = Jakubowski (red.) |imię2 = Ryszard |nazwisko3 = Piechowski |imię3 = Adam |nazwisko4 = Żurawska |imię4 = Grażyna |tytuł = Bedeker tatrzański |data = 2000 |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = Warszawa |isbn = 83-01-13184-5}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Nyka |imię = Józef |autor link = Józef Nyka |tytuł = Tatry słowackie. Przewodnik. Wyd. II |miejsce = Latchorzew |rok = 1998 |wydawca = Wyd. Trawers |isbn = 83-901580-8-6}}
* ''100 Najpiękniejszych Gór Świata, Grupa IMAGE''. [[Zbigniew Kieras]] i [[Wojciech Lewandowski (alpinista)|Wojciech Lewandowski]], Wyd. „Grupa IMAGE”, Warszawa 1995, {{ISBN|83-85461-20-5}}.

{{Clear}}
{{Duża grafika|Sławkowski Szczyt panorama a4.jpg|1400px|Panorama ze Sławkowskiego Szczytu}}

{{Grań Mała Wysoka Sławkowski Grzebień}}

[[Kategoria:Szczyty Tatr Wysokich]]
[[Kategoria:Szczyty słowackich Tatr]]