Tekst źródłowy strony Ziemia sieradzka

{{dopracować|źródła|data=2019-10}}
{{Kraina historyczna infobox
 |nazwa                   = Ziemia sieradzka
 |nazwa oryginalna        = {{K|la|Terra Siradiensis}}
 |dopełniacz nazwy        = ziemi sieradzkiej
 |herb                    = POL województwo sieradzkie IRP COA.svg
 |flaga                   = 
 |państwa                 = {{państwo|POL}}
 |stolica                 = [[Sieradz]]
 |ważniejsze miejscowości = [[Piotrków Trybunalski]], [[Radomsko]], [[Szadek]], [[Spycimierz]], [[Rozprza]], [[Wolbórz]], [[Uniejów]]
 |powierzchnia            = 
 |rok                     = 
 |liczba ludności         = 
 |gęstość zaludnienia     = 
 |nazwa mapy              = 
 |mapa                    = Krainy-historyczne-Polski.png
 |opis mapy               = Ziemia sieradzka i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych
 |współrzędne             = 
 |commons                 = 
 |wikicytaty              = 
 |wikisłownik             = 
}}
'''Ziemia sieradzka''' ({{łac.|Terra Siradiensis}}) – [[kraina historyczna]], stanowiąca część [[Ziemia łęczycko-sieradzka|ziemi łęczycko-sieradzkiej]]. Także [[Ziemia (administracja)|jednostka terytorialna]] dawnej [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Polski]].  

Ziemia sieradzka graniczy na zachodzie z [[Ziemia kaliska|ziemią kaliską]] (wschodnią [[Wielkopolska|Wielkopolską]]), na południowym zachodzie z [[Ziemia wieluńska|ziemią wieluńską]], na północnym zachodzie z [[Ziemia łęczycka|ziemią łęczycką]] (granica przebiega na [[Ner]]ze i [[Wolbórka|Wolbórce]]), na zachodzie z [[Ziemia sandomierska|ziemią sandomierską]] (część [[Małopolska|Małopolski]], granica przebiega na [[Pilica|Pilicy]]) i na południu z [[Ziemia krakowska|ziemią krakowską]] (część [[Małopolska|Małopolski]]). 

== Historia ==
{{Osobny artykuł|Ziemia łęczycko-sieradzka|Księstwo łęczyckie|Księstwo sieradzkie|Województwo sieradzkie (I Rzeczpospolita)}}Ziemia sieradzka od czasów najdawniejszych była zamieszkiwana przez różne plemiona. [[Kazimierz Tymieniecki]] wiąże ją z [[Wiercanie|Wiercanami]]<ref>Tymieniecki K. 1954-1956. Kim byli Uerizane Geografa Bawarskiego?. ''Slavia Antiqua 5'': 84-102</ref>, co pozwalałoby na określanie tej części kraju mianem „Warcja” lub „Wiercza”. Wydaje się jednak, że nadwarciańskie osadnictwo, [[Sieradz]] (wraz z pierwotną osadą [[Mnichów (województwo łódzkie)|Mnichów]]) oraz [[Spycimierz]], stanowiło jedynie część większego obszaru osadniczego w skład, którego wchodziła również [[Łęczyca]] (wraz z pierwotną osadą [[Tum (województwo łódzkie)|Tum]])<ref name=":22">{{Cytuj |autor = Jerzy Sikora |redaktor = Olgierd Ławrynowicz, Jerzy Maik, Piotr A. Nowakowski |tytuł = Między podbojem a prowincją. Przyczynek do piastowskiej organizacji Polski Centralnej w X i XI w. |data = 2011 |miejsce = Łódź |s = 349–367 |praca = Non Sensistis Gladios. Studia ofiarowane Marianowi Głoskowi w 70. rocznicę urodzin |url = https://www.academia.edu/964648/Mi%C4%99dzy_podbojem_a_prowincj%C4%85._Przyczynek_do_piastowskiej_organizacji_Polski_Centralnej_w_X_i_XI_w._in_Non_Sensistis_Gladios._Studia_ofiarowane_Marianowi_G%C5%82oskowi_w_70._rocznic%C4%99_urodzin_%C5%81%C3%B3d%C5%BA_2011_349-367 |archiwum = https://web.archive.org/web/20240321040807/https://www.academia.edu/964648/Mi%C4%99dzy_podbojem_a_prowincj%C4%85._Przyczynek_do_piastowskiej_organizacji_Polski_Centralnej_w_X_i_XI_w._in_Non_Sensistis_Gladios._Studia_ofiarowane_Marianowi_G%C5%82oskowi_w_70._rocznic%C4%99_urodzin_%C5%81%C3%B3d%C5%BA_2011_349-367}}</ref><ref name=":36">{{Cytuj |autor = Tomasz Figlus |tytuł = Znaczenie czynników prawno-politycznych w procesie kształtowania wiejskiej sieci osadniczej dawnego województwa łęczyckiego i sieradzkiego w okresie przedrozbiorowym |czasopismo = ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA SOCIO-OECONOMICA |data = 2014 |wolumin = 17 |s = 203–234 |url = https://czasopisma.uni.lodz.pl/fgsoe/article/view/21075 |archiwum = https://web.archive.org/web/20240321050246/https://czasopisma.uni.lodz.pl/fgsoe/article/view/21075/20671}}</ref>.

W „[[Powieść minionych lat|Powieści minionych lat]]” wśród sąsiadów Rusi zostało wymienione plemię „Lutyczów” („Łuticzi”)<ref name=":45">{{Cytuj |tytuł = Powieść Minionych Lat |data = 1968 |miejsce = Wrocław |s = 212 |kropka = Por. komentarz wydawcy, s. 88, gdzie są wspomniane różne przypuszczenia badaczy; [[Powieść minionych lat]] -- tłumaczenie autorstwa Franciszka Sielickiego}}</ref>. Wydaje się, że chodzi w tym przekazie o plemię [[Łęczycanie (plemię)|Łęczycan]] (lub Łączan), które mogło zajmować ziemie mieszczące się między grodami Gnieznem, Kaliszem i Krakowem oraz pograniczem dzielącym siedziby Słowian zachodnich od obszarów penetrowanych przez Słowian wschodnich. Łęczyca pełniłaby funkcję naczelnego grodu dla terytorium rozciągającego się po wschodniej i zachodniej stronie [[Wisła|Wisły]] (po obu stronach rzeki w okolicach [[Czersk (województwo mazowieckie)|Czerska]]), i sięgającego na zachód aż po ujście [[Ner|Neru]] do [[Warta|Warty]] i Wartę. Terytorium Łęczycan na południowo-wschodnich rubieżach przekraczało [[Pilica|Pilicę]] i zbliżało się do [[Radom|Radomia]]. Od północy Łęczycanie graniczyli z [[Mazowszanie|Mazowszanami]], którzy znajdowali się na prawym brzegu Wisły, na północ od obecnej Warszawy<ref name=":40">{{Cytuj |autor = Henryk Samsonowicz |tytuł = Łęczyca, Łeczycanie, „Gród Galla” |czasopismo = Notatki Płockie |data = 2006 |wolumin = 2 |numer = 207 |s = 3–6 |url = https://bibliotekanauki.pl/articles/964787 |archiwum = https://web.archive.org/web/20240321041036/https://bibliotekanauki.pl/articles/964787}}</ref><ref name=":44">{{Cytuj |tytuł = TERYTORIUM DO 1772 ROKU (historia regionu radomskiego) |data = 2012-12 |data dostępu = 2024-03-20 |opublikowany = Radomskie Towarzystwo Naukowe (RTN) |url = http://rtn.radom.pl/terytorium-do-1772/ |archiwum = https://web.archive.org/web/20240315174944/http://rtn.radom.pl/terytorium-do-1772/}}</ref><ref name=":43">{{Cytuj |tytuł = Mapa: Główne plemiona w państwie Mieszka I |url = http://rtn.radom.pl/wp-content/uploads/2020/12/panstwo-Mieszka.jpg |archiwum = https://web.archive.org/web/20240321030029/http://rtn.radom.pl/wp-content/uploads/2020/12/panstwo-Mieszka.jpg}}</ref>. Ziemia sieradzka stanowi część pierwotnego obszaru Łęczycan<ref name=":7">{{Cytuj |autor = S. Zajączkowski |tytuł = Studia nad terytorialnym formowaniem Ziemi Łęczyckiej i Sieradzkiej |data = 1951 |miejsce = Łódź}}</ref>. 

Pojęcie „ziemi” ([[Łacina|łac.]] terrae) pojawia się w nomenklaturze polskich jednostek terytorialnych w XII–XIII&nbsp;w. stanowiąc ważne ogniwo w historii kształtowania się organizmu państwa po [[Polska w okresie rozbicia dzielnicowego|rozbiciu dzielnicowym Polski]]. W latach 1305–1306 [[Władysław I Łokietek]], jeszcze przed śmiercią czeskiego [[Wacław III|Wacława III]], opanował wraz z [[Małopolska|Małopolską]], [[Kujawy|Kujawami]] i cząstką [[Wielkopolska|Wielkopolski]] także dzielnice łęczycką i sieradzką, które weszły w skład zasadniczego zrębu odbudowywanego państwa polskiego. Od tego czasu dzielnice te zaczęły zmieniać swój charakter, co przejawiało się również w sposobie ich określania. Zaczyna zanikać dotychczasowa nazwa „księstwa”, a w to miejsce zaczyna się używać terminu „ziemia”. Początkowo terminów tych używano wymiennie. S. Zajączkowski przywołuje przykład przywilejów Łokietka z lat 1296 i 1308 dla [[Opactwo Cystersów w Sulejowie|klasztoru w Sulejowie]], gdzie są wymienione wsie ''in ducatu Syradie'' (w [[Księstwo sieradzkie|księstwie sieradzkim]]). Jednakże w innych dokumentach, tak książęcych, jak i biskupich, z lat 1296, 1298, 1314 i 1331 występuje określenie „terra”. Staje się ono wkrótce częścią składowa tytulatury Łokietka, którego kancelaria jednak, nawet już po koronacji w 1320 r., w wydawanych dokumentach używała [[Preambuła|preambuły]] następującej treści: ''Rex Poloniae, nec non '''terrarum''' Cracoviae, Sandomiriae, Lanciciae, Cujaviae, '''Siradiaeque''' dux'' (Król Polski, a także władca '''ziem''' krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, kujawskiej i '''sieradzkiej'''). Stopniowe zanikanie określenia „księstwo” i coraz częstsze pojawianie się terminu „ziemia” wskazują na coraz większą integrację państwa, które dawne udzielne księstwa zaczęło traktować jako części składowe swego terytorium. W XIV&nbsp;w. dawne księstwa dzielnicowe, nad którymi w imieniu króla władał wojewoda, nazwano województwami, natomiast mniejsze nazywano w dalszym ciągu ziemiami, np. dotyczyło to [[Ziemia wieluńska|ziemi wieluńskiej]], która ok. 1420 r. weszła w zależność od wojewody sieradzkiego<ref name=":7" /><ref>{{Cytuj |autor = J. Dylik |tytuł = Województwo ze stolicą bez antenatów |data = 1971 |miejsce = Łódź}}</ref><ref>{{Cytuj |autor = Zygmunt Gloger |tytuł = Encyklopedia staropolska |data = 1900-1903 |wolumin = 4 |s = 496–498 |url = https://pl.wikisource.org/wiki/Encyklopedia_staropolska |kropka = Hasło: Ziemie (terrae)}}</ref>.

Po odzyskaniu przez [[II Rzeczpospolita|Polskę]] niepodległości ziemie te znalazły się na obszarze [[Województwo łódzkie (II Rzeczpospolita)|województwa łódzkiego]] i [[Województwo kieleckie (II Rzeczpospolita)|kieleckiego]]. 1 września 1939 roku, kiedy to rozpoczął się atak na Polskę przez [[III Rzesza|III Rzesze]], został zbombardowany nieodległy [[Wieluń]] oraz zajęty obszar pomiędzy granicą niemiecką, a rzeką [[Warta|Wartą]]. Ostatecznie ziemie te znalazły się częściowo w [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnym Gubernatorstwie]], a częściowo w zasięgu administracji III Rzeszy Niemieckiej.

Obecnie większość historycznej Ziemi Sieradzkiej wchodzi w skład [[Województwo łódzkie|województwa łódzkiego]], a niewielka jej część do [[Województwo wielkopolskie|województwa wielkopolskiego]] i [[Województwo śląskie|śląskiego]].

== Miasta i powiaty ziemi sieradzkiej ==
W ziemi sieradzkiej leżą następujące miasta:
{| class="wikitable"
|- bgcolor=#cccccc
! width=20px| Lp.
! width=185px| Miasto
! width=90px| Liczba mieszkańców<ref>{{Cytuj stronę |url = https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/powierzchnia-i-ludnosc-w-przekroju-terytorialnym-w-2023-roku,7,20.html |tytuł = ''Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2023 roku'' |autor = Główny Urząd Statystyczny |data = 2023-07-20 |opublikowany = stat.gov.pl |język = pl |data dostępu = 2024-01-19}}</ref>
! width=90px| Dawny powiat<ref name="r1">{{Cytuj książkę |tytuł = Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku |inni = Henryk Rutkowski (red.) | tom = 5 |tytuł tomu = ''Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku'' |część = 2 |tytuł części = ''Komentarz, indeksy'' |wydawca = Wydawnictwo Instytutu Historii PAN |miejsce = Warszawa |rok = 1998 |język = pl |isbn = 8386301759 | url = http://rcin.org.pl/Content/5028/WA303_6817_III-727-5-cz2_Sieradzkie-kom.pdf |data dostępu = 2024-01-19}}</ref>
! width=110px| Obecne województwo
|-
| align="center"| 1. ||align="left"| [[Plik:POL Łódź COA.svg|20px]] [[Łódź]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy południowo-zachodni obszar Łodzi, zawierający części miasta [[Chocianowice (Łódź)|Chocianowice]], [[Łaskowice]] i [[Ruda Pabianicka]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}} ||align="center"| 658 444 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] [[Województwo łódzkie|łódzkie]]
|-
| align="center"| 2. ||align="left"| [[Plik:POL Piotrków Trybunalski COA 1.svg|20px]] [[Piotrków Trybunalski]] ||align="center"| 67 264 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] [[Województwo łódzkie|łódzkie]]
|-
| align="center"| 3. ||align="left"| [[Plik:POL Pabianice COA.svg|20px]] [[Pabianice]] ||align="center"| 61 353 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 4. ||align="left"| [[Plik:POL Tomaszów Mazowiecki COA.svg|20px]] [[Tomaszów Mazowiecki]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Tomaszowa Mazowieckiego położony na południe od [[Wolbórka|Wolbórki]] i na zachód od [[Pilica|Pilicy]], zawierający części miasta Bocian, Brzóstówka, Duże Nagórzyce, Józefów, Karpaty, Laski, Małe Nagórzyce, [[Nagórzyce]], Nowy Port, Podgórze, Rolandówka, [[Wola-Wiaderno]] i Zapiecek{{r|r1}}{{r|r2}}<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.muzeumtomaszow.pl/wp-content/uploads/2020/07/Sławomir-Fałek-Początki-osady-i-miasta-Tomaszów.06.2020.pdf#page=3 |tytuł = ''Początki osady i miasta Tomaszowa w pierwszych publikacjach (1788–1830)'' |nazwisko = Fałek |imię = Sławomir |opublikowany = muzeumtomaszow.pl |data = 2020-07-06 |data dostępu = 2024-01-19 |archiwum = http://web.archive.org/web/20240114160440/https://www.muzeumtomaszow.pl/wp-content/uploads/2020/07/Sławomir-Fałek-Początki-osady-i-miasta-Tomaszów.06.2020.pdf#page=3 |zarchiwizowano = 2024-01-14 |język = pl}}</ref>.}} ||align="center"| 58 089 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 5. ||align="left"| [[Plik:POL Bełchatów COA.svg|20px]] [[Bełchatów]] ||align="center"| 52 851 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 6. ||align="left"| [[Plik:POL Radomsko COA.svg|20px]] [[Radomsko]] ||align="center"| 43 417 ||align="center"| radomszczański ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 7. ||align="left"| [[Plik:POL Sieradz COA.svg|20px]] [[Sieradz]] ||align="center"| 39 158 ||align="center"| sieradzki ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 8. ||align="left"| [[Plik:POL Zduńska Wola COA.svg|20px]] [[Zduńska Wola]] ||align="center"| 38 848 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 9. ||align="left"| [[Plik:POL Turek COA.svg|20px]] [[Turek]] ||align="center"| 24 788 ||align="center"| sieradzki ||align="left"| [[Plik:POL województwo wielkopolskie flag.svg|20px]] [[Województwo wielkopolskie|wielkopolskie]]
|-
|10.
|align="center"| [[Plik:POL Konstantynów Łódzki COA.svg|25x25px]] [[Konstantynów Łódzki]]{{Refn|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Konstantynowa Łódzkiego na południe od Neru i obejmujący części miasta Józefów, [[Bechcice (Konstantynów Łódzki)|Bechcice]]{{r|r1}}{{r|r2}}.|grupa=uwaga}}
|align="center"| 19 161
|align="center"| szadkowski
|[[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20x20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 11. || align="left" | [[Plik:POL Łask COA.svg|20px]] [[Łask]] ||align="center"| 16 191 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 12. || align="left" | [[Plik:POL Tuszyn COA.svg|20px]] [[Tuszyn]] ||align="center"| 7173 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 13. || align="left" | [[Plik:POL Zelów COA.svg|20px]] [[Zelów]] ||align="center"| 7152 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 14. || align="left" | [[Plik:POL Pajęczno COA.svg|20px]] [[Pajęczno]] ||align="center"| 6410 ||align="center"| radomszczański ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 15. || align="left" | [[Plik:POL Sulejów COA.svg|20px]] [[Sulejów]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość Sulejowa; część miasta [[Podklasztorze]] oraz płd-wsch krańce miasta są w [[Ziemia sandomierska|ziemi sandomierskiej]]{{r|r1}}{{r|r2}}.}}|| align="center" | 5985 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 16. || align="left" | [[Plik:POL Koniecpol COA.svg|20px]] [[Koniecpol]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Koniecpola położony na zachód od [[Pilica|Pilicy]], zawierający części miasta: centrum z rynkiem, Jagodzie, Dąbrówka, [[Magdasz]], Podstocze, [[Przysieka (Koniecpol)|Przysieka]], Koniawy-Podstoczek{{r|r1}}{{r|r2}}<ref>{{Cytuj stronę |url = https://radkow.pl/polozenie.html?print=true |tytuł = ''Położenie'' |opublikowany = radkow.pl |data dostępu = 2024-01-19 |archiwum = https://archive.ph/APPB3 |zarchiwizowano = 2024-01-14 |język = pl}}</ref>.}}|| align="center" | 5449 ||align="center"| radomszczański ||align="left"| [[Plik:POL województwo śląskie flag.svg|20px]] [[Województwo śląskie|śląskie]]
|-
| align="center"| 17. || align="left" | [[Plik:POL Rzgów COA.svg|20px]] [[Rzgów]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Rzgowa położony na południe od [[Ner]]u (włącznie z historycznym centrum miasta){{r|r1}}{{r|r2}}<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Korytkowski |imię = Jan |tytuł = Prałaci i kanonicy katedry metropolitalnej gnieźnieńskiej od roku 1000 aż do dni naszych. Podług źródeł archiwalnych |tom = 3 |wydawca = Drukarnia J. B. Langiego |miejsce = Gniezno |rok = 1883 |strony = 238 |język = pl |oclc = 721861647 |url = https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/51510/edition/67973/content |data dostępu = 2024-01-19}}</ref>.}}|| align="center" | 3442 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 18. || align="left" | [[Plik:POL Złoczew COA.svg|20px]] [[Złoczew]] ||align="center"| 3417 ||align="center"| sieradzki ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 19. || align="left" | [[Plik:POL Przedbórz COA.svg|20px]] [[Przedbórz]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Przedborza położony na zachód od [[Pilica|Pilicy]], zawierający części miasta Chałupki, Kępa i Widoma{{r|r2}}<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.przedborz.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=516&Itemid=110 |tytuł = ''Zamek królewski w Przedborzu'' |nazwisko = Grabalski |imię = Paweł |data = 2011-08-30 |opublikowany = przedborz.com.pl |język = pl |data dostępu = 2024-01-19 |archiwum = https://archive.is/EM4Oh |zarchiwizowano = 2021-08-11}}</ref>.}} ||align="center"| 3226 ||align="center"| radomszczański ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 20. || align="left" | [[Plik:POL Warta COA.svg|20px]] [[Warta (miasto)|Warta]] ||align="center"| 2969 ||align="center"| sieradzki ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 21. || align="left" | [[Plik:POL Uniejów COA.svg|20px]] [[Uniejów]] ||align="center"| 2950 ||align="center"| szadkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 22. || align="left" | [[Plik:POL Kamiensk COA.svg|20px]] [[Kamieńsk]] ||align="center"| 2608 ||align="center"| radomszczański ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center"| 23. || align="left" | [[Plik:POL Wolbórz COA.svg|20px]] [[Wolbórz]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy obszar Wolborza na południe od [[Wolbórka|Wolbórki]], który stanowi większą część miasta i obejmuje historyczne centrum{{r|r1}}{{r|r2}}.}}|| align="center" | 2275 ||align="center"| piotrkowski ||align="left"| [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
|align="center"| 24.
|[[Plik:POL gmina Lututów COA.svg|25x25px]] [[Lututów]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy północny obszar Lututowa obejmujący części miasta: [[Zygmuntów (Lututów)|Zygmuntów]], [[Jeżopole]], [[Dębina (Lututów)|Dębina]]{{r|r1}}{{r|r2}}.}}
|align="center"| 2218
|align="center"| sieradzki
|[[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20x20px]] łódzkie
|-
| align="center" | 25. || align="left" | [[Plik:POL Błaszki COA.svg|20px]] [[Błaszki]]|| align="center" | 2022 || align="center" | sieradzki || align="left" | [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center" | 26. || align="left" | [[Plik:POL Szadek COA.svg|20px]] [[Szadek]]|| align="center" | 1768 || align="center" | szadkowski || align="left" | [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center" | 27. || align="left" | [[Plik:POL gmina Rozprza COA.svg|20px]] [[Rozprza]]|| align="center" | 1614 || align="center" | piotrkowski || align="left" | [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center" | 28. || align="left" | [[Plik:POL gmina Lutomiersk COA.svg|20px]] [[Lutomiersk]]|| align="center" | 1581 || align="center" | szadkowski || align="left" | [[Plik:POL województwo łódzkie 1 flag.svg|20px]] łódzkie
|-
| align="center" | 29. || align="left" | [[Plik:POL Dobra (powiat turecki) COA.svg|20px]] [[Dobra (powiat turecki)|Dobra]] || align="center" | 1341 || align="center" | sieradzki || align="left" | [[Plik:POL województwo wielkopolskie flag.svg|20px]] wielkopolskie
|}
W ziemi sieradzkiej leżą obecnie następujące [[Powiat (Polska)|powiaty]] i [[Miasto na prawach powiatu|miasta na prawach powiatu]]:&nbsp;&nbsp; [[powiat sieradzki]],&nbsp;&nbsp; [[powiat zduńskowolski]],&nbsp;&nbsp; [[powiat łaski]],&nbsp;&nbsp; [[powiat bełchatowski]],&nbsp;&nbsp; [[powiat poddębicki]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość powiatu poddębickiego; na zachód od rzeki [[Ner]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat pabianicki]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość powiatu pabianickiego; na południe od [[Ner]]u{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[Piotrków Trybunalski]] i [[powiat piotrkowski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość powiatu piotrkowskiego; na zachód od [[Pilica|Pilicy]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat radomszczański]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość powiatu radomszczańskiego; na zachód od [[Pilica|Pilicy]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat pajęczański]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy większość powiatu pajęczańskiego; środkowa i wschodnia część powiatu{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[Łódź]]{{refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy południowo-zachodni obszar Łodzi, zawierający części miasta [[Chocianowice (Łódź)|Chocianowice]], [[Łaskowice]] i [[Ruda Pabianicka]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat łódzki wschodni]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy zachodnia część powiatu łódzkiego wschodniego{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[Powiat tomaszowski (województwo łódzkie)|powiat tomaszowski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy niewielka część powiatu tomaszowskiego: z centrum [[Tomaszów Mazowiecki|Tomaszowa Mazowieckiego]] i na zachód od miasta{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat wieluński]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy północno-wschodni kraniec powiatu wieluńskiego: [[Wrońsko]], [[Głuchów (powiat wieluński)|Głuchów]], [[Kamyk (województwo łódzkie)|Kamyk]] i [[Piaski (gmina Konopnica)|Piaski]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat wieruszowski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy niewielka część powiatu wieruszowskiego; [[Niemojew]], [[Kluski (powiat wieruszowski)|Kluski]] i północna część [[Lututów|Lututowa]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat częstochowski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy północna część powiatu częstochowskiego{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat turecki]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy duża część powiatu tureckiego; [[Turek]] i część płd-wsch{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat kolski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy niewielka część powiatu kolskiego; na południe od rzeki [[Ner]]{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}},&nbsp;&nbsp; [[powiat kaliski]]{{Refn|grupa=uwaga|Do ziemi sieradzkiej należy niewielka część powiatu kaliskiego; wieś [[Staw (powiat kaliski)|Staw]] i okolice{{r|r1}}<ref name="r2">{{Cytuj stronę |url = https://mapy.geoportal.gov.pl/imap/Imgp_2.html |tytuł = ''Geoportal krajowy'' |opublikowany = mapy.geoportal.gov.pl |data dostępu = 2024-01-19 |język = pl}}</ref>.}}.&nbsp; W przypisach przy każdym powiecie podane jest, która część danego powiatu leży w ziemi sieradzkiej.  

== Galeria ==
<gallery mode="packed" widths="160" heights="140">
Plik:Fara sieradz.jpg|[[Bazylika kolegiacka Wszystkich Świętych w Sieradzu|Fara w Sieradzu]]
Plik:Klasztor w Sieradzu.jpg|[[Kościół św. Stanisława w Sieradzu|Klasztor w Sieradzu]]
Plik:NowyRynekSieradz.jpg|Rynek w Sieradzu
File:Warta church.jpg|Klasztor bernardynów w Warcie
File:Warta rynek Panorama1.jpg|Rynek w Warcie
Plik:Piotrkow (js).jpg|[[Zamek Królewski w Piotrkowie Trybunalskim]]
File:PL Piotrkow Tryb Fara sw Jakuba 01.jpg|[[Bazylika św. Jakuba Apostoła w Piotrkowie Trybunalskim|Fara w Piotrkowie Trybunalskim]]
Plik:Pt city old town square pan.jpg|[[Rynek Trybunalski w Piotrkowie Trybunalskim|Rynek w Piotrkowie Trybunalskim]]
Plik:Great Synagogue in Piotrkow 01.jpg|[[Wielka Synagoga w Piotrkowie Trybunalskim]]
Plik:Sulejów-Podklasztorze2.jpg|[[Opactwo Cystersów w Sulejowie|Opactwo cystersów w Sulejowie]]
Plik:Sulejów-Podklasztorze1.jpg|Romańska fasada w opactwie
Plik:Opactwo cystersów w Sulejowie (Baszta) by Ron.jpg|[[Opactwo Cystersów w Sulejowie|Opactwo cystersów w Sulejowie]]
File:Uniejów Castle.jpg|[[Zamek w Uniejowie]]
File:Kościół Wniebowzięcia NMP w Szadku..JPG|Kościół gotycki w Szadku
</gallery>

== Zobacz też ==
* [[krainy historyczne w Polsce]]
* [[ziemia łęczycko-sieradzka]]
* [[kasztelania sieradzka]]
* [[księstwo łęczyckie|prowincja i księstwo łęczyckie]]
* [[księstwo sieradzkie]]
* [[Województwo sieradzkie (I Rzeczpospolita)|województwo sieradzkie]] ([[Podział administracyjny I Rzeczypospolitej|I Rzeczypospolita]])
* [[województwo sieradzkie]] ([[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|1975-1998]])
* [[województwo piotrkowskie]] ([[Podział administracyjny Polski (1975–1998)|1975-1998]])
* [[Województwo łódzkie (ujednoznacznienie)|województwo łódzkie w różnych okresach historycznych]]
* [[województwo łódzkie]]

== Uwagi ==
{{Uwagi}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

{{krainy środkowej Polski}}
{{Regiony historyczne i etnograficzne Polski}}

[[Kategoria:Ziemia sieradzka| ]]
[[Kategoria:Ziemia łęczycko-sieradzka]]
[[Kategoria:Regiony historyczne Polski]]
[[Kategoria:Historia Sieradza]]