Spacelab: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
- link do wikipedysty |
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}} |
||
(Nie pokazano 42 wersji utworzonych przez 33 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[ |
[[Plik:Spacelab - Artist's Concept.jpg|thumb|200px|Spacelab w przestrzeni kosmicznej (wizja artystyczna)]] |
||
[[Plik:KSC-95EC-0544.jpg|thumb|200px|Spacelab zamontowany w ładowni wahadłowca]] |
|||
'''Spacelab''' - zbudowane przez [[Europejska Agencja Kosmiczna|ESA]] laboratorium umieszczane i używane w ładowni [[wahadłowiec|wahadłowca]]. Składało się z dwóch ciśnieniowych pomieszczeń, gdzie naukowcy przeprowadzali badania skutków nieważkości oraz trzech laboratoriów bezciśnieniowych (palet zewnętrznych) do badan bezpośrednio w przestrzeni kosmicznej. Po raz pierwszy została wystrzelona w [[1983]], a po raz ostatni w [[1997]]. |
|||
[[Plik:SpacelabFCs pl.jpg|thumb|200px|Konfiguracje laboratorium i ich maksymalna masa]] |
|||
[[Plik:STS-61-A crew in Spacelab D-1.jpg|thumb|200px|Praca załogi w module laboratoryjnym]] |
|||
'''Spacelab''' było to [[laboratorium]] wielokrotnego użytku wysyłane w [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]] na pokładzie [[Wahadłowiec kosmiczny|wahadłowca]]. Pozwalało naukowcom wykonywać [[eksperyment]]y związane z [[mikrograwitacja|mikrograwitacją]] na [[Orbita|orbicie]] okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych. |
|||
== Historia == |
|||
[[Grafika:Spacelab- budowa.gif|left|thumb|340px|Budowa Spacelaba]] |
|||
W kwietniu 1973 roku [[NASA]] i [[Europejska Organizacja Badań Kosmicznych|ESRO]] (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku [[Europejska Agencja Kosmiczna]]) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku 1974. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany NASA przez Europejską Agencję Kosmiczną bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim [[Kosmonauta|astronautom]]. Drugi segment, LM2, został kupiony przez NASA dla własnego użytku. Jako dodatek do [[laboratorium]], powstało również pięć palet zewnętrznych do [[eksperyment]]ów w [[próżnia|próżni]] i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej. |
|||
Załoga spała w orbiterze wahadłowca, a do pomieszczeń laboratoryjnych dostawała się przez rękaw wejściowy. Eksperymenty przeprowadza się w tzw. platformach mieszczących urządzenia do badań (począwszy od wzrostu kryształów po rozwój żywych komórek). Wyposażenie platform było dostosowywane do potrzeb danej misji. |
|||
Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1983 roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w 1998 roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]]. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w 2002 roku podczas lotu [[STS-99]]. Paleta Deployable 1 została użyta w misji [[STS-123]], a Deployable 2 została wysłana w [[STS-127]]. |
|||
{{astronautyka stub}} |
|||
LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w [[Port lotniczy Brema|porcie lotniczym]] w [[Brema|Bremie]]. |
|||
[[Kategoria:Astronautyka]] |
|||
[[kategoria:ESA]] |
|||
== Opis == |
|||
[[de:Spacelab]] |
|||
Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego [[średnica]] wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone. |
|||
[[en:Spacelab]] |
|||
[[nl:Spacelab]] |
|||
Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego [[Pole widzenia|pola widzenia]], na przykład [[teleskop]]y. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet. |
|||
[[fi:Spacelab]] |
|||
[[sv:Spacelab]] |
|||
== Misje == |
|||
* [[STS-9]], Spacelab 1, Listopad 1983, Moduł LM1 i paleta ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']]) |
|||
* [[STS-51-B]], Spacelab 3, Kwiecień 1985, Moduł LM1 ([[Challenger (wahadłowiec)|''Challenger'']]) |
|||
* [[STS-51-F]], Spacelab 2, Lipiec 1985, potrójna konfiguracja palet (''Challenger'') |
|||
* [[STS-61-A]], Spacelab D1, Październik 1985, Moduł LM2 (''Challenger'') |
|||
* [[STS-35]], ASTRO-1, Grudzień 1990, jedna paleta (''Columbia'') |
|||
* [[STS-40]], SLS-1, Czerwiec 1991, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-42]], IML-1, Styczeń 1992, Moduł LM2 ([[Discovery (wahadłowiec)|''Discovery'']]) |
|||
* [[STS-45]], ATLAS-1, Marzec 1992, podwójna konfiguracja palet ([[Atlantis (wahadłowiec)|''Atlantis'']]) |
|||
* [[STS-50]], USML-1, Czerwiec 1992, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-47]], Spacelab-J, Sierpień 1992, Moduł LM2 (''[[Endeavour]]'') |
|||
* [[STS-56]], ATLAS-2, Kwiecień 1993, jedna paleta (''Discovery'') |
|||
* [[STS-55]], Spacelab D2, Kwiecień 1993, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-58]], SLS-2, Październik 1993, Moduł LM2 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-59]], SRL-1, Kwiecień 1994, jedna paleta (''Endeavour'') |
|||
* [[STS-65]], IML-2, Lipiec 1994, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-68]], SRL-2, Październik 1994, jedna paleta (''Endeavour'') |
|||
* [[STS-66]], ATLAS-3, Listopad 1994, jedna paleta (''Atlantis'') |
|||
* [[STS-67]], ASTRO-2, Marzec 1995, jedna paleta (''Endeavour'') |
|||
* [[STS-71]], Spacelab-Mir, Lipiec 1995, Moduł LM2 (''Atlantis'') |
|||
* [[STS-73]], USML-2, Październik 1995, Moduł LM1 ([''Columbia'') |
|||
* [[STS-78]], LMS, Czerwiec 1996, Moduł LM2 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-83]], MSL-1, Kwiecień 1997, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-94]], MSL-1R, Lipiec 1997, Moduł LM1 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-90]], Neurolab, Kwiecień 1998, Moduł LM2 (''Columbia'') |
|||
* [[STS-99]], [[Shuttle Radar Topography Mission|SRTM]], Luty 2000, jedna paleta (''Endeavour'') |
|||
== Inne misje == |
|||
* [[STS-92]], [[Pressurized Mating Adapter|PMA]]-3, Październik 2000, jedna paleta (''Discovery'') |
|||
* [[STS-108]], Grudzień 2001, Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) (''Endeavour'') |
|||
* [[STS-123]], jedna paleta (''Endeavour'') |
|||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://history.nasa.gov/EP-165/contents.htm Informacje o programie Spacelab w serwisie Nasa.gov] |
|||
* [http://science.ksc.nasa.gov/shuttle/technology/sts-newsref/spacelab.html Historia Spacelaba w serwisie Nasa.gov] |
|||
{{System Transportu Kosmicznego}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Europejska Agencja Kosmiczna]] |
|||
[[Kategoria:System Transportu Kosmicznego]] |
Aktualna wersja na dzień 16:58, 10 sty 2023
Spacelab było to laboratorium wielokrotnego użytku wysyłane w przestrzeń kosmiczną na pokładzie wahadłowca. Pozwalało naukowcom wykonywać eksperymenty związane z mikrograwitacją na orbicie okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych.
Historia
[edytuj | edytuj kod]W kwietniu 1973 roku NASA i ESRO (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku Europejska Agencja Kosmiczna) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku 1974. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany NASA przez Europejską Agencję Kosmiczną bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim astronautom. Drugi segment, LM2, został kupiony przez NASA dla własnego użytku. Jako dodatek do laboratorium, powstało również pięć palet zewnętrznych do eksperymentów w próżni i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej.
Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1983 roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w 1998 roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w 2002 roku podczas lotu STS-99. Paleta Deployable 1 została użyta w misji STS-123, a Deployable 2 została wysłana w STS-127.
LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w porcie lotniczym w Bremie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego średnica wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone.
Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego pola widzenia, na przykład teleskopy. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet.
Misje
[edytuj | edytuj kod]- STS-9, Spacelab 1, Listopad 1983, Moduł LM1 i paleta (Columbia)
- STS-51-B, Spacelab 3, Kwiecień 1985, Moduł LM1 (Challenger)
- STS-51-F, Spacelab 2, Lipiec 1985, potrójna konfiguracja palet (Challenger)
- STS-61-A, Spacelab D1, Październik 1985, Moduł LM2 (Challenger)
- STS-35, ASTRO-1, Grudzień 1990, jedna paleta (Columbia)
- STS-40, SLS-1, Czerwiec 1991, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-42, IML-1, Styczeń 1992, Moduł LM2 (Discovery)
- STS-45, ATLAS-1, Marzec 1992, podwójna konfiguracja palet (Atlantis)
- STS-50, USML-1, Czerwiec 1992, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-47, Spacelab-J, Sierpień 1992, Moduł LM2 (Endeavour)
- STS-56, ATLAS-2, Kwiecień 1993, jedna paleta (Discovery)
- STS-55, Spacelab D2, Kwiecień 1993, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-58, SLS-2, Październik 1993, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-59, SRL-1, Kwiecień 1994, jedna paleta (Endeavour)
- STS-65, IML-2, Lipiec 1994, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-68, SRL-2, Październik 1994, jedna paleta (Endeavour)
- STS-66, ATLAS-3, Listopad 1994, jedna paleta (Atlantis)
- STS-67, ASTRO-2, Marzec 1995, jedna paleta (Endeavour)
- STS-71, Spacelab-Mir, Lipiec 1995, Moduł LM2 (Atlantis)
- STS-73, USML-2, Październik 1995, Moduł LM1 ([Columbia)
- STS-78, LMS, Czerwiec 1996, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-83, MSL-1, Kwiecień 1997, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-94, MSL-1R, Lipiec 1997, Moduł LM1 (Columbia)
- STS-90, Neurolab, Kwiecień 1998, Moduł LM2 (Columbia)
- STS-99, SRTM, Luty 2000, jedna paleta (Endeavour)
Inne misje
[edytuj | edytuj kod]- STS-92, PMA-3, Październik 2000, jedna paleta (Discovery)
- STS-108, Grudzień 2001, Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) (Endeavour)
- STS-123, jedna paleta (Endeavour)