Przejdź do zawartości

Spacelab: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
Usunięta treść Dodana treść
Addbot (dyskusja | edycje)
m Bot: Przenoszę linki interwiki (19) do Wikidata, są teraz dostępne do edycji na d:q166008
PBbot (dyskusja | edycje)
wstawienie {{Kontrola autorytatywna}}
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Grafika:Spacelab - Artist's Concept.jpg|thumb|200px|Spacelab w przestrzeni kosmicznej (wizja artystyczna)]]
[[Plik:Spacelab - Artist's Concept.jpg|thumb|200px|Spacelab w przestrzeni kosmicznej (wizja artystyczna)]]
[[Grafika:KSC-95EC-0544.jpg|thumb|200px|Spacelab zamontowany w ładowni wahadłowca]]
[[Plik:KSC-95EC-0544.jpg|thumb|200px|Spacelab zamontowany w ładowni wahadłowca]]
[[Grafika:SpacelabFCs pl.jpg|thumb|200px|Konfiguracje laboratorium i ich maksymalny ciężar]]
[[Plik:SpacelabFCs pl.jpg|thumb|200px|Konfiguracje laboratorium i ich maksymalna masa]]
[[Grafika:STS-61-A crew in Spacelab D-1.jpg|thumb|200px|Praca załogi w module laboratoryjnym]]
[[Plik:STS-61-A crew in Spacelab D-1.jpg|thumb|200px|Praca załogi w module laboratoryjnym]]
'''Spacelab''' było to [[laboratorium]] wielokrotnego użytku wysyłane w [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]] na pokładzie [[Wahadłowiec kosmiczny|wahadłowca]]. Pozwalało naukowcom wykonywać [[eksperyment]]y związane z [[mikrograwitacja|mikrograwitacją]] na orbicie okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych.
'''Spacelab''' było to [[laboratorium]] wielokrotnego użytku wysyłane w [[przestrzeń kosmiczna|przestrzeń kosmiczną]] na pokładzie [[Wahadłowiec kosmiczny|wahadłowca]]. Pozwalało naukowcom wykonywać [[eksperyment]]y związane z [[mikrograwitacja|mikrograwitacją]] na [[Orbita|orbicie]] okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych.


== Historia ==
== Historia ==
W kwietniu [[1973]] roku [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] i [[Europejska Organizacja Badań Kosmicznych|ESRO]] (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku [[Europejska Agencja Kosmiczna]]) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku [[1974]]. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] przez [[Europejska Agencja Kosmiczna|Europejską Agencję Kosmiczną]] bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim [[astronauta|astronautom]]. Drugi segment, LM2, został kupiony przez [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] dla własnego użytku. Jako dodatek do [[laboratorium]], powstało również pięć palet zewnętrznych do [[eksperyment]]ów w [[próżnia|próżni]] i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej.
W kwietniu 1973 roku [[NASA]] i [[Europejska Organizacja Badań Kosmicznych|ESRO]] (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku [[Europejska Agencja Kosmiczna]]) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku 1974. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany NASA przez Europejską Agencję Kosmiczną bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim [[Kosmonauta|astronautom]]. Drugi segment, LM2, został kupiony przez NASA dla własnego użytku. Jako dodatek do [[laboratorium]], powstało również pięć palet zewnętrznych do [[eksperyment]]ów w [[próżnia|próżni]] i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej.


Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w [[1983]] roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w [[1998]] roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]]. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w [[2002]] roku podczas lotu [[STS-99]]. Paleta Deployable 1 została użyta w misji [[STS-123]], a Deployable 2 została wysłana w [[STS-127]].
Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1983 roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w 1998 roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na [[Międzynarodowa Stacja Kosmiczna|Międzynarodowej Stacji Kosmicznej]]. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w 2002 roku podczas lotu [[STS-99]]. Paleta Deployable 1 została użyta w misji [[STS-123]], a Deployable 2 została wysłana w [[STS-127]].


LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w [[Port lotniczy Brema|porcie lotniczym]] w [[Brema|Bremie]].
LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w [[Port lotniczy Brema|porcie lotniczym]] w [[Brema|Bremie]].
Linia 15: Linia 15:
Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego [[średnica]] wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone.
Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego [[średnica]] wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone.


Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego pola widzenia, na przykład [[teleskop]]y. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet.
Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego [[Pole widzenia|pola widzenia]], na przykład [[teleskop]]y. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet.


== Misje ==
== Misje ==
* [[STS-9]], Spacelab 1, Listopad [[1983]], Moduł LM1 i paleta ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-9]], Spacelab 1, Listopad 1983, Moduł LM1 i paleta ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-51-B]], Spacelab 3, Kwiecień [[1985]], Moduł LM1 ([[Challenger (wahadłowiec)|''Challenger'']])
* [[STS-51-B]], Spacelab 3, Kwiecień 1985, Moduł LM1 ([[Challenger (wahadłowiec)|''Challenger'']])
* [[STS-51-F]], Spacelab 2, Lipiec [[1985]], potrójna konfiguracja palet ([[Challenger (wahadłowiec)|''Challenger'']])
* [[STS-51-F]], Spacelab 2, Lipiec 1985, potrójna konfiguracja palet (''Challenger'')
* [[STS-61-A]], Spacelab D1, Październik [[1985]], Moduł LM2 ([[Challenger (wahadłowiec)|''Challenger'']])
* [[STS-61-A]], Spacelab D1, Październik 1985, Moduł LM2 (''Challenger'')
* [[STS-35]], ASTRO-1, Grudzień [[1990]], jedna paleta ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-35]], ASTRO-1, Grudzień 1990, jedna paleta (''Columbia'')
* [[STS-40]], SLS-1, Czerwiec [[1991]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-40]], SLS-1, Czerwiec 1991, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-42]], IML-1, Styczeń [[1992]], Moduł LM2 ([[Discovery (wahadłowiec)|''Discovery'']])
* [[STS-42]], IML-1, Styczeń 1992, Moduł LM2 ([[Discovery (wahadłowiec)|''Discovery'']])
* [[STS-45]], ATLAS-1, Marzec [[1992]], podwójna konfiguracja palet ([[Atlantis (wahadłowiec)|''Atlantis'']])
* [[STS-45]], ATLAS-1, Marzec 1992, podwójna konfiguracja palet ([[Atlantis (wahadłowiec)|''Atlantis'']])
* [[STS-50]], USML-1, Czerwiec [[1992]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-50]], USML-1, Czerwiec 1992, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-47]], Spacelab-J, Sierpień [[1992]], Moduł LM2 ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-47]], Spacelab-J, Sierpień 1992, Moduł LM2 (''[[Endeavour]]'')
* [[STS-56]], ATLAS-2, Kwiecień [[1993]], jedna paleta ([[Discovery (wahadłowiec)|''Discovery'']])
* [[STS-56]], ATLAS-2, Kwiecień 1993, jedna paleta (''Discovery'')
* [[STS-55]], Spacelab D2, Kwiecień [[1993]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-55]], Spacelab D2, Kwiecień 1993, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-58]], SLS-2, Październik [[1993]], Moduł LM2 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-58]], SLS-2, Październik 1993, Moduł LM2 (''Columbia'')
* [[STS-59]], SRL-1, Kwiecień [[1994]], jedna paleta ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-59]], SRL-1, Kwiecień 1994, jedna paleta (''Endeavour'')
* [[STS-65]], IML-2, Lipiec [[1994]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-65]], IML-2, Lipiec 1994, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-68]], SRL-2, Październik [[1994]], jedna paleta ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-68]], SRL-2, Październik 1994, jedna paleta (''Endeavour'')
* [[STS-66]], ATLAS-3, Listopad [[1994]], jedna paleta ([[Atlantis (wahadłowiec)|''Atlantis'']])
* [[STS-66]], ATLAS-3, Listopad 1994, jedna paleta (''Atlantis'')
* [[STS-67]], ASTRO-2, Marzec [[1995]], jedna paleta ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-67]], ASTRO-2, Marzec 1995, jedna paleta (''Endeavour'')
* [[STS-71]], Spacelab-Mir, Lipiec [[1995]], Moduł LM2 ([[Atlantis (wahadłowiec)|''Atlantis'']])
* [[STS-71]], Spacelab-Mir, Lipiec 1995, Moduł LM2 (''Atlantis'')
* [[STS-73]], USML-2, Październik [[1995]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-73]], USML-2, Październik 1995, Moduł LM1 ([''Columbia'')
* [[STS-78]], LMS, Czerwiec [[1996]], Moduł LM2 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-78]], LMS, Czerwiec 1996, Moduł LM2 (''Columbia'')
* [[STS-83]], MSL-1, Kwiecień [[1997]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-83]], MSL-1, Kwiecień 1997, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-94]], MSL-1R, Lipiec [[1997]], Moduł LM1 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-94]], MSL-1R, Lipiec 1997, Moduł LM1 (''Columbia'')
* [[STS-90]], Neurolab, Kwiecień [[1998]], Moduł LM2 ([[Columbia (wahadłowiec)|''Columbia'']])
* [[STS-90]], Neurolab, Kwiecień 1998, Moduł LM2 (''Columbia'')
* [[STS-99]], [[Shuttle Radar Topography Mission|SRTM]], Luty [[2000]], jedna paleta ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-99]], [[Shuttle Radar Topography Mission|SRTM]], Luty 2000, jedna paleta (''Endeavour'')


== Inne misje ==
== Inne misje ==
* [[STS-92]], [[Pressurized Mating Adapter|PMA]]-3, Październik [[2000]], jedna paleta ([[Discovery (wahadłowiec)|''Discovery'']])
* [[STS-92]], [[Pressurized Mating Adapter|PMA]]-3, Październik 2000, jedna paleta (''Discovery'')
* [[STS-108]], Grudzień [[2001]], Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-108]], Grudzień 2001, Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) (''Endeavour'')
* [[STS-123]], jedna paleta ([[Endeavour|''Endeavour'']])
* [[STS-123]], jedna paleta (''Endeavour'')


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 54: Linia 54:


{{System Transportu Kosmicznego}}
{{System Transportu Kosmicznego}}

{{Kontrola autorytatywna}}


[[Kategoria:Europejska Agencja Kosmiczna]]
[[Kategoria:Europejska Agencja Kosmiczna]]

Aktualna wersja na dzień 16:58, 10 sty 2023

Spacelab w przestrzeni kosmicznej (wizja artystyczna)
Spacelab zamontowany w ładowni wahadłowca
Konfiguracje laboratorium i ich maksymalna masa
Praca załogi w module laboratoryjnym

Spacelab było to laboratorium wielokrotnego użytku wysyłane w przestrzeń kosmiczną na pokładzie wahadłowca. Pozwalało naukowcom wykonywać eksperymenty związane z mikrograwitacją na orbicie okołoziemskiej. Składało się z kilku połączonych komponentów, między innymi modułu ciśnieniowego i palet zewnętrznych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W kwietniu 1973 roku NASA i ESRO (European Space Research Organisation- Europejska Organizacja Badań Kosmicznych, od 1975 roku Europejska Agencja Kosmiczna) zdecydowały się skonstruować segmentowane kosmiczne laboratorium naukowe do użytku podczas lotów wahadłowca. Budowa rozpoczęła się w roku 1974. Pierwszy segment modułu laboratoryjnego, LM1, został przekazany NASA przez Europejską Agencję Kosmiczną bezpłatnie, w zamian za umożliwienie lotów europejskim astronautom. Drugi segment, LM2, został kupiony przez NASA dla własnego użytku. Jako dodatek do laboratorium, powstało również pięć palet zewnętrznych do eksperymentów w próżni i komora ciśnieniowa zawierająca podzespoły potrzebne podczas misji, w których zastosowana była konfiguracja niezawierająca modułu laboratoryjnego. Do użytku zakwalifikowano osiem różnych konfiguracji, chociaż opracowano ich dużo więcej.

Komponenty Spacelaba po raz pierwszy zostały wykorzystane w 1983 roku. Wszystkie z wyjątkiem palet zewnętrznych zostały wycofane z użytku w 1998 roku, po 25 lotach. Prace naukowe prowadzono odtąd na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Palety zewnętrzne zostały ponownie wykorzystane w 2002 roku podczas lotu STS-99. Paleta Deployable 1 została użyta w misji STS-123, a Deployable 2 została wysłana w STS-127.

LM2 można teraz zobaczyć na wystawie w porcie lotniczym w Bremie.

Największą częścią Spacelaba był cylindryczny moduł załogowy umieszczany w tylnej części ładowni wahadłowca i połączony z nim tunelem. Jego średnica wynosiła 4,12 metra, a długość jednego segmentu 2,7 metra. Istniały dwa segmenty, które mogły funkcjonować pojedynczo, w większości misji stosowano jednak konfigurację, w której były połączone.

Na paletach zewnętrznych w kształcie litery U montowano instrumenty zewnętrzne oraz wymagające dużego pola widzenia, na przykład teleskopy. Palety mogły być montowane pojedynczo, podwójnie lub potrójnie. Jednorazowo, dzięki połączeniu konfiguracji podwójnej z potrójną, w ładowni wahadłowca mieściło się pięć palet.

  • STS-9, Spacelab 1, Listopad 1983, Moduł LM1 i paleta (Columbia)
  • STS-51-B, Spacelab 3, Kwiecień 1985, Moduł LM1 (Challenger)
  • STS-51-F, Spacelab 2, Lipiec 1985, potrójna konfiguracja palet (Challenger)
  • STS-61-A, Spacelab D1, Październik 1985, Moduł LM2 (Challenger)
  • STS-35, ASTRO-1, Grudzień 1990, jedna paleta (Columbia)
  • STS-40, SLS-1, Czerwiec 1991, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-42, IML-1, Styczeń 1992, Moduł LM2 (Discovery)
  • STS-45, ATLAS-1, Marzec 1992, podwójna konfiguracja palet (Atlantis)
  • STS-50, USML-1, Czerwiec 1992, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-47, Spacelab-J, Sierpień 1992, Moduł LM2 (Endeavour)
  • STS-56, ATLAS-2, Kwiecień 1993, jedna paleta (Discovery)
  • STS-55, Spacelab D2, Kwiecień 1993, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-58, SLS-2, Październik 1993, Moduł LM2 (Columbia)
  • STS-59, SRL-1, Kwiecień 1994, jedna paleta (Endeavour)
  • STS-65, IML-2, Lipiec 1994, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-68, SRL-2, Październik 1994, jedna paleta (Endeavour)
  • STS-66, ATLAS-3, Listopad 1994, jedna paleta (Atlantis)
  • STS-67, ASTRO-2, Marzec 1995, jedna paleta (Endeavour)
  • STS-71, Spacelab-Mir, Lipiec 1995, Moduł LM2 (Atlantis)
  • STS-73, USML-2, Październik 1995, Moduł LM1 ([Columbia)
  • STS-78, LMS, Czerwiec 1996, Moduł LM2 (Columbia)
  • STS-83, MSL-1, Kwiecień 1997, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-94, MSL-1R, Lipiec 1997, Moduł LM1 (Columbia)
  • STS-90, Neurolab, Kwiecień 1998, Moduł LM2 (Columbia)
  • STS-99, SRTM, Luty 2000, jedna paleta (Endeavour)

Inne misje

[edytuj | edytuj kod]
  • STS-92, PMA-3, Październik 2000, jedna paleta (Discovery)
  • STS-108, Grudzień 2001, Lightweight Mission Peculiar Support Structure Carrier (LMC) (Endeavour)
  • STS-123, jedna paleta (Endeavour)

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]