Tuligłowy (obwód lwowski): Różnice pomiędzy wersjami

Tuligłowy
Тулиголове
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Powierzchnia	2,85 km²
Wysokość	268 m n.p.m.
Populacja ; • liczba ludności; • gęstość	; 644; 225,96 os./km²
Nr kierunkowy	+380 3231
Kod pocztowy	81572
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Tuligłowy
	Położenie na mapie Ukrainy Tuligłowy
	49°30′36″N 23°38′24″E/49,510000 23,640000
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 01:27, 4 lip 2024

Tuligłowy (ukr. Тулиголове, Tułyhołowe) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie gródeckim, do 1945 w Polsce^[1]^[2], w województwie lwowskim, w powiecie rudeckim, w gminie Komarno. Pod okupacją niemiecką w Polsce siedziba wiejskiej gminy Tuligłowy.

Tuligłowy leżą 14 km od Rudek i 5 km od Komarna.

Historia

Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili Polacy (1907 os.), Niemcy (7 os.) i Rusini (1 os.).

W 1772, w wyniku I rozbioru Polski wieś znalazła się pod władzą Austrii i do 1918 wchodziła w skład autonomicznego Królestwa Galicji i Lodomerii.

W latach 1917–1919 znalazła się na terenie podległym Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od 1918 (do 1945) administracyjnie należały do powiatu rudeckiego w województwie lwowskim w gminie Komarno (II RP).

Przed wojną mieszkało tu 3,5 tysiąca osób.

We wrześniu 1939 do Tuligłów wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Cały ten obszar został włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.

Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej, w lipcu 1941 wieś została zajęta przez wojska niemieckie po czym przyłączona do Generalnego Gubernatorstwa.

W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN–UPA zamordowali tutaj 48 Polaków^[3].

W 1944 r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku 1945 we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków.

Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim proboszczem ks. Antonim Baszakiem (1889–1969), osiedlona została w Łozinie, Bierzycach i Nowej Wsi Lubińskiej (woj. dolnośląskie).

Od 1991 Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa Ukraina.

Zabytki

Kościół św. Doroty obecnie cerkiew. Narodowy pomnik architektoniczny o nr rejestru: 422/0^[4].
Pałac Balów przebudowany pod koniec XIX w. przez Stanisława Bala według projektu Ferdinanda Fellnera i Hermanna Helmera, twórców Kasyna Szlacheckiego we Lwowie^[5]. W dworze działa sanatorium przeciwgruźlicze.
Kaplica grobowa rodziny Balów.

Urodzeni

Julian Fałat (ur. 1853) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.

Przypisy

↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
↑ Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 408. ISBN 83-214-0092-2.
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 832, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України [online], Енциклопедія пам'яток України [dostęp 2017-08-18] .
↑ RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 584-586, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

Linki zewnętrzne

Tuligłowy 2.) T., wś, pow. rudecki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 614 ., s. 614-615.

[1] Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).

[2] Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 408. ISBN 83-214-0092-2.

[siekierka-3] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 832, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[4] костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України [online], Енциклопедія пам'яток України [dostęp 2017-08-18] .

[Aftanazy-5] RomanR. Aftanazy RomanR., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 584-586, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość) .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{inne znaczenia|wsi na Ukrainie|[[Tuligłowy]] – inne miejscowości o tej nazwie}}
-{{Miasto zagranica infobox
+{{Miejscowość infobox
- |Miasto=Tuligłowy
+ |nazwa                        = Tuligłowy
- |dopełniacz_miasta=Tuligłów
+ |nazwa oryginalna             = {{k|uk|Тулиголове}}
- |herb_miasta=
+ |zdjęcie                      =
- |nazwa_państwa=UKR
+ |opis zdjęcia                 =
- |jednostka_adm=Obwód
+ |herb                         =
- |nazwa_jednostki_adm=[[Obwód lwowski|lwowski]]
+ |flaga                        =
- |zarządzający=
+ |dopełniacz nazwy             = Tuligłów
- |burmistrz=
+ |państwo                      = UA-46
- |stopniN=49 |minutN=30 |sekundN=36
+ |powierzchnia                 = 2,85
- |stopniE=23 |minutE=38 |sekundE=24
- |wysokość=268
+ |wysokość                     = 268
+ |rok                          =
- |powierzchnia=2,85
+ |liczba ludności              = 644
- |populacja=644
- |gęstość=225,96
+ |gęstość zaludnienia          = 225,96
+ |numer kierunkowy             = +380 3231
- |aglomeracja=
+ |kod pocztowy                 = 81572
- |rok=
+ |tablice rejestracyjne        =
- |nr_kier=+380 3231
+ |kod mapy                     = obwód lwowski
- |kod_poczt=81572
+ |współrzędne                  = 49°30′36″N 23°38′24″E
- |tablica_rej=
+ |commons                      =
- |miasta_partnerskie=
+ |www                          =
- |mapa_miasta=
- |www=
- |podział miasta=
 }}
-'''Tuligłowy''' ([[język ukraiński|ukr.]] Тулиголове) – [[wieś]] na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[Obwód lwowski|obwodzie lwowskim]], w [[rejon gródecki (obwód lwowski)|rejonie gródeckim]], do 1945 w Polsce<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|rok=1946|numer=2|pozycja=5}}).</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Osmańczyk| imię = Edmund Jan| autor link = Edmund Osmańczyk| tytuł = Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1982| strony = 408| isbn = 83-214-0092-2}}</ref>, w [[województwo lwowskie|województwie lwowskim]], w [[powiat rudecki|powiecie rudeckim]], w [[Gmina Komarno|gminie Komarno]]. Pod [[Okupacja niemiecka w Polsce 1939-1945|okupacją niemiecką w Polsce]] siedziba wiejskiej [[gmina Tuligłowy|gminy Tuligłowy]].
+'''Tuligłowy''' ([[język ukraiński|ukr.]] Тулиголове, ''Tułyhołowe'') – [[wieś]] na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[Obwód lwowski|obwodzie lwowskim]], w [[rejon gródecki (obwód lwowski)|rejonie gródeckim]], do 1945 w Polsce<ref>Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej ({{Dziennik Ustaw|rok=1946|numer=2|pozycja=5}}).</ref><ref>{{cytuj książkę | nazwisko = Osmańczyk| imię = Edmund Jan| autor link = Edmund Osmańczyk| tytuł = Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych | wydawca = Wiedza Powszechna| miejsce = Warszawa| rok = 1982| strony = 408| isbn = 83-214-0092-2}}</ref>, w [[województwo lwowskie|województwie lwowskim]], w [[powiat rudecki|powiecie rudeckim]], w [[Komarno (gmina)|gminie Komarno]]. Pod [[Okupacja niemiecka ziem polskich (1939–1945)|okupacją niemiecką w Polsce]] siedziba wiejskiej [[Tuligłowy (gmina)|gminy Tuligłowy]].
-Tuligłowy leżą 14 km od [[Rudki (Ukraina)|Rudek]] i 5 km od [[Komarno (miasto)|Komarna]].
+Tuligłowy leżą 14&nbsp;km od [[Rudki (Ukraina)|Rudek]] i 5&nbsp;km od [[Komarno (miasto)|Komarna]].
-W 1853 w Tuligłowach urodził się [[Julian Fałat]] - polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.
 == Historia ==
-Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]]'' podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili [[Polacy]] (1907 os.), [[Niemcy]] (7 os.) i [[Rusini]] (1 os.).
+Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]]'' podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili [[Polacy]] (1907 os.), [[Niemcy (naród)|Niemcy]] (7 os.) i [[Rusini]] (1 os.).
-W [[1772]], w wyniku [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] wieś znalazła się pod władzą [[Cesarstwo Austrii|Austrii]] i do [[1918]] wchodziła w skład autonomicznego [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Królestwa Galicji i Lodomerii]].
+W 1772, w wyniku [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] wieś znalazła się pod władzą [[Cesarstwo Austrii|Austrii]] i do 1918 wchodziła w skład autonomicznego [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Królestwa Galicji i Lodomerii]].
-W latach [[1917]]-[[1919]] znalazła się na terenie podległym [[Zachodnioukraińska Republika Ludowa|Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej]].
+W latach 1917–1919 znalazła się na terenie podległym [[Zachodnioukraińska Republika Ludowa|Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej]].
-Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od [[1918]] (do [[1945]]) [[Podział administracyjny II RP|administracyjnie]] należały do [[Powiat rudecki|powiatu rudeckiego]] w [[Województwo lwowskie|województwie lwowskim]] w [[Gmina Komarno|gminie Komarno]] ([[II Rzeczpospolita|II RP]]).
+Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od 1918 (do 1945) [[Podział administracyjny II RP|administracyjnie]] należały do [[Powiat rudecki|powiatu rudeckiego]] w [[Województwo lwowskie|województwie lwowskim]] w [[Komarno (gmina)|gminie Komarno]] ([[II Rzeczpospolita|II RP]]).
 Przed wojną mieszkało tu 3,5 tysiąca osób.
-We wrześniu [[1939]] do Tuligłów wkroczyły oddziały [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Cały ten obszar został włączony do [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]].
+We wrześniu 1939 do Tuligłów wkroczyły oddziały [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Cały ten obszar został włączony do [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]].
-Od wybuchu wojny [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]]-[[III Rzesza]] (lipiec [[1941]]) wieś została zajęta przez wojska niemieckie po czym przyłączona do [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]].
+Po [[atak Niemiec na ZSRR|wybuchu wojny radziecko-niemieckiej]], w lipcu 1941 wieś została zajęta przez wojska niemieckie po czym przyłączona do [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]].
-W [[1944]] r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku [[1945]] we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków.
+W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z [[OUN-B|OUN]]–[[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]] zamordowali tutaj 48 Polaków<ref name="siekierka">{{Ludobójstwo w lwowskim|2006|s=832}}</ref>.
-Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim [[proboszcz]]em ks. Antonim Baszakiem ([[1889]]-[[1969]]), osiedlona została w [[Łozina|Łozinie]] i w [[Bierzyce|Bierzycach]] ([[Województwo dolnośląskie|woj. dolnośląskie]]).
+W 1944 r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku 1945 we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków.
-Od [[1991]] Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa [[Ukraina]].
+Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim [[proboszcz]]em ks. Antonim Baszakiem (1889–1969), osiedlona została w [[Łozina|Łozinie]], [[Bierzyce|Bierzycach]] i [[Nowa Wieś Lubińska|Nowej Wsi Lubińskiej]] ([[Województwo dolnośląskie|woj. dolnośląskie]]).
-We wsi działa sanatorium przeciwgruźlicze, mieści się ono w dawnym pałacu należącym do [[Stanisław Bal|Stanisława Bala]].
+Od 1991 Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa [[Ukraina]].
+== Zabytki ==
+* [[Kościół św. Doroty w Tuligłowach|Kościół św. Doroty]] obecnie cerkiew. Narodowy pomnik architektoniczny o nr rejestru: 422/0<ref>{{Cytuj|tytuł=костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України|data dostępu=2017-08-18|opublikowany=Енциклопедія пам'яток України|url=http://encyclosights.com/object_details.php?ln=3&id=1903}}</ref>.
+* [[Pałac Balów w Tuligłowach|Pałac Balów]] przebudowany pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] przez Stanisława Bala według projektu [[Ferdinand Fellner|Ferdinanda Fellnera]] i Hermanna Helmera, twórców [[Kasyno Szlacheckie we Lwowie|Kasyna Szlacheckiego we Lwowie]]<ref name="Aftanazy">{{AftanazyDzieje |tom = 7 |s = 584-586 }}</ref>. W dworze działa sanatorium przeciwgruźlicze.
+* Kaplica grobowa rodziny Balów.
+== Urodzeni ==
+* [[Julian Fałat]] (ur. 1853) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.
+== Przypisy ==
 {{Przypisy}}
 == Linki zewnętrzne ==
-* {{SgKP|XII|614|Tuligłowy}}
+* {{SgKP|XII|614|Tuligłowy 2.) T., wś, pow. rudecki}}, s. 614-615.
+{{Pałace i zamki Ukrainy}}
 {{Gmina Komarno}}
 [[Kategoria:Województwo ruskie]]
-[[Kategoria:Wsie obwodu lwowskiego]]
+[[Kategoria:Wsie w obwodzie lwowskim]]
 [[Kategoria:Województwo lwowskie]]
 [[Kategoria:Rejon gródecki (obwód lwowski)]]
-[[en:Tulyholove]]
-[[ru:Тулиголово (Львовская область)]]
-[[uk:Тулиголове (Городоцький район)]]