Újpest FC

Újpest FC

Pełna nazwa	Újpest Football Club
Przydomek	Lilák (Fioletowi)
Barwy	fioletowo-białe
Data założenia	16 czerwca 1885
Debiut w najwyższej lidze	1905
Liga	Nemzeti Bajnokság I
Państwo	Węgry
Komitat	Budapeszt
Adres	Megyeri út 13., H-1044 Budapeszt
Stadion	Stadion Ferenca Szuszy
Sponsor techniczny	Puma
Właściciel	MOL
Prezes	Péter Ratatics
Trener	Bartosz Grzelak
Stroje domowe Stroje wyjazdowe
Trzeci strój
Strona internetowa

Újpest Football Club – węgierski klub piłkarski z siedzibą w Budapeszcie. Nazwa klubu pochodzi od IV dzielnicy Budapesztu – Újpestu. W swej historii zdobył 20 razy mistrzostwo i 10 razy Puchar Węgier.

Historia

Chronologia nazw klubu

• 1885: Újpesti Torna Egylet (TE)
• 1926: Újpest Football Club (FC)
• 1945: Újpesti Torna Egyesület (TE)
• 1949: Dózsa Sport Egyesület (SE)
• 1951: Budapesti Dózsa SK
• 1956: Újpesti Torna Egyesület (TE)
• 1957: Újpesti Dózsa Sport Club (SC)
• 1991: Újpesti Torna Egylet (TE)
• 1998: Újpest Football Club (FC)

Początki

Klub został założony 16 czerwca 1885. Założycielem jego był János Goll – szkolny nauczyciel. Újpest był wtedy miastem, graniczącym od północnej strony z Budapesztem. Klub nazwano Újpesti Torna Egylet (Nowopeszteńskie Towarzystwo Gimnastyczne). Jest najstarszym węgierskim klubem sportowym istniejącym do dziś. Na klubowe barwy wybrano fiolet i biel. Przez pierwsze lata w klubie uprawiano ogólnie pojętą gimnastykę i szermierkę. W 1899r. w mieście powstała drużyna piłkarska Újpesti FC, z fioletowo-białymi barwami. W 1901 r. klub stał się sekcją piłkarską UTE.

Liga

W tym to 1901 r. UTE przystąpiło do dopiero utworzonej ligi piłkarskiej, w której gra przez wszystkie sezony jej istnienia. Liga dzieliła się z początku na I i II ligę. Újpest zadebiutował w II lidze i grał w niej przez 4 pierwsze sezony. W 1905 r. zadebiutował w I lidze. Grał w niej do sezonu 1910/1911, w którym spadł do II ligi. Sezon 1911/1912 zakończył jako mistrz II ligi i od połowy 1912 r. nieprzerwanie do dziś gra w NB I. 17 września 1922 r. został otwarty stadion UTE nazwany od ulicy, przy której się znajdował Megyeri uti. Debiut wypadł okazale, gospodarze pokonali „Fradich” 2:1. UTE grało raczej w środku tabeli do czasów amatorstwa ligi. Sytuacja się zmieniła, gdy liga przeszła na zawodowstwo w 1926 r.

Złota era

Po przejściu na zawodowstwo klub powraca do nazwy Újpesti FC. Zbiegło to się w czasie z wielkimi sukcesami zespołu. Od połowy lat 20. do końca 30. Újpest nie opuszczał czołówki ligi. Z takimi zawodnikami jak György Szűcs, Antal Szalay, István Balogh I, Jenő Vincze, czy Gyula Zsengellér UTE wywalczyło 5 tytułów mistrza Węgier w tym okresie i 2-krotnie było najlepszym zespołem środkowej Europy, wygrywając Puchar Mitropa w latach 1929 i 1939. UTE stało się obok FTC najlepszym zespołem Węgier, których reprezentacja wicemistrzów świata z 1938 r. opierała się głównie na zawodnikach tych 2 klubów. W omawianym okresie klub zyskał dużą popularność w regionie.

Lata 1939–45

W latach Wojny zespół był sponsorowany przez zakłady przemysłu wojennego „Gamma”. UTE było lubiane przez Strzałokrzyżowców, większość jego fanów miała prawicowe poglądy. Zespół miał zapewnione dobre warunki podczas Wojny, jednak mistrzostwa w tym czasie nie zdobył.

Lata komunizmu 1945-68

W okresie powojennym Újpest był niewątpliwie najlepszym klubem. Powrócono do poprzedniej nazwy – UTE, gdyż liga znów stała się (oficjalnie) amatorska. Pierwsze 3 powojenne sezony ligowe wygrał. Do tego stopnia zdominował rozgrywki piłkarskie, że raz 9 zawodników reprezentacji było zawodnikami UTE. Jednak lata 1949/1950 przyniosły osłabienie pozycji klubu. Zdecydowało się odgórnie, że najlepszymi mają być Honved i MTK. Újpesti TE dostało się pod patronat milicji i całkowicie zmieniło nazwę stając się teraz Dozsa Budapeszt, gdyż w 1950 r. Újpest został włączony do Budapesztu. Do 1956 r. pozostawał nr 3 dla ówczesnych władz państwowych, tzn, że jako trzeci w kolejności miał wszelakie przywileje w piłce nożnej. Manifestowało się to np.: w odgórnym sprowadzaniu zawodników z innych klubów. Po 1956 r. sytuacja się odmieniła na korzyść. Do nazwy dodano tradycyjny człon Újpest zostawiając Dozsa. W piłkarskiej hierarchii lat 60. „Fioletowi” byli numerem 2 (po Vasasu), stając się z czasem nr 1. Odzwierciedliło się to w wynikach, drużyny z północnego Budapesztu. W sezonie 1959/1960 Újpest Dozsa zdobył mistrzostwo. 2 lata później dotarł do półfinału Pucharu Zdobywców Pucharów. Gwiazdą zespołu był Mihály Tóth, zawodnik szerokiego składu Złotej Jedenastki z 1954 r., a także występujący do 1960 Ferenc Szusza, najlepszy strzelec w historii zespołu, jego legendarny i wieloletni zawodnik.

Magiczni

Numer 1 dla władz, oznaczało odnosić sukcesy. Lata 1968–1975 to ich nieprzerwane pasmo i trudno ocenić, czy ten okres, czy lata 30. były najlepsze w historii klubu. W 1967 r. trenerem zespołu został Lajos Baróti. Już w następnym (1968) jego drużyna powinna być mistrzem, gdyby nie nieczysta postawa FTC i Vasasu byłaby nim. Chodziło o jakieś stare porachunki piłkarzy Vasasu i Újpestu. Vasas mecz przeciw „Fradim” przechodził, a z Újpestem zagrał walcząc jak „lwy” uzyskując remis. Ten 1 punkt przesądził o mistrzostwie FTC (bilans bramek 65-26), gdyż przy równej ilości punktów mistrzem zostałby Újpest (bramki 102:27). Jednak następne 7 sezonów wygrali „Fioletowi”. Dopiero w sezonie 1975/1976 udało się wyrwać im mistrzostwo (dokonało tego FTC). Baróti wpoił swoim zawodnikom ofensywny styl gry. W przeciągu 7 mistrzowskich sezonów, Újpest zdobył równo 500 goli, a jego przednie formacje z tych lat przeszły do historii klubu, stały się legendą. Tworzyli je Fazekas – Göröcs – Bene – Dunai II – Zámbó. Również na arenie międzynarodowej „Fioletowi” odnosili sukcesy. W sezonie 1968/1969 dotarli do finałowego dwumeczu Pucharu Miast Targowych z Newcastle United, który niestety przegrali. W Pucharze Mistrzów Újpest często dochodził do ćwierćfinału, ale w sezonie 1973/1974 grał w półfinale, w którym przegrał z późniejszym tryumfatorem Bayernem Monachium. W latach 70. klubowi przybyło tysiące fanów w kraju, jak i za granicą zauroczonych grą jego gwiazd. UTE przez krótki okres cieszyło się popularnością niemal taką jak „Fradi”. Do dziś są drugą popularnością drużyną na Węgrzech.

Początek kryzysu

Do końca lat 70. Újpest był w czołówce ligi. Klub opuścili Ferenc Bene, János Göröcs, Antal Dunai II ich miejsce zajęli bardzo dobrzy Törőcsik i Fekete. „Fioletowi” zdobyli jeszcze mistrzostwa w sezonach 1977/1978, 1978/1979 i ustąpili pola Honvédowi, który w latach 80. stał się najlepszym zespołem na Węgrzech. Przy Megyeri úti nastał powolny kryzys. Zmiany trenerów nie prowadziły do odzyskania mistrzowskich tytułów. Jedynym osiągnięciem w tym czasie było dojście do ćwierćfinału Pucharu Zdobywców Pucharów w sezonie 1983/1984.

Kapitalizm

Lata przełomu ustrojowego okazały się dla Újpestu dobre. Zdobył on kolejne mistrzostwo w sezonie 1989/90. W 1990 r. znika drugi człon nazwy klubu – Dózsa. Jednak ogólny upadek węgierskiej piłki przyczynił się do braku sukcesów na europejskiej arenie. Milicja nie dawała już wsparcia, klub musiał zapewnić sobie utrzymanie sam. UTE nadal gra w czołówce ligi, ale zdarzają się też sezony, w których trzeba walczyć o utrzymanie w lidze. Ostatnie jak do tej pory, 20. mistrzostwo przypadło na sezon 1997/1998. Lata 90. obnażyły słabość węgierskiej ligi, której mistrzowie regularnie nie dostawali się do rozgrywek Ligi Mistrzów.

2000-2011

W 2001 r. zakończyła się przebudowa przestarzałego stadionu Megyeri uti. Stare betonowe trybuny zastąpiono nowymi, zadaszonymi, całkowicie pokrytymi miejscami siedzącymi. Przynajmniej stadion UTE spełniał zachodnie standardy.W omawianym okresie byłt najładniejszym obiektem w lidze. Pojemność spadła z 30 000 do 13 501 miejsc, ale przy ogólnym wielkim spadku frekwencji jest to wystarczająca ilość. W październiku 2003 r. stadion UTE otrzymał imię swego wielkiego zawodnika Ferenca Szuszy. Od 1998 r. drużyna zawodzi swych sympatyków. Po 2000 r. tylko dwukrotnie kończył Újpest rozgrywki na podium. W sezonie 2003/2004 utracił tytuł w ostatniej kolejce, tak samo jak w sezonie 2005/2006, w którym cały czas prowadził, by przez końcowe potknięcia skończyć jako wicemistrz. Warunki finansowe klubu pozwalały mu utrzymywać się w czołówce ligi, jednak były zdecydowanie za małe, aby osiągnąć coś w Europie, choćby wyjście z fazy grupowej Pucharu UEFA.

Roderick Duchâtelet właścicielem - 2011-2024

W 2011 r. klub wykupił Roderick Duchâtelet, syn jednego z najbogatszych Belgów Rolanda Duchâteleta. Obiecywał on wielkie rzeczy, jednak za jego rządów "Fioletowi" popadli w przeciętność. Przeciw nowemu właścicielowi spora część fanów prowadziła wieloletni protest. Stadion z reguły świecił pustkami. Duchâtelet zmienił logo klubu, co jeszcze bardziej zaostrzyło protest. W 2022 r. został jednak sądownie zmuszony do przywrócenia oryginalnego herbu, a w 2024 r. postanowił sprzedać klub największej firmie paliwowej na Węgrzech - grupie MOL.

MOL właścicielem - od 2024 r.

W sezonie 2021/22 średnia widzów na ligowych meczach klubu wynosiła jedynie ok. 2,5 tys. Od tego momentu z punktu widzenia kibiców zaczęły w klubie zachodzić pozytywne zmiany, najpierw przywrócono stary herb, a później klub został odkupiony od niepopularnego właściciela przez koncern paliwowy MOL. Protest się skończył, fani wrócili na trybuny, a w 2024 r. średnia widzów już oscyluje w okolicach 6 tys. Po zakończeniu sezonu 2023/24 Újpest sprowadził 15 nowych zawodników i trenera Bartosza Grzelaka. Dzięki tak potężnemu sponsorowi, realne wydaje się w najbliższym czasie nawiązanie walki o mistrzostwo z Ferencvarosem.

Osiągnięcia

• Mistrzostwo Węgier (20 razy): 1929/1930, 1930/1931, 1932/1933, 1934/1935, 1938/1939, 1945, 1945/1946, 1946/1947, 1959/1960, 1969, 1970, 1970/1971, 1971/1972, 1972/1973, 1973/1974, 1974/1975, 1977/1978, 1978/1979, 1989/1990, 1997/98
• Wicemistrzostwo Węgier (21 razy): 1920/1921, 1922/1923, 1926/1927, 1931/1932, 1933/1934, 1935/1936, 1937/1938, 1940/1941, 1941/1942, 1960/1961, 1961/1962, 1967, 1968, 1976/1977, 1979/1980, 1986/1987, 1994/1995, 1996/1997, 2003/2004, 2005/2006, 2008/2009
• III miejsce (19 razy): 1916/1917, 1918/1919, 1921/1922, 1923/1924, 1927/1928, 1928/1929, 1936/1937, 1939/1940, 1950, 1951, 1952, 1957, 1962/1963, 1965, 1975/1976, 1987/1988, 1995/1996, 1998/99, 2017/18
• Puchar Węgier (11 razy): 1969, 1970, 1974/1975, 1981/1982, 1982/1983, 1986/1987, 1991/1992, 2001/2002, 2013/14, 2017/2018, 2020/21
• Finał Pucharu Węgier (7 razy): 1921/1922, 1922/1923, 1924/1925, 1926/1927, 1932/1933, 1997/98, 2015/16
• W lidze: 1905-1910/1911, od 1912/1913
• Finał Pucharu UEFA: 1969
• Półfinał Pucharu Mistrzów: 1974
• Półfinał Pucharu Zdobywców Pucharów: 1962
• Puchar Mitropa (2 razy): 1929, 1939

Kibice

Újpest ma dużą rzeszę kibiców. Ich największym rywalem są fani Ferencvárosu. W latach 70., wraz z rozkwitem ruchu kibicowskiego, zaczęły się starcia fanów obu klubów. Przez lata derby FTC – UTE stały się jedną z najbardziej znanych w Europie wojen kibicowskich. Fani „Fioletowych” udają się w największej liczbie na Węgrzech na mecze wyjazdowe za swymi piłkarzami. Mają też najstarszą w kraju, legendarną już grupę ultras „Ultra Viola Bulldogs”. Generalnie fani „Fioletowych” mają prawicowe przekonania, choć prawdopodobnie w mniejszym stopniu niż „Fradich”. Świadczy o tym ich flaga z konturami wielkich Węgier, znienawidzona przez kibiców z sąsiednich krajów. Frekwencja podczas meczów Újpest FC kształtuje się niewiele lepiej od generalnie niskiej średniej frekwencji ligi węgierskiej na poziomie 3-4 tys. widzów. Najwyższą średnią widzów klub zanotował w sezonie 1964, gdy na mecze fioletowych przychodziło średnio 27 923 widzów*.

• - źródło https://web.archive.org/web/20160915030954/http://www.nela.hu/nch_ses_view.php?id_szezon=60

Skład na sezon 2023/2024

Nr	Poz.	Piłkarz
2	2 obrońcaOB	Lirim Kastrati
3	2 obrońcaOB	Csanád Fehér
6	3 pomocnikPO	Luca Mack
7	4 napastnikNA	Krisztián Simon
8	3 pomocnikPO	Heinz Mörschel
10	3 pomocnikPO	Mátyás Tajti
11	3 pomocnikPO	Tamás Kiss
13	1 bramkarzBR	Đorđe Nikolić
17	4 napastnikNA	George Ganea
20	2 obrońcaOB	Märten Kuusk
21	4 napastnikNA	Bojan Sanković
22	2 obrońcaOB	Krisztián Tamás
23	1 bramkarzBR	Dávid Banai (kapitan)
26	2 obrońcaOB	Bálint Geiger
27	4 napastnikNA	Franklin Sasere

Nr	Poz.	Piłkarz
28	3 pomocnikPO	Ognjen Radošević
29	3 pomocnikPO	Vincent Onovo
30	4 napastnikNA	Oliver Jürgens
32	4 napastnikNA	Peter Ambrose
33	2 obrońcaOB	Miloš Kosanović
34	2 obrońcaOB	Tim Hall
42	2 obrońcaOB	Georgios Antzoulas
45	3 pomocnikPO	Stefan Jevtoski
49	2 obrońcaOB	Branko Pauljević
62	2 obrońcaOB	Dominik Kovács
68	2 obrońcaOB	Dženan Bureković
77	2 obrońcaOB	Kevin Csoboth
88	3 pomocnikPO	Matija Ljujić
99	1 bramkarzBR	Tamás Hámori

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona klubu