Tuligłowy (obwód lwowski): Różnice pomiędzy wersjami
Na mapach: 
49°30′36″N 23°38′24″E/49,510000 23,640000
49°30′36″N 23°38′24″E/49,510000 23,640000| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
źródła/przypisy, drobne merytoryczne |
drobne merytoryczne |
||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 29: | Linia 29: | ||
Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]]'' podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili [[Polacy]] (1907 os.), [[Niemcy (naród)|Niemcy]] (7 os.) i [[Rusini]] (1 os.). |
Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. ''[[Słownik geograficzny Królestwa Polskiego]]'' podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili [[Polacy]] (1907 os.), [[Niemcy (naród)|Niemcy]] (7 os.) i [[Rusini]] (1 os.). |
||
W 1772, w wyniku [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] wieś znalazła się pod władzą [[Cesarstwo Austrii|Austrii]] i do |
W 1772, w wyniku [[I rozbiór Polski|I rozbioru Polski]] wieś znalazła się pod władzą [[Cesarstwo Austrii|Austrii]] i do 1918 wchodziła w skład autonomicznego [[Królestwo Galicji i Lodomerii|Królestwa Galicji i Lodomerii]]. |
||
W latach |
W latach 1917–1919 znalazła się na terenie podległym [[Zachodnioukraińska Republika Ludowa|Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej]]. |
||
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od 1918 (do 1945) [[Podział administracyjny II RP|administracyjnie]] należały do [[Powiat rudecki|powiatu rudeckiego]] w [[Województwo lwowskie|województwie lwowskim]] w [[Komarno (gmina)|gminie Komarno]] ([[II Rzeczpospolita|II RP]]). |
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od 1918 (do 1945) [[Podział administracyjny II RP|administracyjnie]] należały do [[Powiat rudecki|powiatu rudeckiego]] w [[Województwo lwowskie|województwie lwowskim]] w [[Komarno (gmina)|gminie Komarno]] ([[II Rzeczpospolita|II RP]]). |
||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
We wrześniu 1939 do Tuligłów wkroczyły oddziały [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Cały ten obszar został włączony do [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]]. |
We wrześniu 1939 do Tuligłów wkroczyły oddziały [[Armia Czerwona|Armii Czerwonej]]. Cały ten obszar został włączony do [[Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka|Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej]]. |
||
Po [[atak Niemiec na ZSRR|wybuchu wojny radziecko-niemieckiej]], w lipcu 1941 wieś została zajęta przez wojska niemieckie po czym przyłączona do [[Generalne Gubernatorstwo|Generalnego Gubernatorstwa]]. |
|||
W latach |
W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z [[OUN-B|OUN]]–[[Ukraińska Powstańcza Armia|UPA]] zamordowali tutaj 48 Polaków<ref name="siekierka">{{Ludobójstwo w lwowskim|2006|s=832}}</ref>. |
||
W 1944 r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku 1945 we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków. |
W 1944 r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku 1945 we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków. |
||
Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim [[proboszcz]]em ks. Antonim Baszakiem ( |
Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim [[proboszcz]]em ks. Antonim Baszakiem (1889–1969), osiedlona została w [[Łozina|Łozinie]], [[Bierzyce|Bierzycach]] i [[Nowa Wieś Lubińska|Nowej Wsi Lubińskiej]] ([[Województwo dolnośląskie|woj. dolnośląskie]]). |
||
Od 1991 Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa [[Ukraina]]. |
Od 1991 Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa [[Ukraina]]. |
||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
== Zabytki == |
== Zabytki == |
||
* [[Kościół św. Doroty w Tuligłowach|Kościół św. Doroty]] obecnie cerkiew. Narodowy pomnik architektoniczny o nr rejestru: 422/0<ref>{{Cytuj|tytuł=костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України|data dostępu=2017-08-18|opublikowany=Енциклопедія пам'яток України|url=http://encyclosights.com/object_details.php?ln=3&id=1903}}</ref>. |
* [[Kościół św. Doroty w Tuligłowach|Kościół św. Doroty]] obecnie cerkiew. Narodowy pomnik architektoniczny o nr rejestru: 422/0<ref>{{Cytuj|tytuł=костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України|data dostępu=2017-08-18|opublikowany=Енциклопедія пам'яток України|url=http://encyclosights.com/object_details.php?ln=3&id=1903}}</ref>. |
||
* [[ |
* [[Pałac Balów w Tuligłowach|Pałac Balów]] przebudowany pod koniec [[XIX wiek|XIX w.]] przez Stanisława Bala według projektu [[Ferdinand Fellner|Ferdinanda Fellnera]] i Hermanna Helmera, twórców [[Kasyno Szlacheckie we Lwowie|Kasyna Szlacheckiego we Lwowie]]<ref name="Aftanazy">{{AftanazyDzieje |tom = 7 |s = 584-586 }}</ref>. W dworze działa sanatorium przeciwgruźlicze. |
||
* Kaplica grobowa rodziny Balów. |
* Kaplica grobowa rodziny Balów. |
||
== Urodzeni == |
== Urodzeni == |
||
* [[Julian Fałat]] ( |
* [[Julian Fałat]] (ur. 1853) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Aktualna wersja na dzień 01:27, 4 lip 2024
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Powierzchnia |
2,85 km² |
| Wysokość |
268 m n.p.m. |
| Populacja • liczba ludności • gęstość |
|
| Nr kierunkowy |
+380 3231 |
| Kod pocztowy |
81572 |
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
| 49°30′36″N 23°38′24″E/49,510000 23,640000
| |
Tuligłowy (ukr. Тулиголове, Tułyhołowe) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie gródeckim, do 1945 w Polsce[1][2], w województwie lwowskim, w powiecie rudeckim, w gminie Komarno. Pod okupacją niemiecką w Polsce siedziba wiejskiej gminy Tuligłowy.
Tuligłowy leżą 14 km od Rudek i 5 km od Komarna.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Wieś została założona w 1524 i była zamieszkana w przez Polaków. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego podaje, że w 1800 ludność Tuligłów stanowili Polacy (1907 os.), Niemcy (7 os.) i Rusini (1 os.).
W 1772, w wyniku I rozbioru Polski wieś znalazła się pod władzą Austrii i do 1918 wchodziła w skład autonomicznego Królestwa Galicji i Lodomerii.
W latach 1917–1919 znalazła się na terenie podległym Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Tuligłowy od 1918 (do 1945) administracyjnie należały do powiatu rudeckiego w województwie lwowskim w gminie Komarno (II RP).
Przed wojną mieszkało tu 3,5 tysiąca osób.
We wrześniu 1939 do Tuligłów wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Cały ten obszar został włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Po wybuchu wojny radziecko-niemieckiej, w lipcu 1941 wieś została zajęta przez wojska niemieckie po czym przyłączona do Generalnego Gubernatorstwa.
W latach 1943–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN–UPA zamordowali tutaj 48 Polaków[3].
W 1944 r. do Tuligłów ponownie wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W roku 1945 we wsi rozpoczęto masowe wysiedlenia Polaków.
Większość przesiedlanych osób, razem ze swoim proboszczem ks. Antonim Baszakiem (1889–1969), osiedlona została w Łozinie, Bierzycach i Nowej Wsi Lubińskiej (woj. dolnośląskie).
Od 1991 Tuligłowy znajdują się na terenie niepodległego państwa Ukraina.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół św. Doroty obecnie cerkiew. Narodowy pomnik architektoniczny o nr rejestru: 422/0[4].
- Pałac Balów przebudowany pod koniec XIX w. przez Stanisława Bala według projektu Ferdinanda Fellnera i Hermanna Helmera, twórców Kasyna Szlacheckiego we Lwowie[5]. W dworze działa sanatorium przeciwgruźlicze.
- Kaplica grobowa rodziny Balów.
Urodzeni
[edytuj | edytuj kod]- Julian Fałat (ur. 1853) – polski malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów, przedstawiciel realizmu i impresjonistycznego pejzażu.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ustawa z dnia 31 grudnia 1945 r. o ratyfikacji podpisanej w Moskwie dnia 16 sierpnia 1945 r. umowy między Rzecząpospolitą Polską a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej (Dz.U. z 1946 r. nr 2, poz. 5).
- ↑ Edmund Jan Osmańczyk: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 408. ISBN 83-214-0092-2.
- ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 832, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
- ↑ костел св.Дороти, 1599-1605 рр. - с.Тулиголове, Львівська обл. - Енциклопедія пам'яток України [online], Енциклопедія пам'яток України [dostęp 2017-08-18].
- ↑ Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 7: Województwo ruskie, Ziemia Halicka i Lwowska, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1995, s. 584-586, ISBN 83-04-04229-0, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Tuligłowy 2.) T., wś, pow. rudecki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 614., s. 614-615.
