Huta Komorowska

Huta Komorowska

{{{rodzaj miejscowości}}}
Państwo	podkarpackie
Powiat	kolbuszowski
Gmina	Majdan Królewski
Liczba ludności (2009)	1450
Strefa numeracyjna	(+48) 15
Kod pocztowy	36-110
Tablice rejestracyjne	RKL
SIMC
Położenie na mapie brak Brak mapy: podkarpackie Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie świata Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:airport}

{{Polska miejscowość infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | miejscowość podstawowa = | rodzaj miejscowości = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "flaga wsi", "sekundE", "herb wsi", "minutE", "stopniN", "minutN", "sekundN", "stopniE", "mapa wsi", "dopełniacz wsi" oraz "herb artykuł".

Huta Komorowska – wieś w Polsce położona w Kotlinie Sandomierskiej, a administracyjnie w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Majdan Królewski. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Nazwa miejscowości pochodzi od rzeczownika 'huta' oraz pobliskiego Komorowa.

Nazwy części wsi (przysiółki): Bór, Dołek, Góra, Gubernia, Kamionka, Krzywica, Obary, Osiczyny, Raczyk, Wojnasy.

Nazwy obiektów fizjograficznych:

• las - Buda Tuszowska, Pastwisko, Raczyk, Smarkata, Wisy, Za Hutą, Za Wojnasami, Zwierzyniec,
• pole - Na Granicy.

Wieś w na przełomie XIX i XX wieku była własnością rodziny Kozłowieckich. Należący do rodziny pałac został zniszczony podczas drugiej wojny światowej. Z rodziny tej pochodzi urodzony w Hucie Komorowskiej kardynał Adam Kozłowiecki. We wsi znajduje się szkoła podstawowa jego imienia. 26 marca 2008 r. powołano w Majdanie Królewskim Fundację im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego – "Serce bez granic", która ma na celu rekonstrukcję pałacu Kozłowieckich z przystosowaniem na centrum pamięci o kardynale oraz utworzenie Diecezjalnego Centrum Misyjnego o charakterze formacyjno-edukacyjnym.

Huta Komorowska, jak wykazują źródła, została założona końcem XVII wieku w królewszczyźnie ówczesnego starostwa sandomierskiego. Jako datę prawdopodobnego założenia Huty przyjmuje się rok 1674. Wtedy to Aleksander Michał Lubomirski, a następnie jego syn Józef Karol, ówcześni starostowie sandomierscy, założyli hutę szkła nad rzeką Korzeń oraz dwie oficyny najpierw szklaną „officina vitruaria” czyli Hutę (później nazywaną Komorowską), a z upływem czasu drugą „potażnię alias Maydan”. Największy rozkwit przemysłu szklanego w Hucie Komorowskiej miał miejsce końcem XVII w. i w I poł. XVIII wieku. W hucie zatrudniano Czechów: specjalistów o nazwisku Hauke (Hałka) i malarzy z Krakowa i Ropczyc oraz bularzy i dymarzy.

Po kolbuszowskiej transakcji w roku 1853, doszło do powolnego upadku huty, który przyspieszył I rozbiór Polski i cesarski patent leśny dla Galicji z 20 września 1782 r., ograniczający m.in. wyrób potażu, niezbędnego surowca do produkcji szkła. Głównym źródłem utrzymania ludności stała się wtedy uprawa roli.

Od 1772r., po I rozbiorze Polski, Huta przeszła na własność skarbu Austrii. Pierwszym gubernatorem carsko-królewskim kolbuszowszczyzny został Marszałek Hadik. W tym czasie dobra kasztelani sandomierskiej utrzymywał w dzierżawie hr. Józef Ossoliński. Od 1 kwietnia 1787r. zostały one zajęte i kierowane przez osobny urząd gospodarczy. Okoliczne wsie należące do klucza mokrzyszowskiego przeszły drogą koligacji w posiadanie zauszników zaborcy lub kupna- trafiały w ręce Polaków. Na początku XIX wieku dobra, w których znajdowała się wieś Huta, były własnością Kulczyckich. W roku 1835 byłe królewszczyzny, czyli tzw. dobra kameralne, sprzedane zostały podczas licytacji. Hutę Komorowską wraz z Majdanem, Komorowem i Brzostową Górą zakupił Jan Dolański z Baranowa, a po nim dobra te przejął Stefan Dolański. Ostatecznie drogą rodzinnych koligacji Hutę Komorowską i Majdan z Porębami odziedziczył wnuk Szczepana Dolańskiego, Czesław Kozłowiecki, który żeniąc się z Marią z Kaczkowskich otrzymał Komorów. Około roku 1665 wybudował we wsi Huta Komorowska okazały dwór wraz z zabudowaniami folwarcznymi, a wokół niego założył park- arboretum. Czesław Kozłowiecki w latach 1867-1895 był członkiem rady powiatowej z grupy większej własności oraz wieloletnim prezesem założonego w 1881r. „Towarzystwa Łowieckiego Kolbuszowskiego”. Po nim właścicielem Huty został jego syn Adam z żoną Marią z domu Janocha. Mieli oni troje dzieci: Czesława rozstrzelanego w 1940r. przez hitlerowców; Jerzego, który po działaniach wojennych w czasie II wojny światowej wyemigrował do Kanady oraz Adama, jezuitę i więźnia obozów w Oświęcimiu i Dachau, po zakończeniu wojny misjonarza w Afryce, późniejszego biskupa Lusaki i arcybiskupa, a od 21 lutego 1998r.- kardynała. Adam Kozłowiecki przy dworze wybudował tartak, cegielnię, zakład wyrobu dachówek i kręgów betonowych, a nieopodal na rzece Korzeń młyn wodny. Od 1888r. w Hucie Komorowskiej prowadzono szkołę podstawową mieszcząca się w małym drewnianym budynku. Pierwszym jej kierownikiem i nauczycielem był Dominik Stanisław Wiktor Saloni, ojciec Tadeusza Władysława Saloni zasłużonego człowieka na polu gospodarczym i w administracji państwowej w II Rzeczypospolitej.

Nowy murowany budynek szkoły wybudowano dopiero w 1906r., a kierownikiem został Bronisław Jagielski. Na początku XX wieku rozpoczęła się wielka emigracja ludności „za chlebem”. Dotknęła ona także mieszkańców Huty Komorowskiej. Wielu z nich opuściło rodzinną wieś kierując się do Prus, Austrii i Ameryki.

W roku 1911 nastąpiła pełna mobilizacja ludności wsi w akcję wyborczą do parlamentu austro- węgierskiego w Wiedniu. Włączył się do niej wikary z Majdanu Królewskiego, ksiądz Eugeniusz Okoń, który w Hucie Komorowskiej urządził pierwsze wyborcze zebranie w czasie, którego przedstawił śmiały program walki o chłopskie prawa.

Wybuch I Wojny Światowej sprawił, iż wielu mieszkańców ruszyło do walki z zaborcą. Niewielu jednak powróciło do domów. Odzyskana w 1918r. niepodległość przez Polskę, nie przyniosła poprawy sytuacji materialnej ludności wsi. Nastąpiła druga fala emigracji, tym razem do Francji i Ameryki.

Około roku 1929Adam Kozłowiecki z żoną Marią powołują Fundację Naukowo-Wychowawczą, której celem miało być wybudowanie w Hucie Komorowskiej (do 1947r.) obiektów szkolnych do kształcenia młodzieży z zakresu leśnictwa, rolnictwa i prawa. Wybuch II wojny światowej przerwał ich plany.

W 1940r. hitlerowcy zamknęli i rozebrali szkołę. Rozpoczęli wysiedlanie ludności wsi Huta Komorowska w związku z tworzeniem przez Wehrmacht największego na terenie Europy poligonu ćwiczebnego -„Południe” 7Heeresgutsbezirk Truppenübungsplatz Süd Dęba dla piechoty i artylerii.. W pałacu Kozłowieckich zaś zlokalizowano biura firmy Wilhelma Fischera z Mörfelden nad Menem, która zajmowała się 81budową umocnień i bunkrów dla wojska oraz pracami nad umocnieniami ziemnymi i karczowaniem okolicznych lasów. W pobliżu parku w 1941r. Niemcy założyli obóz pracy przymusowej dla Żydów, którego komendantem został Johann Robert Schmidt. We wrześniu 1943r. obóz zlikwidowano, a więźniów wywieziono i najprawdopodobniej rozstrzelano w lasach koło Głogowa. Od października 1943r. przebywali w nim Polacy. Wiosną 1944r. na miejsce komendanta obozu Schmidta, powołano niemieckiego oficera z Nowej Dęby o nazwisku Regensburg. Ostatecznie obóz zlikwidowano 25 lipca 1944 roku, tuż przed wkroczeniem wojsk radzieckich. Przez obóz przeszło około 3000 osób. Zginęło w nim około 1500 więźniów, głównie Żydów. W roku 1966, w parku Kozłowieckich, wzniesiono obelisk ku czci pomordowanych w obozie pracy.

Pałac i zabudowania dworskie dawnej posiadłości Kozłowieckich przetrwały wojnę, ale decyzją ówczesnych władz zostały przed rokiem 1952, rozebrane, rozgrabione, z czego tylko część cegły przeznaczono na budowę nowej szkoły podstawowej. Na ocalałych zaś murach stajennych wzniesiono remizę Ochotniczej Straży Pożarnej.

Obecnie pozostały tylko ruiny neogotyckiej oficyny dworskiej z drugiej połowy XIX wieku, w której mieszkała matka Marii Kozłowieckiej z domu Janocha.

W roku 1954 nastąpiło otwarcie odbudowanej szkoły podstawowej, która po pięćdziesięciu pięciu latach, 17 czerwca 1999r. przyjęła imię Ks. Kardynała Adama Kozłowieckiego.

W latach 1958-1959 zelektryfikowano całą wieś.

Koniec XX wieku przyniósł Hucie Komorowskiej wiele nowych inwestycji, m. in. zgazyfikowano wieś, w 1995r. powstało ujęcie wody pitnej, dwa lata później wybudowano przepompownię wody. Po oddaniu (1997r.) do użytku światłowodowej centrali telefonicznej w Majdanie Królewskim, większość mieszkańców wsi mogła stać się posiadaczami telefonów stacjonarnych. W 1987r. wybudowano świątynię, dzięki czemu w 1991r. erygowana została Parafia Huta Komorowska pw. Świętej Rodziny. Pierwszym jej proboszczem został ks. Paweł Sobczyński, a następnie po jego tragicznej śmierci w 2002r., ks. Dariusz Komierzyński, a obecnie ks.Ryszard Oleksak.

Morderstwo na plebani odczas bandyckiego napadu na plebanię zamordowany został proboszcz parafii Huta Komorowska (dekanat Raniżów) ks. Paweł Sobczyński. Ks. Paweł Sobczyński urodził się 9 maja 1937 roku w Kolbuszowej. Po ukończeniu w 1961 r. tamtejszego Liceum Ogólnokształcącego wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Święcenia kapłańskie otrzymał 10 września 1967 r. z rąk bpa B. Taborskiego. Jako wikariusz pracował w Wysokiej Strzyżowskiej (1967-1969), Uhercach (1969-1971), Stanach (1971-1973), Polańczyku (1973-1974), Kołaczycach (1974-1977), Rakszawie (1977-1981). Proboszczem był w Borownicy (1981-1987), Birczy (1987-1991), Hucie Komoroskiej (1991-2002).

Bibliografia

• Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych - 59 - Powiat kolbuszowski. Warszawa: Urząd Rady Ministrów - Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, 1965. Brak numerów stron w książce