Przejdź do zawartości

Linia kolejowa nr 213

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Therud (dyskusja | edycje) o 20:33, 29 sie 2013. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 29 sie 2013, była oparta na tej wersji.

Szablon:Propozycja

Linia kolejowa nr 213
Reda – Hel
Mapa przebiegu linii kolejowej 213
Dane podstawowe
Zarządca

PLK S.A.

Numer linii

213

Długość

61,669 km

Rozstaw szyn

1435 mm

Prędkość maksymalna

80[1] km/h

Zdjęcie LK213
Rozjazd przed stacją Jastarnia
Historia
Lata budowy

1878–1922

Rok otwarcia

1879 (Reda – Puck)
1903 (Puck – Swarzewo)
1922 (Swarzewo – Hel)

Rok włączenia do PKP

1920

Multimedia w Wikimedia Commons

Reda – Hel – linia kolejowa nr 213 o długości 61,669 km, łącząca Redę z Helem. Jest jedyną w Polsce normalnotorową linią kolejową leżącą na mierzei. Linia powstawała etapami od 1879 do 1928. Ostateczną swoją długość osiągnęła w 1922. Dobudowany w 1928 odcinek do portu Hel został później rozebrany. Linia jest niezelektryfikowana i jednotorowa. Ze względu na obsługę miejscowości turystycznych przewozy wykazują bardzo dużą sezonowość.

Przebieg linii

Linia kolejowa nr 213 zaczyna się w Redzie, gdzie odgałęzia się od linii nr 202 Gdańsk Główny – Stargard Szczeciński. Następnie skręca w prawo objeżdżając Redę od strony zachodniej. Po ponad 4 km dociera do położonej na północy Redy dzielnicy Rekowo Dolne, gdzie znajduje się pierwszy przystanek. Za Redą Rekowo linia skręca na północny wschód i biegnie do Mrzezina po czym skręca na północ. Przed Żelistrzewem skręca nieznacznie w lewo i tak dociera do Pucka. W Pucku skręca ponownie w lewo i do Swarzewa biegnie w kierunku północno-zachodnim. W Swarzewie do 1991 znajdował się jedyny węzeł kolejowy na jej trasie (nie licząc Redy, w której linia się zaczyna). Za Swarzewem linia skręca ostro w prawo i biegnie tak do Władysławowa. Na terenie miasta tuż przed stacją Władysławowo tory odbijają w lewo. Pomiędzy stacjami Władysławowo a Władysławowo Port linia skręca ostro w prawo i wjeżdża na mierzeję. Na mierzei linia biegnie wzdłuż drogi wojewódzkiej 216 po stronie otwartego morza. Tuż przed Helem skręca na południe i kończy się na stacji Hel[2].

Linia biegnie przez dwa powiaty: wejherowski i pucki oraz przez dwa mezoregiony Pobrzeże Kaszubskie i Mierzeję Helską[3].

Mimo niewielkiej odległości od morza, linia ma w niektórych odcinkach charakterystykę typową dla linii podgórskich[4].

Charakterystyka techniczna

Linia jest klasy C3 na całej długości[5]. Prędkości pociągów osobowych na dzień 1 lipca 2013[6].

Kilometraż Prędkość
od do tor 1
-0,749 1,700 70
1,700 7,200 80
7,200 9,100 70
9,100 16,200 80
16,200 17,500 60
17,500 20,600 80
20,600 22,300 60
22,300 25,600 80
25,600 52,300 60
52,300 62,135 80

Linia jest wyposażona w magnesy SHP[7].

Ze względu na ciasne łuki w latach 90. na linii wprowadzono zakaz wjazdu dla lokomotyw sześcioosiowych na trasie Władysławowo – Hel[4]. Na linii występują ograniczenia w kursowaniu na odcinku Władysławowo-Hel: w godz. 22.40-4.30 przez cały rok z wyjątkiem wakacji (oprócz stacji Władysławowo)[8]

Historia

Geneza

Kolej dotarła do Redy, pierwszej stacji na linii, w 1870 przy okazji budowy linii kolejowej ze Słupska do Sopotu. Odcinek ten domykał połączenie Gdańsk – Szczecin przez Słupsk i Koszalin. W przeciwieństwie do większości budowanych w tym czasie na Pomorzu linii kolejowych, nie była ona budowana w ramach Królewskiej Kolei Wschodniej, mimo tego później została przez nią przejęta[9].

W latach 80. i 90. XIX wieku sieć kolejowa w Prusach zaczęła się zagęszczać. Po wybudowaniu głównych magistrali zaczęły powstawać linie lokalne łączące miasta powiatowe[9].

1897–1920

W grudniu 1897 rozpoczęto budowę pierwszego odcinka współczesnej linii 213 – z Redy do Pucka[10]. Został on otwarty 15 grudnia 1898[11], pomimo bardzo trudnych warunków geologicznych i geomorfologicznych[4]. Linia od razu miała dochodzić do Krokowej[10] jednakże budowę rozpoczęto dopiero w 1901 [12] a oddano dwa lata później. Na odcinku Puck – Swarzewo, linia ta była przedłużeniem obecnej linii 213, dalej linią 263[13]. Linia do Krokowej początkowo była linią prywatną zbudowaną przez właścicieli Krokowa rodu von Krocov[4].

Zwiększenie roli linii do Pucka, spowodowało w 1910 modernizację i rozbudowę stacji kolejowej w Redzie[14].

1920–1945

W 1918 Polska odzyskała niepodległość. Granice na Pomorzu ustalono dopiero w 1920. Wówczas linia kolejowa z Redy do Pucka znalazła się w Polsce. Z powodu kłopotów w zaopatrzeniu w węgiel niezbędny dla parowozów została w 1920 wprowadzona komunikacja zastępcza za pomocą powozów[15]. Podobna sytuacja panowała w tym czasie na różnych innych pomorskich liniach[16]. Stacja w Pucku była najbliżej morza położonym obiektem na sieci PKP, dlatego zbudowano w Pucku tymczasowy port wraz z bocznicą kolejową[11].

W 1921 zawieszono, na pół roku przewozy na odcinku Puck – Swarzewo (i dalej do Krokowej na linii 263)[17]. Zawieszenie to było związane z budową linii kolejowej na Hel oddanej w 1922[18]. Linia została częściowo wybudowana na drodze kołowej, co spowodowało tymczasowe odcięcie Helu od sieci drogowej. Dopiero w 1923 PKP ostatecznie odbudowały zniszczoną drogę[19]. Trudnością podczas budowy było dostarczenie materiałów, w tym drewna. Nie można było ściąć zbyt dużej liczby drzew, gdyż stanowiły one ochronę półwyspu[20]. Budowa dworców w miejscowościach nadmorskich trwała jeszcze do końca lat 20. XX wieku. W 1928 dobudowano linię ze stacji Hel do portu w Helu. Wówczas to linia 213 osiągnęła swoją maksymalną długość[21]. Początkowo na półwyspie linia była obsługiwana przez rybaków za pomocą wagonu napędzanego wiosłami, którymi odpychano się od podkładów, a w sprzyjających warunkach za pomocą żagla[20].

W XX-leciu międzywojennym linia ta była obsługiwana przez parowozy OKl27, kursujące na trasie Gdynia – Puck – Gdynia oraz opalane olejem parowozy Tp3, które obsługiwały trasę Puck – Hel – Puck[22]. Pod koniec lat 30. na Hel zaczęły docierać pociągi dalekobieżne z Warszawy oraz południa Polski[23].

Rozwój kolei spowodował rozwój gospodarczy na półwyspie helskim powodując, że dotychczas rybackie wioski przeistaczały się w kurorty oblegane latem przez turystów z pozostałej części Polski[20].

1945–1989

W latach 1949-1951 wprowadzono bardzo restrykcyjne przepisy dotyczące działalności cywilnej na Helu[24].

W PRL ze względu na duże znaczenie militarne Helu, dostęp turystów do Helu był ograniczony. Mogli oni przyjeżdżać do miasta tylko koleją[18].

W 1952 zmodernizowano stację w Redzie[14].

W 1978 PKP zapowiadały szybkie wycofanie parowozów z ruchu pasażerskiego oraz z ruchu towarowego na liniach o trudnym profilu w Północnej DOKP. W 1978 na terenie całej dyrekcji było 13 sprawnych parowozów, głównie obsługujących manewry. Ostra zima 1978/1979 spowodowała jednak powrót parowozów[25]. W tym samym roku przeprowadzono modernizacje linii na odcinku Reda – Władysławowo. Podczas remontu między innymi wymieniono szyny lekkie na szyny S49[4].

W 1979 zawieszono po raz drugi przewozy na linii Puck – Krokowa, pociągi wróciły do Krokowej w maju 1983[17].

W 1979 zaprzestano korzystać z przystanku Hel Bór[26].

W 1982 zmodernizowano linię na odcinku Władysławowo – Hel. Zakres remontu był taki sam jak na pozostałym odcinku. W 1983 i 1989 wykonano ponowny remont nawierzchni pomiędzy Redą a Mrzezinem[4].

Po 1989

Wakacyjny pociąg osobowy w składzie SA106+120A+SA132 (2009)

Po raz trzeci ruch kolejowy z Pucka do Krokowej został zawieszony na przełomie lat 80. i 90. W maju 1989 na tej trasie przestały kursować pociągi osobowe, a w 1991 również towarowe[17]. Od tego czasu po linii kolejowej nr 213 jeżdżą tylko pociągi osobowe pomiędzy Gdynią a Helem (część relacji bywa skrócona do Władysławowa lub Pucka) oraz wakacyjne pociągi dalekobieżne.

26 września 1993 ze stacji Puck odjechał ostatni planowy pociąg pasażerski prowadzony trakcją parową[11].

W 1998 linia została zmodernizowana. Stacje zostały wyposażone w urządzenia SRK sterowane zdalnie z Gdyni, przez co obsługa stacji (oprócz kas biletowych) stała się zbędna[18].

W marcu 2001 dzięki interwencji i dofinansowaniu samorządu województwa pomorskiego linia została uratowana przed likwidacją[27].

W 2005 do obsługi połączeń lokalnych pomiędzy Gdynią a Helem zaczęto stosować szynobusy i spalinowe zespoły trakcyjne wyprodukowane przez PESA Bydgoszcz. W 2006 pojazdy te przejęły całość przewozów poza sezonem. W sezonie letnim ze względu na zwiększenie liczby podróżnych stosowane są składy tradycyjne[28][29].

11 listopada 2010 Newag Nowy Sącz przekazał dwa dwuczłonowe SZT SA137, do końca roku zostały jeszcze przekazane 3 z 4 kupionych przez województwo pomorskie pojazdów trójczłonowych SA138, a czwarty z nich pojawił się na początku 2011. Pojazdy te zostały kupione ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego dla województwa pomorskiego na lata 2007–2013 i przypisane zostały do obsługi połączeń Kościerzyna – Gdynia – Kościerzyna i Gdynia – Hel – Gdynia. Wyparły one stosowane dotychczas pojazdy wyprodukowane przez bydgoską PESĘ[12].

5 października 2011 podpisano umowę z firmą Salcef Costruzioni Edili E Ferroviarie na rewitalizację całej linii nr 213[30]. Remont rozpoczął się wiosną 2012[31] i spowodował od 10 września 2012[32] czasowe zamknięcia linii[33]. Ze względu na zwiększone przewozy podczas wakacji ruch pociągów został odwieszony na wakacje 2013[34].

Infrastruktura

Stacje i przystanki

Stacje węzłowe

Na linii kolejowej nr 213 znajdowały się dwie stacje węzłowe, z czego jedna przestała pełnić swoją funkcję w 2005.

Stacja węzłowa Schemat węzła Linie i kierunki
Reda 202 Gdańsk Główny, Stargard Szczeciński
Swarzewo 263 Krokowa (zawieszona od 1991, rozebrana od 2005)

Pozostałe stacje i przystanki

Nazwa Zdjęcie Liczba
krawędzi
peronowych 		Infrastruktura Źródło
Reda 3 Kasa biletowa,
przejście podziemne 		[35]
Reda Rekowo 1 [36]
Mrzezino 2 [37]
Żelistrzewo 1 [38]
Puck 4 Kasa biletowa,
rampa,
lokomotywownia 		[39]
Swarzewo 3 [40]
Władysławowo 3 Kasa biletowa [41]
Władysławowo Port 1 [42]
Chałupy 1 [43]
Kuźnica (Hel) 3 Kasa biletowa [44]
Jastarnia Wczasy 1 [45]
Jastarnia 2 Kasa biletowa [46]
Jurata 2 Kasa biletowa [47]
Hel Bór 1 Przystanek zlikwidowany [48]
Hel 3 Kasa biletowa [49]
[50] [51]

Ruch pociągów

Pociąg osobowy w okolicy Mrzezina
Pociągi na stacji Hel w sezonie letnim (2009)

Pociągi osobowe

Linią 213 jeżdżą pociągi osobowe w relacji Gdynia – Hel (i z powrotem) oraz Gdynia – Władysławowo (i z powrotem). W okresie letnim na Hel w niektórych latach był przedłużany pociąg osobowy przyspieszony Tur Gdynia – Chojnice prowadzony przez całą swoją trasę lokomotywą spalinową[52].

Ze względu na duży ruch turystyczny w sezonie letnim oraz zdecydowanie mniejszy poza sezonem dla linii publikowane były dwie tablice w rozkładzie jazdy. Od 2005 do obsługi połączeń lokalnych pomiędzy Gdynią, a Helem zaczęto stosować szynobusy i spalinowe zespoły trakcyjne[28]. Od 2010 są to przypisane do tej linii (oraz do trasy Kościerzyna – Gdynia – Kościerzyna) spalinowe zespoły trakcyjne SA137 i SA138[12].

W sezonie letnim z powodu wzmożonego ruchu przewozy są obsługiwane składami klasycznymi z wagonami piętrowymi. SZT łączy się wówczas w dłuższe składy często z wagonem doczepnym w środku[28].

Pociągi dalekobieżne

Pociągi dalekobieżne jeżdżą linią kolejową nr 213 tylko w czasie wakacji ze względu na napływ turystów na Mierzeję Helską. Wówczas na tej trasie jeździ kilkanaście par pociągów zarówno pospiesznych (TLK), jak i ekspresowych. Pociągi te ze względu na brak elektryfikacji są prowadzone lokomotywami spalinowymi[53].

Pociągi towarowe

Ruch towarowy, ze względu na brak przemysłu[54] ma marginalne znaczenie[55].

  1. ↑ Wykazy prędkości na liniach kolejowych zarządzanych przez PKP PLK: pociągi pasażerskie, autobusy szynowe, pociągi towarowe.
  2. ↑ Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 31. ISBN 978-83-60887.
  3. ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 46 i 126. ISBN 83-01-13897-1.
  4. ↑ a b c d e f Leszek Lewiński. Z Redy do Helu... podgórską koleją. „Świat Kolei”. 4/1999. s. 14-19. ISSN 1234-5962. 
  5. ↑ Klasy linii. plk-sa.pl, 2012-02-01. s. 21. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  6. ↑ Wykaz maksymalnych prędkości - pociągi pasażerskie. plk-sa.pl, 2012-02-01. s. 43. [dostęp 2013-07-23]. (pol.).
  7. ↑ Wykaz linii kolejowych, które nie są wyposażone w elektromagnesy shp. plk-sa.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  8. ↑ Wykaz linii kolejowych, na których wprowadzone zostały ograniczenia ich użytkowania. plk-sa.pl. [dostęp 2013-07-27]. (pol.).
  9. ↑ a b M. Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18–25. ISSN 1234-5962. 
  10. ↑ a b Marcin Przegiętka. O tym pisano w grudniu... „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  11. ↑ a b c Krzysztof Labudda. 110-lecie linii Reda-Puck. „Świat Kolei”. 12/2007, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  12. ↑ a b c Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w maju... „Świat Kolei”. 5/2011, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.  Błąd w przypisach: Nieprawidłowy znacznik <ref>; nazwę „ŚK5/2011” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością
    BŁĄD PRZYPISÓW
  13. ↑ Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Linia Reda – Hel. kolej.one.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).
  14. ↑ a b Leszek Lewiński. Reda. „Świat Kolei”. 5/2000, s. 18-21. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  15. ↑ Marcin Przegiętka. O tym pisano w lutym. „Świat Kolei”. 2/2010, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  16. ↑ Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w październiku... „Świat Kolei”. 10/2009, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  17. ↑ a b c Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Linia Swarzewo – Krokowa. kolej.one.pl. [dostęp 2012-07-23]. (pol.).
  18. ↑ a b c Judyta Kurkowska-Ciechańska, Ariel Ciechański: Koleje. Warszawa: Carta blanca, 2008, s. 30. ISBN 978-83-60887.
  19. ↑ Krzysztof Zintel. Koleje na Helu. „Świat Kolei”. 2/1998, s. 26–27. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  20. ↑ a b c Jerzy Pawłowski. Kolej helska. „Świat Kolei”. 4/1997, s. 16–17. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  21. ↑ Marcin Przegiętka. O tym pisano w lipcu... „Świat Kolei”. 7/2008, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  22. ↑ Andrzej Massel. Pasażerski ruch kolejowy w czasach II Rzeczypospolitej (3). „Świat Kolei”. 1/2010, s. 16–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  23. ↑ Andrzej Massel. Pasażerski ruch kolejowy w czasach II Rzeczypospolitej (2). „Świat Kolei”. 12/2009, s. 16–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  24. ↑ Zbigniew Wojciechowski. Obiekty militarne Półwyspu Helskiego w latach 1920-2006. „Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej”. 51 nr 4, s. 247-271, 2005. ISSN 0860-889X. 
  25. ↑ Paweł Terczyński. Ostatnie parowozy w Północnej DOKP. „Świat Kolei”. 7/2012, s. 14–23. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  26. ↑ Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2011. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2011. ISBN 978-83-931006-4-4. (pol.).
  27. ↑ A. Sito. Umowa z PKP. „Świat Kolei”. 5/2001, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  28. ↑ a b c Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 1/2007, s. 4. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X. 
  29. ↑ Ryszard Stankiewicz. Nowy tabor na trasie Gdynia Gł. – Hel. „Koleje Małe i Duże”. 2–3/2007, s. 6. Katowice: APLAND. ISSN 1641-117X. 
  30. ↑ Szybciej na Hel, szybciej do Kościerzyny. inforail.pl, 2011-10-23. [dostęp 2013-05-31].
  31. ↑ Wielki remont helskiej kolei - InfoRail. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
  32. ↑ Pomorskie: Od 10 września na Hel tylko autobusem - InfoRail. [dostęp 2013-07-30]. (pol.).
  33. ↑ Pociągi na Hel zawieszone do kwietnia – rewitalizacja trwa. [dostęp 2013-07-25]. (pol.).
  34. ↑ Pociągi wróciły na trasę do Helu. kurierkolejowy.eu, 2013-06-21. [dostęp 2013-06-28].
  35. ↑ Reda w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  36. ↑ Reda Rekowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  37. ↑ Mrzezino w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  38. ↑ Zelistrzewo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  39. ↑ Puck w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  40. ↑ Swarzewo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  41. ↑ Władysławowo w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  42. ↑ Władysławowo Port w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  43. ↑ Chałupy w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  44. ↑ Kuźnica (Hel) w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  45. ↑ Jastarnia Wczasy w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  46. ↑ Jastarnia w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  47. ↑ Jurata w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  48. ↑ Hel Bór w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  49. ↑ Hel w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
  50. ↑ Wykaz peronów. plk-sa.pl, 2012-12-03. [dostęp 2013-01-14].
  51. ↑ PR Gdynia Kasy biletowe Przewozów Regionalnych stan na dzień 01.07.2013. [dostęp 2013-08-23]. (pol.).
  52. ↑ Filip Brzeziński. SP32 w Chojnicach. „Świat Kolei”. 6/2010, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  53. ↑ Szymon Suliński. Wakacyjne pociągi. „Koleje Małe i Duże”. 2/2006, s. 14–15. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. 
  54. ↑ Irena Fierla: Geografia Przemysłu Polski. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1973, s. 195.
  55. ↑ Oficjalna Strona Internetowa Miasta Helu. gohel.pl. [dostęp 2013-08-03]. (pol.).


Linie kolejowe w Polsce
1–99
100–199
200–299
300–395
401–458
501–585
601–699
700–786
800–899
900–999
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Linia_kolejowa_nr_213&oldid=37385861”