Wojna estońsko-bolszewicka
 {{{opis grafiki}}} | |||
| Czas |
{{{czas}}} | ||
|---|---|---|---|
| Terytorium | |||
| Przyczyna | |||
| Wynik |
zwycięstwo Estonii (traktat w Tartu) | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
Położenie na mapie świata  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|} | |||
Wojna estońsko-bolszewicka (wojna o niepodległość Estonii est. Vabadussõda) – wojna stoczona w latach 1918–1920 między Estonią i Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką.
Tło
Jesienią 1917 odbyła się ostatnia faza wyborów do Maapäev (parlamentu Autonomicznej Guberni Estońskiej, utworzonego na mocy decyzji rosyjskiego rządu tymczasowego). W wyniku bolszewickiego zamachu stanu w Piotrogrodzie (rewolucji październikowej) w listopadzie 1917 wszystkie organy władz autonomicznych Estonii zostały zlikwidowane przez Sownarkom i rozpoczęło się prześladowanie przez Czeka działaczy partii demokratycznych. Wykorzystując dogodne położenie międzynarodowe, gdy Armia Czerwona znalazła się w odwrocie, a wojska niemieckie jeszcze nie nadeszły, podziemny Maapäev proklamował 24 lutego 1918 niepodległość Estonii i sformował rząd tymczasowy. Już jednak 25 lutego do Tallinna wkroczyły wojska niemieckie, kładąc tym samym kres nadziejom na zbudowanie niepodległego państwa estońskiego.
Po kapitulacji Niemiec, w listopadzie 1918, estoński rząd tymczasowy wznowił swoją działalność, ale już kilka dni później na młodą republikę spadło uderzenie wojsk Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej.
Działania wojenne
Pierwsze uderzenie rosyjskie na Narwę 22 listopada przyjęły wycofujące się na zachód wojska niemieckie, wspierane przez tworzone dopiero formacje wojsk estońskich. 29 listopada Armia Czerwona zdobyła Narwę, a bolszewicy utworzyli w tym mieście lokalne władze okupacyjne, nazywane Estońską Komuną Robotniczą (Eesti Töörahva Kommuun). Siły radzieckie podeszły na odległość 34 km od Tallinna. Ofensywa radziecka została powstrzymana dzięki wsparciu, jakiego udzielił Estończykom brytyjski korpus interwencyjny, osłaniany przez operujący na Morzu Bałtyckim zespół Royal Navy. W styczniu 1919 wojska estońskie pod wodzą Johana Laidonera, wspierane przez ochotników z Finlandii, Szwecji i Danii, przeszły do kontrofensywy, wyrzucając Armię Czerwoną z terytorium Estonii.
Estończycy zajęły północną Łotwę, co spowodowało zatarg z niemieckimi władzami okupacyjnymi Łotwy, które zażądały niezwłocznego opuszczenia jej terytorium. 23 czerwca 1919 pod Cēsis wojska estońskie starły się z Landeswehrą Bałtycką, złożoną z oddziałów Niemców bałtyckich. Do dzisiaj rocznica tej bitwy jest świętowana w Estonii jako Dzień Zwycięstwa.
13 maja 1919 wojska estońskie, wspierane przez korpus białych, wykonały uderzenie na terytorium Rosji radzieckiej i przeprowadziły na ziemiach uwolnionych spod władzy bolszewików zaciąg ochotniczy do oddziałów białorosyjskich. Bolszewicy wkrótce odzyskali utracone tereny.
28 września rozpoczęła się kolejna ofensywa wojsk estońskich, połączona z uderzeniem armii białych (pod dowództwem gen. Nikołaja Judenicza) osłanianej przez zespół floty brytyjskiej, w kierunku Piotrogrodu. Oddziały te podeszły na odległość około 15 km od miasta, jednak wobec groźby wywołania bolszewickiej rewolty na swoich tyłach zostały zmuszone do wycofania się. 3 stycznia 1920 podpisano zawieszenie broni.
Pokój
2 lutego 1920 Republika Estońska i Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka podpisały traktat w Tartu, uznający de iure niepodległość Estonii.
Galeria
-
Estoński plakat rekrutacyjny (1918) -
Estońska piechota morska z niszczyciela „Vambola” (1919) -
Estoński sztab (1920)
Zobacz też
Bibliografia
- Tomasz Paluszyński: Walka o niepodległość Estonii 1914–1920. Poznań: Wyższa Szkoła Języków Obcych w Poznaniu, 2007. ISBN 978-83-60241-01-1.
Linki zewnętrzne
- Estonian War of Independence (est.)
