Przejdź do zawartości

Virtual International Authority File

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez MastiBot (dyskusja | edycje) o 19:52, 17 gru 2019. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 17 gru 2019, była oparta na tej wersji.

Virtual International Authority File (VIAF) – międzynarodowa kartoteka haseł wzorcowych. Jej celem jest ujednolicenie zapisu nazw osobowych (haseł), dlatego zbiera z bibliotek z całego świata – ich różne wersje i prezentuje je razem, pod jednym, unikatowym identyfikatorem numerycznym. Pozwala to obniżyć koszty i zwiększyć użyteczność danych gromadzonych przez biblioteki. Informacje po dopasowaniu i połączaniu są udostępniane online bibliotekom na całym świecie.

Historia

Potrzebę międzynarodowej współpracy w zakresie tworzenia i utrzymywania kartotek wzorcowych zauważono jeszcze w latach 70-tych XX wieku. Zaproponowano wówczas, aby narodowe agencje bibliograficzne odpowiadały za tworzenie haseł dla własnych autorów i w ten sposób stworzona baza mogłaby być stosowana w pozostałych krajach. Jednak różnice kulturowe (m. innymi różnice w sposobie katalogowania czy używanie rożnych alfabetów) nie pozwoliły na powodzenie tego projektu. Kolejnym pomysłem usprawnienia wymiany rekordów kartoteki haseł wzorcowych w skali międzynarodowej było wprowadzenie International Standard Authority Data Number, czyli numeru, który identyfikowałby hasło w skali globalnej. Ponieważ wymagałoby to powstania instytucji, która zajmowałaby się nadawaniem i nadzorowanie poprawności stosowania okazało się trudne do zrealizowania[1]. Pomysł stworzenia VIAF powstał w 1998 roku. Biblioteka Kongresu i Niemiecka Biblioteka Narodowa podjęły współpracę, aby sprawdzić możliwość powiązania ze sobą haseł osobowych w prowadzonych kartotekach. Za stronę techniczną miało być odpowiedzialne OCLC[1]. Podczas odbywającej się w Berlinie w 2003 roku Konferencji IFLA Biblioteka Kongresu i Niemiecka Biblioteka Narodowa podpisały porozumienie, które stało się początkiem VIAF (Międzynarodowej Kartoteki Haseł Wzorcowych). W 2007 roku do projektu dołączyła Francuska Biblioteka Narodowa, a w następnych latach przyłączały się inne biblioteki[2].

Zasady współpracy

  • rekordy kartoteki haseł wzorcowych oraz rekordy bibliograficzne, w których je zastosowano biblioteka współpracująca przesyła do OCLC (Online Computer Library Center)[2].
  • hasła pochodzące z różnych kartotek są dopasowywane i rozbudowywane o właściwe dane. Służą do tego specjalne algorytmy[2].
  • w zdefiniowanych polach są umieszczane dane, a hasła występujące w różnych kartotekach są automatycznie synchronizowane[2].
  • użytkownik może przeszukiwać kartoteki wzorcowe według haseł osobowych, kooperatywnych, geograficznych i tytułów ujednoliconych[2].

Rada VIAF

Rada VIAF odpowiada za politykę i funkcjonowanie VIAF. Wyznacza zasady wyboru nowych uczestników. Promuje efektywne i odpowiednie wykorzystanie VIAF. Natomiast hostingiem, oprogramowaniem i danymi dla VIAF zarządza OCLC. Swojego pełnomocnika do Rady może wyznaczyć każdy dostawca VIAF. Również OCLC wyznacza osobę kontaktową, która wchodzi w skład Rady. Na czele Rady stoi prezes. Podczas dorocznego spotkania Rady, które odbywa się w piątek przed Kongresem Światowej Biblioteki i Informacji IFLA jest wybierany nowy prezes, który przez rok pełni rolę elekta zanim obejmie stanowisko[3][4].

Prezesi Rady

VIAF a Wikidane

W 2012 roku w angielskojęzycznej Wikipedii został uruchomiony projekt automatycznej identyfikacji haseł osobowych w Wikipedii, w bazie VIAF. Inicjatorami tych działań byli wikipedyści pracujący w OCLC i Biritsh Library. Aby móc to zrealizować powstał VIAFbot23, który umieścił identyfikatory VIAF w ponad 250 tysiącach haseł osobowych. Podobne działania podjęto w niemieckojęzycznej Wikipedii. Informacje VIAF pojawiają się automatycznie w module kontrola autorytatywna[5].

Przypisy

  1. ↑ a b Śnieżko L. 20 kartotek za jednym kliknięciem, czyli VIAF – Wirtualna Kartoteka Haseł Wzorcowych Tytuł Ujednolicony 2012 nr 7 s.
  2. ↑ a b c d e Jóźwiak J. Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi informatycznych do opracowania zbiorów i współtworzenia katalogu centralnego NUKAT [dostęp 2019-06-10].
  3. ↑ VIAF Council [online], OCLC, 17 października 2018 [dostęp 2019-06-10] (niem.).
  4. ↑ Marta Cichoń prezesem Rady VIAF [online], Biblioteka Narodowa [dostęp 2019-06-10] (pol.).
  5. ↑ (PDF) Integracja kartotek haseł wzorcowych nazw osobowych w semantycznej bazie wiedzy Wikidane [online], ResearchGate [dostęp 2019-06-10] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Virtual_International_Authority_File&oldid=58281886”