Przejdź do zawartości

Czapka niewidka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Laked98 (dyskusja | edycje) o 17:46, 19 maj 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 19 maj 2024, była oparta na tej wersji.
Trwa dyskusja nad usunięciem tego artykułu, kliknij i weź w niej udział.
Motyw nakrycia głowy, które czyni człowieka niewidzialnym, występuje m.in. w mitologii greckiej. Na zdjęciu: Perseusz z głową Meduzy, mający na głowie hełm Hadesa (rzeźba Benvenuta Celliniego z 1545–1554, Loggia dei Lanzi, Florencja)

Czapka niewidka – fikcyjne nakrycie głowy(inne języki), po którego włożeniu człowiek staje się niewidzialny(inne języki). Niekiedy czapka niewidka ma postać hełmu[1].

W folklorze i mitologii

Czapka niewidka to jeden z motywów w sześciotomowym katalogu motywów folkloru Motif-Index of Folk-Literature(inne języki) opracowanym w latach 50. XX wieku przez amerykańskiego folklorystę Stitha Thompsona(inne języki)[2]. Należy do kategorii magic objects („magiczne przedmioty”, D800-D1699) i obejmuje motyw D1361.14: magic hat renders invisible [„magiczne nakrycie głowy czyni niewidzialnym”]; motyw D1361.15: magic cap renders invisible [„magiczna czapka czyni niewidzialnym”]; motyw D1067.2: magic cap [„magiczna czapka”], K1349.10, admission to woman’s room by means of cap of invisibility [„wejście do pokoju kobiety za pomocą czapki niewidki”][2].

Motyw czapki niewidki występował m.in. w starożytnej Grecji (hełm Hadesa w mitologii greckiej)[1], w Indiach, Chinach[3] i Japonii (czapka niewidka należąca do siedmiorga bóstw pomyślności Shichi-fukujin)[4]. Był obecny w mitologii nordyckiej, w legendach Indian Ameryki Północnej z plemion Omaha i Zuni, w folklorze Portugalii[3] i Bretanii[2], a także w polskich bajkach ludowych[5].

W literaturze, operze, filmie i sztukach plastycznych

Czapka niewidka pojawia się m.in. w poemacie Rusłan i Ludmiła Aleksandra Puszkina[6] oraz w Złocie Renu, wstępie do dramatu muzycznego Pierścień Nibelunga Richarda Wagnera (jako magiczny hełm Tarnhelm(inne języki) zapewniający niewidzialność)[7]. W 1912 powstał brytyjski kolorowy film niemy zatytułowany The Cap of Invisibility [„Czapka niewidka”][8][9]. Jego tematem były przygody chłopca posiadającego czapkę niewidkę[8]. Obraz trwał 9 minut, nakręcili go Walter R. Booth i Theo Frenkel(inne języki) w technice Kinemacolor(inne języki) dla Natural Color Kinematograph Company(inne języki)[9]. W 1966 wyprodukowano polski film rysunkowy Czapka niewidka w reżyserii Piotra Lutczyna, również poświęcony przygodom chłopca posiadającego czapkę niewidkę[10]. Czapka niewidka występuje także w komiksie[11], malarstwie[12], rysunku[13] i fotografii artystycznej[14].

W języku potocznym

Potoczne określenie metamateriałów o ujemnym współczynniku załamania fal elektromagnetycznych w zakresie światła widzialnego[15][16]. Materiały te powodują, że obiekty stają się niewidzialne[15].

Przypisy

  1. ↑ a b Hades. W: Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985, s. 352.
  2. ↑ a b c Stith Thompson(inne języki): Motif-index of Folk-Literature. T. II. D–E. Bloomington: Indiana University Press, 1956, s. 196. (ang.).
  3. ↑ a b Cap of invisibility. W: Theresa Bane: Encyclopedia of Mythological Objects. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company, Inc., Publishers, 2020, s. 39. (ang.).
  4. ↑ Shichi-fuku-jin, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-05-18] (ang.).
  5. ↑ Julian Krzyżanowski: Polska bajka ludowa w układzie systematycznym. T. 1 (wątki 1–999). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1962, s. 83, 127.
  6. ↑ A. D. P. Briggs: Alexander Pushkin. A Critical Study. London, Totowa, N.J.: Croom Helm, Barnes & Noble Books, 1983, s. 96. (ang.).
  7. ↑ Burton D. Fisher: Wagner's The Rhinegold. Opera Journeys Mini Guide Series, 2001, s. 20. (ang.).
  8. ↑ a b Catalogue of Kinemacolor Film Subjects. Animated Scenes in Their Actual Colors. London, W.: The Natural Color Kinematograph Co., Ltd., 1913, s. 239. (ang.).
  9. ↑ a b Films made in the Brighton & Hove area. The silent era. brightonhistory.org.uk. [dostęp 2024-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-14)]. (ang.).
  10. ↑ Czapka niewidka w bazie filmpolski.pl.
  11. ↑ Ratman. Terror na wizji, s. 1, Czapka niewidka. artkomiks.pl, 17 lipca 2020. [dostęp 2024-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-19)].
  12. ↑ Cap of Invisibility by Sarah Grant (1999). iastate.edu. [dostęp 2024-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-19)]. (ang.).
  13. ↑ Marcin in a Cap of Invisibility by Alicja Wahl (1982). forgottenheritage.eu. [dostęp 2024-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  14. ↑ Invisibility Hat by Olha Stepanian (2020). artsper.com. [dostęp 2024-05-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2024-05-19)]. (ang.).
  15. ↑ a b Odkryto czapkę-niewidkę. interia.pl, 11 sierpnia 2008. [dostęp 2011-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-21)].
  16. ↑ Pierwsza czapka-niewidka. kopalniawiedzy.pl, 11 sierpnia 2008. [dostęp 2017-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-09)].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Czapka_niewidka&oldid=73809972”