Rafał Wnuk (historyk)

Rafał Wnuk

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	22 maja 1967 Zamość
profesor nauk humanistycznych
Alma Mater	Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Doktorat	1999 Polska Akademia Nauk
Habilitacja	2008 Polska Akademia Nauk
Profesura	2017
Wykładowca
Uczelnia	Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Okres zatrudn.	2008
Odznaczenia

Rafał Wnuk (ur. 22 maja 1967 w Zamościu) – polski historyk, politolog i muzealnik, profesor nauk humanistycznych. Od 2024 p.o. dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Kariera naukowa

W latach 1982–1987 był uczniem Technikum Rolniczego przy Zespole Szkół Rolniczych w Zamościu. W 1987 został studentem historii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Pracę magisterską pod tytułem Konspiracja akowska i poakowska na Zamojszczyźnie od lipca 1944 do 1956 r. napisał pod kierunkiem prof. Tomasza Strzembosza.

W latach 1993–1997 był doktorantem Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz uczestnikiem seminarium doktoranckiego u prof. Tomasza Strzembosza. W 1999 obronił rozprawę doktorską pod tytułem Zorganizowany opór wobec komunistycznego państwa na przykładzie Okręgu Lublin AK-DSZ-WiN w latach 1944–1947.

Były naczelnik Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie (2000–2009) i były pracownik naukowy w Pracowni Ziem Wschodnich II RP Instytutu Studiów Politycznych PAN (1996–2008). Od 2008 wykładowca w Instytucie Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II i pracownik Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Członek redakcji półrocznika historycznego „Pamięć i Sprawiedliwość”. Uzyskał habilitację w 2008 r. w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk na podstawie pracy "Za pierwszego Sowieta". Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941). 23 września 2017 r., decyzją prezydenta RP Andrzeja Dudy, został profesorem nauk humanistycznych. Niezależnie od tego postępowanie profesorskie budzi szereg wątpliwości.

Specjalność: polska konspiracja na Kresach Wschodnich w latach 1939–1941, wywiad Polskich Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej w okresie II wojny światowej, stosunki polsko-ukraińskie w latach 1939–1947.

Został wybrany na członka Komitetu Nauk Historycznych PAN na kadencję 2020–2023. 14 marca 2024 został powołany na stanowisko p.o. dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, stanowisko objął 2 kwietnia tego samego roku. Został też powołany w skład Rady do spraw Muzeów na kadencję 2024-2027.

Jego rodzina pochodzi ze wsi Wysokie pod Zamościem. Jest wnukiem Bolesława Wnuka, posła na Sejm II Rzeczypospolitej.

Publikacje

• Konspiracja akowska i poakowska na Zamojszczyźnie od lipca 1944 r. do 1956 r., Lublin 1993;
• Pany i Rezuny. Współpraca AK-WiN i UPA 1945–1947, Warszawa 1997 (z Grzegorzem Motyką);
• Okręg Lublin AK-DSZ-WiN 1944–1947, Warszawa 2000.
• Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956 (redakcja całości)
• "Za pierwszego Sowieta". Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (wrzesień 1939 – czerwiec 1941), Warszawa 2007. Wyd. Instytut Pamięci Narodowej i Instytut Studiów Politycznych PAN, ISBN 978-83-60464-47-2.
• Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944-1953, Wydawnictwo Naukowe Scholar – Instytut Studiów Politycznych PAN – Muzeum II Wojny Światowej, Gdańsk – Warszawa 2012 – (współautor – z Grzegorzem Motyką, Tomaszem Stryjkiem i Adamem F. Baranem);
• Leśni bracia. Podziemie antykomunistyczne na Litwie, Łotwie i w Estonii 1944-1956, Warszawa 2018;

Nagrody i odznaczenia

• 2008 – Nagroda „Przeglądu Wschodniego” za rok 2007, za książkę pt. Za pierwszego Sowieta". Polska konspiracja....
• 2008 – Nagroda od Jury i Czytelników w konkursie "Książka Historyczna Roku im. Oskara Haleckiego", dla zespołu redakcyjnego za książkę pt. Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, Warszawa-Lublin 2007.
• 2009 – Srebrny Krzyż Zasługi, za zasługi w dokumentowaniu i upamiętnianiu prawdy o najnowszej historii Polski.
• 2014 – Nagroda im. Jerzego Giedroycia jako współautor książki „Wojna po wojnie. Antysowieckie podziemie w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1944-1953”.

Kontrowersje

Jako dyrektor Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku podjął decyzję, aby w nocy z 24 na 25 czerwca 2024 roku usunięto z wystawy w muzeum materiały dotyczące bohaterów II wojny światowej: rotmistrza Witolda Pileckiego, rodziny Ulmów oraz św. Maksymiliana Marię Kolbe. Ruch ten wywołał ogromne niezadowolenie społeczne oraz dyskusję w mediach. Swój sprzeciw tym działaniom wyraził również Minister Obrony Narodowej, Władysław Kosiniak-Kamysz. Sam Wnuk porównał te postacie do Myszki Miki i Supermena oraz określił sprzeciw wobec swojej decyzji jako "szantaż patriotyczny". Ostatecznie muzeum zapowiedziało włączenie do wystawy stałej Maksymiliana Kolbe i rodziny Ulmów. Placówka zapewniła również, że "nie powieli nieścisłości i błędów, które widniały na usuniętych ekspozycjach".

Linki zewnętrzne

• Prof. dr hab. Rafał Wnuk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2007-08-28] .
• Wywiad z prof. Rafałem Wnukiem
• Biogram historyka na portalu Paryska Kultura. kulturaparyska.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-23)].
• Nominacje profesorskie dla naukowców z KUL