Szninkiel

Szninkiel

Le Grand Pouvoir du Chninkel

Scenariusz	Jean Van Hamme
Rysunki	Grzegorz Rosiński
Kraj wydania	Belgia
Język	francuski
Data pierwszego wydania	1988
Wydawca	Casterman
Tematyka	fantasy
Data pierwszego wydania polskiego	1988
Pierwszy wydawca polski	Orbita

Szninkiel (fr. Le Grand Pouvoir du Chninkel, dosłownie: Wielka Potęga Szninkla) – powieść graficzna z gatunku fantasy, której autorami są Jean Van Hamme (scenariusz) i Grzegorz Rosiński (grafika).

Wydania

Po raz pierwszy Szninkiel ukazał się we francuskojęzycznym oryginale w 10 odcinkach w czasopiśmie „À Suivre” w latach 1986–1987. Wydanie zbiorcze ukazało się w 1988 nakładem wydawnictwa Casterman, a po polsku w tym samym roku wydała ją oficyna wydawnicza Orbita. Na przełomie 2001 i 2002 liczący ponad 130 stron czarno-biały komiks został wznowiony w kolorowej wersji podzielonej na trzy tomy. W Polsce wydał go w tej edycji Egmont Polska równocześnie z wydaniem francuskim. W wydaniu kolorowym za barwy odpowiadała kolorystka Graza (pseudonim Grażyny Fołtyn-Kasprzak). W 2010 polskie wydanie zostało wznowione przez Egmont Polska w czarno-białej wersji w ramach ekskluzywnej reedycji komiksów autorstwa Grzegorza Rosińskiego.

Treść

Szninkiel to opowieść o planecie Daar okrążającej podwójne słońce, na której bezustannie toczy się wojna między trzema nieśmiertelnymi: Jargotem Pachnącym, Zembrią Cyklopką i Barr-Findem Czarną Ręką. Głównym bohaterem jest J’on, szninkiel (przedstawiciel niskorosłej rasy przypominającej nieco hobbitów), niewolnik Barr-Finda. J’on przeżywa jedną z cyklicznych bitew nieśmiertelnych, ale zostaje zapomniany na polu walki, dzięki czemu odzyskuje wolność. Niespodziewanie, J’onowi ukazuje się w przestworzach czarny monolit, będący najwyższym bogiem O’nem. Zgodnie z legendą, szninkiel wybrany przez O’na przywróci pokój na Daarze. J’on zostaje wbrew własnej woli uznany za wybrańca i wyzwoliciela uciemiężonych szninkli. Przyjdzie mu za to zapłacić najwyższą cenę: śmierć poprzez publiczną egzekucję (przykucie do monolitu).

Odwołania i interpretacja

W Szninklu odnaleźć można wiele odwołań do tekstów literackich (m.in. Hobbit J.R.R. Tolkiena) i filmów (monolit wyglądający podobnie jak monolit znany z filmu 2001: Odyseja kosmiczna. Stanleya Kubricka). Prawdopodobnie najsilniej uwidaczniają się jednak wątki chrześcijańskie: m.in. Szninkiel-wybraniec jako metafora Chrystusa, podążający za Szninklem uczniowie (przypominający apostołów), uczeń który w trakcie wędrówki wypiera się Szninkla, osąd Szninkla przez wielebnych z jego własnego ludu, śmierć poprzez przykucie do monolitu (ukrzyżowanie), starotestamentowy topos boga „zazdrosnego i mściwego”. Sam Van Hamme wypowiedział się o obecnym w swoim dziele rysie teologicznym następująco:

„Wiedzieliśmy tylko, że Szninkiel miał być odrębną całością, rozgrywającą się w świecie zbliżonym do Tolkienowskiego. Mam na ten temat własną teorię: Bóg stworzył mnóstwo światów i każdy z nich w ten sam sposób sobie podporządkował. Prymitywne ludy wielbią Boga, ale on sprawia, by wyznawcy się od niego odwrócili. Następnie ich karze, zsyłając potop i inne katastrofy (...). Pozwala zamartwiać się kilku pokoleniom i podpowiada, że do odkupienia grzechów potrzebny jest Zbawiciel. Wraz z nadejściem Zbawiciela odradza się wiara w Boga, ale i strach przed następną karą, który obecny był w prymitywnej wierze. Oto pokrótce mój pomysł marketingu teologicznego”.

Pomimo tego, że idea przewodnia komiksu może być odczytywana jako antyreligijna, Ksenia Chamerska w przedmowie do wydania z 2001 podkreśliła, że jest to tylko jedna z możliwych płaszczyzn interpretacji Szninkla. Ze względu na okrucieństwo i erotykę w treści, komiks Szninkiel jest przeznaczony tylko dla dorosłych czytelników.

W 1989 roku komiks zrecenzował Marek Oramus dla Nowej Fantastyki. Zaznaczając, że nie jest fanem komiksów, pozytywnie opisał tę pozycję jako "znaczące osiągnięcie tego gatunku". Oramus pochwalił komiks jako "świetnie narysowany" i z wartościowym scenariuszem, który przedstawia nietypowe rozwiązania akcji, a także zawiera "ważkie spotrzeżenia na temat natury ludzkiej" czy "odwiecznych zmagań dobra ze złem". Za najcenniejsze Oramus uważa przesłanie, że "każdy z nas jest wybrańcem", z większą lub mniejsza mocą, mogącą zmienić świat. Oramus krytykuję zakończenie za "nieznośne naiwności i uproszczenia" (specyficznie, krytykując istnienie dwóch słońc w kontekście sugerującym, że świat jest prehistoryczną Ziemią; i że po wybuchu jednego z nich, życie przetrwało na Ziemi), a także niepotrzebne czy niewyjaśnione a ostentacyjne nawiązania do mitologii chrześcijańskiej, Odysei Kubricka czy twórczości Tolkiena.