Alfred Dreyfus

Alfred Dreyfus
	; Alfred Dreyfus w mundurze kapitana (ok. 1894)
	podpułkownik
Data i miejsce urodzenia	9 października 1859 ; Miluza (Francja)
Data i miejsce śmierci	12 lipca 1935 ; Paryż
	Przebieg służby
Lata służby	1880–1918
Siły zbrojne	Francuskie Siły Zbrojne
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa bitwa pod Verdun; bitwa pod Aisne;
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Alfred Dreyfus (ur. 9 października 1859, zm. 12 lipca 1935) – francuski oficer żydowskiego pochodzenia, którego niesłusznie obwiniono i skazano za zdradę. Afera Dreyfusa będąca 10 letnim sporem o niesprawiedliwy wyrok i rehabilitację doprowadziła do kryzysu politycznego i społecznego we Francji.

Życiorys

Młodość i służba w armii

Urodzony w Miluzie w Alzacji był najmłodszym z dziewięciorga dzieci Jeannette (z domu Libmann) i Raphaëla Dreyfusa, zamożnego żydowskiego producenta tkanin. Gdy Alfred miał 10 lat wybuchła wojna francusko-pruska, a po aneksji Alzacji i Lotaryngii przez Niemcy po wojnie jego rodzina przeniosła się do Paryża. To doświadczenie skłoniło Dreyfusa do podjęcia decyzji o karierze wojskowej.

W październiku 1877 r. w wieku 18 lat rozpoczął naukę w elitarnej szkole wojskowej École polytechnique w Paryżu, gdzie odbył szkolenie wojskowe i zdobył wykształcenie w dziedzinie nauk ścisłych. Studia ukończył w 1880 r. i rozpoczął służbę jako podporucznik we francuskiej armii. Od 1880 do 1882 r. uczęszczał do szkoły artyleryjskiej w Fontainebleau, gdzie zdobył specjalistyczne wykształcenie jako oficer artylerii, a po ukończeniu studiów został przydzielony do 31. pułku artylerii w garnizonie w Le Mans. W 1885 r. został przeniesiony do baterii artyleryjskiej przy 1. Dywizji Kawalerii w Paryżu i awansowany do stopnia porucznika. W 1889 r. został adiutantem dyrektora arsenału rządowego Établissement de Bourges i awansowany na kapitana^[1]^[2].

18 kwietnia 1891 roku poślubił 20-letnią Lucie Eugénie Hadamard (1870–1945). Mieli dwoje dzieci, Pierre’a (1891–1946) i Jeanne (1893–1981). Trzy dni po ślubie Dreyfus został przyjęty do École spéciale militaire de Saint-Cyr, wiodącej francuskiej szkoły wojskowej, którą ukończył dwa lata później z dziewiątą lokatą i wyróżnieniem. Po tym został wyznaczony na stażystę w sztabie Sztabu Generalnego Armii Francuskiej, gdzie był jedynym żydowskim oficerem. Podczas egzaminu Kolegium Wojennego w 1892 r. jeden z członków panelu, generał Bonnefond, nisko ocenił Dreyfussa, uważając, że Żydzi nie są pożądani w sztabie. Podobnie został oceniony inny oficer, porucznik Georges Picquart. Obaj oficerowie złożyli protest do dyrektora szkoły, generała Lebelin de Dionne, który wyraził żal, ale nie podjął żadnych działań w tej sprawie. Mimo to, armia francuska nie była uprzedzona w materii pochodzenia, w armii ówcześnie służyło ok. 300 żydowskich oficerów, z czego dziesięciu było generałami^[3].

Oskarżenie o szpiegostwo

Osobny artykuł: Sprawa Dreyfusa.

15 października 1894 r. Dreyfus został aresztowany pod zarzutem zdrady na rzecz Niemiec. Koronnym dowodem w procesie był rękopis pisma do ambasady niemieckiej, przypisywany Dreyfusowi. Wyrokiem sądu wojskowego Dreyfus skazany został na dożywotni karny obóz na Wyspie Diabelskiej w Gujanie w Ameryce Południowej oraz zdegradowany^[4]. Gdy po kilku latach ujawnił się faktyczny autor listu szpiegowskiego i fakt krzywoprzysięstwa, pisarz Émile Zola opublikował artykuł J’Accuse…! z apelem o uniewinnienie Dreyfusa. W obronę oficera zaangażowało się wielu uczonych i pisarzy, m.in.: Marcel Proust, Anatol France, Vilfredo Pareto i Georges Clemenceau. Rozgorzał wówczas wielki spór, który podzielił społeczeństwo francuskie. Okazało się, że skazaniem Dreyfusa zainteresowane były: armia, konserwatywna prawica, partie nacjonalistyczne, rojaliści, kręgi finansjery i kler. Wykorzystywali oni „zdradę” żydowskiego oficera dla demonstrowania patriotyzmu i umiłowania armii, udowadniania zagrożenia ze strony Żydów, oskarżania ustroju republikańskiego itd. Émile’a Zolę za „zniesławienie armii” skazano na rok więzienia i zmuszono pogróżkami do ucieczki do Wielkiej Brytanii, ale w 1899 r. Dreyfus został przewieziony z powrotem do Francji i ponownie stanął przed sądem. Został jednak powtórnie uznany za winnego zdrady i skazany na dziesięć lat więzienia. Do kary zaliczono mu pięcioletni pobyt na wyspie. Wskutek nacisku opinii publicznej 19 września 1899 r. prezydent Francji anulował wyrok^[4].

Galony kapitana zerwane Dreyfusowi w chwili degradacji
Karykatura Dreyfusa

Życie po aferze

Przez dwa lata, do lipca 1906 r., mieszkał w areszcie domowym z jedną ze swoich sióstr w Carpentras, a później w Cologny. Dopiero w 1906 r. Alfred Dreyfus doczekał się pełnej rehabilitacji przez francuski Najwyższy Sąd Apelacyjny. Dzień po oczyszczeniu został ponownie przyjęty do wojska z awansem do stopnia majora. Tydzień później został kawalerem orderu Legii Honorowej i przydzielony jako dowódca jednostki artylerii w Vincennes. 15 października 1906 r. objął dowództwo jednostki artylerii w Saint-Denis. W 1907 r. wystąpił z armii. W okresie I wojny światowej ponownie wstąpił do wojska. Dowodził kolumną zaopatrzeniową artylerii i awansował do stopnia podpułkownika. W 1919 r. został oficerem Legii Honorowej^[4]^[5]. 4 czerwca 1908 r., podczas ceremonii przeniesienia prochów Emila Zoli do Panteonu, Dreyfus został postrzelony w ramię przez nacjonalistycznego dziennikarza Louisa Grégoriego^[5].

Zmarł 12 lipca 1935 r. w Paryżu w wieku 75 lat. Został pochowany na cmentarzu Montparnasse^[5].

W 1937 r. jego syn Pierre opublikował wspomnienia ojca na podstawie korespondencji z lat 1899–1906 Souvenirs et Correspondance.

Awanse

aspirant (Aspirant) – awansowany 1 października 1878 r.^[6]
podporucznik (Sous-lieutenant) – awansowany 4 października 1880 r.^[6]
porucznik (Lieutenant) – awansowany 1 listopada 1882 r.^[6]
kapitan (Capitaine) – awansowany 12 września 1889 r.^[6]
major (Chef d’escadrons) – awansowany 13 lipca 1906 r.^[6]
podpułkownik (Lieutenant-colonel) – awansowany 26 września 1918 r.^[6]

Odznaczenia

Oficer Orderu Narodowego Legii Honorowej – 9 lipca 1919 r.^[7]
Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej – 20 lipca 1906 r.
Krzyż Wojenny 1914–1918
Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny

Przypisy

↑ J’Accuse! – Oskarżam!. Polskie Radio. [dostęp 2019-06-13].
↑ Katarzyna Seroka: Sprawa Dreyfusa, czyli ideowy spór o wizję III Republiki. Histmag, 2014-10-15. [dostęp 2019-06-13].
↑ Piers Paul Read: The Dreyfus Affair. 2012, s. 83. ISBN 978-1-4088-3057-4. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Tadeusz Hanausek. Tragiczna pomyłka. „Przekrój”. nr 28, s. 42, 1999-07-11. ISSN 0033-2488. (pol.).
↑ ^a ^b ^c Paweł Stachnik: Dreyfus – idealny wróg publiczny. Dziennik Polski, 2015-07-07. [dostęp 2019-06-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rząd Republiki Francuskiej: Etat des Services de le Lieutenant Colonel de Reserve Dreyfus Alfred. culture.gouv.fr. [dostęp 2020-11-28]. (fr.).
↑ Alfred Dreyfuss. culture.gouv.fr. [dostęp 2020-03-31]. (ang.).

[pr-1] J’Accuse! – Oskarżam!. Polskie Radio. [dostęp 2019-06-13].

[histmag-2] Katarzyna Seroka: Sprawa Dreyfusa, czyli ideowy spór o wizję III Republiki. Histmag, 2014-10-15. [dostęp 2019-06-13].

[3] Piers Paul Read: The Dreyfus Affair. 2012, s. 83. ISBN 978-1-4088-3057-4. (ang.).

[przekroj-4] Tadeusz Hanausek. Tragiczna pomyłka. „Przekrój”. nr 28, s. 42, 1999-07-11. ISSN 0033-2488. (pol.).

[DP-5] Paweł Stachnik: Dreyfus – idealny wróg publiczny. Dziennik Polski, 2015-07-07. [dostęp 2019-06-13].

[culture.gouv.fr-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rząd Republiki Francuskiej: Etat des Services de le Lieutenant Colonel de Reserve Dreyfus Alfred. culture.gouv.fr. [dostęp 2020-11-28]. (fr.).

[7] Alfred Dreyfuss. culture.gouv.fr. [dostęp 2020-03-31]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]