Przejdź do zawartości

Starawieś

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Starawieś
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

węgrowski

Gmina

Liw

Liczba ludności (2011)

485[2][3]

Strefa numeracyjna

25

Kod pocztowy

07-100[4]

Tablice rejestracyjne

WWE

SIMC

0678096[5]

Położenie na mapie gminy Liw
Mapa konturowa gminy Liw, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Starawieś”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Starawieś”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Starawieś”
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego
Mapa konturowa powiatu węgrowskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Starawieś”
Ziemia52°27′22″N 21°56′39″E/52,456111 21,944167[1]

Starawieświeś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Liw[6][5].

Wieś Starą Wieś posiadał w 1673 roku starosta warszawski i referendarz koronny Jan Dobrogost Krasiński[7], leżała w ziemi drohickiej województwa podlaskiego w 1795 roku[8]. Do 1954 roku istniała gmina Stara Wieś. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. Rozporządzenie MSWiA z 2003 roku przywróciło miejscowości ze Stara Wieś na historyczną nazwę Starawieś. Na drogowskazach można także spotkać Starowieś.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Michała Archanioła[9].

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Około 9 kilometrów na północny zachód od Węgrowa. Leży nad przepływającą tu dość szeroko rzeką Liwiec (lewy dopływ Bugu), przy dawnym trakcie handlowym prowadzącym z Łukowa przez Węgrów do Gdańska.

Części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Starawieś[6][5]
SIMC Nazwa Rodzaj
0678104 Maciejów kolonia

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1473 roku, gdy wymieniana jest jako Jakimowice (Jachimowice), będące własnością Stanisława [Kossowskiego] z Kos(s)owa. W XVI wieku otrzymała nazwę Starawieś, w późniejszym czasie (od XIX wieku) pisaną rozdzielnie: Stara Wieś. W niektórych późniejszych wzmiankach (ok. 1711 roku) występuje także pod nazwą Krasny Dwór[10].

Herby właścicieli Starejwsi na elewacji pałacu

W XVI wieku wieś oraz puszcza starowiejska wchodziły w skład posiadłości węgrowskiej, należącej do możnego litewskiego rodu Kiszków. Po małżeństwie w 1593 roku hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwiłła z Elżbietą z Ostrogskich Kiszczyną przechodzi w posiadanie Radziwiłłów.

Wtedy to Węgrów otrzymał liczne przywileje, a Starawieś stała się rezydencją rodu aż do 1664 roku, w którym Bogusław Radziwiłł sprzedał ją Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, podskarbiemu wielkiemu koronnemu. W 1762 roku, jako wiano żony Barbary Krasińskiej przeszła na własność Michała Świdzińskiego. Następnymi właścicielami byli Ossolińscy (do 1811) i Jezierscy. W 1840 Maria Jezierska wyszła za mąż za rosyjskiego księcia Sergiusza Golicyna, który dzięki temu stał się kolejnym właścicielem Starejwsi. W 1879 dobra starowiejskie ponownie przeszły w posiadanie rodziny Krasińskich, którzy w 1905 sprzedali majątek Aleksandrowi Gerliczowi. W 1912 posiadłość została kupiona przez Macieja Radziwiłła. Ostatnimi właścicielami Starejwsi (do 1945 roku) byli Franciszek Radziwiłł i Zofia de Gren z Wodzickich Radziwiłłowa. W czasie okupacji cały majątek został zajęty przez Niemców, a po wojnie znacjonalizowany.

Pomnik upamiętniający naloty Łosi w 1939

W dniach 4-7 września 1939 ze znajdującego się tu lotniska polowego załogi XV Dywizjonu Bombowego na samolotach PZL-37 Łoś dokonały największego w czasie wojny obronnej nalotu bombowego na niemieckie kolumny pancerne w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego i Różana, co upamiętnia pomnik przy drodze do Węgrowa.

10 września 1939 Starawieś została zbombardowana przez lotnictwo niemieckie. W 1944 roku wojska radzieckie splądrowały i ograbiły pałac. Po II wojnie światowej majątek przejął Skarb Państwa. W latach 70. XX wieku w zabudowaniach pałacowych przeprowadzono gruntowne prace renowacyjne i przekazano je na potrzeby reprezentacyjne NBP.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Kościół w Starejwsi

Starawieś oczami poetów

[edytuj | edytuj kod]

Piękno Starejwsi, a szczególnie starowieskiego pałacu, opiewali między innymi: Adam Mickiewicz, Bolesław Leśmian, Konstanty Ildefons Gałczyński, Julian Tuwim. Pisali o niej Juliusz Słowacki i Cyprian Kamil Norwid, a nawet Władysław Broniewski.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128821
  2. Wieś Starawieś w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-31], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1193 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. a b c GUS. Rejestr TERYT
  6. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny : struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 121.
  8. Karol de Perthées , Mappa Szczegulna Woiewodztwa Podlaskiego, 1795
  9. Opis parafii na stronie diecezji
  10. Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik", Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1978, s. 244

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]