Przejdź do zawartości

ORP Jastrząb (1945)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.
ORP Jastrząb
Ilustracja
Okręt w morzu, lata 50. XX wieku
Klasa

trałowiec

Typ

proj. 253Ł

Oznaczenie NATO

T-301

Historia
Stocznia

Nr 189(inne języki), Leningrad

Położenie stępki

początek 1945

Wodowanie

lato 1945

 Marynarka Wojenna ZSRR
Nazwa

T-241

Wejście do służby

październik 1945

Wycofanie ze służby

1946

 Marynarka Wojenna (PRL)
Wejście do służby

5 kwietnia 1946

Wycofanie ze służby

grudzień 1957

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 128 ton
pełna: 143 t

Długość

38 metrów

Szerokość

5,7 m

Zanurzenie

1,5 m

Napęd
3 silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 KM
3 śruby
Prędkość

12,5 węzła

Zasięg

3100 Mm przy prędkości 6 węzłów

Uzbrojenie
2 działka kal. 45 mm 21-KM (2 x I)
4 wkm Colt kal. 12,7 mm (2 x II)
ew. 12-18 min
Wyposażenie
trał kontaktowy OTSz-1
trał magnetyczny PEMT-2
2 trał akustyczny BAT-2p
sonar Tamir-10
Załoga

37

ORP Jastrząb – polski trałowiec redowy z okresu zimnej wojny, a wcześniej radziecki T-241, jeden z dziewięciu pozyskanych przez Polskę okrętów projektu 253Ł. Okręt został zbudowany w 1945 roku w stoczni numer 189(inne języki) w Leningradzie, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR przyjęto go w październiku 1945 roku. Po zakończeniu II wojny światowej jednostka została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych i weszła w skład Marynarki Wojennej 5 kwietnia 1946 roku. Okręt, oznaczony podczas służby znakami burtowymi „JS”, „JT” i T-23, został skreślony z listy floty w grudniu 1957 roku i następnie pełnił rolę poligonu chemicznego.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Trałowce projektu 253Ł.

Prace nad nowym typem niewielkiego trałowca (ros. MT – малый тральщик) projektu 253 rozpoczęto w ZSRR w 1942 roku[1]. Projekt okrętów został zmodyfikowany w oblężonym Leningradzie: główne zmiany polegały na uproszczeniu konstrukcji jednostek, co nadało im „kanciasty” kształt[1][2].

T-241 zbudowany został w stoczni numer 189(inne języki) w Leningradzie[2][3]. Stępkę okrętu położono na początku 1945 roku, został zwodowany latem tego roku, a do służby w Marynarce Wojennej ZSRR wszedł w październiku 1945 roku[3].

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]
Rufa polskiego trałowca proj. 253Ł

Okręt był niewielkim, przybrzeżnym trałowcem redowym[2]. Długość całkowita wynosiła 38 metrów, szerokość 5,7 metra i zanurzenie 1,5 metra[2][4]. Wyporność standardowa wynosiła 128 ton, a pełna 143 tony[2][3][a]. Okręt napędzany był przez trzy 6-cylindrowe silniki wysokoprężne Superior o łącznej mocy 480 koni mechanicznych (KM)[2][3]. Trzy wały napędowe poruszały trzema śrubami[2][4]. Maksymalna prędkość okrętu wynosiła 12,5 węzła, a ekonomiczna – 8 węzłów[2][4]. Okręt zabierał 12 ton paliwa, co pozwalało osiągnąć zasięg wynoszący 3100 Mm przy prędkości 6 węzłów (lub 2500 Mm przy prędkości 8,6 węzła)[2][3].

Uzbrojenie artyleryjskie jednostki stanowiły dwa pojedyncze działka półautomatyczne kal. 45 mm 21-KM L/68 oraz cztery chłodzone wodą karabiny maszynowe Colt kal. 12,7 mm (2 x II)[2][4]. Jednostka mogła też zabrać na pokład 12-18 min, umieszczanych na dwóch torach minowych biegnących wzdłuż burt od śródokręcia do rufy[2][4][b]. Wyposażenie uzupełniały trały: trał kontaktowy Szulca OTSz-1, trał magnetyczny PEMT-2 i trał akustyczny BAT-2p[4][7]. Wyposażenie radioelektroniczne obejmowało sonar Tamir-10[3].

Załoga okrętu składała się z 37 oficerów, podoficerów i marynarzy[2][4].

Służba

[edytuj | edytuj kod]
Przejęcie przez Polskę trałowców proj. 253Ł, kwiecień 1946 r.

T-241 służył początkowo we Flocie Bałtyckiej[8][9]. W 1946 roku jednostka wraz z 22 innymi okrętami została przekazana Polsce przez ZSRR na poczet części niemieckich reparacji wojennych[7]. 31 marca 1946 roku trałowiec przybył do Gdyni[10], a 5 kwietnia pod nazwą ORP „Jastrząb” został przyjęty w skład Marynarki Wojennej[2][11]. Pierwszym polskim dowódcą jednostki został por. mar. Stanisław Żochowski[2][12]. Przez początkowe trzy miesiące służby na okręcie w charakterze instruktorów przebywali marynarze radzieccy, którzy wyjechali do kraju 23 czerwca 1946 roku[13]. Okręt z oznaczeniem burtowym „JS” (zmienionym później na „JT”, a w czerwcu 1952 roku na T-23)[3][14] początkowo wchodził w skład 3 Dywizjonu Trałowców, włączonego następnie do Flotylli Trałowców[2][10]. Wraz z pozostałymi trałowcami jednostka była intensywnie eksploatowana, uczestnicząc w rozminowywaniu polskich wód terytorialnych[2][7]. W 1952 roku trałowiec poddano modernizacji: wymieniono część poszycia kadłuba, niektóre wręgi i pompy skrzydełkowe, wykonano nowe fundamenty i okucia pokładowe, a silniki Superior zostały zamienione na radzieckie 3D6[15]. Zmiany zaszły także w uzbrojeniu, gdyż zdemontowano amerykańskie karabiny maszynowe Colt, instalując w zamian radzieckie DSzK 2M-1 tego samego kalibru (2 x II)[16]. Koszt remontu wyniósł około 450 000 złotych (bez wartości silnika)[16]. Okręt został skreślony z listy floty w grudniu 1957 roku i trafił do Ustki, gdzie był wykorzystywany jako poligon chemiczny[3][4].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ M. Soroka i J. Piwowoński podają, że wyporność wynosiła 145,8/180 ton[4][5], zaś według Jane’s Fighting Ships of World War II – 130 ton[6].
  2. ↑ Według Navypedii jednostka przenosiła także 12 bomb głębinowych[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017, s. 188.
  3. ↑ a b c d e f g h i Ivan Gogin: Albatros minesweepers (project 253LP) (1945/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e f g h i Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 59.
  5. ↑ Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 338.
  6. ↑ Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989, s. 219.
  7. ↑ a b c Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989, s. 336.
  8. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 58.
  9. ↑ Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: 1996, s. 312.
  10. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 161.
  11. ↑ Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, s. 275.
  12. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 24.
  13. ↑ Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986, s. 45.
  14. ↑ Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008, s. 43.
  15. ↑ Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 219-220.
  16. ↑ a b Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Warszawa: Bellona, 1992, s. 220.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Czesław Ciesielski, Walter Pater, Jerzy Przybylski: Polska Marynarka Wojenna 1918-1980. Wyd. I. Warszawa: Bellona, 1992. ISBN 83-1108-202-2.
  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995: okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Wyd. I. Warszawa: Lampart & Bellona, 1995, seria: Ilustrowana Encyklopedia Techniki Wojskowej, 6. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Gardiner, Stephen Chumbley: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995. Annapolis: Naval Institute Press, 1996. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
  • Ivan Gogin: Albatros minesweepers (project 253LP) (1945/1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  • Ivan Gogin: T-351 and T-390 minesweepers (project 253L types MT-1 and MT-2) (1943-1946). Navypedia. [dostęp 2017-05-06]. (ang.).
  • Witold Koszela: Okręty Floty Polskiej. T. I. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-67-2.
  • Jan Piwowoński: Flota spod biało-czerwonej. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1989. ISBN 83-10-08902-3.
  • Antony Preston (red.): Jane’s Fighting Ships of World War II. London: Studio Editions, 1989. ISBN 1-85170-194-X. (ang.).
  • Mieczysław Serafin: Polska Marynarka Wojenna 1945-2007. Kronika wydarzeń. Gdynia: Zespół Redakcyjno-Wydawniczy Marynarki Wojennej, 2008. ISBN 978-83-88698-03-3.
  • Marek Soroka: Polskie Okręty Wojenne 1945-1980. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1986. ISBN 83-215-3249-7.
Polskie trałowce projektu 253Ł

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=ORP_Jastrząb_(1945)&oldid=74927566”