6 Brygada Kawalerii Narodowej

6 Brygada Kawalerii Narodowej
2 Brygada KN w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej
2 Wołyńska Brygada KN
	Historia
Państwo	I Rzeczpospolita
Sformowanie	1776
Rozformowanie	1793
	Dowódcy
Pierwszy	Michał Zielonka
	Organizacja
Dyslokacja	patrz: stanowiska
Rodzaj wojsk	Wojska lądowe
Podległość	Dywizja Wołyńsko-Podolska

6 Brygada Kawalerii Narodowej – brygada jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Inne nazwy^[a]:

W okresie istnienia czterech brygad – do jesieni 1789: 2 Brygada Kawalerii Narodowej w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej (potocznie: 2 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej)^[1]
po reorganizacji i utworzeniu ośmiu brygad w 1789: 2 Wołyńska Brygada Kawalerii Narodowej^[2].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Utworzona w 1776 z chorągwi husarskich i pancernych^[3].

W październiku 1789 roku rozpoczęto reorganizację brygad kawalerii. Z dwóch chorągwi I Ukraińskiej BKN i dziesięciu chorągwi II Ukraińskiej Brygady KN utworzono 2 Wołyńską Brygadę Kawalerii Narodowej brygadiera Rocha Jerlicza, a jej chorągwiom nadano numery od 61 do 72^[2]. Brygada była kontynuatorką II Brygady KN w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej. Początkowo wchodziła w skład teoretycznie istniejącej Dywizji Wołyńskiej i Kijowskiej. Po zmianie podziału wojska weszła w skład Dywizji Wołyńskiej i Podolskiej. Proces rozbudowy i translokacji poszczególnych chorągwi trwał wiele następnych miesięcy^[4].

Wiosną 1792 roku, w przededniu wojny z Rosją uzyskała swój najwyższy rozwój organizacyjny i liczyła etatowo 1818 ludzi, a faktycznie 1792^[5].

6 maja 1793 wcielona do wojsk rosyjskich pod nazwą Brygady Dniestrzańskiej^[3]. Po wybuchu powstania kościuszkowskiego, brygadzie nie udało się przebić się przez kordon i została przez Rosjan rozwiązana^[6].

Osobny artykuł: Struktura organizacyjna brygady Kawalerii Narodowej.

Stanowiska

Białocerkiew, Łabuń (1779), Mohylew, Żwaniec, Tulczyn (1789), Jampol (1792), Janowiec nad Wisłą (wrzesień 1792), okolice Dniepru (1793).

Walki i potyczki

Brygada uczestniczyła w wojnie z Rosją w 1792 roku. W 1793 roku brygada pozostała za kordonem rozbiorowym i w kwietniu wcielono ją do wojska rosyjskiego^[4].

Żołnierze tej brygady walczyli pod Serbami (22 maja 1792), Nową Sieniawką (11 czerwca 1792), Zieleńcami (17 czerwca 1792), Bereziem (18 lipca 1792) oraz pod Markuszowem (26 lipca 1792)^[7].

Żołnierze brygady

Do jesieni 1789 roku sztab brygad składały się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora i adiutanta. Nowo uchwalony etat poszerzał sztab brygady o trzech majorów i adiutanta. Zgodnie z prawem ustanowionym 9 października 1789 roku brygadier, vicebrygadier i major mieli być wybierani przez króla spośród przedstawionych mu przez Komisję Wojskową w połowie osób zgodnie ze starszeństwem i zdatnością ze służby czynnej i w połowie spośród rotmistrzów z kawalerii narodowej i rodaków wracających ze służby zagranicznej. Pozostałych oficerów sztabu fortragował brygadier^[6].

Komendanci^[3]^[8]

Michał Zielonka (1 września 1776)^[b],
gen. mjr Roch Jerlicz (1786−1792),
gen. mjr Maciej Perekładowski (10 XII 1792−)

Uwagi

↑
Istnieją 2 sposoby numeracji brygad koronnych 5−8 Kawalerii Narodowej.
1. Według pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.
2. Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.
↑ Michał Zielonka – gen. mjr od 11 grudnia 1783^[3].

Przypisy

↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 64.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52.
↑ ^a ^b ^c ^d Gembarzewski 1925 ↓, s. 9.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 234.
↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52−53.
↑ ^a ^b Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 54.
↑ Miejsca bitew i potyczek oraz daty podano za: Gembarzewski 1925 ↓, s. 9
↑ Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 235.

Bibliografia

Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.

[1] Istnieją 2 sposoby numeracji brygad koronnych 5−8 Kawalerii Narodowej.
Według pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[2] Według pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

[3] Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[10] Michał Zielonka – gen. mjr od 11 grudnia 1783^[3].

[5] Według pierwszego (przyjętego m.in. przez B. Gembarzewskiego) istniały 4 brygady „ukraińskie”: 5 Brygada Kawalerii Narodowej to inaczej 3 Ukraińska Brygada Kawalerii Narodowej, 6 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN a 8 Brygada KN – 4 Ukraińska Brygada KN.

[6] Według drugiego sposobu numeracji istniały tylko 2 brygady „ukraińskie”, a pozostałe 2 były „wołyńskie”: 5 Brygada KN – 1 Ukraińska Brygada KN, 6 Brygada KN – 2 Wołyńska Brygada KN, 7 Brygada KN – 1 Wołyńska Brygada KN a 8 Brygada KN – 2 Ukraińska Brygada KN.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200264-2] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 64.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200252-3] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52.

[CITEREFGembarzewski19259-4] Gembarzewski 1925 ↓, s. 9.

[CITEREFMachyniaSrzednicki2002234-5] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 234.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200252−53-6] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 52−53.

[CITEREFMachyniaSrzednicki200254-7] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 54.

[8] Miejsca bitew i potyczek oraz daty podano za: Gembarzewski 1925 ↓, s. 9

[CITEREFMachyniaSrzednicki2002235-9] Machynia i Srzednicki 2002 ↓, s. 235.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[b]