Andrzej węgierski (1268–1278)
| |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
|---|---|
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
Andrzej Slawoński, węg. András szlavóniai herceg (ur. 1268, zm. 1278) – książę Slawonii i Chorwacji z dynastii Arpadów. Młodszy syn króla Stefana V i Elżbiety Kumanki, córki wodza Kumanów (Połowców), Kötenyego (Kocjana), brat króla Władysława IV.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Andrew urodził się w 1268 roku[1]. Był drugim synem (i najmłodszym dzieckiem) Stefana V, który nosił tytuł Młodszego Króla Węgier, gdyż w czasie narodzin Andrzeja, Stefan współrządził ze swoim ojcem (dziadkiem Andrzeja), Bélą IV, Straszym Królem[1]. Matką Andrzeja była Elżbieta Kumanka[1].
Po śmierci Béli IV w 1270 roku, ojciec Andrzeja został jedynym królem Węgier, ale zmarł dwa lata później[2]. Ponieważ Andrzej był młodszym synem Stefana, na tron wstąpił starszy syn Stefana, dziesięcioletni Władysław IV[3]. I choć to on teoretycznie był władca, to formalnie władzę sprawowała jego matka Elżbiety jako regenta. Jednak w rzeczywistości o kontrolę nad rządami walczyły, konkurujące ze sobą klany najbogatszych rodów szlacheckich, w tym rody Csáks i Kőszegis[4].
Książę Slawonii
[edytuj | edytuj kod]Henryk Kőszegi, ban Slawonii, razem ze wspólnikiem Joachimem Gutkeledem (dwukrotnym skarbnikiem królestwa Węgier, który wcześniej trzymał Władysława IV w niewoli), porwał sześcioletniego Andrzeja. w lipcu 1274 roku, zabierając go do Slavonii i próbował wykorzystać w rozgrywkach dynastycznych przeciwko jego bratu Władysławowi[4][5][6]. Jednak rywal Kőszegiego i Gutkeleda, Peter Csák wraz ze stronnikami, pokonali wojska porywaczy pod koniec września i uwolnili Andrzeja[4][5]. To wówczas w liście datowanym na koniec 1274 roku, Andrzej jest wymieniany jako książę Slawonii i Chorwacji (poza tym był on także nazwany księciem Andrzejem)[7]. Zgodnie z teorią naukowców, poprzedni tytuł był używany tylko dla podkreślenia, że Andrzej był prawowitym spadkobiercą jego 12-letniego starszego brata i został użyty w czasie, w którym planowano małżeństwo Andrzejem z krewną Rudolfa I Habsburga[7].
Andrzej zmarł w wieku dziesięciu lat, między 6 kwietnia a 6 listopada 1278 roku[8].
Dwóch fałszywych Andrzejów
[edytuj | edytuj kod]Bezdzietny brat Andrzeja, Władysław IV został zamordowany 10 lipca 1290 roku[9][10]. Na tronie zastąpił go jego daleki krewny, Andrzej III i został koronowany na króla 23 lipca[9][11]. Jednak pewien poszukiwacz przygód ogłosił, że jest prawdziwym, młodszym bratem króla Władysława, twierdząc, że ma on za sobą Węgry przeciwko Andrzejowi III[9]. Poprzez pokazanie swojego specyficznego znamię, podobnego do znamienia zmarłego księcia, oszusta przekonał nawet siostrę Stefana V – Kingę, żonę Bolesława Wstydliwego, księcia krakowskiego[12]. Fałszywy książę Andrzej najechał Węgry z Polski, ale dowódca króla Andrzeja, Jerzy Baksa stawił mu opór, zmuszając do powrotu do Polski przed 18 listopada[13]. Pretendent został w krótkim czasie zamordowany przez swoich węgierskich protektorów[13].
W 1317 nowy poszukiwacz przygód ogłosił się księciem Andrzejem, tym razem na Majorce[12]. On i jego uwięzienie, zostały opisane w korespondencji pomiędzy Sancho, królem Majorki, a Robertem, królem Neapolu, który był stryjem Karola I na Węgrzech[12]. Los drugiego fałszywego księcia Andrzeja jest nieznany.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Kristó i Makk 1996 ↓, Appendix 5, s. 274.
- ↑ Engel 2001 ↓, s. 107.
- ↑ Engel 2001 ↓, s. 107-108.
- ↑ a b c Engel 2001 ↓, s. 108.
- ↑ a b Érszegi i Solymosi 1981 ↓, s. 170.
- ↑ Zsoldos 2007 ↓, s. 9.
- ↑ a b Zsoldos 2007 ↓, s. 16.
- ↑ Érszegi i Solymosi 1981 ↓, s. 173.
- ↑ a b c Érszegi i Solymosi 1981 ↓, s. 181.
- ↑ Engel 2001 ↓, s. 109-110.
- ↑ Engel 2001 ↓, s. 110.
- ↑ a b c Zsoldos 2015 ↓, s. 53.
- ↑ a b Érszegi i Solymosi 1981 ↓, s. 182.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dworzaczek W., Genealogia, Warszawa 1959, tabl. 85.
- Romisics Ignác, Historia Węgier, wyd. Media Rodzina, Poznań 2018,
- Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3.
- Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). "Az Árpádok királysága, 1000–1301 [Monarchia Arpadów, 1000–1301]"; [w:] Solymosi, László. Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historyczna chronologia Węgier, Tom I: Od początku do 1526] (węg.). Akadémiai Kiadó. pp. 79–187. ISBN 963-05-2661-1.
- Kristó, Gyula; Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [Władcy dynastii Arpadów] (węgr.). I.P.C. Könyvek. ISBN 963-7930-97-3.
- Zsoldos, Attila (2007). Családi ügy: IV. Béla és István ifjabb király viszálya az 1260-as években [Sprawa rodzinna: konflikt między Belą IV a młodszym królem Stefanem w 1260] (węg.). História, MTA Történettudományi Intézete. ISBN 978-963-9627-15-4.
- Zsoldos, Attila (2015). "Meghal a király: Árpád-házi rémhistóriák [Król umiera: horrory z dynastii Árpádów]". Múlt-kor (węg.) (Nyár (Lato)): 49–53. ISSN 2061-3563.
